פארוואס זענען אידן אזוי קלוג?

אין דער וועלט פון נאטור און וויסנשאפט
באניצער אוואטאר
יידל
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 4922
זיך רעגיסטרירט: מוצ"ש פעברואר 25, 2012 11:44 pm
האט שוין געלייקט: 2328 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 4623 מאל

פארוואס זענען אידן אזוי קלוג?

שליחה דורך יידל »

עס איז א דבר ידוע אז אשכנז'ישע אידן זענען אבנארמאל קלוג. ניין, נישט יעדער, אבער עס איז א קלאר אז אשכנז'ישע אידן האבן אן עווערעדזש פון העכער איי-קיוס ווי אין אלגעמיין. פון וואס קומט עס?

כ'בין זיכער אז יעדער איז באקאנט מיט די תירוץ וואס מ'הערט פון קינדווייז אן אז די סיבה איז וויבאלד תורה מאכט קלוג. אבער די תירוץ איז זייער א שוואכע תירוץ. ערשטנס, פארוואס זענען די ספרדים נישט אזוי קלוג ווי די אשכנזים? האבן זיי דען געלערנט ווייניגער תורה במשך די דורות? צווייטנס, די מציאות אז אז די אשכנזישע חכמה באווייזט זיך אויך ביי מענטשן וואס זענען שוין דורות אפגעריסן פון א תורה'דיגן לעבנסשטייגער, און דאך האבן זיי דעם אשכנז'ישן מוח.

אין דעצעמבער 2012 האט האנק פעליסער (א טרענסהומאניסט) ארויסגעגעבן א בוך מיטן נאמען "פארוואס איז די איי-קיו פון אשכנז'ישע אידן אזוי הויך?" ווי ער גיט אן פארשידענע טעאריעס פארוואס אידן זענען אזוי קלוג. אלץ טרעסהומאניסט איז פעליסער'ס ציל מיטן בוך אויסצולערנען מענטשן טעכניקן וויאזוי צו העכערן די אייגענע איי-קיו און וויאזוי צו אויפצוען קלוגערע קינדער. אבער פאר מיך איז אינטערעסאנט די טעאריעס וואס ער גיט אן. פעליסער האט ארויפגעלייגט אויפן אינטערנעט די חלקים פון זיין בוך וועלכע באציען זיך דירעקט צו די סיבה פארוואס אידן זענען אזוי קלוג, אבער אן די פוטנאוטס און רעפערענצן. איך האב זיך גענומען די מי איבערצושרייבן (אין פרייע איבערזעצונג) וואס ער זאגט ווייל איך גלייב אז דאס קען זיין העכסט אינטערעסאנט. אגב, אזעלכע סארט שטודיעס און פארשונגען זענען אפט קאנטראווערסיאל און ווערן באשולדיגט אין ראסיזם.

יא, אשכנזים זענען טאקע קלוגער!
צום ערשט, טוט פעליסער איבערגיין די עווידענס אז אשכנזים זענען טאקע אזוי קלוג ווי מ'מאכט זיי. אבער קודם, ווער זענען דאס אשכנזים? אשכנזים זענען אפשטאמיגע פון אידן וועלכע האבן געוואוינט במשך די מיטל-אלטער יארן אין מזרח אייראפע. אריגינעל זענען די אידן געקומען פון ארץ ישראל, כמובן. די שאלה איז ווען האט זיך אנגעהויבן די אידישע יישוב אין אייראפע? ד.נ.א. ריסוירטש דורך די אלבערט איינשטיין קאלעדזש פון מעדעצין האט געוויזן אז די אשכנזישע צווייגל האט זיך אפגעטיילט פון אנדערע אידישע גרופעס פאר בערך 2,500 יאר צוריק, און אז 40% פון אלע אשכנזישע אידן זענען אפשטאמיגע פון די זעלבע 4 פרויען. בערך 80% פון אידן היינט צו טאגס זענען אשכנזים, די איבעריגע 20% זענען בעיקר ספרדים.

אלע פארשער וועלכע האבן שטודירט אשכנזים האבן אנגעמערקט אז זיי געפונען זיך ביים שפיץ פונעם איי-קיו טשארט. דער פסיכאלאג און קאגניטיוו סייענטיסט סטיווען פינקער האט געשריבן אז "[אידן'ס] עווערעדזש איי-קיו מעסט זיך ביי 108 - 115". דער קאנטראווערסיאלער אינטעליגענץ פארשער און פסיכאלאג ריטשארד לין, זאגט אז עס איז די עווערעדזש שטייט ביי 107.5. הענרי הארפענדינג, דזשעסאן הארדי און גרעגארי קאטשרען, דריי פארשער פון די יוטא אוניווערזיטעט וועלכע האבן צוזאמען געשריבן א פארש פאפיר מיטן קעפל "נאטורליכער היסטאריע פון אשכנזישע אינטעליגענץ", שרייבן אז אשכנזים האבן אן עווערדעזש איי קיו פון 112-115. דער פאליטישער סייענטיסט טשארלס מורעי לייגט דעם עווערעדזש ביי 110.

אויב מיר וועלן אננעמען די נומער 115 פאר די אידישע איי-קיו עווערעדזש, דאן שטייען מיר מיט 8 פונקטן העכער ווי די צווייט קלוגסטע עטנישע גרופע אין די וועלט: די צפון-מזרח אזיאנער, וועמענס עווערעדזש איי-קיו איז 107, און מיר זענען 40% העכער ווי די גלאבאלע איי קיו עווערעדזש, וועלכע שטייט ביי 79.1 לויט דעם אויבנדערמאנטן ריטשארד לין און פאליטישער סייענטיסט טאטו וואנהאנעןאין זייער בוך "איי קיו און גלאבאלער אומגלייך"

מען דארף אין באטראכט נעמען נאך אן אינטערעסאנטן פאקט. אן איי קיו טעסט האט אפאר חלקים. אידן זענען בכלל נישט אויסגעשארפט אין אלע חלקים. לדוגמא אין די חלק וואס רופט זיך "וויזשועל-ספעשל" איי קיו, זענען אידן נישט מער ווי 98 אין עווערעדזש. די הויעכע עווערעדזש נעמט זיך פון די גאר הויעכע איי קיו וואס אידן האבן אין די חלק וואס רופט זיך "ווערבל" איי קיו, וועלכע מעסט די יכולת פון סברא, פארשטיין און אויפכאפן מושגים, זכרון און מאטעמיטשע יכולת'ן. א 1958 שטודיע פון ישיבה בחורים האט געוויזן אז זיי פארמאגן אן עווערעדזש "ווערבל" איי קיו פון 125.6!

