ידיעות חז"ל און די מציאות

[תחכמוני]

זייער נישט מסתבר, אפשר אין די ליטא פרעגט מען נישט אזויפיל שאלות אין די זאכן אבער אין אונגארן יא, אין די ערשטע דריי חדשים נישט צו זיין בחזקת מסולקת, משא"כ לאחר המעשה צו זיין בחזקת מסולקת פאר פיר און צוואנציג חדשים, א זאך וואס איז מעשים בכל יום, ווילסטו מיר זאגן אז לא ידעו המציאות?

תשובתך בצדך. די גמרא אליין ברענגט א מחלוקת (נדה ט.) אויב די סילוק דם פון א מעוברת האט צו טוהן מיט זייגן אדער מיט איבריה מתפרקין. לויטן ערשטן מאן דאמר איז זי מסולקת דמים ווילאנג זי זייגט (אפילו פיר פינף יאר) אבער לויטן צווייטן מאן דאמר איז זי מסולקת אפילו זי זייגט נישט פאר 24 חדשים און ווידעראום אפילו אויב זי זייגט יא איז זי נאר מסולקת פאר 24 חדשים. "ווילסטו מיר זאגן אז ידעו המציאות?"

[kliger]

זייער נישט מסתבר, אפשר אין די ליטא פרעגט מען נישט אזויפיל שאלות אין די זאכן אבער אין אונגארן יא, אין די ערשטע דריי חדשים נישט צו זיין בחזקת מסולקת, משא"כ לאחר המעשה צו זיין בחזקת מסולקת פאר פיר און צוואנציג חדשים, א זאך וואס איז מעשים בכל יום, ווילסטו מיר זאגן אז לא ידעו המציאות?

תשובתך בצדך. די גמרא אליין ברענגט א מחלוקת (נדה ט.) אויב די סילוק דם פון א מעוברת האט צו טוהן מיט זייגן אדער מיט איבריה מתפרקין. לויטן ערשטן מאן דאמר איז זי מסולקת דמים ווילאנג זי זייגט (אפילו פיר פינף יאר) אבער לויטן צווייטן מאן דאמר איז זי מסולקת אפילו זי זייגט נישט פאר 24 חדשים און ווידעראום אפילו אויב זי זייגט יא איז זי נאר מסולקת פאר 24 חדשים. "ווילסטו מיר זאגן אז ידעו המציאות?"

די זעלבע איז מיט דם נעקר ונעשה חלב.
און ביי דם בתולים צו עס ליגט אזוי ווי א שטאפער אדער עס איז א חבורה
זיי אליינס האבן זיך ארומגעקריגט
קען מען דען זאגן אז יעדער האט געזעהן אנדערש אין הימעל????

[ממרום שלח אש]

גוט געשריבענע ארטיקל תחכמוני.

אלענספאלס, אויף אידיש זאגט מען לעטס קאט טו די טשעיס, אין די תורה שטייט ענליכע זאכן איבער טבע וואס דו ברענגסט סטריקטלי (קאנוויניענטלי) בלויז פון חז"ל.

וויאזוי האט די קייט רעאקציע ביי דיר און מח געלעזט די פראבלעם?

[היימישער ליטוואק]

איך וויל פארשטיין לויט די וואס האלטן (מהרל מפראג) אז חז''ל האבן געוויסט סיענס פון הימעל און האבן געוויסט אלעס וואס מיר ווייסען היינט. זענען זיי נישט מודה אז למעשה האבן זיי גרעדט לויט ווי די וויסנשאפטלער האבו דעלמאטס געוויסט?
האלטן זיי אז חז''ל האבן מגלה וועגן סייענס פון היינט און געפסקנט לויט דעם? לכוארה זענען זיי מודה אז חז''ל האבן נישט מגלה די סודות וואס מ'האט נאך נישט געוויסט.
אפי' אויף תורה שבכתב איז דא אסאך וואס זאגן אז דער אייבשטער האט גערעדט לויט ווי די מענטשען האבן דעלמאטס פארשטאנן סייענס. אפי' די מציאות איז אנדערש.
איז דאך נישט קיין חיליק אויף למעשה. און סמאכט נישט סענס
מדחק זיין מאמרי חז''ל אז סזאל שטימען מיט היינטיגע סייענס.
בלייבט עס נאר א טיארעטשע שאלה.

