דער מעמד הר סיני אויפרייס

[יאיר]

בחירה אין מיינע אויגן איז א געוויסע באהאלטענע כוח וואס דער מענטש וואס ער קען ארויסציען מכוח אל הפועל, אפילו דאס ליגט נישט דוקא אין זיינע גענעס. אין אנדערע ווערטער, דער מענטש איז נישט פרעדיקטעבל, מען קען נישט פון פאראויס וויסן לויט וואספארא תכונות ער האט וואס ער גייט טון, ווייל ער קען כאילו ארויסציען פון טאש באהאלטענע כוחות וואס באלאנגען צום עצם "מענטש", אדער ווי מיר רופן עס, נשמה. ער קען טאקע נישט טון וואס ער וויל, ווייל ער איז דאך מוגבל צום גוף, אבער עפעס א שליטה האט ער.
וועגן שכר ועונש, דאס איז א באזונדערע שמועס. למעשה זע איך נישט קיין שום זאכליכער הסבר אויף שכר ועונש, ווייל וואס גייט מיר אן ואס דער מענטש האט געטון בחייו, צו איז דער באשעפער סתם א שלעכטער וואס זאגט, "האסט מיך נישט געפאלגט, נאדיר!". ממילא מוז מען סייווי צוקומען צום ווארט פון רבי חסדאי קרשקש און נאך ראשונים אז דער שכר ועונש איז נישט באמת שכר ועונש, נאר א תוצאה פון די מעשים וואס מען טוט אויף די וועלט.
סארי, די בלו פרינט האט נישט א בחירה, די מענטשן וואס האבן עס געמאכט האבן עס געמאכט מיט א בחירה, און נישט "בלויז" ווייל זייערע גענעס האבן אזוי דיקטירט.

[מוח שליט]

איז דאס ווייל דו האלטסט פין בחירה חפשית? [און דו מאכסט דיך נישט וויסענדיג פון ר' חסדאי קרשקש תלמיד הר"ן ורבו של בעל העיקרים. וואס שרייבט אין זיין ספר אור ה' מאמר ב' כלל ה' פרק ג', אז עס איז נישט דא קיין בחירה חפשית ]

איך האב גראדע שוין גענוצט רבי חסדאי קרשקש לגבי אמונה, וואס דארט איז זיין שיטה מער מסתבר, אבער לגבי בחירה בכלליות בין איך נישט בוחר אין זיין שיטה, ( pun intended), נישט צוליב רעליגיעזע סיבות, נאר מצד השכל והסברא. אבער באמת איז מיין מיינונג אסאך מער ראדיקאל. איך האלט אז אלעס אין די וועלט האט א בחירה, פון די אבזערוואציעס וואס מיר זעען אין דעם אטאם, ביז דעם בלו פרינט פון די עמפייער סטעיט בילדינג. איך ווייס אז ס'הערט זיך גאר מאדנע דער שיטה, אבער פאקטיש איז דאס נישט אזוי מחודש'דיג, עכ"פ גארנישט מער ווי צו זאגן אז פון א צוזאמענשטעל פון גענעס איז פון זיך אליין באשאפן געווארן א נייע מושג פון א "מענטש" וועלכער האט אייגענע תכונות, מיינונגען, און געפילן (עי' אשכול "ווער בין איך"). און אויך גארנישט מער מחודש ווי ריטשארד דאוקינס אומזעהבארע memes וואס פליען ארום פון איינעם צום צווייטן. הגע בעצמך, כמעט קיינער איז סייווי נישט קיין אמת'ע מאטעריאליסט-דעטערמיניסט, נישט קיין חילוק וואס ער זאגט ברבים. אין זיין לעבן וועלט ער אליין אויס וועלכע פרישטאג צו קויפן, און ער מאכט אפ וועלכע מיידל געפעלט אים. (אויסער ביי חסידים, וואס זענען מסתמא די איינציגסטע אידישע רעליגיעזע דעטערמיניסטן) אויב אזוי, ווי אזוי איז פלוצלינג א בחירה אריינגעפאלן ביים מענטש? בשלמא רעליגיעז גערעדט, האבן מיר א ספעציעלע ויפח באפיו נשמת חיים, אבער סייענטיפיש גערעדט, מוז מען מוקים זיין אז א געוויסע פארעם פון בחירה איז שוין געווען פון פריער און דעם מענטש האט עס נאר פארברייטערט. אלזא, דער בחירה איז אויך מיטגעקומען מיט פעקעזש דיעל פונ'ם ביג בענג. קענסט שוין אויפשטיין.
(וועגן די אנדערע הערות פון די חשוב'ע שרייבער דא האב איך נישט יעצט קיין צייט צו מעיר זיין, אבער ס'זעט מיר אויס אז דער אשכול איז אליין געווארן א ביג בענג און ס'האט זיך עוואלווד צו אנדערע וויכטיגע נושאים וואס זענען נישט בעצם א חלק פונ'ם עיקר שמועס )