עס איז אויך אינטערעסאנט צו קוקן אויף די פראצענט פון הויעכע איי קיו ביי אידן ווערסוס די פראצענט פון הויעכע איי קיו אין די אלגעמיינע פאפולאציע. אין אן אלגעמיינע פאפולאציע ווי די עווערעדזש איי קיו איז 100, ווערט די פראצענט פון נידעריגע, עווערעדזש און הויעכע איי קיוס צעטיילט ווי פאלגנד (נוצענדיג די מעטאדע פון א בעל קוארוו):


2.5% פון די פאפולאציע פארמאגט אן איי-קיו אונטער 70
12.5% פון די פאפולאציע פארמאגט אן איי קיו צווישן 71 און 85
35% פון די פאפולאציע פארמאגט איין איי-קיו צווישן 86 און 100
35% פון די פאפולאציע פארמאגט איין איי-קיו צווישן 101 און 115
12.5% פון די פאפולאציע פארמאגט איין איי-קיו צווישן 116 און 130
2.5% פון די פאפולאציע פארמאגט איין איי-קיו העכער ווי 130

אויב מיר וועלן נוצן די זעלבע מעטאדע פאר אשכנזים וועלן מיר טרעפן די פאלגענדע רעזולטאטן:

2.5% פון די פאפולאציע פארמאגט אן איי-קיו אונטער 87
12.5% פון די פאפולאציע פארמאגט אן איי קיו צווישן 88 און 102
35% פון די פאפולאציע פארמאגט איין איי-קיו צווישן 103 און 117
35% פון די פאפולאציע פארמאגט איין איי-קיו צווישן 118 און 132
12.5% פון די פאפולאציע פארמאגט איין איי-קיו צווישן 133 און 148
2.5% פון די פאפולאציע פארמאגט איין איי-קיו העכער ווי 148

אשכנזישע אידן זענען בלויז א פיצינקע טייל פון די 7 ביליאן מענטשן וואס לעבן אויף די וועלט. מיר זענען בלויז 0.25% פון די וועלט'ס פאפולאציע. דאך אבער ווערן אידן אווער-רעפרעזענטירט (דאס הייסט עס איז דא פיל מער פראצענטווייז) סיי וואו ס'פארלאנגט זיך הויעכע איי-קיו און חכמה. לדוגמא, אויב קוקט מען אויף סטודענטן אין אייווי ליג אוניווערזיטעטן (דאס זענען פון די העכסט-פרעסטיזשפולע אוניווערזיטעטן אין די וועלט) טרעפט מען א ריזיגע פראצענט אידן, נישט אין פראפארציע צי די פראצענט אידן אין די וועלט. 30% פון סטודענטן אין יעיל אוניווערזיטעט זענען אידן; 27% פון הארווארד סטודענטן זענען אידן; 23% פון בראון אוניווערזיטעט זענען אידן; 32% פון קאלאמביע סטודענטן זענען אידן און 31% פון פענסילוועניע אוניווערזיטעט זענען אידן.
דער אויבנדערמאנטער טשארלס מורעי ברענגט א 1954 סורוועי פון ניו יארק פובליק שולע קינדער מיט אן איי-קיו פון העכער 170. בלויז 28 קינדער זענען געווען אין די קאטאגאריע. 24 פון זיי זענען געווען אשכנזישע אידן!

עס איז באקאנט מארק טוועין'ס אבזערוואציע איבער אידן'ס חכמה, ומשום חיבוב הדברים אביאם בלשונו:

מארק טוועין, אין באצוג צו אידן האט געשריבן:The Jews] are peculiarly and conspicuously the world’s intellectual aristocracy… [Jewish] contributions to the world’s list of great names in literature, science, art, music, finance, medicine, and abstruse learning are way out of proportion to the weakness of his numbers. He has made a marvelous fight in this world… and has done it with his hands tied behind him.

עס איז טאקע שוין איבער הונדערט יאר זינט טוועין האט דאס געשריבן, אבער זיינע ווערטער זענען נאך אלץ קאי וקיימא.

די ערשטע פלאץ צו קוקן פאר אידישע באשטייערונגען צו ליטעארטור און סייענס איז די נאבל פרייז. כ'גלייב אז יעדער וואס ליינט די ווערטער האט שוין אמאל געהערט אז אידן באקומען אן אבנארמאלען פראצענט פון נאבל פרייזעס, אבער ס'איז אלץ כדאי איבערצוגיין די דעטאלן. זינט 1950, האבן אשכנזישע אידן באקומען 29% פון נאבל פרייזעס, כאשטיג ווי ערווענט זענען זיי ווייניגער ווי 1% פון די פאפולאציע. אויב האט איינער געמיינט אז אשכנזישע איי קיו ווערט שוואכער, דארף מען נישט מער ווי קוקן אויף די 21סטע יאר-הונדערט. זייט 2000 האבן אשכנזישע אידן באקומן 32% פון נאבל פרייזעס. אין 2011 זענען 5 פון 13 נאבל פרייז געוואונער געווען אידן - דאס איז 38.5%!

אין אונגארן אין די 1930 יארן: אשכנזים זענען געווען 6% פון די באפעלקערונג, אבער זיי זענען געווען 55.7% פון דאקטוירים, 49.2% פון אדוואקאטן, 30.4% פון ענדזשינירן, און 59.4% פון באנק אפיצירן. ענליכע סטאטיסטיקס זענען דא פון די פוילן און דייטשלאנד אין די זעלבע יארן.

דער אויבנדערמאנטער טשארלס מורעי שרייבט אין זיין בוך "אידישער דזשעני" שרייבט אז אידן זענען איבער-רעפרעזענטירט אין אלע פעלדער פון וויסנשאפט. עס איז צום ערווארטן אז אידן וואלטן ווען געדארפט האבן א קליינע רעפרעזענטאציע צוליב זייער קליינע פאפולאציע, דערווייל זענען זיי רעפרעזענטירט 5 מאל מער ווי ערווארטעט אין ביאלאגיע, 6 מאל מער אין כעמיע, 9 מאל מער אין פיזיקס, 4 מאל מער אין ליטעראטור, 5 מאל מער אין מוזיק, 5 מאל מער אין וויזשועל ארטס, 12 מאל מער אין מאטעמאטיקס און 14.2 מאל מער אין פילאזאפיע.

