כח המדמה - אירע מעלות און חסרונות

[פייפער]

הרב שמעקעדיג האט אנגעהויבען א "פאנטאזיע" אשכול, מיטן צוועק אז יעדער זאל אויסלופטערען זייערע פאנטזיעס. עס האט מיך מעורר געווען אריינצוטראכטען אין דעם גאנצען ענין פון פאנטאזיע. עס קוקט מיר אויס ווי א כרכא דכולא ביה, גאר אסאך מעלות. פון די אנדערע זייט בין איך געוואוינט צו האבען א נעגאטיווער רעאקציע אויב איינער איז א בעל דמיון. וואס איז דער אמת שבו?
הרי לפניך דאס וואס איך האב געשריבען אין שמעקעדיג'ס אשכול.

זיסע גאט געשענקטע מתנה וואס רופט זיך "פאנטאזיע". וואויל איז אונז און וואויל איז אונזער ארבטייל, אז מיר האבען דעם כח המדמה.
דו זיצט דא אין דיין קעניגליכע פאלאץ, ארום דיר לויפען משרתים אהין און צוריק וזריזין באשותא. אלע דיינע באדינערס האבען דיך באמת ליב באהבת נפש, זיי זענען גרייט צו גיין און פייער פאר דיר. אט - דאס גלאק קלינגט, אה מען ברענגט דיר יעצט דעם טייערסטן קאוויאר אויף דער וועלט. דו ווילסט זעהן וואס פאר א סורפרייז קומט מיט דערצו. וואו, ווען דו זעהסט עס נישט מיט דיינע אייגענע אויגען וואלסטו עס קיינמאל נישט געגלייבט, מען האט מחיה מתים געווען וולפגנג אמדאוס מוצרט צוזאמען מיט לודוויג וואן בעטהאוון. זיי האבען צוזאמען קאמפאזירט דאס שענסטע שטיקל וואס איז נאך אמאל געווען. ספעציעל פאר די 150 מזמרים בכלי זמר וואס קומען אריין דא מיט זיי. יעדער פון די שפילערס און די זינגערס חוץ וואס קולם ערב, איז אויך מראם נאוה. עס איז זיס די אלע הערליכע קולות ומראות פון מענער, פרויען, קינדער, אנגעטוהן אין אזעלכע הערליכע טייערע קליידונג. זיי שטעלען זיך אויס אין א הערליכע סדר אין דיין ריזען גרויסען באנקעט האלל ווי דו געפינסט זיך יעצט. אהה מען גייט יעצט פארברענגען אפאר שעה מיט הערליכע מוזיק פינעם שענסטען סארט.
(דא לייג איך צו א שטיקל וואס מכח הלכה זאל מען נאר טוהן ווען מען איז צוזאמען מיט דעם בני בית). איידער מען גייט ווייטער שלעפט מען ארויס א פרגוד. דאס מאטריאל פון די פרגוד איז אזוינס וואס דו זעהסט אלעס אויף ארויס און קיינער זעהט גארנישט אויף אריין. אבער צו דעם דארף מען טאקע גיין מאחורי הפרגוד. ואכ"מ.
לעכטיג אין זיס, אלע חושים איבערגענומען מיט אזא זיסקייט.
אט אזוי פאנטאזיר די מראה פאר א האלבע שעה אדער פיר. כמרומז לעיל, וואס מען קען (אדער מען מוז) טאן בפועל ממש איז למצוה גדולה יחשב, ושכר מצוה מצוה. עס איז מסתמא ראטזאם אויך אנצונדען מוזיק און טאקע אויסהערען א פאר שיינע לאנגע מעלאדיס וואס מען גלייכט. אוודאי געוויס קען מען יעדעס מאל מען עסט א גיטע עסען אריינברענגען דעם כח המדמה מיטצושפילען.
צושטעלען די מעשה מיט די מחשבה איז געוואלדיג אבער בזמן וואס מען קען נישט פונקט אנצונדען מוזיק, אדער מען קען נישט פונקט עסען עפעס גאר געשמאק, איז מחשבה טובה מצרפה.
שלעכט?

