ספר מלחמות השם פונעם רלב"ג

[יאיר]

ריכטיג, פארוואס אויב איך ארבעט שווער צו ברענגען פרנסה זאגסטו אז איך האב נישט געברענגט דאס געלט נאר עס איז געקומען פון הימל, איך האב נאר געטון השתדלות. אבער ווען איך טו השתדלות זאגסטו אז איך האב אליין געטון די השתדלות, כאילו דארט דארף מען נישט צוקומען צו הילף פון הימל? אויב אפילו ווען מען האט הילף פון הימל נאכאלס רעכנט זיך עס כאילו מ'האט עס אליין געטון, דעמאלט דארפסטו דאך אויך אזוי זאגן ווען איך ארבעט צו ברענגען פרנסה.

[[NAMELESS]]

ריכטיג, פארוואס אויב איך ארבעט שווער צו ברענגען פרנסה זאגסטו אז איך האב נישט געברענגט דאס געלט נאר עס איז געקומען פון הימל, איך האב נאר געטון השתדלות. אבער ווען איך טו השתדלות זאגסטו אז איך האב אליין געטון די השתדלות, כאילו דארט דארף מען נישט צוקומען צו הילף פון הימל? אויב אפילו ווען מען האט הילף פון הימל נאכאלס רעכנט זיך עס כאילו מ'האט עס אליין געטון, דעמאלט דארפסטו דאך אויך אזוי זאגן ווען איך ארבעט צו ברענגען פרנסה.

דו האסט נישט קיין בחירה צו פארמאגן געלט, פינטל.
דו האסט א בחירה צו טון השתדלות, פינטל.

[יאיר]

אז דו לייגסט א פינטל קען איך זיך מסתמא נישט קריגן דערמיט. אבער בעניי קען איך נישט פארשטיין פארוואס ווען איך קאל איינעם און יענער הייבט אויף איז עס מיין אייגענע השתדלות, אבער ווען איך שטריק א סוועטערל און איך פארקויף עס פאר זעקס א האלב דאלער איז דאס געלט אראפגעפאלן פון הימל.

[[NAMELESS]]

אז דו לייגסט א פינטל קען איך זיך מסתמא נישט קריגן דערמיט. אבער בעניי קען איך נישט פארשטיין פארוואס ווען איך קאל איינעם און יענער הייבט אויף איז עס מיין אייגענע השתדלות, אבער ווען איך שטריק א סוועטערל און איך פארקויף עס פאר זעקס א האלב דאלער איז דאס געלט אראפגעפאלן פון הימל.

דו קאלסט איינעם: דיין השתדלות.
יענער הייבט אויף: יענעם'ס השתדלות/דעם באשעפער'ס הילף.
דו שטריקסט א סוועטער: דיין השתדלות.
דו שטעלסט דיך אין מארק דערמיט: דיין השתדלות.
דו פארדינסט דערויף זעקס מיט א האלבן: דעם באשעפער'ס הילף.

[יאיר]

פארוואס קענען מיר נישט זאגן די זעלבע תורה אויף די השתדלות אליין:
דיין מוח הייסט רוקן דיין האנט: דיין השתדלות.
די האנט פאלגט און רוקט זיך: דעם באשעפער'ס הילף.
אדער לאמיר גיין נאך פריער:
דו האסט בכלל א מוח וואס פונקציאנירט: דעם באשעפער'ס הילף.
די ניוראן'ס זענען ביכולת צו שיקן דעם מעסעדזש צום האנט אז עס זאל זיך רוקן: דעם באשעפער' הילף.
קומט אויס אז אלעס טוט דער באשעפער, און אויב א מענטש רעדט זיך איין אז "ער" הייבט אויף דעם טעלעפאן, און "ער" דייעלט די נומערן איז דאס א חסרון אין בטחון.