אין אמעריקע היינט צו טאגס זענען אידן 2.2% פון די פאפולאציע אבער זיי רעפרעזענטירן 30% פון פראפעסארן אין עליטע קאלעדזשעס, 21% אייווי ליג סטודענטן און 25% פון די טורינג אווארד געווינער. אידן זענען אויך 50% פון די טאפ צוויי הונדערט אינטעלעקטואלן אין אמעריקע, 40% פון די שותפים אין פירענדע געזעץ פירמעס אין ניו יארק און אין וואשינגטאן, 59% פון די דירעקטארס, שרייבער און פראדוסערס פון די 50 בעסטע מאוויס (בעסטע געמאסטן לויט וויפיל געלד זיי האבן געמאכט).

מדינת ישראל האט א פאפולאציע פון 3 מיליאן אשכנזים. זיי זענען נומער 1 אין די וועלט אין גראדועט דעגריס, נומער איינס אין די וועלט אין מוזעאמס און נומער איינס אין דיי וועלט אין פובליצירן סייענטיפישע פאפירן.

אלזא, דאס אז אשכנזים פארמאגן מער חכמה צווישן זיך איז לכאורה א פאקט. די שאלה איז נאר וואס יאיז פשט דערפון? אי"ה מארגן וועל איך שרייבן אפאר פון די טעאריעס וואס פעליסער ברענגט.
לא רעב ללחם. לא צמא למים.
באניצער אוואטאר
שמעקעדיג
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 16679
זיך רעגיסטרירט: דאנערשטאג אפריל 12, 2012 12:11 am
האט שוין געלייקט: 18070 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 18981 מאל

שליחה דורך שמעקעדיג »

יידל...!! קעניינעהארע!

אגב, האסט שוין אמאל אויסגעטשעקט דיין אייגענע איי.קיו?
כעט געקענט באשטיין צו וויסן...
וירח ה' את ריח הניחוח
געפילטע פיש
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 6959
זיך רעגיסטרירט: מיטוואך פעברואר 29, 2012 10:16 am
האט שוין געלייקט: 4586 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 6629 מאל

שליחה דורך געפילטע פיש »

איך האב אויך אלעמאל געוויסט אז די mean IQ איז 100, ווי ער שרייבט ווייטער
יידל האט געשריבן:אין אן אלגעמיינע פאפולאציע ווי די עווערעדזש איי קיו איז 100

סא יידל, האיך יתקיימו שניהם?
און פאר איך פארגעס, א הערליכע דזשאב פון יידל, עס יוזשואל, איך בין שוין קלוגער געווארן, נאר פון לייענען די ארטיקל.
באניצער אוואטאר
ונבנתה העיר
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 3795
זיך רעגיסטרירט: מיטוואך יולי 25, 2012 5:41 am
האט שוין געלייקט: 6591 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 8112 מאל

שליחה דורך ונבנתה העיר »

מ'דארף צוריק אראפברענגען דעם רבי'ן

אמר ונבנתה: אל עבר החלון נשקפתי ונתתי אל לבי כי שבת האדם ממנו, חומר וגשם – ורוח אין, בחנתיו, והנה הוא תולדת מקריו – כאשר ילך המקרה כך יתעצב לבו ודמותו, לרגעים אבחננו, כאשר יאמר החכם כי אין הוויית רגע מול רגע נוצרת כי אם בהתחדש מקריו, ואל מי יקר המקרה?
איחוד פעלד
חבר ותיק
חבר ותיק
הודעות: 2933
זיך רעגיסטרירט: זונטאג מאי 20, 2012 6:00 pm
האט שוין געלייקט: 513 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 1430 מאל

שליחה דורך איחוד פעלד »

ערגעץ האב איך געהערט אז די סיבה פארוואס אידען איז אשכנז זענען געוועהן קלוגער פין גוים איז ווייל ביי די קריסטען ווען איינער איז קלוג, לערנט ער מער, און ענדליך איז ער זוכה צו ווערען א גלח, און א גלח האט דאך נישט חתונה, ממילא בלייבט נישט קיין דורות פין די חכמה, ווערט די חכמה דורך אויס די דורות נתמעט, משא"כ ביי די אידען, ווערט דער חכם א רב, און א רב ווערט אן איידעם ביי א גביר, און איז זיך אויך משדך מיט א גביר, ממילא האט ער געהאט מער קינדער וואס זענען געבליבען לעבן, משא"כ דער שוטה, האט אמאהל יא חתונה אמאהל נישט, און אפילו אויב יא, האט ער חתונה שפעט, און אפילו דעמאלס האט ער נישט קיין געלט אויף דאקטוירים און די קינדער זענען מער עלול צו שטארבען וכו', ממילא דורך א צייט פין טויזענט יאר זענען די אשכנז אידען געבליבען פיל קלוגער פין זייערע קריסטען שכנים.

איי אויב אזוי פארוואס זענען די ספרדים נישט קלוגער? כ'ווייס נישט פונקטלעך,

אבער קען זיין זיי זענען יא קלוגער באמת, נאר אויף אנדערע וועגען, אונז ווייסען מיר אז ספרדישע גדולים האבען בדרך כלל א בעסער זכרון ווי אשכנזישע.

ואת"ל, אפשר האבען זיי נישט געהאט די רדיפות, און ממילא האט נישט יעדער געלערנט, מען האט אפשר נישט געזוכט צו טוהן רייכע שידוכים,

ואת"ל, בכלל האבען זיי געהאט א בעסער לעבען ווי אשכנזים איז ממילא זענען די קינדער נישט געוועהן אויסגעשטעלט צו די מחלות ווי אשכנזים, און האבען געהאט מער צוטריט צו דאקטוירים, און ממילא איז נישט געוועהן די זעלבע סעלעקציע פראסעס ווי ביי אשכנזים.
א משוגענער באלאנגט אין משוגעים הויז, און א מאלעסטער באלאנגט אין תפיסה!!
אדם המוכה מחבירו יכול לילך לקבול לפני עכו"ם אע"פ דגורם למכה היזק גדול (רמ"א סי' שפ"ח ס"ז), מותר לקצץ ידיו על ידי גוי (ש"ך ס"ק מ"ה).
באניצער אוואטאר
בן תמליון
וְאֶת־הָאֶ֜לֶף
וְאֶת־הָאֶ֜לֶף
הודעות: 1456
זיך רעגיסטרירט: פרייטאג מערץ 16, 2012 12:34 pm
האט שוין געלייקט: 1301 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 1664 מאל

שליחה דורך בן תמליון »

איך האב פארשטאנען איין סיבה פארוואס אשכנז'ישע אידן זענען קלוג, ווייל זיי זענען אייביג געווען פארשפארט אין געטאס, ממילא קיין דארפסלייט מיט פויערן זענען זיי נישט געווארן צו לעבן מיט די קיען און גראז, צו לעבן האט מען געמוזט נוצן דעם קאפ, זענען אידן געווארן באנקירער מיט סוחרים געשארפט דעם קאפ. און אודאי אויך זענען אידן געווען לערנערס אייביג בעת רוב אייראפע זענען נאך געווען פויערן אינעם מיטל אלטער.
באניצער אוואטאר
יידל
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 4922
זיך רעגיסטרירט: מוצ"ש פעברואר 25, 2012 11:44 pm
האט שוין געלייקט: 2328 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 4623 מאל

שליחה דורך יידל »

יישר כוח ונבנתה פארן צולינקן צום אשכול וואו פארשידענע טעאריעס איבער אידן'ס קלוגשאפט זענען אויסגעשמועסט געווארן. אינטערעסאנט אז אויך דארט האט יאנקל דערמאנט דעם בוך וואס ער דערמאנט דא.

