וואס איז צער?

[שמעקעדיג]

ניין, איך בין נישט נשמה יתירה, נישט לולקע ציבעך, און אפילו נישט לעיקוואד, יאיר, ממי_שאמרו, אדער אנדערע געלערנטע טיפע טראכטערס. איך גיי מיך נישט אריינלאזן אין די טיפע מעמקים צו באשרייבן וואס גענוי איז "צער", מיט אלע סארטן געדאנקען און פסיכאלאגיע.

וואס איך וויל יא טון, איז באשרייבן וואס איך האב נישט לאנג צוריק געהערט פון א קלוגן איד, און איך האב זייער הנאה געהאט פון דעם, און איך שפיר אז איך זאל עס מיטטיילן דא פאר אונזערע חשוב'ע חברים.

עס איז א רעיון, וואס ווי מער איך טראכט אריין דערין, זעה איך מער תוכן אין דעם, און מער פאטענציעל עס צו נוצן אלס א מיטל איבערצוקומען שוועריגקייטן אין לעבן. אגב פארענטפערט מיר עס אויך דעם וועלטס ווערטל: "אז עס גייט נישט ווי עס עס וויל - וויל ווי עס גייט". איך האב קיינמאל נישט פארשטאנען דעם פשט דערין, וואספארא נארישע ווערטער זאגסטו מיר דא? איך וויל עפעס א זאך, און עס גייט מיר נישט; אנשטאט זיך רעגן, זאל איך גאר "וועלן ווי עס גייט"? מה הפשט? אויך שיינט עס א שטיקל ליכטיגקייט אויף דברי חז"ל אין פרקי אבות "בטל רצונך מפני רצונו".

איז אזוי. דער ענין פון צער באשטייט בעיקר פון איין זאך, און דער מענטש אליין איז זיך דאס גורם, בלויז מיטן האבן א רצון! דאס הייסט אזוי, יעדער מענטש האט א רצון פאר געוויסע זאכן. דער ארעסטאנט האט א רצון צו פארברענגען מיט זיין משפחה, בפרט שבתים וימים טובים, און זיך ענזשויען מיט די חברים אין ביהמ"ד. ער האט אזוי שטארק געוואלט האבן אביסעלע פרייהייט, א change of scene, (כאטש איינס פון בינג'ס הערליכע בילדער!...)

דער קראנקער וואס ליגט אין שפיטאל בעט און דער דאקטאר זאגט אים ערב פסח: "ר' איד, דו דארפסט פארבלייבן אין שפיטאל אונטער אויפזוכט לכה"פ פאר 2 וואכן"! שפירט אז ער פלאצט: וואס הייסט? גאנץ פסח וועל איך דא ליגן? איך וויל זיין ביים סדר טיש! איך וויל טרינקען ד' כוסות! איך וויל גיין חוה"מ האלטן מיט די משפחה! איך דארף היימישע קאמפעני!

דער קראנקער וואס דער דאקטאר גיט אים נעבעך בלויז 2 חדשים צו לעבן און ער איז נאך אפילו נישט אנגעקומען צו די 50 (ה"י), טראכט ביי זיך מיט ביטערניש: איך האב אזוי געוואלט זיך עלטערן אין פריידן מיט מיין ווייב/מאן, זעהן ווי די משפחה צעוואקסט זיך, שעפן אביסל ערליך-פארדינטע אידיש נחת נאך אזויפיל יארן פלאג וואס איך האב אריינגעלייגט אין די קינדער, וכו'.

דער שווערער ארבייטער באקלאגט זיך: איך האב אזוי געוואלט האבן מער OFF, גיין מער וואקאציע, האבן מער ישוב הדעת אין לעבן, קענען פארברענגען לענגער אין בית המדרש יעדן טאג און קאלעצן מיט די פארשלעפטע קאווע טרינקערס! קיינמאל קען איך נישט בלייבן, אלץ מוז איך זיך יאגן!

איינער וואס גלוסט יענעמ'ס א זאך, אשתו עבדו שורו וחמורו, יענעמ'ס קאר, הויז, משפחה, וואלט אזוי שטארק געוואלט האבן יענעמ'ס חפץ, אדער זיין אזוי ווי יענעם!