וואו שרייבט דער מהר"ל "אז חז''ל האבן געוויסט סיענס פון הימעל און האבן געוויסט אלעס וואס מיר ווייסען היינט"?

[נולד מאוחר]

תחכמוני ברענגט דאס און זיין ערשטע שטיקעל אויפ'ן פריערדיגע זייט.
קען זיין אז כ'האב נישט גוט אפגעלערנט די מהר''ל.

[מוח שליט]

אפי' אומר לך על ימין שהוא שמאל וכו'. בי"ד הגדול שבירושלים, וואס אויף זיי גייט ארויף דער מאמר חז"ל, קען מאכען גראבע טעותים. זאגען על ימין שהוא שמאל, סיי בנוגע מציאות און סיין בנוגע דינים דרשות והלכות.

אתם אפי' מוטעים. בי"ד הגדול שבירושלים קען זיך טועה זיין און מיינען אז די לבנה איז שוין געזעהן געווארען. א פשוטע מציאותדיגע טעות.

חז"ל האבען נישט געהאט קיין פראבלעם דערמיט. פארוואס דארפען מיר אייביג ליידן פון קטני הדעת? מ'מיינט מ'מאכט חז"ל שטארק מיט'ן איינרעדן באבקעס. ביזדערווייל שוואכט מען זיי אפ.

די באקאנטע גמרא פון תנור של עכנאי קען דאך נישט זיין מער קלאר אז חז"ל האבען נישט קיין פראבלעם מיט זיך טועה זיין. עס גייט זיי נישט אהן אז גאט אליין האלט קלאר אנדערש ווי זיי. מיר טוהן לויט אונזער מענטשליכע שכל, נישט לויט דעם אמת לאמיתו.

אפלטון איז נישט אנטלאפען פון תפיסה און האט געטרינקען די העמלאק אפי' ער איז געווען איבערצייגט, מיט רעכט, אז זיינע שופטים ווייסן נישט וואס זיי רעדן. ער האט בוחר געווען צו בלייבן אין תפיסה און שטארבן ווייל ער האט פארשטאנען אז געזעצן דארף מען פאלגן ווייל אויב נישט איז איש את רעהו חיים בלעו.

דברי חז"ל זענען געזעצען, נישט קיין סייענס [פיקשען] ביכער.

מיט דעם אלעם האב איך אן אומקלארקייט אין די תכלית פון די שיינע באשרייבנוג פון תחכמוני. עס ווירבעלט מיר עפעס א ממ"נ קשיא. פאר די 'חכמים' דארפסטו דאך נישט אזא לאנגע באשרייבונג, און פאר די 'פשוטים' איז דאס נישט די וועג. אויב די כוונה איז סתם שרייען פון ווייטאג קוקט אהן וואסערע טיפשים איר זענט, נו הער איך. אויב איז עס כדי אויפצוקלערן, דאכט זיך מיר אז עפעס פעלט, עס איז נישט קיין אמת'ע בירור מיט תירוצים און קשיות אויף די תירוצים וכדו'. עס איז גאנץ שטארק איינזייטיג.

תחכמוני, דיין באשרייבונג איז נישט בתכלית השלימות. That is a compliment, כמשל הידוע פון דעם מלך מיט דעם ווארצל.

[[NAMELESS]]

זייער נישט מסתבר, אפשר אין די ליטא פרעגט מען נישט אזויפיל שאלות אין די זאכן אבער אין אונגארן יא, אין די ערשטע דריי חדשים נישט צו זיין בחזקת מסולקת, משא"כ לאחר המעשה צו זיין בחזקת מסולקת פאר פיר און צוואנציג חדשים, א זאך וואס איז מעשים בכל יום, ווילסטו מיר זאגן אז לא ידעו המציאות?