איך האב נעכטן געשריבן אז כ'וועל איבערגיין פעליסער'ס טעאריעס. די ערשטע טעאריע רופט ער "בבלי'שער יודזשעניקס". יודזשעניקס מיינט נוצן פארשידענע מיטלן צו פארמערן די רעפראדוקציע פון בעסערע אינדיווידואלן און פארמינערן די רעפראדוקציע פון שוואכערע אינדיווידואלן. אדער, אין מער פשוט'ערע ווערטער: אויב האט מען אין א קאמיוניטי הונדערט חכמים און הונדערט טפשים, אדער הונדערט געזונטע מענטשן און הונדערט קראנקע, און איינער באשליסט אז מ'דארף זיכער מאכן אז די קלוגע/געזונטע האבן קינדער ווי מער און די טפשים/קראנקע האבן ווי ווייניגער קינדער, דאס הייסט יודזשעניקס. א ביישפיל פון יודזשעניקס איז דאס וואס די נאציס האבן פרובירט צו טון. די נאציס ימ"ש האבן געגלייבט אז די אריער ראסע איז די ריינסע און בעסערע ראסע, און די אידישער ראסע איז א נידעריגע און שמוציגע ראסע. האבן זיי באשלאסן אז כדי צו "בעסער מאכן" די וועלט וועלן זיי אויסראטן די "נידעריגע" ראסע. דאס איז יודזשעניקס.

בבל'ישער יודזשעניקס
די טעאריע קומט פונעם ענגלישען ביאלאג, גענעטיקער און יודזשעניקער סירעל דארלינגטאן, אין זיין בוך "די עוואלוציע פון מענטש און געמיינדע". לויט אים האבן מיר צו פארדאנקן נבוכדנאצר און גלות בבל פאר אונזער איבערגעטריבענע מאס פון חכמים.

ווען נבוכדנצר האט פארטריבן די אידן אין גלות בבל נאכן חורבן בית המקדש הראשון, פארציילט אונז די פסוק און מלכים ב' קאפיטעל כד פסוקים י-יד ווי פאלגנד:

בָּעֵת הַהִיא עָלוּ עַבְדֵי נְבֻכַדְנֶאצַּר מֶלֶךְ-בָּבֶל, יְרוּשָׁלִָם, וַתָּבֹא הָעִיר בַּמָּצוֹר. ... וְהִגְלָה אֶת כָּל יְרוּשָׁלִַם וְאֶת כָּל הַשָּׂרִים וְאֵת כָּל גִּבּוֹרֵי הַחַיִל, עֲשֶׂרֶת אֲלָפִים גּוֹלֶה, וְכָל הֶחָרָשׁ, וְהַמַּסְגֵּר. לֹא נִשְׁאַר זוּלַת דַּלַּת עַם הָאָרֶץ.

דאס הייסט אז די ארעמע מענטשן, די טויגניכטס האט ער איבערגעלאזט אין ירושלים. אין גלות זענען נאר געגאנגען די אריסטאקראטן, טויגליכע מענטשן וואס פארשטייען אן עסק, החרש והמסגר. מעקס דימאנט אין זיין בוך "די אומבאזיגבארע אידן" שרייבט אז די אידן וועלכע זענען פארטריבן געווארן דורך נבוכדנאצר זענען געווען מוראדיג ערפאלגרייך אין בבל. אין ווייניגער ווי 50 יאר האבן אידן אין בבל זיך ארויפגעארבעט צו הויעכע פאזיציעס אין די בבל'ישע געמיינדע, אידן זענען געווען ביזנעסלייט, חכמים און שטודירער.

ווען דער פרס'ישער קעניג כורש האט געגעבן רשות פאר די אידן צוריקצוגיין קיין ירושלים און ווידער אויפבויען די ביהמ"ק האבן די רייכע אידן וועלכע האבן זיך גוט ארויפגעארבעט אין בבל, פינאנצירט די מאסן וועלכע האבן באשלאסן ארויפצוגיין און נאכאמאל באזעצן יהודה. די ערשטע פרואווען זענען דורכגעפאלן אבער דערנאך איז עזרא הסופר און נחמי' ארויף און זיי האבן מצליח געווען צוריק צו שטעלן א געהעריגע אידישע געמיינדע אין יהודה. די עולי בבל האבן אנדעקט אז ס'איז נישט פארבליבן כמעט קיין זכר פון די "דלת עמי הארץ" וואס זענען פארבליבן אין ארץ ישראל. די מענטשן האבן נישט געקענט זיך אליינס אויסהאלטן און אנהאלטן א נארמאלע געמיינדע און זיי זענען צוביסלעכווייז אסימילירט געווארן אין די ארומיגע גויאשיע געמיינדעס פון עובדי ע"ז. די אידן וועלכע זענען ארויפגעקומען צוריק זענען אלע געווען אייניקלעך פון די געוועזענע עליטע. די אייניקלעך פון די געוועזענע נידעריגע קלאס איז ליידער פארפאלן געווארן.

עם הספר
די צווייטע טעאריע וואס פעליסער ברענגט איז אויפגעברענגט געווארן דורך דעם אויבנדערמאנטן טשארלס מורעי. ער טענה'ט אז וויבאלד רוב אידן לערנען תלמוד בבלי, און תלמוד בבלי איז אינטעלעקטואל קאמפליצירט און סאפיסטיקירט. מורעי טענה'ט אז צו בלייבן א איד האט מען געמוזט זיין קלוג. די נישט קלוגע האבן נישט געקענט לערנען און זיי האבן געהאט שוואכערע שאנסן צו באקומען א שידוך און אויפצוען קינדער וועלכע וועלן בלייבן אידן. דאס איז ענליך צו איחוד פעלד'ס טעאריע איבער לערנען, און האט אויך אן עלעמענט פון נאטורליכען סעלעקציע וואס יאנקל האט דערמאנט.