Wow, you sure pack a punch. דו זאגסט גאר אסאך נקודות דא. כדי צו פארשטיין דיינע פוינטס וועל איך דיר פרעגען אפאר שאלות.
א' וואס האלטסטו, אויב ר' חסדאי זאל זיין גערעכט וואלטען מיר נישט געפילט אז מיר זענען בוחר וועלכע פרישטיג צו קויפען? איז דען די אלע אזויגעריפענע בחירות אונזערע [פרישטיג, מיידל] נישט מובן לשיטתו?
ב' איז בחירה נישט קיין דערהער וואס איז לגמרי קעגען שכלדיגע הבנה פין מציאות. פונקט ווי די פארשטייסט אז הייס איז הייס און נישט קאלט, און עס וועט ערליך טוהן די פעולות וואס איר כאראקטער איז [דהיינו אן ענערגישער אויסשפרייטונג]. איז דאך די זעלבע ביי יעדע מציאות אז עס האט איר פונקטליכע דעפינישען און כאראקטער, און הוא ולא אחר. איך גלייב אז דו טרייסט נישט אויפצווייזען דא א רונדיגע ריבוע [א הייסע קאלטשאפט, ].
ג' וואס איז דיר מחודשדיג אז עס איז געשעהן א מענטש? דו האלטסט אז עוואלוציע מאכט נישט קיין סענס? [איך האלט אויך אזוי גראדע ואכ"מ] דעמאלט האלט נישט פין עוואלוציא און גמרנו. עס קוקט מיר אויס ווי די האלטסט פין עוואלוציע על אף עס שטימט דיר עפעס נישט, און פין דעם בויעסט דו א ראי' אז מען קען זאגען זאכען וואס זענען עפעס נישט מובן.
ד' וואס איז דיר מחודשדיג בענין די memes פין Dawkins ? וואס איז דיר נישט מובן אז אין קולטור אדער אין נאטור איז דא אזא זאך ווי איבעגעבונג פין כוחות פין איין קולטור צום צווייטען, אדער פין איין מציאות אינעם נאטור צום צווייטען? אוודאי יעדער אויף זיין שטייגער, ביי קולטור דורך דיבור, שמיעה, און ראי', און ביי נאטור דורך שינויים מקריים, ומלחמת קיום. בסך הכל האט מען א נאמען געגעבען פאר אט די פראצעס, ויקרא שמו בישראל 'אן איבערגעבונג פין memes'.
ה' דו זאגסט עפעס "בחירה אינעם ביג בענג פעקעדזש". מיינסטו די בחירה וואס מיר ווערען קאנפראנטירט אויף די קוואנטום לעוועל? אבער איז דען קוואנטום פיזיקס מבאר די שכל פון די זאך? איז עס דען נישט מער ווי אן אבסערוואציא וואס איז דוקא נאך נישט מובן? מיר רעדן דאך דא הבנת הדברים.
ועוד לי מילין בזה אבער הבעל הבית דוחה.
Fyi, איך האלט דוקא יא פין בחירה. איך האלט אבער אז עס פעהלט אויס עס מבאר זיין ע"פ שכל. דערפאר וויל איך הערן דיין שכלדיגער צוגאנג דערצו.

[נולד מאוחר]

יאיר,
וואס מאכט דיר זאגן זאלכע חידישם, אז די מענטש האט עפעס א כח וואס ער שלעפט ארויס פון טאש, און יענער איז מחליט פארן מענטש וואס צי בוחר זיין?
פארוואס האלסטו אז מקען נישט אויסרעכנכן וואס סגייט זיין א מענטש נעקסט סטעפ? וואלסטו נישט פאראויס געוויסט אויף די תגובה קומט א גוטס פון לעעקוואד וכד' ? אביסעל א בעסערע קאמפיוטער קען וויסען פונקטלעך וואס דער מענטש גייט בוחר זיין. איך מיין סאיז א קלענער חידוש ווי דיין מהלך.
ביי אונזד און שול ווייס מען ווען מעפענט די פענסטער ווער סגייט שרייען, ווער סגייט זיך אויף הייבן און גיין צי א צוויטער פלאץ. אויב שרייט נישט דער שרייער איז דאס ווייל א האט דזשאסט געכאפט א גוטן פליק פון איינעם. סאיז אלץ דא א סיבה קודמת.

[יתרו]

איך מיין אז מעמד הר סיני איז עפעס אזא ביג-בענג קאנצעפציע. עס איז אויף דער וועלט, אויף דער וואנדרנדיגער גרופע באפרייטע קנעכט אנגעפאלן א מין השראה שלא מעלמא הדין. דער עולם איז אריינגעפאלן אין א טיפן טראַנס, אויף א פארנעם וואס איז נישט בלויז געווען פרעצעדענטלאז, נאר טיפער, ברייטער און ארומנעמיגער ווי מיר קענען היינט בכלל משיג זיין. דאס, די השראה, איז געווען דאס קערנדל -- וואס האט זיך אויפגעריסן און געלאזט אין גאנג אן אנטוויקלונגס-פראצעס, וואס האט זיך קיינמאל נישט אפגעשטעלט.

"אין סוף" האט צו דער גרופע מענטשן קאמוניקירט א מעסעדזש, וואס האט אנטהאלטן בכוח אלעס וואס איז דערפון ארויסגעקומען, קומט ארויס, און וועט אמאל ארויסקומען. ס'איז "אראפגעקומען" א השראה וואס האט אנגעהויבן א פראצעס פון אנטוויקלונג און עקספאנסיע.

די "תורה" איז יענץ קערנדל. די מחלוקות און סתירות זענען יענער פראצעס.

די תורה, זאגן חז"ל, איז באשאפן געווארן פריער פון דער וועלט. דאס הייסט: די קאנצעפט פון אזא "קערנדל"-סינגולעריטי וואס טראגט אין זיך אלעס בכוח, נאר דארף א בריאה מיט צייט און שינוי צו קענען זיך אנטוויקלען, דאס, דער עצם קאנצעפט, איז באשאפן געווארן פאר דער וועלט. די וועלט, דער אוניווערס, איז באשאפן געווארן אינעם און דורכ'ן ביג בענג. מוז דאך זיין אז דער חק, דער פרינציפ, איז באשאפן געווארן פריער. נאר אזוי האט דער פראצעס פון אויספלאץ-און-אנטוויקלונג געקענט צושטאנד קומען.

אזעלכע אפיקורסס שרייבען!
דאס איז עס!
און שטיבעל דא וועל איך שוין מער נישט אריינטרעטען!