תשובתך בצדך. די גמרא אליין ברענגט א מחלוקת (נדה ט.) אויב די סילוק דם פון א מעוברת האט צו טוהן מיט זייגן אדער מיט איבריה מתפרקין. לויטן ערשטן מאן דאמר איז זי מסולקת דמים ווילאנג זי זייגט (אפילו פיר פינף יאר) אבער לויטן צווייטן מאן דאמר איז זי מסולקת אפילו זי זייגט נישט פאר 24 חדשים און ווידעראום אפילו אויב זי זייגט יא איז זי נאר מסולקת פאר 24 חדשים. "ווילסטו מיר זאגן אז ידעו המציאות?"

די גמרא ברויך מען טאקע פארשטיין, מ'קען זאגן אז ס'איז נישט געווען מצוי בימיהם צו זייגן אזוי לאנג ממילא רעדן די צוויי מאן דאומרים פון א זעלטענע עקספיריענס, משא"כ כ"ד חודש איז געווען איינגעפירט. אלנפאלס איז נישט מסתבר אז א זאך וואס איז געווען נוגע אלע דורות און מ'האט אלעמאל געפרעגט שאלות אז מ'זאל זאגן לא ידעו המציאות, אבריה מתפרקין צו נישט איז א שאלה אינעם סיבת הדבר און די זעלבע מיט דם נעקר אבער די תוצאה איז קלאר געווען אז בתוך כ"ד איז א זייגעדיגע געווען מסולקת.

[פוןדעסטוועגןדאך]

פארוואס דארפען מיר אייביג ליידען פון קטני הדעת? מ'מיינט מ'מאכט חז"ל שטארק מיט'ן איינרעדען באבקעס. ביזדערווייל שוואכט מען זיי אפ.

ווי איז דיין ליבעראלקייט פון ערלויבען אן אנדערע מיינונג פון דיר? איז דאס נאר ווען די מיינונג איז איינשטימיג מיט דיר? לאז יענעם האבען זיין מיינונג און הער אויף אזויפיל צו ליידען דערפאר.
דיך שטערט מוראדיג אז מען ערלויבט צו הרגענען כנים שבת? אדער אז מען קען טון מלאכות ביז צום רבינו תם זמן, ווייל די זון איז נאכנישט אדורך די דיקקייט פון די הימל?

לעב און לאז לעבן.

מיינסט טאקע אז דיינע אנשואינגען בכל פרטי החיים שלך זענען עפעס יא אזוי מבורר, און עס ליגט נישט דארט א געוואלד מיט קטנות לויט קלוגערע מענטשען פון דיר און מיר? מען קען חקרנ'ן א גאנץ לעבען צו פרויד איז גערעכט אז אלעס דרייט זיך ארום דעם.... מען קען עס אפי' אריינטייטשען קבלה'דיג און זאגען אז מדת היסוד איז די יסוד פון אלעם. גארנישט איז מבורר, מען קען ספק'נען אויף יעדע זאך. אלא מאי, מען לעבט וויאזוי מען איז געוואוינט און מען פרובירט עס זאל זיין געשמאק. עס איז דיר געשמאק צו האלטן אנדערש פון יענעם, האלט אנדערש. עס וועט דיר נישט זיין געשמאק אויב דו וועסט מגלה זיין דיינע שיטות, זיי עס נישט מגלה. אבער ווי ליידן, וואס ליידן?

יאיר האט אן אונטערשריפט בשם החכם שד"ל אז ער וויל לוחם זיין פארן אמת. פארוואס און פאר וועלעכס? ווען דו וועסט שוין האבען דעם גאנצן אמת, וואס דעמאלס?

[לאדיך אפ]

wow I wouldn't think your whole Yiddishkeit is based on such flimsy idea as live and let live

[מוח שליט]

פארוואס דארפן מיר אייביג ליידן פון קטני הדעת? מ'מיינט מ'מאכט חז"ל שטארק מיט'ן איינרעדן באבקעס. ביזדערווייל שוואכט מען זיי אפ.

ווי איז דיין ליבעראלקייט פון ערלויבן אן אנדערע מיינונג פון דיר? איז דאס נאר ווען די מיינונג איז איינשטימיג מיט דיר? לאז יענעם האבען זיין מיינונג און הער אויף אזויפיל צו ליידן דערפאר.
דיך שטערט מורא'דיג אז מען ערלויבט צו הרג'ענען כנים שבת? אדער אז מען קען טון מלאכות ביז צום רבינו תם זמן, ווייל די זון איז נאכנישט אדורך די דיקקייט פון די הימל?