אי"ה מארגן וועל איך ממשיך זיין מיט זיינע אנדערע טעאריעס.
לא רעב ללחם. לא צמא למים.
באניצער אוואטאר
ונבנתה העיר
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 3795
זיך רעגיסטרירט: מיטוואך יולי 25, 2012 5:41 am
האט שוין געלייקט: 6591 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 8112 מאל

שליחה דורך ונבנתה העיר »

שמעקעדיג האט געשריבן:יידל...!! קעניינעהארע!

אגב, האסט שוין אמאל אויסגעטשעקט דיין אייגענע איי.קיו?
כעט געקענט באשטיין צו וויסן...

אין די צייטשריפט איז געווען אמאל א טעסט אויסצורעכענען די אייגענע איי קיו, אפשר קען יידל ערלעדיגן אז מ'זאל עס דא ארויפלייגן.
מ'דארף צוריק אראפברענגען דעם רבי'ן

אמר ונבנתה: אל עבר החלון נשקפתי ונתתי אל לבי כי שבת האדם ממנו, חומר וגשם – ורוח אין, בחנתיו, והנה הוא תולדת מקריו – כאשר ילך המקרה כך יתעצב לבו ודמותו, לרגעים אבחננו, כאשר יאמר החכם כי אין הוויית רגע מול רגע נוצרת כי אם בהתחדש מקריו, ואל מי יקר המקרה?
באניצער אוואטאר
אברעמעל
היימישער באניצער
היימישער באניצער
הודעות: 496
זיך רעגיסטרירט: מיטוואך פעברואר 29, 2012 5:40 pm
האט שוין געלייקט: 26 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 100 מאל

שליחה דורך אברעמעל »

יידל זייער רייך באשריבן, סאמהאוי פילט זיך גוט צו ליינען אזא אשכול..
איינער
היימישער באניצער
היימישער באניצער
הודעות: 442
זיך רעגיסטרירט: מוצ"ש מערץ 10, 2012 9:21 pm
האט שוין געלייקט: 493 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 176 מאל

שליחה דורך איינער »

יאנקל האט געשריבן:יידל, די בבלישע טעאריע איז מיר אינטערעסאנט, אבער עס לייגט זיך עפעס נישט אויפן שכל אז אן איינמאליגע סעלעקציע זאל עפעקטירן אזויפיל דורות שפעטער. די סברא זאגט אז די גענעס זענען שוין פיל מאל אינצווישן פארוואסערט געווארן.


אויך פארענטפערט עס נישט די חילק צווישען אשכנזים און ספרדים.

בכלל איז פופציג יאר צו א קליינע צייט צו פארלירן א פאלק אפילו א קליינער. דאס איז אויב מיר זאל אננעמען אז א ערענסטער צאל אידן זענען פארבליבן אין יהודה. וויל אויב נישט, איז שוין נישט געווען א סעלעקציע.
[NAMELESS]

שליחה דורך [NAMELESS] »

עס איז דא עטליכע ווייבזייטלעך ווי מ׳קען טעסטן די איי קיו. איך האב עס שוין עטליכע מאהל געטוהן ביי פארשידענע זייטלעך. די חסרון איז, צו מאהל דארפסטו קענען א גוטן ענגליש צו פארשטיין די קשיא, און דו האסט נישט צופיל צייט צו טראכטן דעם ענטפער
באניצער אוואטאר
נייגעריגער
היימישער באניצער
היימישער באניצער
הודעות: 477
זיך רעגיסטרירט: זונטאג יאנואר 06, 2013 8:01 am
געפינט זיך: וואו נאר מ'קען ווערן קלוגער
האט שוין געלייקט: 90 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 174 מאל

שליחה דורך נייגעריגער »

ממי_שאמרו האט געשריבן:עס איז דא עטליכע ווייבזייטלעך ווי מ׳קען טעסטן די איי קיו. איך האב עס שוין עטליכע מאהל געטוהן ביי פארשידענע זייטלעך. די חסרון איז, צו מאהל דארפסטו קענען א גוטן ענגליש צו פארשטיין די קשיא, און דו האסט נישט צופיל צייט צו טראכטן דעם ענטפער

וכל המ'לינק'טים יבואו ולינקיהם בידיהם.....
נייגעריגקייט קען זיין גוט און שלעכט עס ווענדט זיך פארוואס מען ניצט עס.
איך בין נישט קיין גרויסער שרייבער און ווייסער, אבער איך וויל וויסן.
[NAMELESS]

שליחה דורך [NAMELESS] »

Iqtest.con

דאס איז די בעסטע לכאורה פאר היימישע אידן, האסט וויפיל צייט דו ווילסט צו ענטפערן די קשיא, און באקומסט די ראזאלטס אין אימייל.

חסרון;
יעדער ווייסט אז דו האסט געהאט אסאך צייט, במילא פארלירט עס פון די עכטע חשיבות, און מ׳קען זיך נישט עכט גרויס האלטן דערמיט
באניצער אוואטאר
נייגעריגער
היימישער באניצער
היימישער באניצער
הודעות: 477
זיך רעגיסטרירט: זונטאג יאנואר 06, 2013 8:01 am
געפינט זיך: וואו נאר מ'קען ווערן קלוגער
האט שוין געלייקט: 90 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 174 מאל

שליחה דורך נייגעריגער »

כ'האב א בליק געטוהן דארטן, און זיי שרייבן יא אז אויב ס'געדויערט לענגער ווי א געוויסע סכום צייט גייט די אייקיו נאבמער זיין עטוואס נידריגער.
נייגעריגקייט קען זיין גוט און שלעכט עס ווענדט זיך פארוואס מען ניצט עס.
איך בין נישט קיין גרויסער שרייבער און ווייסער, אבער איך וויל וויסן.
געפילטע פיש
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 6959
זיך רעגיסטרירט: מיטוואך פעברואר 29, 2012 10:16 am
האט שוין געלייקט: 4586 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 6629 מאל

שליחה דורך געפילטע פיש »

די אלע אנליין IQ טעסטס זענען נישט ווערט קיין סאך, דאס דארף געגעבן ווערן דורך א פראפעשאנאל.
באניצער אוואטאר
יידל
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 4922
זיך רעגיסטרירט: מוצ"ש פעברואר 25, 2012 11:44 pm
האט שוין געלייקט: 2328 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 4623 מאל

שליחה דורך יידל »

יאנקל האט געשריבן:יידל, די בבלישע טעאריע איז מיר אינטערעסאנט, אבער עס לייגט זיך עפעס נישט אויפן שכל אז אן איינמאליגע סעלעקציע זאל עפעקטירן אזויפיל דורות שפעטער. די סברא זאגט אז די גענעס זענען שוין פיל מאל אינצווישן פארוואסערט געווארן.