א פייינעם טויש, לולקע ציבעך אריין און געלעכטער ארויס

[איינגעמיירעט]

איך האב שוין געטענה׳ט דא און אן אנדערע אשכול און די תורה און מחשבה אפטיילונג,אסאך פון די שרייבערס דא זעעט זיך אויס ווי זיי זענען קנאפע לערנערס,זיי ליינען זיך אהן מיט ביכער דערנאך עפענט מען א גמרא און משלעפט ארויס חז״ל׳ן און מגיסט פשטים,מפרעגט מאניליזט ממאכט מסקנות כאילו קיינער פרעגט נישט און קיינער ענטפערט נישט וכו וכו
וזאת למודעי אין התורה נקנית אלא במי שממית עצמו עליה ס׳איז דא מ״ח קניני תורה ,תורה איז נישט קיין צייטונג און סאיז נישט געמאכט צו אנאליזירען און קאווע שטיבעל מיט א לולקע ציבעך .
די נקודה וואס די טענהסט שטייט כמה מקומות,אז אזוי ווי די וועלט האט א כח און א פועל דאס זעלבע איז די תורה איך וועל אן אנדערע מאל מאריך זיין אויב איך וועל האבען געדולד וועל איך שרייבען באריכות
אבער איך וועל שרייבען איין מראה מקום און דברי חיים על המועדים לחנוכה דף קפ״ח קוק דעם גאנצען שטיקעל דאס אז מתן תורה איז געגעבן גיווארן בכח פון די גאנצע תורה און די בפועל ווערט נתגלה כסדר עייש ותמצא כדבריך

[יאיר]

איינגעמיירעט, א הארציגער יישר כח פאר דעם מראה מקום. אבער פליז, עס פעלט נישט אויס צו באוואשן קיינעם פאר'ן ברענגען א מראה מקום פאר אונז אומוויסנדע אנגעליינטע אומבאקאנטע וכל השמות נרדפים וואס איז בסך הכל מחזק לולקע'ס פוינט. ווי אויך, זיי מעיין אין לולקע'ס חתימה.

[איינגעמיירעט]

יאיר טייערס איך האב נישט געמיינט צו באוואשען קיינעם,איך האב נאר געוואלט ארויסברענגען א פוינט בנוגע די תורה אפטיילונגען וואס כמה פון די שרייבערס ווערען דא באצייכענט אלס חכמים און ידענים ,און זיי נעמען זיך די רעכטען צו אנאליזירען שטיקלעך פון אונזער תורה הניתנה בסיני,אהן דעם וואס זיי זאלען האבען געלערענט דאס מינימום פון די יסודות׳דיגע ספרים ווי למשל דיע ענין פון דעם אשכול,איינער וואס האט נור אנגערירט אביסעל פון די ספרי היסודות איז דאס אזא פשוטע זאך, און סטרעפט זיך נישט קיינער וואס זאל וויסען אפי׳ א פערטל מראה מקום, ליבערשט איז יעדער פארנומען מיט וואס מהאט זיך אנגעליינט, אויף דעם זאג איך תורתנו הק איז נישט א חכמה ככל חכמות הגוים וואס בו בזמן וואס מווייקט זיך און תאוות הבשרים זאל מען זיך נעמען א דרש און חז״ל און ארויסזויגען פון בויך ארויס סברות כרסיות און מפארשטייט נישט נעמט מען זיך די רעכט צו צוווארפען און מגלייבט יא און מגלייבט נישט וכו ,על זה דוה לבינו אונזער תורה איז תורת ד׳ אונזער ריזען פון אלע דורות האבען זיך צוריסען צו פארשטיין א קוצו של יוד פון די תורה, די העכסטע און גרעסטע מוחות וואס די וועלט האט פארמאגט האבען זיך מייגע געווען אנצוקומען צו דרגות און הבנות און עמקות התורה, ממילא זאג איך פאר דיע אלע אויבערפלעכליכע חכמים, גייטס לערנען זייטס ענק מייגע אפאר יאר אויף תורתנו הק, לייגטס אוועק ענקער אגענדאס און הנחות קדומות און ענקער תאוות הבשרים, זייטס לן בעומקה של תורה און נאכדעם קענט עטץ שרייבען מאמרים בענייני תורתינו ,אויב האלט עטץ נישט ביים הארעווען סאיז אך גרינגער צו ליינען ביכער פון פרעפעסארען וואס פאדערט זיך נישט קיין יגיעות עצומות און אגרויסע חלק דערפון איז געשריבען געווארען מיט די אגענדאס פון די רוח הבהמה היורדת למטה אלעס גרינגער צו מאכען דעם מענטשענס געפילען נאכצוגיין זיין פיפיקעל ,
If this is the case
דעמאלס זאג איך ענק מי בקש זאת מידכם רמוס חצירו פליז לוז די תורה ארויס פון דיינע פאנטאזיוס און אנאליזער מיר נישט קיין גמרות און מדרשים,בלייב מיט דיינע ביכער און לאז די תורה פאר אנדערע
און די אויבערשטער זאל העלפען סזאל זיין ומלאה הארץ דעה את ד׳ כמים לים מכסים ואת רוח הטומאה אעביר מן הארץ. ונגלה כבוד ד׳ וראו כל בשר יחדיו כי פי ד׳ דבר

[נולד מאוחר]

שכח פאר די ווארימע רייד

[מוח שליט]

אונזער ריזען פון אלע דורות האבען זיך צוריסען צו פארשטיין א קוצו של יוד פון די תורה, די העכסטע און גרעסטע מוחות וואס די וועלט האט פארמאגט האבען זיך מייגע געווען אנצוקומען צו דרגות און הבנות און עמקות התורה,

"אלע דורות" אינקלודינג דעם דור אויך. ביטע צייכן מיר אהן די ריזן פון דעם דור.
"די גרעסטע מוחות וואס די וועלט האט פארמאגט". פאר אינטערסאנטקייט, וואס איז געווען דיין יארדסטיק אויף מעסטען די מוחות?

[איינגעמיירעט]

אונזער ריזען פון אלע דורות האבען זיך צוריסען צו פארשטיין א קוצו של יוד פון די תורה, די העכסטע און גרעסטע מוחות וואס די וועלט האט פארמאגט האבען זיך מייגע געווען אנצוקומען צו דרגות און הבנות און עמקות התורה,

"אלע דורות" אינקלודינג דעם דור אויך. ביטע צייכן מיר אהן די ריזן פון דעם דור.
"די גרעסטע מוחות וואס די וועלט האט פארמאגט". פאר אינטערסאנטקייט, וואס איז געווען דיין יארדסטיק אויף מעסטען די מוחות?