לעב און לאז לעבן.

זאג דאס פאר די קטני הדעת וואס צווינגען ארויף זייער מיינונג. איך וויל לעבן און לאזן יעדעם לעבן, אבער לאז מיך אויך לעבן מיט מיין מיינונגען. איז דאס געבעטן צו סאך?

דערמאנסט פון די אידן וואס שרייען אז די טראגערס מיטן עירוב אין וויליאמסבורג זענען גאר די טעראריסטן. זיי די טרעגערס ומחללי שבת, טערארעזירן גאר די קנאים מיט דעם וואס זיי לאזן נישט די קנאים ארויפצווינגען זייער מיינונג אויף זיי. איז דאס דיין לאגיק דא אויך? איך קען נישט האלטן אז איך לייד מיט דעם וואס מען לאזט מיך נישט האלטן אפן וואס איך האלט?

אל תגזול דל, כי דל הוא [משלי כב]. פארגין מיר חאטש מיין דלות און מיינע ליידן. זיי חאטש מסכים אז איך לייד. אל תגזול דל, נעם נישט צו פון א דל, כי דל הוא, דאס אז ער איז א דל.

[יאיר]

יאיר האט אן אונטערשריפט בשם החכם שד"ל אז ער וויל לוחם זיין פארען אמת. פארוואס און פאר וועלעכס? ווען דו וועסט שוין האבען דעם גאנצען אמת, וואס דעמלאטס?

דעמאלט וועל איך קענען מקיים זיין דעם פסוק (משלי כב כא) לְהוֹדִיעֲךָ--קֹשְׁטְ, אִמְרֵי אֱמֶת; לְהָשִׁיב אֲמָרִים אֱמֶת, לְשֹׁלְחֶיךָ. ועי' שם במלבי"ם:

יש הבדל בין קשט ובין אמת, שהאמת יהיה בדבר שהוא אמת בעצמו אף שאין אדם יודע טעמו, והקשט הוא אם אמתתו גלויה ומבוארת לכל, ר"ל המשלים שעשיתי יודיעו אותך "הקושט" והאמתיות "של אמרי אמת", שתבין את האמת על אמתתו, ר"ל שתבין הטעמים והדעת של האמת המקובל לך, וגם שתוכל "להשיב אמרים אמת לשולחך", שעל ידי שתשיגם במופתי הדעת ויכונו על שפתיך, תשיב גם לאחרים ותודיעם טעמי החכמה ודעתה בידיעה ברורה:

גארנישט איז מבורר, מען קען ספק'נען אויף יעדע זאך. אלא מאי, מען לעבט וויאזוי מען איז געוואוינט און מען פרובירט עס זאל זיין געשמאק.

ביטע זיי נישט ברוגז, אבער איך האב מורא אז דאס גרעניצט זיך נישט בלויז מיט ניהליזם, נאר אויך מיט ריכטיגע אפיקורסות.

For Epicurus, the purpose of philosophy was to attain the happy, tranquil life, characterized by ataraxia—peace and freedom from fear—and aponia—the absence of pain—and by living a self-sufficient life surrounded by friends.

[נולד מאוחר]

מוח שליט, וואספארא בעסערע מהלך האסטו פאר די 'פשוטים'?

[פוןדעסטוועגןדאך]

און דו דערמאנסט מיך פון דעם nudist וואס פארשטייט נישט אז ער קען האלטען און פירען זיינע מנהגים דוקא און זיין אייגענע קרעמעל. און מיין קאמיוניטי זאל ער זיך פירען ווי די majority פון דעם פלאץ דא. אדער האלטסטו אז ער ליידט אויב מען לאזט אים נישט ארומגיין מוטערנאקעט לעיני כל? דו האסט נישט ליעב, גיי ערגעץ אנדערש. גיי צו א קאמיוניטי וואס האלט ווי דו. איך מיין דיך נישט צו באליידיגען אבער מען רעדט להבנת הענין.