גענעס ווערן נאר פארוואסערט אויב נייע גענעס ווערן אינטראדוסט אינעם "גענע באסיין"*. עזרא האט דאך מחזק געווען דעם איסור חיתון מיט די אומות העולם און אזוי ארום פארמיטן פון נייע גענעס אריינצוקומען און פארוואסערן די אלטע (עיין עזרא פרק ט פסוק י והלאה). אין פאקט איז די מציאות אז 40% פון אשכנזים שטאמען פון בלויז 4 פרויען! אז מ'טראכט אריין אין דעם איז עס דאך מרפסין איגרא.

איינער האט געשריבן:בכלל איז פופציג יאר צו א קליינע צייט צו פארלירן א פאלק אפילו א קליינער. דאס איז אויב מיר זאל אננעמען אז א ערענסטער צאל אידן זענען פארבליבן אין יהודה. וויל אויב נישט, איז שוין נישט געווען א סעלעקציע.

דוכט זיך מיר די מציאות איז אז אין די פאר צענדליג יאר וואס די עליטע זענען געווען אין בבל, זענען די נידעריגע קלאס היבש אויסגעמעקט געווארן וויבאלד עס איז נישט איבערגעבליבן קיין געהעריגע געמיינדע.

אלענפאלס דארף מען אויך אין אכט נעמען אז די טעאריעס זענען נישט אויסשליסליך איינס פון צווייטן. ס'איז זייער מעגליך אז די איבערגעטריבענע אינטעליגענץ ביי אשכנזים איז א רעזולטאט פון מערערע פאקטארן.
___________________________
*איך ווייס מאנכע גייען נישט גלייכן דעם יידישיזם אבער I couldn't resist...
לא רעב ללחם. לא צמא למים.
באניצער אוואטאר
יידל
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 4922
זיך רעגיסטרירט: מוצ"ש פעברואר 25, 2012 11:44 pm
האט שוין געלייקט: 2328 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 4623 מאל

שליחה דורך יידל »

לאמיר זעהן נאך א טעאריע וואס פעליסער ברענגט.

געזונטע היגיענע און דיעטע
פראפעסאאר סעם לעהמאן-ווילציג פון בר-אילן אוניווערזיטעט אין ישראל טענה'ט אז אשכנזים האבן במשך די יארן זיך געהאלטן ריינער ווי די גויים ארום זיי, און די פארבעסערטע היגיענע האט פארמיטן פון אידן פון ווערן אנגעשטעקט מיט פארשידענע קרענק. עס איז פארהאן א סטאטיסטיקעל קארעלאציע צווישן הויעכע איי קיו און א געזונטער דיעטע און ריינע היגיענע. לויט די טעאריע איז עס וויבלאד געזונטערע מענטשן קענען זיך מער אפגעבן מיט שעפערישקייט און חכמות. פראפעסאר לעהמאן-ווילציג באזירט זיין טענה אויף דעם אז וויבאלד די איבערוועגנדע רוב פון אשכנזישע אידן האבן געהיטן הלכה, האבן זיי אויטמאטיש זוכע געווען צו א בעסערע היגיענע. אידן זענען מחיוב זיך צו וואשן אינדערפרי ווען מ'שטייט אויף, זיך צו וואשן בעפאר מ'עסט ברויט און אסאך פירן זיך צו גיין אין מקוה משום טבילת עזרא. פרויען גייען אויך אין מקוה לכה"פ איין מאל א חודש, און בעפארן גיין האבן זיי זיך געדארפט גענצליך אפרייניגן אלץ חציצה.
אלץ ערגענצונג צו זיין טעאריע לייגט לעהמאן צו אז וויבאלד אידן האבן אויך נישט געגעסן חזיר, האט עס זיי פארמיטן פון באקומען טריכינאסיס, א פאטאלע קרענק וועלכע האט אוועקגעלייגט גאוטאמא בודהא און וואלפגאנג מאצארט, צווישן אנדערע.

די נקודה וועגן א געזונטע דיעטע איז שוין אויפגעברענגט געווארן דורך פריערדיגע, בעפאר דר. לעהמאן-ווילציג. דער אידיעשער פארמאקאלאג דוד מאכט פון דזשאן האפקינס אוניווערזיטעט האט גע'טענה'ט אז אלע פליישן וועלכע ווערן גע'אסר'ט פאר אידן אין ויקרא און אין דברים זענען פלייש מיט א העכערע מאס טאקסיק (toxic) ווי סיי וועלכע כשר'ע פלייש. אזוי אויך, אין א לעצטיגע בוך מיטן קעפל "סורווייוועל אף די סיקעסט" (א ווערטערשפיל אויף די נאמען פון טשארלס דארווין'ס טעאריע "סורווייוועל אף די פיטעסט") טענה'ן די מחברים אז אידן וועלכע האבן אויסגערוימט די חמץ אין פסח פון זייערע הייזער, האבן אויסגעמיטן די ראטען וועלכע האבן פארשפרייט די [url=bubonic plague]בובאנישע מגיפה[/url] אין די דרייצענטע יאר-הונדערט (באקאנט אלס "דער שווארצער טויט").
לא רעב ללחם. לא צמא למים.
באניצער אוואטאר
טאמבל סאס
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 4290
זיך רעגיסטרירט: דאנערשטאג מערץ 08, 2012 7:59 am
געפינט זיך: נישט דאס פלאץ.
האט שוין געלייקט: 6640 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 3625 מאל

שליחה דורך טאמבל סאס »

יידל האט געשריבן:מען דארף אין באטראכט נעמען נאך אן אינטערעסאנטן פאקט. אן איי קיו טעסט האט אפאר חלקים. אידן זענען בכלל נישט אויסגעשארפט אין אלע חלקים. לדוגמא אין די חלק וואס רופט זיך "וויזשועל-ספעשל" איי קיו, זענען אידן נישט מער ווי 98 אין עווערעדזש.