טייערע ברידער, פארוואס פאנטאזירט מען פון פייגעל טראפען אויף ווינדאו וואשערס? זענט איר שוין געווען אמאל קעניג? אויף וואס ווארט איר? מיר האבען דאס גאנצע גן עדן אין דעם כח המדמה. אנשטאט לויפען זוכען אויספלוג קענען מיר זיך אויסלערנען וויאזוי צו האבען די גרעסטע הנאה צו יעדע צייט, מיט אלעם וואס דו קענסט דיר נאר חלומען, אויב דו קענסט. קענסטו דען נישט?
פארוואס ארבעטען מיר נישט אויס אונזער כח המדמה?
דער אשכול אויף פאנטאזיע האט מיך געמאכט טראכטען און פאנטאזירען. מען קען זיך ערווארבען די געשמאקסטע הנאות במחשבה ובכח המדמה.
עס איז מסתמא דא א גאנצע מהלך דערויף. מיר האבען דאך רבינו הגוגל שליט"א. וועל איך פרובירען מאכען אביסעל געזוכעניש און אראפברענגען רעזולטאטען. ביני לביני, וואס זאגט איר אלע דא. העלפט מיך און אייך זיך מתעלס זיין אין אט דעם רייכען און אומשאשבארען אוצר.
פארשטייט זיך אלעס נאר באופן המותר.
בכל דור ודור חייב אדם לראות את עצמו כאילו.....
א הייק אביסעלע אויף ההרים וכל גבעות. דערנאך אריין אין א עפעל ארקארד, אאאאא די שמעק פון עץ פרי וכל ארזים.. בלייבען דא א האלבע שעה איז שלעכט? מען קען אפי' אביסל קריכן אויף די עפעל ביימער און קלייבן אביסעל. די שומרים, זיי קומען דאך דיר העלפען. זיי האבען דיך אלע זייער ליב. געדענק עס איז דיין פאנטאזיע דו ביזט בעל הבית. דיין רצון איז אין קאנטראל. אין לך דבר שעומד בפני הרצון - גארנישט האלט נישט צוריק פון וועלן.
ישר כוח שמעקעדיג פאר ארויפברענגען דאס אין מיין געדאנק. קען אפשר זיין אז דאס איז גאר אן אומשאצבערע אוצר בלום וואס דו האסט אונז דא צוגעברענגט? אדער דמיון איך נאר?

[פייפער]

שמעקעדיג האט רעאגירט בתוך הדברים.

איך דארף נישט אזעלכע אבנארמאלע קעניגליכע תענוגים. איני רגיל בכך.

אויף דעם האב איך צוריק געענטפערט

דו ביזט נישט אזוי אינטערסירט אין מלכות. אמת מיר זענען נישט רגיל בכך, אבער הוא אשר דיברתי, ווער יא רגיל בכך. אויב איינער זאל דיר יעצט מציע זיין א קעניגרייך מיט אלע צוגעהער, אהן די פראבלעמען וואס א קעניגרייך קומט מיט, וואלסטו דאס דען אוועקגעווארפען? פארוואס נישט האבען דעם רייכן און געשמאקן עקספעריענס?

איך וואלט נישט גע'דמיונ'ט פון בעסער מאכען די וועלט. אין מיין דמיון וועל איך טראכטן דאס איך וואס איך האב באמת באמת ליב. פאר א פאר מינוט אדער שעה לאז איך מיך אפ פון תיקון עולם. איז דאס שלעכט? אדער נישט אויסגעהאלטן. איז דא עפעס קעגן דעם עולמך תראה בחייך!!

דאס איז נאר א משל אחד מני אלפי אלפים, וואס מען קען זיך מדמה זיין און נהנה זיין. איך בין זיכער אז דאס איז נישט קיין נייע המצאה. עס זענען דאך געווען בעלי דמיון אלע יארען ווער קען ערקלערן אביסל וואו דאס איז שוין באארבעט, אין אידישן און להבדיל אין גוי'אישן. יישר כח.

[פייפער]

פוןדעסטוועגןדאך האט רעאגירט

דאס ערשטע פלאץ אנצוהייבען דיין ריסורטש איז וויקיפעדיע, שטייטסעך. עס קוקט מיר אויס דא אז פרויד האט געהאלטען דערפון. היינט איז פרויד נישט אזוי אקצעפטירט. אבער דו קענסט דאך דמיונן' אז ער איז יא אקצעפטירט

יישר כוח ר' אע"פ כן פאר די התחלה.

[דעת תורה]

אינטערעסאנט, עס איז דא א קונטרס פונעם אלטן סקולענער רבי'ן וואס ער שרייבט פאר בחורים זיך צו האלטן בקדושה, און בתוך הדברים ברענגט ער - איך געדענק נישט צו מדעת עצמו אדער פון ספרים - אז בעצם צו פאנטאזירן און טראכטן שטותים איז זייער דעמעזשינג פארן מח, און איז ממש א "וועיסט" צ נוצן אזא כלי ווי דער מוח אויף צו פאנטאזירן שטותים.