[מוח שליט]

ביסט דאך מסכים אז מען ליידט, דו זאגסט נאר אז די majority האט רעכט איינצוטיילען וויאזוי די קאמיוניטי זאל זיין. קריגען מיר זיך נישט אויב אזוי. אויב לייד איך פון די majority, און איך זעה אז דאס נעמט זיך מחמת קטנות דעתם, שרייב איך דאס. מאי כולי האי?
חוץ מזה, עס איז אינגאנצען נישט אמת אז מען זאגט האלט און טוה וואס דו ווילסט, נאר נישט ביי מיר. מען וויל דוקא דו זאלסט דא בלייבען און האלטען גענוי ווי זיי.
איך מיין מיר פארקריכען פון נושא האשכול.

[פוןדעסטוועגןדאך]

גארנישט איז מבורר, מען קען ספק'נען אויף יעדע זאך. אלא מאי, מען לעבט וויאזוי מען איז געוואוינט און מען פרובירט עס זאל זיין געשמאק.

ביטע זיי נישט ברוגז, אבער איך האב מורא אז דאס גרעניצט זיך נישט בלויז מיט ניהליזם, נאר אויך מיט ריכטיגע אפיקורסות.

For Epicurus, the purpose of philosophy was to attain the happy, tranquil life, characterized by ataraxia—peace and freedom from fear—and aponia—the absence of pain—and by living a self-sufficient life surrounded by friends.

פאלג מיך א גאנג. יעדעס ווארט וואס אפיקורס האט געזאגט איז אפיקורסת. אויב האט ער געזאגט אז מען זאל עסען ווען מען איז הונגעריג, דארף איך שטארבן פאר הונגער אדער נדקר ווערן בחרב דורך די לוחמים פארן אמת? וועל איך מקיים זיין דעם טובים היו חללי חרב מחללי רעב [איכה ד:ט] און זיך האלטן ווייטער ביי מיינס.
תכלית הדבר אויב איינער גייט מיטן שטראם און פשטל'ט נישט יעדע זאך, איז העכסענס א שלא לשמה איד. מען ווערט נאך נישט אן אפיקורס דערפאר.

[מוח שליט]

מוח שליט, וואספארא בעסערע מהלך האסטו פאר די 'פשוטים'?

בעיקר צו ברענגען גאנצע ליסטעס פון גמרות ראשונים ואחרונים וואס האלטען אז חז"ל האבען נאר געוואוסט סייענס לויט די ידיעות בזמנם. ציטירען זייער ווערטער און געבען פונקטליכע מראה מקומות. ווי מער פון די נעמען און ווי ווייניגער פון סייענפישע הוכחות.
לאז מיך נאכאמאל איבערחזר'ן. עס איז א הערליכע ארבעט, אבער אויב איז עס געווידמעט אויף מוכיח זיין פאר די וואס האלטען נאך נישט אזוי, וואלט איך מציע געווען עכ"פ צוצולייגען די אויבענדערמאנטע.
ער ברענגט טאקע די גמרא סוכה וואס ווענדט אפ די רבנן דקיסרי מיט די ווערטער "ולא הוא, דהא קאחזינן דלא הוא". דאס איז דאך מוראדיגע שטארקע ווערטער. מען ווענדט אפ דרבנן דקיסרי, און לפי תוס' איז דאס קלאר אויך שיטת ר' יוחנן. מען ווענדט זיי ביידען אפ ווייל קאחזינן דלא הוא. עס איז מסתם דא צענדילגע גמרות וואס מען קען זעהן אזא זאך. אפי' למשל דאס וואס עס שטייט אויף רב (?) אז ער האט זיך גדרייט א יאר א האלב בין רועי בקר כדי צו קענען הלכות טריפות. זעהט מען דאך אז ער האט נישט געהאט די דרגות פון חזון איש צו קענען חכמות הניתוח דורך די תורה. וכן הלאה.

[תחכמוני]

מוח שליט, וואספארא בעסערע מהלך האסטו פאר די 'פשוטים'?