איך וועל נישט מאריך זיין מיט קיין משלים. יעדער פארשטייט דעם צער פון די אויבנדערמאנטע ביישפילן, און ענליכע צו דעם. האט איר אבער באמערקט א אינטרעסאנטע צופאל? יעדנס אויסדרוק האט אין זיך דעם ווארט "איך וויל"! "איך האב געוואלט"! אויב נעמט מען אוועק דעם חלק, פאלט אוועק דער גאנצער צער!!

א מענטש מאכט זיך א פלאן אין לעבן. א חתן האט א חזון ווי אזוי זיין הויז גייט אויסזעהן, וואספארא סארט ווייב ער גייט האבן, וועלכע מין משפחה, ווי אזוי ער גייט פירן זיין שטוב, וואו ער פלאנט צו ארבעטן, שפעטער אין לעבן מאכט ער א פלאן וואו ער וועט גיין וואקאציעס, וואו קען מען מאכן נאך אפאר דאלער, וואו ער וויל שיקן זיינע קינדער לערנען, ווי אזוי ער וויל זיי זאלן אויסקוקן, בניו כשתילי זיתים סביב לשלחנו, ער וויל און ער וויל, און ענדיגט נישט וועלן. אבער הקב"ה האט א אנדערע רצון! ער האט זיין אויסקוק, וואס ער האלט איז בעסער פארן מענטשעלע! און ווען דער יונגערמאן זעהט אז זיינע פלענער ווערן איהם גענצליך צורינען, אלעס גייט אנדערש ווי געפלאנט און פארט אנדערש ווי גע'חלומ'ט, ווערט ער זייער אנטוישט און מלא צער!

אבער ווען דער מענטש האט די כוחות הנפש (און מען קען ארבעטן אויף זיך עס צו באקומען) צו זאגן, יא, איך האב טאקע געוואלט איין זאך, אבער דער באשעפער וויל אנדערש, איך וועל מבטל זיין מיין רצון פאר אים! ער ווייסט בעסער פון מיר (און דא דארף אריינקומען א שטארקע דאזע פון אמונה), און וואס ער טוט וועט זיין גוט! ער גלייבט באמת אז כל מה דעביד רחמנא לטב עביד, און אז אלעס וואס "איך וויל" איז נאר ווילאנג עס איז נישטא קיין העכערע רצון פון מיר; איינמאל דער רבש"ע וויל אנדערש, איז מיין נארישע פיצעלע רצון בטל ומבוטל, ווי קען איך אפילו טראכטן אנדערש ווי דעם רצון פון מיין באשעפער? און דאן פאלט אוועק דעם צער פונעם מענטש, למחצה ולשליש ולרביע!

און דאס מיינט דער ווערטל, אז עס גייט נישט ווי דו ווילסט, אנשטאט זיין אנגעזעצט, מלא צער, זאלסטו ליבערשט וועלן ווי אזוי עס גייט! זיי מבטל דיין רצון פארן רצון הבורא! ווי אזוי האט דער הייליגער צאנזער רב געזאגט? א איד טאר גארנישט וועלן, נאר טון דעם רצון ה'!! איך מיין אז עס קען זיין די כוונה וואס איך שרייב דא...

איך האף אז קיין איין איד זאל קיינמאל נישט האבן קיין צער, איך וואונטש יעדן אלעס גוטס, אבער אין רעאליטי האט דאך יעדער זיין פעקעלע אויף דער וועלט וואס קומט נישט אן גרינג, איז כדאי אריינצוטראכטן אין די ווערטער, און דער לעבן וועט פארן פיל גרינגער בעז"ה!