האסט אמאל געלערענט בשר וחלב און תערובת מיט ש״ך פמ״ג און חוו״ד , אדער טוען ונטען מיט קצות נתיבות , האסט אמאל געלערענט עגונות מיט חזו״א אויף יבמות , האסט אמאל געלערענט אהלות מיט מי נפתוח , האסט אמאל געלערנט אפי׳ איין תשובה פון בית יצחק אדער פון חזון נחום , האסט אמאל דורכגעלערנט א מערכה און דברות משה ,האסט דורכגעטוהן א תשובת דברי חיים אדער אפאר געזונטע שטיקלעך על התורה,האסט שוין דורכגעטוהן תורת מהר״ל , ספרי השל״ה אויב קענסט נישט ענטפערען א יא אויף האלב פון דעם , פרעג מיר נישט פון ווי איך מעסט מוחות

[[NAMELESS]]

אונזער ריזען פון אלע דורות האבען זיך צוריסען צו פארשטיין א קוצו של יוד פון די תורה, די העכסטע און גרעסטע מוחות וואס די וועלט האט פארמאגט האבען זיך מייגע געווען אנצוקומען צו דרגות און הבנות און עמקות התורה,

"אלע דורות" אינקלודינג דעם דור אויך. ביטע צייכן מיר אהן די ריזן פון דעם דור.
"די גרעסטע מוחות וואס די וועלט האט פארמאגט". פאר אינטערסאנטקייט, וואס איז געווען דיין יארדסטיק אויף מעסטען די מוחות?

האסט אמאל געלערענט בשר וחלב און תערובת מיט ש״ך פמ״ג און חוו״ד , אדער טוען ונטען מיט קצות נתיבות , האסט אמאל געלערענט עגונות מיט חזו״א אויף יבמות , האסט אמאל געלערענט אהלות מיט מי נפתוח , האסט אמאל געלערנט אפי׳ איין תשובה פון בית יצחק אדער פון חזון נחום , האסט אמאל דורכגעלערנט א מערכה און דברות משה ,האסט דורכגעטוהן א תשובת דברי חיים אדער אפאר געזונטע שטיקלעך על התורה,האסט שוין דורכגעטוהן תורת מהר״ל , ספרי השל״ה אויב קענסט נישט ענטפערען א יא אויף האלב פון דעם , פרעג מיר נישט פון ווי איך מעסט מוחות

אל תחזיק... אבער איך קען רואיג ענטפערן אז יא אויף מער פון האלב פון דעם.

[יידל]

איינגעמיירעט, פארוואס פאלט דיר איין אז צו קענען אידישע טעאלאגיע (שרעק זיך נישט, טעאלאגיע איז סך הכל גריכיש פאר השקפה) מוז מען קענען ש"ך און פמ"ג, חזו"א און חזון נחון, דברות משה און דברי חיים?
אפילו מהר"ל און של"ה זענען דאך אויך נישט מער ווי אחרונים! אמונות ודעות לר' סעדיה גאון, ר' חסדאי אבן קרשקש, מורה נבוכים, מלחמות השם להרלב"ג, ספרי הרמב"ן, כוזרי, ספרי האבן עזרא, ודומיהן, דאס אלעס איז נישט קיין ספרי יסודות אין השפקה? נאר ספרי חסידות?

אגב, האסט אמאל געהערט פון (להבדיל) פיזיקס? מאטעמאטיקס? ביאלאגיע? אסטראנאמיע? כעמיע? מעדעצין? גענעטיקס? ניוראלאגיע? סטאטיסטיקס? לינגוויסטיקס?

[מוח שליט]

אונזער ריזען פון אלע דורות האבען זיך צוריסען צו פארשטיין א קוצו של יוד פון די תורה, די העכסטע און גרעסטע מוחות וואס די וועלט האט פארמאגט האבען זיך מייגע געווען אנצוקומען צו דרגות און הבנות און עמקות התורה,

"אלע דורות" אינקלודינג דעם דור אויך. ביטע צייכן מיר אהן די ריזן פון דעם דור.
"די גרעסטע מוחות וואס די וועלט האט פארמאגט". פאר אינטערסאנטקייט, וואס איז געווען דיין יארדסטיק אויף מעסטען די מוחות?

האסט אמאל געלערענט בשר וחלב און תערובת מיט ש״ך פמ״ג און חוו״ד , אדער טוען ונטען מיט קצות נתיבות , האסט אמאל געלערענט עגונות מיט חזו״א אויף יבמות , האסט אמאל געלערענט אהלות מיט מי נפתוח , האסט אמאל געלערנט אפי׳ איין תשובה פון בית יצחק אדער פון חזון נחום , האסט אמאל דורכגעלערנט א מערכה און דברות משה ,האסט דורכגעטוהן א תשובת דברי חיים אדער אפאר געזונטע שטיקלעך על התורה,האסט שוין דורכגעטוהן תורת מהר״ל , ספרי השל״ה אויב קענסט נישט ענטפערען א יא אויף האלב פון דעם , פרעג מיר נישט פון ווי איך מעסט מוחות

You keep on talking the talk, yet, without fail, not walking the walk.
הער אויף מיט די פלוידעריי און זאג עפעס זאכלעך. ווילסט שרייבען א תמצית אויף א מערכה אין דברות משה, א ביאור אויף א שווער שטיקל חזו"א, I'm in. סתם שיסן נעמען איז נישט אינטערסאנט. עס קומט א צייט וואס דו דארפסט עקטועלי מסביר זיין און מוכיח זיין דיינע סטעיטמענטס. ווי מ'זאגט אויף אונגעריש put up or shut up.

[איינגעמיירעט]

איינגעמיירעט, פארוואס פאלט דיר איין אז צו קענען אידישע טעאלאגיע (שרעק זיך נישט, טעאלאגיע איז סך הכל גריכיש פאר השקפה) מוז מען קענען ש"ך און פמ"ג, חזו"א און חזון נחון, דברות משה און דברי חיים?
אפילו מהר"ל און של"ה זענען דאך אויך נישט מער ווי אחרונים! אמונות ודעות לר' סעדיה גאון, ר' חסדאי אבן קרשקש, מורה נבוכים, מלחמות השם להרלב"ג, ספרי הרמב"ן, כוזרי, ספרי האבן עזרא, ודומיהן, דאס אלעס איז נישט קיין ספרי יסודות אין השפקה? נאר ספרי חסידות?

אגב, האסט אמאל געהערט פון (להבדיל) פיזיקס? מאטעמאטיקס? ביאלאגיע? אסטראנאמיע? כעמיע? מעדעצין? גענעטיקס? ניוראלאגיע? סטאטיסטיקס? לינגוויסטיקס?