בעיקר צו ברענגען גאנצע ליסטעס פון גמרות ראשונים ואחרונים וואס האלטען אז חז"ל האבען נאר געוואוסט סייענס לויט די ידיעות בזמנם. ציטירען זייער ווערטער און געבען פונקטליכע מראה מקומות. ווי מער פון די נעמען און ווי ווייניגער פון סייענפישע הוכחות.
לאז מיך נאכאמאל איבערחזר'ן. עס איז א הערליכע ארבעט, אבער אויב איז עס געווידמעט אויף מוכיח זיין פאר די וואס האלטען נאך נישט אזוי, וואלט איך מציע געווען עכ"פ צוצולייגען די אויבענדערמאנטע.
ער ברענגט טאקע די גמרא סוכה וואס ווענדט אפ די רבנן דקיסרי מיט די ווערטער "ולא הוא, דהא קאחזינן דלא הוא". דאס איז דאך מוראדיגע שטארקע ווערטער. מען ווענדט אפ דרבנן דקיסרי, און לפי תוס' איז דאס קלאר אויך שיטת ר' יוחנן. מען ווענדט זיי ביידען אפ ווייל קאחזינן דלא הוא. עס איז מסתם דא צענדילגע גמרות וואס מען קען זעהן אזא זאך. אפי' למשל דאס וואס עס שטייט אויף רב (?) אז ער האט זיך גדרייט א יאר א האלב בין רועי בקר כדי צו קענען הלכות טריפות. זעהט מען דאך אז ער האט נישט געהאט די דרגות פון חזון איש צו קענען חכמות הניתוח דורך די תורה. וכן הלאה.

ביזט גערעכט אז מען קען צוברענגען נאך צענדליגע מראה מקומות וואס זאגן אז חז"ל האבן זיך טועה געווען און אויך קען מען צוברענגען נאך צענדליגע מקורות פון חז"ל און אויפווייזן אז זיי זענען נישט ריכטיג לויט די מציאות אבער אויב וואלט איך דא ארויפגעשטעלט א קובץ מיט איבער הונדערט בלעטער גלייב איך שווער אז איינער וואלט דאס געליינט. ממילא האב איך אויסגעקליבן עטליכע מאמרים פון יעדע נושא און ספעציעל טעמעס וואס זענען צושפרייט דורכאויס חז"ל און ווערן גענוצט אויך פאר הלכה אזוי אז מען זאל באקומען א שטיקל בילד פון די מצב. דאס וואס די שרייבסט אז איך וואלט געדארפט צוברענגען מער מקורות פון ראשונים וואס שרייבן אז חז"ל האבן זיך טועה געווען און ווייניגער סייענטיפישע פאקטן - ווענדט זיך פאר וועם. איך ווייס אז איך וואלט זיך ענדערשט געוואלט אליין איבערצייגן אז די אמת איז אזוי ווי איידער צו זעהן אז פילע ראשונים האלטן אזוי. למעשה די אנגענומענע דעה איז היינט אז חז"ל זענען געווען בקי אין אלע נושאים פון סייענס דאס אז עטליכע האבן געהאלטן אנדערש איז נישט קיין פראבלעם - מען דארף דאך אננעמען איין שיטה. ממילא האב איך געדארפט אויפווייזן בראיות ברורות אז צו זאגן אנדערש איז נישט סתם א מחלוקת אין סברא נאר איז לעכערליך. די סיבה פארוואס איך האב אראפגעברענגט די מקורות פון ראשונים און אחרונים וואס האלטן פארקערט איז נאר אז די עולם זאל איינזעהן אז עס איז נישט אפיקורסות צו זאגן פארקערט און דאן וועלן זיי אפשר עפענען די אויגן און אליין נאכקוקן די גמרות און זעהן צו מען קען זיי אנדערשט לערנען. און די וואס זענען נאך אלץ נישט איבערצייגט גלייב איך נישט אז מיטן ברענגען נאך אפאר פעלער וועט דאס שטארק אויסמאכן. לאמיר זעהן ווי זיי געבן זיך ערשט אן עצה מיט די מאמרים וואס איך האב שוין געשריבן אין מיין ארטיקל.