[קאווע טרינקער]

כ'האב דיר געלייקט פאר דיין ענוה וואס שיינט ארויס....
אבער, לעמיישעעע, איך טראכט, אז רוב מאל איז "צער" נישט תלוי אינעם מענטשען רצון זעלבסט.
ווען א טאטע דארף זיין אין שפיטאל איבער פסח, איז ער בצער ווייל "ער" קען נישט הנאה האבן פון בניך כשתילי איילבירטן ארום זיין טיש? אדער איז ער בצער ווייל זיינע "קינדער" האבן נישט קיין טאטע-וואס-קומט-אהיים-פון-שוהל וכו'.
אז איך עדיקטעד אויף קאווע שטיבל, און איך שטופ אפ ארבעט, און עוללים שואלים למצות, בין איך בצער אז כ'האב נישט פארדינט געלט כדבעי? ניין, האו-קערס זאגט מען אויף אידיש. מיין צער איז נאר ווייל אנדערע ליידן וועגן מיר.

[[NAMELESS]]

קאווע וויל צוטיילן עגמת נפש וואס דו האסט זאכן פאר דיר, ווי למשל דו ווילסט זיין א מיליאנער האט שמעקעדיג געזאגט; וויל נישט.
ווי צער וואס נוגע א צווייטן ווי א קינד אין שפיטאל ה״י, דא קען מען נישט זאגן וויל נישט.
קאווע, גוט פארשטאנען פשט?

[ברסלבער]

שמעקעדיג, זייער שיין, יישר כח!

קאווע, און אויב איז די רצון נאר פאר די קינדער אדער פאר א צווייטן, פארוואס איז נישט שייך ביי דעם שמעקעדיג'ס פשעטל? עס איז אויך נאר "דיין" רצון אז די קינדער זאלן הנאה האבן וכדו'.
איי עס איז נישט שיין צו זאגן האו קערס פאר א צווייטן, דיין צער וועט זיי ממילא גארנישט העלפן, אויב קענסטו העלפן למעשה, טו צו די זאך, און אויב קענסטו נישט העלפן וועט די צער גארנישט העלפן, און דו קענסט רוהיג אויפהערן "וועלן" און פטור ווערן פונעם צער.

[איחוד פעלד]

ברסלבר

וואס האלסטו ווען איינער האט צער ווען ער זעהט ווי איינער טוט עפעס נישט כהלכה, למשל ער זעהט ווי איינער הייבט אהן דאווענען ביי ישתבח, אדער ער זעהט ווי איינער נעמט צוויי האנטוכער אין מקוה, אדער ער זעהט איינער גנב'ן פין די פושקע, איז עס אויך אין דער בחינה ווי די שרייבסט אז עס קומט מכח זיין רצון?

[ברסלבער]

יא, פארוואס טראכסטו אז נישט?
חוץ אויב ער איז טאקע אזוי אויסגעארבעט אז עס שטערט אים ממש נאר דעם רצון ה'.

[מאראנצןזאפט]

הרב שלום ארוש ארבעט ארום מיט דער בחינה אסאך, מיט א שטיקל תורה פון רבי נחמן אז צער און יסורים זענען נאר בדעת, ער לייגט דעם שטיקל אויף די דזשעקעט פון זיינע פאפולערע "בגן" ספרים.

[לולקע-ציבעך]

שמעקעדיג,

האסט אזוי שיין אראפגעשריבן עפעס וואס דרייט זיך מיר אין קאפ פאר א שטיק צייט. איך האב געטראכט צו שרייבן דערוועגן. און דו האסט עס געטאן ערשטקלאסיג.

[קינות גירושין]

התחזקתני!
וועל איך נישט האבען די בניך כשתלי זיתם
איך וועל מיך זיכען אנדערע רצונות
און דארטען אויסגעבן מיין צייט כוחות און געלט
נקודה למחשבה: מי יודע אפשר דאך וויל ד׳ אז איך זאל האבען דעם רצון און סזאל נישט ווערן פארפילט, און האבען דעם צער?,אדער איז די ריכטיגע אז איך זאל טוישען מיין מהלך המחשבה און נישט וועלן וואס יעדער און ״אונזער קאמיונעטי״ וויל, ממילא וועט מיין צער פארשווינדען ווערן ???

[שמעקעדיג]

התחזקתני!

אילו לא באתי אלא בשביל זה, דיינו!

[שמעקעדיג]

הרב קינות, אודאי וויל דער באשעפער מען זאל אדורכגיין דעם צער, און עס איז זייער שווער זיך גענצליך צו פטר'ן פון זיין צער, די עצה איז בלויז זיך גרינגער צו מאכן.