[[NAMELESS]]

דו ביסט מודה אז ערגעץ הייבט זיך עס אן ביים בחירה פונעם מענטשן?
(ס'קען זיין אז ס'נאר במחשבה - וכמדומה שזהו שיטת החובה"ל - אבער עכ"פ ערגעץ )

[יאיר]

לויט די שיטה אז מייין געלט קומט נישט אלס א דירעקטע תוצאה פון מיין השתדלות נאר ווייל דער אייבערשטער וויל אזוי און ער טיילט מתנות פאר די אלע וואס שטרענגען זיך אן, זע איך נישט פארוואס די ערשטע מחשבה זאל יא זיין בלויז א תוצאה פון מיין אייגענע ווילן, פאקטיש, איז לויט דעם נישטא קיין שום זאך וואס געשעט דורך מיינע איגיענע מעשים, ווייל אויף יעדע זאך - אפילו אויף די ערשטע מחשבה - קען מען זאגן אז ווען נישט דער באשעפער וויל אזוי וואלסטו נישט געקענט טראכטן. אלא מאי מוז זיין, אויב מיר גלייבן אין בחירה, אז דער באשעפער האט געגעבן פאר דעם מענטש א יכולת צו קענען טון מעשים וואס זאלן ברענגען נאטורליכע רעזולטאטן, אויב אזוי איז מיין פרנסה גארנישט אנדערש. אין קורצן: אויב ווען עס קומט צו פארדינען געלט איז פארשטענדליך אז אלעס געשעט דורכ'ן באשעפער, דעמאלט איז יעדע פון מיינע מעשים, נישט קיין חילוק וואס איך טו, אויך אנגעוואנדן אין באשעפער, ממילא דער חילוק צווישן די השתדלות און דאס מאכן געלט איז נישט קיין ריכטיגע. אדער איז אלעס פון באשעפער, אדער איז אלעס תלוי אינ'ם מענטש וועלכער האט באקומען דעם כוח אלקות צו קענען טון אייגענע מעשים.

[[NAMELESS]]

פארוואס? אויב דו גלייבסט אין בחירה אויף די מעשים /רצון, מוזטו שוין אויכעט אנעמען אז די תוצאה איז א חלק פון דעם?

[יאיר]

אויב איז די רעזולטאט נישט תלוי אין מיר, דעמאלט וואספארא פשט האט עס צו זאגן אז איך בין בוחר? בוחר זיין קען נאר איינער וואס איז א בעל הבית און ער האט א ברירה צו טון אזוי אדער אזוי, אבער אויב איז אמת אז נישט קיין חילוק וואס איך וויל טון איז אלעס אנגעוואנדן אויב דער באשעפער וועט מאכן אז עס זאל טאקע געשען, דעמאלט הא טנישט דער מענטש אן עכטע בחירה.

[[NAMELESS]]

איך פארשטיי נאכנישט פארוואס דו קענסט נישט מחלק זיין, די גאנצע בחירה איז דאך א חידוש ואין לך בו אלא חידושו, מיט וואסערע רעכט ביסטו מרבה תוצאה?

[מי אני]

אין מיין ארטיקל אין וועקער 18, און די אשכול דערויף, האט מען דורכגעטוהן אביסל אפאר פון דער רלב״ג׳ס שיטות אין זיין מלחמות ה׳.

כדי צו פארשטיין ריכטיג זיין שיטה דארף מען לערנען די גאנצע ספר און ארויסהאבן די פילאסאפישע אריסטוטלישע הנחות וואס איז דעמאלטס געווען אנגענומען. למעשה היינט וואס אויך דער וויסנשאפטליכע וועלט האט אנגעווארפען רוב פון די טעראיעס איז אסאך פון דעם נישט אקטואל. דאך איז דאס א שטארקע פרעצעדענט ומקום לתלות פאר די וואס ווילן צושטעלן די תורה צו די היינטיגע וויסענשאפט און לכאורה יש על מי לסמוך הגם אז סגייט גאנץ וייט אוועק פון פשטות התורה אויב זעהט מען אז מגדולי הראשונים האבן אויך משנה געווען שטארק די השקפת התורה לויט די וויסענשאפט.