די איינציגע וועג פון איבערצייגן א מענטש איז צו פרעזענטירן די באווייז, עם לאזן זיך ווייקן אפאר טעג מיט דעם און דאן אויב איז ער אן אמת'ער מענטש ווען ער וועט זעהן אז עס איז נישטא קיין וועג ארויס וועט ער אפשר משנה זיין זיין הקשפות. די מוח האט אסאך אינערשע (inertia) ער טוישט נישט אזוי שנעל זיין מיינונג וואס ער איז געוואוינט מיום הוולדו. עס נעמט אים א שטיקל צייט זיך צוגעוואוינען צום מציאות און זיך אפדעיטן.

[יידל]

ברוך הבא, הרב תחכמוני! . . . לויט ווי דו לייגסט עס אראפ, האט די סייענס מיט די תורה נישט קיין שום שייכות. די חכמים האבן נישט קיין ספעציעלע ידיעה אין סייענס מער ווי סיי וועלכער דורכשניטליכער מענטש אין זייערע צייטן, און זיי האבן גענוצט די ידיעות פון סייענס און מאטעמאטיק לויט זייער פארשטאנד כדי עס צו נוצן לגבי די תורה, אבער בעצם האבן די צוויי נישט קיין שום שייכות. זיי האבן געקענט זיין ריזיג גרויס אין תורה וואס זיי האבן מקבל געווען איש מפי איש, און לעומת זיי גארנישט מער ווי א צווייטן אין סייענס. דער פראבלעם מיט דעם צוגאנג איז, אז חז"ל באנוצן זיך אפט מיט די דעמאלטדיגע פאלשע "סייענס" צו ערקלערן פסוקים און דערציילן פאקטישע געשעענישן. למשל . . . לגבי דאס וואס דו ברענגסט לגבי דעם שלאנג אז די חז"ל זאגן אז עס איז מעוברת זיבן יאר, בעת מיר ווייסן אז ס'נעמט נאר איין יאר, ברענגט דער מדרש א מעשה . . .
פון דעם זעען מיר צוויי זאכן: 1) חז"ל האבן דאס ארויסגעלערנט פון א פסוק. 2) די גמרא דערציילט א פאקטישע מעשה ווי דער פילאזאף איז געבליבן אפגעפרעגט זעענדיג אז עס איז יא מעוברת פאר זיבן יאר. ארומזוכנדיג אויף די אינטערנעט האב איך געטראפן אן ענטפער אויף דעם ענין פון הרב נויגרשל . . .
הרב נויגרשל גיבט די טיפישע חרדי'שע תירוצים, אז נשתנה הטבעים וכדו', אויסער דעם איז ער נישט גערעכט מיט דעם אז חז"ל ברענגען נישט קיין פסוק דערויף, ווייל דער מדרש וואס איך צייכן צו ברענגט יא א פסוק. עכ"פ, ווי מיר זעען איז אונזער הרב תחכמוני נישט אינטערעסירט אין די אלע אויסריידן וואס נויגרשל גיבט, און ס'איז אים מער ניחא צו זאגן אז חז"ל האבן זיך פשוט טועה געווען לויט זייער ידיעה. יעצט דארפן מיר פארשטיין, וואס טוען מיר מיט די מעשה וואס זיי ברענגען, און מיט דעם פסוק וואס זיי דרש'נען, צו פארלירן זיי חלילה די נאמנות אויף פאקטישע געשעענישן? צו קענען מיר זאגן אז חז"ל האבן חלילה געמאכט א טעות מיט דעם דרש אויפ'ן פסוק?
אזוי זעען מיר אויך אין אומצאליגע פעלער. למשל, די גמרא (סנהדרין סג ע"ב וברש"י) דערציילט אז דער סלמנדרא ווערט באשאפן פון א פייער וואס ברענט זיבן יאר, און אז צוליב דעם איז אש נישט שולט דערויף. איך שטעל זיך פאר אז די היינטיגע סייענטיסטן ווייסן נישט פון אזא סארט חיה. וועט אונזער תחכמוני זאגן אז זיי האבן זיך פארלאזט אויף די גריכישע מיטאלאגיעס וואס דערמאנען אזא סארט חיה. אבער דא עקא, אז די גמר דערציילט דארט אז די מאמע פון חזקיה המלך האט אים באשמירט מיט דעם סלמנדרא כדי ער זאל נישט ווערן געשעדיגט פון דעם פייער אין וואס זיין טאטע אחז האט אים דורכגעפירט פאר'ן מולך. נו, צו וועלן מיר דען זאגן אז דאס איז חלילה נישט אמת? דאס איז דאך א פאקטישע געשעעניש וואס חז"ל דערציילן.
און וואס איז מיט דעם תחש וואס איז נישט צום געפינען היינטיגע צייטן? דאס איז דאך זיכער אמת, ווייל עס שטייט אין די תורה. צו מוזן מיר דען נישט צוקומען צו דעם תירוץ אז עס זענען געווען אמאל חיות וואס געפינען זיך נישט היינט צו טאגס?