און נאך א חילוק. עס איז פאראן פיזישער צער, און גייסטיגע צער. אויף פיזישע צער העלפט נישט די עצה, מען קען נישט זאגן פאר א מענטש ווען ער צעשניידט זיך די פינגער אז ס'זאל אים נישט וויי טאן בלויז ווייל ער וואלט געוואלט האבן א נישט-צעשניטענעם פינגער. עס העלפט נאר פאר עמאציאנאלע און גייסטישע צער.

יעצט, איך טראכט (כאטש איך פארשטיי נישט דיין צער) אז אזא מצב ווי דיר, איז אויסגעמישט ביידע. נאטורליך האט א מענטש א פיזישע ליבשאפט צו זיינע קינדער, און חוץ די גייסטישע יסורים וויל א מענטש פיזיש זיין אנגעקניפט און אנגעבינדן אין א עזר כנגדו און האבן שייכות מיט די קינדער, און אויף דעם וועט די עצה הנ"ל נישט העלפן, ממילא דאס איז בלי ספק כפרת עוונות, און עפעס א תיקון גייסטו אדורך, וואס ווען ס'וועט אי"ה מתוקן ווערן און מען וועט צוריקקוקן וועט מען עס פארציילן אין פריידן. אבער לכה"פ א חלק פון די עגמת נפש קען גרינגער ווערן דורך די מהלך המחשבה פון אויבן, בעז"ה.

[לולקע-ציבעך]

שמעקעדיג האט גוט ארויסגעברענגט די פראבלעם מיט צער -- אז אינעם לויזן זין פונעם ווארט איז צער אזא מין אנטוישונג, אן אומבאקוועמליכקייט וואס דער מענטש פילט צוליב וואס ער האט געוואלט, אדער געמיינט ער וועט האבן אבער נישט באקומען.

צער, בעצם, איז א ווידערשטאנד. ס'איז אן אומוויליגקייט משלים צו זיין מיט א מצב. ווען עמיצער ברענגט זיך צו א מדריגה נישט צו פילן דעם אינערליכן דראנג אויף פארקערט ווי ס'פאקטיש איז, דעמאלט פילט ער טאקע נישט קיין צער. ווי מער די מחשבה איז טרענירט נישט צו זיך "קעגנשטעלן" דעם מציאות אזוי ווי עס איז למעשה, אלץ מער מנוחה און אלץ ווייניגער צער וועט זי האבן אין לעבן.

דער דאזיגער ווידערשטאנד איז עפעס מיט וואס רוב-רובם מענטשן ווערן נאטירליך געבוירן. וועגן דעם איז עס אנגענומען געווארן ווי א נאטירליכער טייל פונעם געווענליכן מענטש. אין דער מערב-וועלט קולטור איז דער ווידערשטאנד אזא דבר פשוט, אז מען רעדט בכלל נישט דערפון. פראבלעמען און אנטוישונגען קוקט מען אן פון א פראבלעם פערספעקטיוו, ווי "שמעקעדיג" האט מסביר געווען. די פראבלעם ליגט אינעם מצב; כדי צו באזייטיגן די פראבלעם דארף מען טוישן דעם מצב. דער ווידערשטאנד צום מציאות געשעט אינעם הינטערן-באוואוסטזיין. און דער הינטערן-באוואוסטזיין איז א פלאץ אין וועלכן מיר קוקן כמעט נישט אריין. מיר נעמען אויף דעם צער אויף דעם אופן ווי אונזער שכל טייטש עס אפ: דער מצב איז נישט גוט, במילא דארף מען טוישן דעם מצב. דאס איז טאקע א לאגישער אמת, אבער צער גייט טיפער ווי דעם שכל'ס לאגיק.