וואס טייטש "וויזשועל-ספעשל"?
דאס איז נישט מייניגע, דאס איז אויך נישט פון באשעפער. דאס איז פון די מאדערנע אחיה השילוניס פון היינט.
פארוואס זאג איך אייך דאס? ווייל כל מי שאינו אומר דבר בשמם מתעטר בעטרה שאינו שלו ומביא בערות, גסות רוח ואמונות טפלות בעולם.
[NAMELESS]

שליחה דורך [NAMELESS] »

יידל, יישר כח א הערליכע ארבעט.
איך קלער א פשוטע סברא פארוואס מען טרעפט די אידן אין א אומפראפארציאנאלע וועג די קלוגסטע אין אלע חכמות, ווייל מען מעסט דאך די חכמה פון די אידן אין תחומים פון סעקולערע וויסנשאפט, למשל מען שרייבט די אשכנזישע אידן אין אונגארן, אין פוילן, אין אמעריקע, ווי שטארק קלוג ביחס צום איבעריגן באפעלקערונג. דאס זענען אלעס אידן וואס האבן אפגעלאזט דאס בית המדרש און געגאנגען פאשען אין פרעמדע פעלדער. מענטשן וואס האבן אליין, מיט אייגן געעפנטע אויגן, מיט אייגענע עקשנות איינגעזעהן זאכן, מענטשן וואס זענען באמת געווארן איבערגענומען פון חכמה און אויף די אייגענע האנט געטון "לך לך מארצך ממולדתך ומבית אביך" און אליין געזוכט חכמה אויפן שווערן וועג. דאס איז סיי א שטארקע באווייז אויף א אינערליכע דראנג צו חכמה און סיי א גורם צו לערנען זיך פארטיפן און שטייגן.
עס קען זיין אז א געוויסע עליטע גרופע וואס זאל אפלאזן זייער מסורה און זיך איבערגעבן צו חכמה איז אויך א געקליבענע גרופע גרעסערע מחות.
און אזא זאך קען גיין צו נעקסטע עטליכע דורות ווייל די קינדער און אייניקלעך פון די מענטשן, די וואס האבן אליין צוגעמאכט די גמרות און געזוכט וויסנשאפט, האבן אין זיך די גענעס.
דאס קען אפשר ערקלערן פארוואס די ספרדים האבן דאס נישט.
(איך מיין נישט דווקא משכילים וואס האבן בועט געווען, אבער מענטשן וואס זענען נישט נתחנך געווארן מיט סייענס, און האבן עס אליין ערפינדן ווייזט עס אויף עפעס)
איך האף אז איך האב זיך גוט ארויסגעברענגט
באניצער אוואטאר
בענדזשאמין פרענקלין
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 764
זיך רעגיסטרירט: מיטוואך נאוועמבער 14, 2012 10:53 pm
האט שוין געלייקט: 2326 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 3284 מאל

שליחה דורך בענדזשאמין פרענקלין »

טאמבל סאס האט געשריבן:
יידל האט געשריבן:מען דארף אין באטראכט נעמען נאך אן אינטערעסאנטן פאקט. אן איי קיו טעסט האט אפאר חלקים. אידן זענען בכלל נישט אויסגעשארפט אין אלע חלקים. לדוגמא אין די חלק וואס רופט זיך "וויזשועל-ספעשל" איי קיו, זענען אידן נישט מער ווי 98 אין עווערעדזש.

וואס טייטש "וויזשועל-ספעשל"?

עס איז לכאורה א טעות ער האט מסתמא געוואלט שרייבן וויזשועל-ספעישל, ספעישל מלשון space, שטח, און וויזשועל מלשון ראיה, א טעסט וואס שאצט דעם מענטש'ס כח הראיה והמחשבה, נעמליך ווי גוט ער כאפט אויף די מאס פון א שטח און ענליכס. איינע פון די וועגן ווי אזוי צו טעסטן אזא זאך איז למשל דורך געבן פאר א מענטש פארשידענע סארטן פורמען, וואס גייען אריין אין אנדערע לעכער, און דער מענטש דארף צופאסן דורך כח הראיה והשכל וועלכע פארם באלאנגט אין וועלעכע לאך.
חמין במוצאי שבת מלוגמא
יואב
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 1677
זיך רעגיסטרירט: מיטוואך פעברואר 27, 2013 2:55 am
געפינט זיך: בגאַטקעס דרבינו־תּם
האט שוין געלייקט: 5634 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 6194 מאל

שליחה דורך יואב »

פון צווישן די אשכנזים וועלעכע טריאמפירן מיט די אידישע חכמה צום מערסטנס און פארנעמן דעם אויבנאן אינערהאלב דעם עם נבון וחכם זענען ווי באוויסט די יעניגע וועלעכע האלטן זיך אויף און די 11211 אומגעגענט און זענען סוקסעספולע געניסערס פון יעדע סארט סאציאלע פראגראם. ריזן אין וויסנשאפט און סימבאלן פאר אינטלעקט, א יעדן געלונגענע פערזוין אדער נייע ערפינדונג איז אדער א יוד, אדער שטאמט ער פון יודן, אז נישט דארף מען גלייבן אז ס'קען זיין א יוד, טראץ זייער געווענדליכע אפאזיציע צו מדינת ישראל זענען זיי די ערשטע צו נעמען קרעדיט פאר א יודישע קאפ ווען איינער ברענגט ארויף די פארגעשריטנקייט פון זייער מיליטער, איך יאג מיר יעצט סאו לאמיר ענדיגן מיטן באוויסטן פראז, "א איד גוט זיך אן עצה (ווען אינעם זעלבן צייט) דער גוי קלאפט זיך דעם פלייצע"
איחוד פעלד
חבר ותיק
חבר ותיק
הודעות: 2933
זיך רעגיסטרירט: זונטאג מאי 20, 2012 6:00 pm
האט שוין געלייקט: 513 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 1430 מאל

שליחה דורך איחוד פעלד »

בענדזשאמין פרענקלין האט געשריבן:
טאמבל סאס האט געשריבן:
יידל האט געשריבן:מען דארף אין באטראכט נעמען נאך אן אינטערעסאנטן פאקט. אן איי קיו טעסט האט אפאר חלקים. אידן זענען בכלל נישט אויסגעשארפט אין אלע חלקים. לדוגמא אין די חלק וואס רופט זיך "וויזשועל-ספעשל" איי קיו, זענען אידן נישט מער ווי 98 אין עווערעדזש.

וואס טייטש "וויזשועל-ספעשל"?

עס איז לכאורה א טעות ער האט מסתמא געוואלט שרייבן וויזשועל-ספעישל, ספעישל מלשון space, שטח, און וויזשועל מלשון ראיה, א טעסט וואס שאצט דעם מענטש'ס כח הראיה והמחשבה, נעמליך ווי גוט ער כאפט אויף די מאס פון א שטח און ענליכס. איינע פון די וועגן ווי אזוי צו טעסטן אזא זאך איז למשל דורך געבן פאר א מענטש פארשידענע סארטן פורמען, וואס גייען אריין אין אנדערע לעכער, און דער מענטש דארף צופאסן דורך כח הראיה והשכל וועלכע פארם באלאנגט אין וועלעכע לאך.