איך וועל גיין על ראשון ראשון ועל אחרון
איך האב גראדע נישט אויסגערעכענט דיע ספרים ווייל פון דיע ווערען יא אמאל דערמאנט בקיצור איך האב אויסגערעכענט ספרים וואס איך זעע נישט געברענגט דא און איך פיל ווי די חכמים דא האבען עס נאכנישט געקוקט אפי בטעות
אויף דיין צווייטע שאלה וואס האט השקפות התורה מיט די אנדערע חלקי התורה וועל איך דיך ענטפערען סגייט נישט איינס אן די אנדערע איעדע פון די אנגענומענע חכמי התורה האבען געבויט זייער חכמה דורך לערנען נגלות התורה,למשל די פמ״ג וואס אגב אויב די ביסט אביסעל בקי און זיינע ספרים וועסטו טרעפן אלע חכמות וואס די רעכנסט אויס ביי די ענד פון דיין תגובה,שרייבט כמה פעמים און זיינע ספרים אז אהן יגיעה בלחמה של תורה קען מען נישט אהנרירען קיין יינה של תורה, די תורה איז איינס אויב מהאט זיך נישט מייגע געווען אויף גפ״ת קען מען נישט אהנקומען צו השקפות התורה.
וואס ווילסטו מיט דיין לעצטע שאלה צו איך קען די נעמען יא אגרויס חלק האב איך געלערנט ווען איך האב גענומען א דיגרי ,אבער עיקר מגמתי איז בתורתינו וואס איז רחבה מני ים און סטוט מיך וויי ווען אנגעליינטע חכמים שלא קרו ולא שנו ולא שמשו ת״ח האבען די העזה צו קומען מיט זייער חכמה וואס זיי האבען קונה געווען פון די ביכער און טרייען צו מאכען שטימען תורה מיט זייער סברות כרסיות
מער האב איך שוין נישט כח אצווייטע געלעגנהייט העל איך פרובירען מער צושרייבען

[איינגעמיירעט]

אונזער ריזען פון אלע דורות האבען זיך צוריסען צו פארשטיין א קוצו של יוד פון די תורה, די העכסטע און גרעסטע מוחות וואס די וועלט האט פארמאגט האבען זיך מייגע געווען אנצוקומען צו דרגות און הבנות און עמקות התורה,

"אלע דורות" אינקלודינג דעם דור אויך. ביטע צייכן מיר אהן די ריזן פון דעם דור.
"די גרעסטע מוחות וואס די וועלט האט פארמאגט". פאר אינטערסאנטקייט, וואס איז געווען דיין יארדסטיק אויף מעסטען די מוחות?

האסט אמאל געלערענט בשר וחלב און תערובת מיט ש״ך פמ״ג און חוו״ד , אדער טוען ונטען מיט קצות נתיבות , האסט אמאל געלערענט עגונות מיט חזו״א אויף יבמות , האסט אמאל געלערענט אהלות מיט מי נפתוח , האסט אמאל געלערנט אפי׳ איין תשובה פון בית יצחק אדער פון חזון נחום , האסט אמאל דורכגעלערנט א מערכה און דברות משה ,האסט דורכגעטוהן א תשובת דברי חיים אדער אפאר געזונטע שטיקלעך על התורה,האסט שוין דורכגעטוהן תורת מהר״ל , ספרי השל״ה אויב קענסט נישט ענטפערען א יא אויף האלב פון דעם , פרעג מיר נישט פון ווי איך מעסט מוחות

You keep on talking the talk, yet, without fail, not walking the walk.
הער אויף מיט די פלוידעריי און זאג עפעס זאכלעך. ווילסט שרייבען א תמצית אויף א מערכה אין דברות משה, א ביאור אויף א שווער שטיקל חזו"א, I'm in. סתם שיסן נעמען איז נישט אינטערסאנט. עס קומט א צייט וואס דו דארפסט עקטועלי מסביר זיין און מוכיח זיין דיינע סטעיטמענטס. ווי מ'זאגט אויף אונגעריש put up or shut up.

דאס איז נישט קיין אויבערפלעכליכע סברות צו איבערזאגען און איבערשרייבען דא ,דיע ספרים זענען טיפע ספרים זיי זענען בנמצא איבעראל זעץ דיך אראפ זיי דיך מייגע אויף זיי ,רייס דיך אפ פון דיין חבלי הגוף און דערנאך וועל איך ספענדין צייט מיט דיר,אגב אויב ווילסט באמת קען איך מיט דיר לערנען בחברותא אביסעל אויב ביסטו טאקע אינטרעסירט.
איך זאג איין זאך סאיז דא מ״ח קניני התורה אהן דיע מעטאדען וואס ווערט דארט אויסגערעכנט גייט עס נישט, אויב ווילסטו נישט גיין מיט דעם רעסיפי וואס חכמינו ז״ל האבען אונז געגעבן, רעדט דיך נישט אהן אז די וועסט פארשטיין א אות תורה סאיז א אנדערע סורט חכמה ( א מערכה און דברות משה וועט דארען א קנאפע 10 שעה ווען די ביסט גרייט שיק מיר אישי )

[מוח שליט]

דאס איז נישט קיין אויבערפלעכליכע סברות צו איבערזאגען און איבערשרייבען דא ,דיע ספרים זענען טיפע ספרים זיי זענען בנמצא איבעראל זעץ דיך אראפ זיי דיך מייגע אויף זיי ,רייס דיך אפ פון דיין חבלי הגוף און דערנאך וועל איך ספענדין צייט מיט דיר,אגב אויב ווילסט באמת קען איך מיט דיר לערנען בחברותא אביסעל אויב ביסטו טאקע אינטרעסירט.
איך זאג איין זאך סאיז דא מ״ח קניני התורה אהן דיע מעטאדען וואס ווערט דארט אויסגערעכנט גייט עס נישט, אויב ווילסטו נישט גיין מיט דעם רעסיפי וואס חכמינו ז״ל האבען אונז געגעבן, רעדט דיך נישט אהן אז די וועסט פארשטיין א אות תורה סאיז א אנדערע סורט חכמה ( א מערכה און דברות משה וועט דארען א קנאפע 10 שעה ווען די ביסט גרייט שיק מיר אישי )