"ווידערשטאנד" און "משלים" זיין זענען נישט קיין טריק-ווערטער. דאס איז נישט אזא געים וואס מען שפילט. ס'איז דער אייגנטליכער אמת. אפילו ווען א מענטש ווייסט אז:

איך האב טאקע געוואלט איין זאך, אבער דער באשעפער וויל אנדערש, איך וועל מבטל זיין מיין רצון פאר אים! ער ווייסט בעסער פון מיר (און דא דארף אריינקומען א שטארקע דאזע פון אמונה), און וואס ער טוט וועט זיין גוט! ער גלייבט באמת אז כל מה דעביד רחמנא לטב עביד, און אז אלעס וואס "איך וויל" איז נאר ווילאנג עס איז נישטא קיין העכערע רצון פון מיר; איינמאל דער רבש"ע וויל אנדערש, איז מיין נארישע פיצעלע רצון בטל ומבוטל, ווי קען איך אפילו טראכטן אנדערש ווי דעם רצון פון מיין באשעפער? און דאן פאלט אוועק דעם צער פונעם מענטש, למחצה ולשליש ולרביע!

און דאס מיינט דער ווערטל, אז עס גייט נישט ווי דו ווילסט, אנשטאט זיין אנגעזעצט, מלא צער, זאלסטו ליבערשט וועלן ווי אזוי עס גייט! זיי מבטל דיין רצון פארן רצון הבורא! ווי אזוי האט דער הייליגער צאנזער רב געזאגט? א איד טאר גארנישט וועלן, נאר טון דעם רצון ה'!! איך מיין אז עס קען זיין די כוונה וואס איך שרייב דא...

אפילו מען פועל'ט דאס ביים שכל און מען איז דערמיט מסכים אויף אן אינטעלעקטואלער מדריגה, וועט עס נאך אלץ נישט אינגאנצן אוועקנעמען דעם ווייטאג. כדי צו אינגאנצן אוועקנעמען צער, דארף מען טרענירן דעם חלק פון זיך וואו דער צער הייבט זיך אן און פון וואו עס באָבלט ארויס צום אויבערפלאך פונעם מענטש'ס אינעווייניג. מען דארף זיך אונטערגעבן און משלים זיין דארט וואו דער ווידערשטאנד הייבט זיך אן, און פון וואו עס גייט ווייטער ביז'ן מוח -- וואו דער ווידערשטאנד ווערט פארטייטשט ווי א געפיל וואס מיר באצייכענען ווי "צער".

"מבטל זיין דיין רצון פאר'ן רצון השם" מיינט נישט זיך אונטערגעבן עמיצן וואס איז שטארקער ווי איך. ס'איז מער אזא זיך לאזן פירן פון דעם שטראם פון דער עקזיסטענץ-טייך. ס'איז אנקוקן זיך אליין און אלע געשעענישן אין לעבן ווי א לויפנדער טייך. ווען מען זעט זיך און די איבערלעבענישן ווי עפעס וואס "געשעט במילא", אנשטאט ווי עפעס וואס מיר "שטופן" און "האלטן אפ", כאפט מען זיך פלוצלונג אז דער גאנצער כוח וואס מיר ניצן אינערליך איז ממש ענערגיע לבטלה. דער ביטול פון וואס "שמעקעדיג" רעדט איז נישט קיין אקטיווער פראצעדור; ס'איז נישט קיין קום-ועשה אקטיוויטעט וואס קאסט כוח -- נאר אזא "אפלאזן די לייצעס", "אראפלייגן די לאפעטעס". מען זעט איין אז איך זיץ אין עקזיסטענץ ווי א בלעטל אין א לויפנדן שטראם וואסער. לאז זיך, ווייל דאס איז ווי דאס מציאות איז במילא. זיך קעגנשטעלן, קעמפן מיט'ן שטראם קאסט כוח און טוט גארנישט.

דאס איז נישט קיין זיך "אונטערגעבן צום זיגער", נאר אן אנדער בליק אויפ'ן לעבן. פון אונזער פערספעקטיוו יעצט, וויאזוי מיר זענען פראגראמירט און געוואוינט צו טראכטן און אנקוקן די וועלט, איז די "שמעקעדיג"-השלמה א רעזיגנאציע. ס'איז דא "איך" און דערנאך זענען פאראן "אומשטענדן". געווענליך קומען מיר, איך און די אומשטענדן, זיך אויס. אבער א סך מאל האבן מיר אנדערע רצונות, און דאן געשעט א צוזאמשטויס, וואס איינער פון אונז ביידע וועט געווינען און דער אנדערע וועט פארלירן. ווען די צוויי ווערן געזען ווי א צונויפגוס פון איין "גרעסערער זאך", בלייבט נישט קיין פלאץ פאר קיין אינערליכן ווידערשטאנד. ס'איז נישטא קיין ווידערשטאנד -- און אפילו נישט קיין משלים זיין. איך דארף דאך נישט "משלים זיין" מיט זיך אליין.