יאיר, כ'פארשטיי נישט וואס דו פרעגסט. דו פרעגסט אפ תחכמוני'ס פארעם פון אפאלאגעטיק (אז חז"ל האבן נישט געמוזט קענען סייענס) מיטן צוריקגיין צו א פארעם פון אפאלאגעטיק וועלכע איז זיכער נישט אמת?
פרעגסט גוטע קושיות, אז למעשה ווי נישט ווי פארבינדט דאך די גמרא די מעשה מיטן נחש מיט א פסוק, און דאס איז דאך זיכער אז דרשות חז"ל זענען אמת לאמתו. אבער דיין מסקנא וואס דו ציסט איז אז מ'מוז צוקומען צו די "טיפישע חרדי'שע" אפאלגעטיקס און זאגן אז אזא שלאנג האט טאקע יא עקזעסטירט און אז עס איז טאקע געווען דער מיטאלאגישער סאלאמענדער וועמענס בלוט איז געווען פייער-פרוף, איז אבסורד און כ'בין זיכער אז דו וועסט מסכים זיין דערצו. איי די גמרא ברענגט א דרש? וועלן מיר מוזן זאגן אז דער דרש איז נישט געווען מקובל מסיני נאר איז געווען א פירוש אין פסוק באזירט אויף די סייענס בזמניהם. די זעלבע איז מיט די מעשה מיטן סלמנדרא אז זיין מאמע האט אים באשמירט וועלכע איז א דרשה נישט מקובל מסיני נאר איז נתחדש געווארן דורכן בעל המימרא באזירט אויף די פסוקים און די סייענס פון זיינסצייט.

[[NAMELESS]]

תחכמוני, איך וואלט געוואלט וויסן א טרעפעלע ווייטער, למעשה ווערט אין שלחן ערוך גע'פסק'נט א שיינע פאר הלכות געבויט אויף די א.ג. סייענס פון חז"ל, (כאטשיג מ'האט שוין דאן געזעהן די מציאות אנדערש) איך גלייב אז דו נעמסט מסתמא נישט אן הרב כרמל'ס מהלך, ע"כ וואלט איך געוואלט וויסן וויאזוי דו פירסט דיך בכגון דא, דו עסט טאקע פון א שחיטה וואס איז מתיר א טריפה וואס לויט די היינטיגע ידיעות קען עס לעבן מער ווי י"ב חודש?

[יידל]

דאס איז נישט רב כרמל'ס מהלך! רב כרמל האלט אז מ'בלייבט מיט די טריפות פון חז"ל.

[[NAMELESS]]

דאס איז נישט רב כרמל'ס מהלך! רב כרמל האלט אז מ'בלייבט מיט די טריפות פון חז"ל.

איך ווייס, איך פרעג נאר אויב מען וועט נישט אנעמען רב כרמל מיינט דאס אז די הלכה טוישט זיך?

[יידל]

לכאורה יא. נאר ביי טרפות קען מען חקר'נען אז בעצם זענען די עצם טרפות מקובל מסיני, נאר דער טעם זייערע (אז זיי קענען נישט אויסלעבן י"ב חודש) איז נישט מקובל נאר חז"ל'ס. דאס הייסט, אפילו אז מ'נעמט נישט אן הרב כרמל'ס מהלך אייביג, לאזט זיך דאס טענה'ן ביי טרפות ספעציפיש.

[יידל]

אגב, איבער דאס ענין פון דם נעכר ונעשה חלב איז געווען א שמועס דא viewtopic.php?p=15189#p15189