איך בין גרייט היינט. פארוואס אישי? לאמיר מהנה זיין אנדערע אויך.
דו שרייבסט אז די חכמים דא האבען נישט אפי' בטעות אריינגעקוקט אין די ספרים וואס דו צייכענסט אהן. ביטע קוק דא אינעם גאנצען המשך, און זעה ווי מען קאכט זיך אויף א שווער שטיקל פמ"ג. עס איז נישט ריכטיג מזלזל זיין אין מענטשען אהן קיין באזיס.
אגב, איך האב דארט געשריבען א יישוב אויף די קשיא פינעם ביאור הלכה אויפען פמ"ג. קענסט אפשר מגיב זיין עפעס דערויף?
ביטע צייכען אהן די מראה מקומות וואס דו זאגסט דא נאך פינעם פמ"ג. בנוגע יינה של תורה, ועוד.
ווען דו וועסט האבען מער כח און צייט, איז כדאי צו פרובירן פארשטיין וויפיל סוגיות אין הלכות טוען ונטען מען דארף קענען איידער מען פאנגט אהן לערנען כוזרי, אמונות ודעות, ועוד. ווי אויך פארשטיין בהבנה די סיבה אויף דערויף.
ביטע צייכן מיר אהן די פילע ספרים פין מהר"ל אויף הלכות טוען ונטען. אדער אפשר די ספרי אבן עזרא על הש"ס.
איך רעד אביסל סארקאסטיש אבער איך מיין פשוט אז דו זאלסט מסביר זיין דיינע ווערטער נישט זאגען די זעלבע וואס מיר הערן פין יעדע בר בי רב דחד יומא.

[יידל]

און איך ווייס אז עס איז דא ע' פנים לתורה, און מ'איז לאו דוקא מחויב עוסק צו זיין במקום שלבו של אייגעמיירעט חפץ נאר אין סיי וועלכע חלק, זאל עס זיין הלכה, "לומדות", חסידות, קבלה, מוסר און יא, אויך ספרי הגות.

[איינגעמיירעט]

דאס איז נישט קיין אויבערפלעכליכע סברות צו איבערזאגען און איבערשרייבען דא ,דיע ספרים זענען טיפע ספרים זיי זענען בנמצא איבעראל זעץ דיך אראפ זיי דיך מייגע אויף זיי ,רייס דיך אפ פון דיין חבלי הגוף און דערנאך וועל איך ספענדין צייט מיט דיר,אגב אויב ווילסט באמת קען איך מיט דיר לערנען בחברותא אביסעל אויב ביסטו טאקע אינטרעסירט.
איך זאג איין זאך סאיז דא מ״ח קניני התורה אהן דיע מעטאדען וואס ווערט דארט אויסגערעכנט גייט עס נישט, אויב ווילסטו נישט גיין מיט דעם רעסיפי וואס חכמינו ז״ל האבען אונז געגעבן, רעדט דיך נישט אהן אז די וועסט פארשטיין א אות תורה סאיז א אנדערע סורט חכמה ( א מערכה און דברות משה וועט דארען א קנאפע 10 שעה ווען די ביסט גרייט שיק מיר אישי )

איך בין גרייט היינט. פארוואס אישי? לאמיר מהנה זיין אנדערע אויך.
דו שרייבסט אז די חכמים דא האבען נישט אפי' בטעות אריינגעקוקט אין די ספרים וואס דו צייכענסט אהן. ביטע קוק דא אינעם גאנצען המשך, און זעה ווי מען קאכט זיך אויף א שווער שטיקל פמ"ג. עס איז נישט ריכטיג מזלזל זיין אין מענטשען אהן קיין באזיס.
אגב, איך האב דארט געשריבען א יישוב אויף די קשיא פינעם ביאור הלכה אויפען פמ"ג. קענסט אפשר מגיב זיין עפעס דערויף?
ביטע צייכען אהן די מראה מקומות וואס דו זאגסט דא נאך פינעם פמ"ג. בנוגע יינה של תורה, ועוד.
ווען דו וועסט האבען מער כח און צייט, איז כדאי צו פרובירן פארשטיין וויפיל סוגיות אין הלכות טוען ונטען מען דארף קענען איידער מען פאנגט אהן לערנען כוזרי, אמונות ודעות, ועוד. ווי אויך פארשטיין בהבנה די סיבה אויף דערויף.
ביטע צייכן מיר אהן די פילע ספרים פין מהר"ל אויף הלכות טוען ונטען. אדער אפשר די ספרי אבן עזרא על הש"ס.
איך רעד אביסל סארקאסטיש אבער איך מיין פשוט אז דו זאלסט מסביר זיין דיינע ווערטער נישט זאגען די זעלבע וואס מיר הערן פין יעדע בר בי רב דחד יומא.

ווען איך רעד פון פמ״ג וואס רעדט און שאר חכמות רעד איך פון זיינע צענדליגע ספרים עה״ת ועל השקפה

נאך איינמאל וועל איך מדגיש זיין מיין נקודה עיין בבבא קמא דף כ׳ ע״ב לכי תשמש ועיין בשערי יושר בהקדמה לספרו קטע המתחיל ולכן קוק אדורך מיינע מראה מקומות וועסטו פארשטיין אז סאיז דא דברי חכמה וואס מקען נור משיג זיין ווען ממאכט די הכנה הדרושה לזה ,און אן דעם הכנה איז א שאד די צייט מסביר צוזיין אזוי ווי רמי בר חמא האט גענטפערט לכי תשמש און או דעם האט ער ניטאמאל פרובירט מסביר צוזיין.
מער האב איך נישט קיין צייט דאס לינק וואס די האסט מיר צוגעצייכענט איז מלא עם הארצות איים סאררי בוט דעיטס די קעיס מעגליך ווען איך וועל האבען מער צייט וועל איך שרייבען מראה מקומות וואס ספעלט אויס פאר הבנת אותו הסוגיא
מער האב איך נישט קיין צייט איך האב אסאך צוטוהן איך האפ אז וועסט האבען אמאל אן האנעסט מאמענט ביטיון יאי ענד יאר סעלף און די וועסט אנקוקען זאכען גראד און ריכטיג

[יידל]

איך האב גראדע נישט אויסגערעכענט דיע ספרים ווייל פון דיע ווערען יא אמאל דערמאנט בקיצור איך האב אויסגערעכענט ספרים וואס איך זעע נישט געברענגט דא און איך פיל ווי די חכמים דא האבען עס נאכנישט געקוקט אפי בטעות

ומה ענין חזון נחום אצל מעמד הר סיני סינגולעריטי? וואס האסטו געוואלט ער זאל ציטירן א שטיקל חזו"א אין טהרות?