דער דאזיגער מהלך המחשבה (העיראינעפטער: דער "שמעקעדיג פערספעקטיוו") איז נישט א געצייג אפירצונעמען בעת צר, נאר אן אייגנטליכער מהלך החיים פאר'ן גאנצן לעבן, אריינגערעכנט פריידיגע מאמענטן. אפילו ווען עמיצער טרעפט זיך אין אן אומבאקוועמען "פאר'צער'טן" מצב -- ער איז קראנק און דארף זיך אויסהיילן -- וועט ער דאס גאנצע עסק אזוי אנקוקן: דאס קראנק ווערן, היילונגס פראצעדורן, און אויסגעהיילט ווערן -- אלע זענען אספעקטן פון דער גרויסער עקזיסטענץ, פון וועלכער מיין "איך" איז א חלק.

[שמעקעדיג]

הוהא, דו שטעלסט מיר אין שאטן מיט דיין טיפע הבנה און הויכע שפראך.
זייער שיין ארויסגעברענגט, דאס איז נישט א "קום ועשה", נאר א "שב ואל תעשה", א פאסיווער סארט ביטול.
יישר כח פאר די תגובה!

[מאיר]

מענטיל צער ווענט זיך אין רצון אבער נישט פיזיקעל צער (מ'קען אפשר קאנטראלען פיזיקל צער אויך מיט מחשבה אבער דאס איז נישט ביי די קאמען מענטש). שוב ראיתי שכבר קדמו חבירי בזה.

די פראבלעם מיט נישט וועלען גארנישט איז, אז מ'קימט אין ערגעץ נישט אן. אויך, עס איז אין די טבע פין א מענשט צי וועלן זאכען. (א בהמה טאקע וואס וויל זייער ווייניג איז טאקע נישט דעפרעסט, אין אויך נישט העפי).

[יאיר]

לולקע, דאס איז דאך א שטיק בודהיזם.

[יאיר]

דער דאזיגער מהלך המחשבה (העיראינעפטער: דער "שמעקעדיג פערספעקטיוו") איז נישט א געצייג אפירצונעמען בעת צר, נאר אן אייגנטליכער מהלך החיים פאר'ן גאנצן לעבן, אריינגערעכנט פריידיגע מאמענטן. אפילו ווען עמיצער טרעפט זיך אין אן אומבאקוועמען "פאר'צער'טן" מצב -- ער איז קראנק און דארף זיך אויסהיילן -- וועט ער דאס גאנצע עסק אזוי אנקוקן: דאס קראנק ווערן, היילונגס פראצעדורן, און אויסגעהיילט ווערן -- אלע זענען אספעקטן פון דער גרויסער עקזיסטענץ, פון וועלכער מיין "איך" איז א חלק.

ווי דער בודהע האט אונז געלערנט.

[שימעלע]

איין פראבלעם מיט די מהלך איז אז אויב אזוי (אז מוויל נישט) פארלירט מען דו געפיל צי פרייד און הנאה.

[לולקע-ציבעך]

מענטיל צער ווענט זיך אין רצון אבער נישט פיזיקעל צער (מ'קען אפשר קאנטראלען פיזיקל צער אויך מיט מחשבה אבער דאס איז נישט ביי די קאמען מענטש).

פונקט ווי דו זאגסט. מען קען, אבער ס'איז שווער און רוב מענטשן קומען נישט אן ביז אהין.

אבער פארט, אפילו מען קען נישט אנקומען ביז'ן מאקסימום, איז עס נאך אלץ גוט, און זיכער בעסער ווי דעם אנדערן וועג.