AAF8A7B1-0060-4F3E-9F79-EAB8C458A608.jpeg

דר. גד פרוידענטאל זאגט ענליך בנוגע דער רמב״ם און זיין מו״נ.

ובזה זאגט אבער דארט דר. קענעט סיִסקין:

879D6735-5D0D-46B2-A8D0-48063A4EE964.jpeg

ענליך קען מען אפשר זאגן לגבי דער רלב״ג און זיין ספר מלחמות ה׳.

[מצפצף]

יאיר שכח פארן ברענגן די רמב''ם'ס רייד. די רמב''ם וויל עס באהאלטן און די ווילסט אז לעקוואד זאל עס מגלה זיין?

כגדענק אז אסאך זאכן שטייט און ספר היד מער טרעדישנאל ווי אין מורה.
למשל עין תחת עין.

די באקאנטסטע דוגמא איז קרבנות לעת"ל.

[מי אני]

דער רלב"ג שרייבט קלאר אז די באשעפער ווייסט נישט אלעס, וויל עס נעמט דאך צו די בחירה

מלחמות ה' האב איך נישט, אבער דאס איז וואס דער רלב"ג שרייבט אנפאנג פרק י"ז פון מלכים א':

וזה לא יתכן שיעיד בו הנביא קודם העשות החטאים, כי אע"פ שיראה הנביא באיש אחד שכבר יחטא חטא מה, הנה האיש ההוא יוכל להישמר שלא יחטא, כי השם יתברך לא יכריח האדם שיחטא, ושמהו בעל בחירה כדי שימלט מהרעות הנפשיות והגופיות, כמו שביארנו בשלישי מספר מלחמות ה', עכ"ל.

זאגט ער דאך בפי' אז דער נביא קען וויסן פון פאראויס, ער קען נאר נישט זאגן.

אין מאמר ב פון מלחמות ה׳ טוהט דער רלב״ג דורך זיין מהלך בהגדרת נבואה. דאס ארבעט ראָפליִ עפ״י זיין ברייטערע קאנסעפּשאן, וואס ער נוצט לגבי ידיעת הקב״ה במאמר ג והשגחה במאמר ד (פ״ג), אז אין די שכל הפועל איז דא די גאנצע מדע פון אלע כללים - אויב עפעס איז אזוי-און-אזוי און אזוי-און-אזוי און אזוי-און-אזוי וכו׳ וכו׳ דאן קומט אויס אזוי-און-אזוי וכו׳ וכו׳ בתכלית הדיוק והשלימות. דער נביא מחמת שלימות בשכלו ״טעפּט אריין״ אין צו די חכמה וואס איז דא אין די שכל הפועל צו וויסן די כללים וואס גייען אויסקומען; אזא סארט ווייכע דעטירמיניזם. דערנאך, זייענדיג א בשר ודם און לעבענדיג צווישן אקטועלע אישים פרטיים, קען ער צושטעלן די כללים פונעם שכל הפועל צו די אקטועלע פרטיים וואס ער איז צווישן זיי אויף צו אנטשיידן עתידות [אויב גארנישט טוישט זיך וכו׳ פונעם יעצטיגן צושטאנד וכו׳ - זיי הארכן אים נישט אא״וו].

און אין די קאנטעקסט איז די געדאנק אז מ׳קען פאראויסזאגן, עפ״י ידיעת הכללים בהשכל הפועל שהשיג כנ״ל, וואס וועט גאר גאר פּראבּעבּליִ פאסירן אבער נישט אז עס איז ״זיכער״. (דאס גייט סתם אזוי אין איינקלאנג מיט שיטת הרלב״ג וואס האט געהאלטן פון אסטראל דעטערמיניזם (במאמר ה), והיינו אז די מזלות וגלגלים זענען פועל עד כדי הכרח אפילו אויפ׳ן מענטש ומעשיו, אבער דאך קען בחירתו גיין קעגן די הכרח מחמתם הגם דאס איז טאקע א מיעוט.)