אויף דיין צווייטע שאלה וואס האט השקפות התורה מיט די אנדערע חלקי התורה וועל איך דיך ענטפערען סגייט נישט איינס אן די אנדערע איעדע פון די אנגענומענע חכמי התורה האבען געבויט זייער חכמה דורך לערנען נגלות התורה,למשל די פמ״ג וואס אגב אויב די ביסט אביסעל בקי און זיינע ספרים וועסטו טרעפן אלע חכמות וואס די רעכנסט אויס ביי די ענד פון דיין תגובה,שרייבט כמה פעמים און זיינע ספרים אז אהן יגיעה בלחמה של תורה קען מען נישט אהנרירען קיין יינה של תורה, די תורה איז איינס אויב מהאט זיך נישט מייגע געווען אויף גפ״ת קען מען נישט אהנקומען צו השקפות התורה.

א יעדע פון די אנגענומענע חכמי התורה?! האלב פון די גדולי ראשוני ספרד בויען בכלל נישט אויף נגלה. און כמעט קיין איינער פון די גדולי הקבלה האט נישט געבויעט זיין חכמה אויף לחמה של תורה. און די זעלבע איז מיט די גדולי החסידות און די גדולי המוסר.

סטוט מיך וויי ווען אנגעליינטע חכמים שלא קרו ולא שנו ולא שמשו ת״ח האבען די העזה צו קומען מיט זייער חכמה וואס זיי האבען קונה געווען פון די ביכער און טרייען צו מאכען שטימען תורה מיט זייער סברות כרסיות

ס'טוט מיך וויי אז איינער וואס לא קרו ולא שנו ולא שמש ת"ח האט די העזה צו אראפרייסן מכוח סברת כרס שלו די בעלי חכמה וואס פרובירן צו מאכן די תורה שטימען מיט די שכל הישר, כמבואר בהקדמת אבן עזרא לתורה (שיטה אחרת) וכמש"כ הרמב"ם באגרת תחיית המתים.
זעסט? כ'קען טון די זעלבע זאך וואס דו האסט געטון. ארויפשמירן א האלבע טוץ לאזונגען, כי זה דרכם כסל למו, און זיך איינרעדן אז מיטן אד האמינום אטאקע האט מען געוואונען דעם ויכוח.

[מוח שליט]

מער האב איך נישט קיין צייט דאס לינק וואס די האסט מיר צוגעצייכענט איז מלא עם הארצות איים סאררי בוט דעיטס די קעיס מעגליך ווען איך וועל האבען מער צייט וועל איך שרייבען מראה מקומות וואס ספעלט אויס פאר הבנת אותו הסוגיא
מער האב איך נישט קיין צייט איך האב אסאך צוטוהן איך האפ אז וועסט האבען אמאל אן האנעסט מאמענט ביטיון יאי ענד יאר סעלף און די וועסט אנקוקען זאכען גראד און ריכטיג

Use your time wisely.
שרייב נישט קיין לאנגע דרשות אהן קיין באזיס, שרייב נישט אז איך רעד עם הארצות אהן קיין הוכחה [עס איז נישט מדרך החכמים, סיי די חכמים מיט הקדמות אדער די אהן הקדמות]. שרייב נישט אז די מהר"ל פארעטנפערט די גאנצע ענין פון דרשות חז"ל אהן מסביר זיין וואס דו רעדסט. בעסער שרייב איין ענין אבער זיי עס מוכיח. יא, זיי עס מוכיח. איינמאל דו וועסט אונז צייגען דיין עשר ידות חכמה בתורה צוזאמען מיט דיין [purported] דיגרי, דעמאלט וועסטו האבען די רעכט צו בעטן דעם לכי תשמש לי. וכלשון ההקדמה של שערי ישר שהבאת אז דער תלמיד דארף זיין איבערצייגט אין די חכמה פין זיין רבי. Sorry, but other than your say so, you come up very short in that respect.

[נולד מאוחר]

אייגעמיירעט, איך האב יעצט געמאגט א סירטש אונעם ספר כזורי און ספרי רמב''ם קיינע פון דיינע ספרים ווערן דארט דערמאנט. איך מיין די ווילסטו נישט וויסען וועלכע חכמים'ס ספרים זיי האבן יא געלרענט.

[איינגעמיירעט]

מער האב איך נישט קיין צייט דאס לינק וואס די האסט מיר צוגעצייכענט איז מלא עם הארצות איים סאררי בוט דעיטס די קעיס מעגליך ווען איך וועל האבען מער צייט וועל איך שרייבען מראה מקומות וואס ספעלט אויס פאר הבנת אותו הסוגיא
מער האב איך נישט קיין צייט איך האב אסאך צוטוהן איך האפ אז וועסט האבען אמאל אן האנעסט מאמענט ביטיון יאי ענד יאר סעלף און די וועסט אנקוקען זאכען גראד און ריכטיג

Use your time wisely.
שרייב נישט קיין לאנגע דרשות אהן קיין באזיס, שרייב נישט אז איך רעד עם הארצות אהן קיין הוכחה [עס איז נישט מדרך החכמים, סיי די חכמים מיט הקדמות אדער די אהן הקדמות]. שרייב נישט אז די מהר"ל פארעטנפערט די גאנצע ענין פון דרשות חז"ל אהן מסביר זיין וואס דו רעדסט. בעסער שרייב איין ענין אבער זיי עס מוכיח. יא, זיי עס מוכיח. איינמאל דו וועסט אונז צייגען דיין עשר ידות חכמה בתורה צוזאמען מיט דיין [purported] דיגרי, דעמאלט וועסטו האבען די רעכט צו בעטן דעם לכי תשמש לי. וכלשון ההקדמה של שערי ישר שהבאת אז דער תלמיד דארף זיין איבערצייגט אין די חכמה פין זיין רבי. Sorry, but other than your say so, you come up very short in that respect.