די פראבלעם מיט נישט וועלען גארנישט איז, אז מ'קימט אין ערגעץ נישט אן. אויך, עס איז אין די טבע פין א מענשט צי וועלן זאכען. (א בהמה טאקע וואס וויל זייער ווייניג איז טאקע נישט דעפרעסט, אין אויך נישט העפי).

איין פראבלעם מיט די מהלך איז אז אויב אזוי (אז מוויל נישט) פארלירט מען דו געפיל צי פרייד און הנאה.

גערעכט. איך זאג נישט מען זאל גארנישט וועלן. און ווען מען וויל עפעס, דארף מען טאן דערצו. די חכמה איז נאר צו וויסן אז די סיבה פארוואס איך דארף בכלל עפעס טאן איז נישט ווייל וואס איך וויל איז א דירעקטער פועל יוצא פון מיינע פעולות. ס'ארבעט נישט ווי סיבה-מסובב, אקט-פועל יוצא. איך דארף טאן, ווייל אזוי ארבעט די טבע. אויב איך וויל עפעס, מוז איך אריינלייגן ענערגיע. אבער דא ענדיגט זיך עס. איך טו, און געגאנגען ווייטער.

לולקע, דאס איז דאך א שטיק בודהיזם.

וואס עפעס? דאס איז אן אוניווערסאלער אמת. בודא האט עס געלערנט אינעם ווייטן מזרח, און דער בעשה"ק האט עס געלערנט מיט אונז. א סך אין בודאיזם לערנען דאס אפ ווי "מאיר" און "שימעלע" זאגן: דער מענטש דארף "ארויסקריכן" פון דער וועלט. אונז האט מען געלערנט אז דער מענטש דארף דא זיין, אינגאנצן, מיט אלע אברים און חושים. מען דארף זיך נאר לערנען וויאזוי דורכצושווימען דער טייך -- וויאזוי הנאה צו האבן פון און דורכאויס דער נסיעה ביז'ן אנדערן ברעג.

[נולד מאוחר]

אדער וויל מען גארנישט, דאן איז סיי די הנאהס סיי די צער נישט דא.
אדער וויל מען אביסעל דאן איז צער און הנאה אביסעל.
אדער איז אלעס שטארק. ווילען צער הנאה.
סא די טענה דא איז אז סאיז ליברשט שוואכע הנאהס כדי די צער זאל זיין שוואך?
איך זע נישט וויאזוי מאיש מחליט אזאנס? אויב פאר לאמיר זאגן נומבער צען הנאה איז ווערט נומבער צען צער, דאן איז פאר 50 צער איז כדי 50 הנאה.

[שמעקעדיג]

די כוונה איז אז א מענטש זאל זיכער וועלן, אן דעם איז דאך נישטא קיין לעבן; אבער ווען עפעס גייט אנדערש ווי געפלאנט, דאן לאז נאך.

[נולד מאוחר]

אז א מענטש האט שטראקע הנאה פון עפעס איז לכאורה דא א שטארקע קאנעקשן דערצי.
דאן איז כמעט נישט מעגלעך צי זאגן פליצלינג ''לאז נאך''

[באס דרייווער]

שמעקעדיג מורא'דיגע ווערטער

למעשה ווייס איך עס נישט קלאר ווי אזוי עס איינציקעשען
איך האב א קליינטשיגע דירה וואס איז שוין לאנג אויסגעוואקסען און איך זעי נישט קיין שום וועג ארויס פין מיין מצב
אפשר העלפסטי מיר טראכטען ווי אזוי איך קען מיין צער שטעלען און פלאץ
פארשטייט זיך איך גלייב אז אלעס איז פין אויבן און אויב ער וויל קען ער און איין מיניט מיר געבען א גרויסער דירה

אבער למעשה איך קים אהיים איך האב נישט קיין אייגענע ד' אמות ווי אזוי קען איך מיר ציפרידען שטעלן?

[לולקע-ציבעך]

אז א מענטש האט שטראקע הנאה פון עפעס איז לכאורה דא א שטארקע קאנעקשן דערצי.
דאן איז כמעט נישט מעגלעך צי זאגן פליצלינג ''לאז נאך''

זאגסט דאך אליין אז ס'איז דא א קאנעקשאן. דעם קאנעקשאן קען מען נאכלאזן.