אויב מיינט עס דאס, זענען מיר אידען די גרעסטע מומחים אויף דעם, מיר פיטען אריין 10 דירות אין צוויי פאמיליע הויז, ווייל מיר פארשטייען צו שטח די בעסטע פין די גלאבאלע פאפיולעישען.
א משוגענער באלאנגט אין משוגעים הויז, און א מאלעסטער באלאנגט אין תפיסה!!
אדם המוכה מחבירו יכול לילך לקבול לפני עכו"ם אע"פ דגורם למכה היזק גדול (רמ"א סי' שפ"ח ס"ז), מותר לקצץ ידיו על ידי גוי (ש"ך ס"ק מ"ה).
באניצער אוואטאר
יאיר
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 4765
זיך רעגיסטרירט: דינסטאג יוני 26, 2012 9:42 pm
האט שוין געלייקט: 6187 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 8320 מאל

שליחה דורך יאיר »

מיט דעם גרעסטן רעספעקט צו אלע הויכגעשעצטע וויסנשאפטלער לייגט זיך מיר נישט אויפ'ן שכל קיין איין טעאריע וואס ווערט דא דערמאנט.
1) די בבלי'שע יוזשעניקס איז אביסל א מוגזם'דיגע זאך צו זאגן אז צוליב די סעלעקציע זענען זיי געבליבן לדורי דורות אזויפיל קלוגער, ווי מען האט שוין אנגעמערקט. ווי אויך איז שווער צו וויסן וויפיל פון דאס פאלק ביים בית שני זענען טאקע געווען אזעלכע גרויסע חכמים, פון עזרא זעט אויס אז זיי זענען נישט געווען צו שטארק באקאנט אין די תורה און מען האט געקענט טון מיט זיי וואס מען האט געוואלט.
2) די טעאריע פון עם הספר, אז תלמוד בבלי מאכט קלוג, מאכט דאך פשוט שטערקער די קשיא, פארוואס האבן דוקא די אידן אויסגעטראפן די שארפע פלפולים פון תלמוד בבלי בשעת די קריסטליכע גייסטליכע זענען געווען פארנומען דעבאטירן אויב דער שילוש איז איינס אדער דריי.
3) די געזונטהייט טעאריע איז, במחילת כבוד הפרופסור, נישט אזוי מסתבר, עס איז גאנץ שווער צו זאגן אז אין דעם שטעקט די גאנצע חכמה פון די אידן. איך בין זיכער אז עס זענען דא נאך פילע פעלקער אין די וועלט וואס היטן אויף א געזונטע לעבנסשטייגער און קומען נישט צו צו די חכמה פון די אידן. ווי אויך איז נישט מסתבר אז וויבאלד זיי זענען געווען געזונט האבן זיי געהאט מער צייט זיך אפצוגעבן מיט'ן לערנען, ווייל פון די אנדערע זייט זענען זיי געוען פאריאגט און פארפלאגט צוליב די שווערע גזירות און קיינמאל נישט גענאסן פון די מנוחה וואס זייערע ספרדי'שע ברידער און להבדיל די גויים האבן געהאט. איך וואלט געזאגט פארקערט, צוליב זייער מאראל און העכערקייט און קלוגשאפט האבן זיי געמאכט זיכער זיך צו האלטן ריין און געזונט, ווי אויך צוליב דעם חיוב פון ושמרתם מאוד לנפשותיכם.
4) סורווייוועל אוו די פיטעסט שטימט מיר אויך נישט, צוליב דעם זעלבן טעם ווי נומער 2, פארוואס טאקע איז ביי די אידן אלס געווען די וואס האבן זיך אן עצה געגעבן און דורכגעלעבט אלע שווערע אומשטענדן, בעת אנדערע פעלקער אין ענליכע אומשטענדן זענען געווארן צענישט נאך געציילטע דורות. ווי אויך ווערט נאר שווערער פארוואס אשכנזים זענען קלוגער ווי ספרדים, ווייל לויט דעם וואלטן די אשכנזים געדארפט זיין פיל ווייניגער אין צאל, ווייל נאר די קלוגע זענען געבליבן, בעת אין רעאליטעט זענען אשכנזים אסאך מער ווי די ספרדים.
ועל כולם איז מיר שווער עפעס וואס די אלע טעאריע נעמען נישט אין באטראכט. די אידן זענען שוין לכאורה געווען א קלוג פאלק נאך פאר גלות בבל, ווען זיי האבן געשריבן דעם תנ"ך און עס גע'חזר'ט מיט די קינדער וואס איז ענדגילטיג געווארן פארשפרייט אין די גאנצע וועלט. מיר אידן גלייבן אז די תורה איז געגעבן געווארן דורך דעם מקור החכמה און דאס האט אונז געמאכט קלוג, אבער א גוי וועלכער איז נישט מודה דערין, וועט דאך מוזן זאגן אז די אידן זענען געווען זייער קלוג צו שרייבן אזעלכע ספרים וואס זענען געווארן אזוי אנגענומען און צו דעוועלאפן א רעליגיע וואס האט געפארעמט די יסודות פון גלויבונג פאר דריי ביליאן מענטשן. עס איז דאך ממש אומבאגרייפליך. מיר זענען געווען די ערשטע צו גלייבן אין אן איינציגן, מאכטפולן גאט, מיר זענען געווען די ערשטע צו פארשפרייטן די יסודות פון מאראל און געטליכקייט, און מיר זענען געווען די ערשטע צו ערקלערן אז היסטאריע האט א באדייט, עס פאסירט נישט סתם איין מעשה נאכ'ן צווייטן אן קיין שום באזונדערע קשר. דאס אלעס האט זיך אנגעהויבן אסאך פאר גלות בבל! דאס מיינט אז מיר מוזן צוריקקוקן צו די יסודות פון דאס אידישע פאלק און זען פארוואס מיר האבן זוכה געווען צו זיין אזוי אויסדערוועלט. איבער די קשיא פארוואס מיר טרעפן די קלוגשאפט נאר ביי אשכנזים און נישט ביי ספרדים, איז מיר מער מסתבר צו זאגן אז די ספרדים האבן מאיזה סיבה (צוליב אסימילאציע וכדו') פארלוירן זייער אויסערגעווענליכער קלוגשאפט פון די ימי הביניים ווען זיי זענען געווען די העכסטע און קלוגסטע לייט אין שפאניע, פארטוגאל, מצרים, טערקיי, ועוד, ווי צו זאגן אז זיי האבן עס קיינמאל נישט געהאט.
האדם לא נברא אלא להתענג
פארשפארט