מח׳ל יאי מיסט מיי פאינט איך זיך נישט דא צו באווייזען מיין חכמה ,מיין לערנען חכמה איז נישט מיטען ציהל להיות איש בין הקאווע שטיבעל,איך לערן חכמה וויל איך בין א אוהב חכמה און איך דיסקוסיר עס בין אנשים אוהבים חכמה לשם חכמה (עיין בספר דרך החכמה להרמח״ל ותמצא נחת)
ממילא איך זאג נישט לכי תשמש אויף מיינע ווערטער ,איך זאג דיר לכי תשמש אויף דברי חכז״ל אז אויב די ווילסט עס באמת פארשטיין זאלסטו לערנען זייער ווערטער ווי אזוי זיי ווייזען אונז אהן ואז תבין יראת ד׳
אדרבה מיר קענסטו צומאלען מיט אלע ערליי ווערטער דא און קאווע שטיבעל און איך לאז דיר געוואונען דעם דעבעיט, אבער אויב ווילסטו זיך נעמען איבער דברי חז״ל דענסמאל דארף עס זיין מיט א אופן פון לכי תשמש כלפי דבריהם העמוקים והקדושים און דעמאלס וועסטו פארשטיין פאר דיך אליינס זייער ווערטער און סוועט נישט אויספעלען דיע אלע לעכערליכע דעבעיטס

[מוח שליט]

מער האב איך נישט קיין צייט דאס לינק וואס די האסט מיר צוגעצייכענט איז מלא עם הארצות איים סאררי בוט דעיטס די קעיס מעגליך ווען איך וועל האבען מער צייט וועל איך שרייבען מראה מקומות וואס ספעלט אויס פאר הבנת אותו הסוגיא
מער האב איך נישט קיין צייט איך האב אסאך צוטוהן איך האפ אז וועסט האבען אמאל אן האנעסט מאמענט ביטיון יאי ענד יאר סעלף און די וועסט אנקוקען זאכען גראד און ריכטיג

Use your time wisely.
שרייב נישט קיין לאנגע דרשות אהן קיין באזיס, שרייב נישט אז איך רעד עם הארצות אהן קיין הוכחה [עס איז נישט מדרך החכמים, סיי די חכמים מיט הקדמות אדער די אהן הקדמות]. שרייב נישט אז די מהר"ל פארעטנפערט די גאנצע ענין פון דרשות חז"ל אהן מסביר זיין וואס דו רעדסט. בעסער שרייב איין ענין אבער זיי עס מוכיח. יא, זיי עס מוכיח. איינמאל דו וועסט אונז צייגען דיין עשר ידות חכמה בתורה צוזאמען מיט דיין [purported] דיגרי, דעמאלט וועסטו האבען די רעכט צו בעטן דעם לכי תשמש לי. וכלשון ההקדמה של שערי ישר שהבאת אז דער תלמיד דארף זיין איבערצייגט אין די חכמה פין זיין רבי. Sorry, but other than your say so, you come up very short in that respect.

מח׳ל יאי מיסט מיי פאינט איך זיך נישט דא צו באווייזען מיין חכמה ,מיין לערנען חכמה איז נישט מיטען ציהל להיות איש בין הקאווע שטיבעל,איך לערן חכמה וויל איך בין א אוהב חכמה און איך דיסקוסיר עס בין אנשים אוהבים חכמה לשם חכמה (עיין בספר דרך החכמה להרמח״ל ותמצא נחת)
ממילא איך זאג נישט לכי תשמש אויף מיינע ווערטער ,איך זאג דיר לכי תשמש אויף דברי חכז״ל אז אויב די ווילסט עס באמת פארשטיין זאלסטו לערנען זייער ווערטער ווי אזוי זיי ווייזען אונז אהן ואז תבין יראת ד׳
אדרבה מיר קענסטו צומאלען מיט אלע ערליי ווערטער דא און קאווע שטיבעל און איך לאז דיר געוואונען דעם דעבעיט, אבער אויב ווילסטו זיך נעמען איבער דברי חז״ל דענסמאל דארף עס זיין מיט א אופן פון לכי תשמש כלפי דבריהם העמוקים והקדושים און דעמאלס וועסטו פארשטיין פאר דיך אליינס זייער ווערטער און סוועט נישט אויספעלען דיע אלע לעכערליכע דעבעיטס

דיינע innuendos זענען געוואלדיג, אבער בכלל נישט ריכטיג.
עס איז די טיפישער ענטפער וואס דער נארישסטער מחנך/משפיע/מגי"ש געט, "דו מיינסט עס נישט ערענסט, דו ביסט אן עם הארץ, דיינע פונקטן זענען לעכערליך".
קיינער וויל דיך נישט צומאלען, פרוביר איינמאל צו זאגען א זאך און עס מוכיח זיין מיט שכל, וועסטו זעהן אז דער עולם הערט גאנץ פיין אויס. דו דאפרס אפי' נישט יעדעס מאל ברענגען מראה מקומות אויפצוווייזען אלף בית. דו וועסט נישט דארפען צוברענגען א רמח"ל אויפען ענין פין אנשים האוהבים חכמה לשם חכמה, און אפי' נישט קיין רמב"ם שאוהבים האמת מפני שהוא אמת. דו וועסט נישט דארפען ברענגען קיין הקדמות פין ספרי ר' שמעון שקאפ צו פארשטיין אז מען דארף זיך אויסהערען בהכנעה לדברי הגדול ממנו. די אלע זאכען זענען דברים פשוטים מאד. דו וועסט אבער יא דארפען מסביר דיינע ווערטער מיט די גדרי השכל. פארפאלען אזוי גייט צו די לעכרליכע דיבעיטס דא און קאווע שטיבעל.

ווייסטו וואס, זיי מיר מסביר פארוואס דו ביסט אוהב חכמה לשם חכמה? וואס מיינט דאס? לאמיר לאזען אלע מראה מקומות אין דער זייט. זאג עס כאילו דו זאגסט עס. אדרבא.