[פוןדעסטוועגןדאך]

Slavoj Žižek איז א היבש באקאנטער פילוסוף וואס קאכט זיך אין די נושא פון פאנטאזיע. איינע פון די חשובע מאגאזינען Foreign Policy, האט אים געקרוינט אינעם יאר 2012, אלס איינע פון די הונדערט מערסטע אנערקענטע טראכטערס אין די וועלט.
דא האסטו א גאנץ ביכל וואס ער האט געשריבען איבער די נושא. נאך נישט געליינט. איך וועל האפענטליך בקרוב קענען געבען א שטיקל איבערזוכט, אדער ווי מען רופט עס דא, רעזענעציע.
דיין שאלה אדער הצעה איז, אז מען זאל זיך באניצען מיט אלע ערליי פאנטאזיעס כדי הנאה צו האבען פון אלע ערליי עקספעריענסן. עס איז אן אינטערסאנטע געדאנק.

[פוןדעסטוועגןדאך]

אינטערעסאנט, עס איז דא א קונטרס פונעם אלטן סקולענער רבי'ן וואס ער שרייבט פאר בחורים זיך צו האלטן בקדושה, און בתוך הדברים ברענגט ער - איך געדענק נישט צו מדעת עצמו אדער פון ספרים - אז בעצם צו פאנטאזירן און טראכטן שטותים איז זייער דעמעזשינג פארן מח, און איז ממש א "וועיסט" צ נוצן אזא כלי ווי דער מוח אויף צו פאנטאזירן שטותים.

איז עס אויך א "וועיסט" צו האבען "עָרִים גְּדֹלֹת וְטֹבֹת אֲשֶׁר לֹא בָנִיתָ. וּבָתִּים מְלֵאִים כָּל טוּב אֲשֶׁר לֹא מִלֵּאתָ וּבֹרֹת חֲצוּבִים אֲשֶׁר לֹא חָצַבְתָּ כְּרָמִים וְזֵיתִים אֲשֶׁר לֹא נָטָעְתָּ וְאָכַלְתָּ וְשָׂבָעְתָּ"? אין אנדערע ווערטער, איז עס א וועיסט צו האבען הנאות אויף די וועלט? פארוואס איז הנאות שטותים?

[פוןדעסטוועגןדאך]

בייגעלייגט איז אן ארטיקל פון Science Magazine. די נושא אין דעם ארטיקל איז אז מיט'ן פאנטאזירען אז מען עסט עפעס א גיטע עסען טוט דאס רעדוצירען דעם מענטש פון עסען בפועל.
דאס פאלגענדע איז בערך א תמצית פון דעם ארטיקל.
עס איז דאך פשוט אז נאך עסען די געשמאקסטע מין עסען פאר צען טעג און א צו, האט מען שוין נישט דעם חשק ווי ביים ערשטען טאג. דאס רופט זיך habituation מלשון habit, געוואוינהייט. מען איז שוין צוגעוואוינט און עס האט נישט דעם רייץ פון א שפוגעל נייע הנאה. האבען די עקספערמינטער אויספרובירט אז מענטשען זאלען זיך מדמה זיין אז זיי עסען מארשמעלאו'ס נאכאנאנד פאר 33 מאל. די מענטשען וואס האבען דאס געטון האבען געהאט היבש ווייניגער תאוה צו עסען 'עכטע' מארשמעלאוס תיכף דערנאך, ווי די מענטשען וואס האבען נישט געמאכט דעם דמיון (די קאנטראל גרופע). זיי קומען צו א מסקנא .[left]The difference between actual experience and mental representations of experience may be smaller than previously assumed[/left]. ד.ה. די חילוק פון מציאות ביז דמיון איז קלענער וואו מען האט געמיינט.

די פייל איז אויסגעקומען אביסלע נישט מסודר, דאס צווייטע בלעטעל איז פריער פון די ערשטע. I leave it up to your imagination to figure it out.

[פוןדעסטוועגןדאך]

אסאך אינטערסאנטער איז אויב מיר וועלען קאנצעטרירען סטריקטלי אויף כח הראי'. בענין ראי' איז דא גאר אינטערסאנטע שטודיעס צו זעהן וואס עס געשעהט אין מח ווען מען זעהט בפועל א זאך, און וואס עס געשעהט אין מח ווען מען איז זיך בלויז מדמה די מראה.
עס איז דא שטארקע הוכחות אז די זעלבע אקטיוויטעיטען געשעהן אין מח ביי ביידע פעלער. עס איז דא ספעציפישע פלעצער אין מח וואס זענען אקטיוו ווען דער מח דארף אנאלזירען און אפטייטשען די סיגנאלען וואס זי באקומט פין דעם אויג, כדי אוועקצושטעלן א בילד פון וואס עס זעהט יעצט. די אקטיוויטעט פארלאנגט מער בלוט זאל אנקומען דעמאלט צו די ספעציפישע חלקים אין מח. מען האט געטרעקט די בלוט געלויף און געזעהן אז ביים דמיונ'ן פון א מראה קומט אהן די זעלבע פארמערטע בלוט געלויף צו די ספעציפישע פלעצער אין דעם מח ווי ווען מען קוקט אויף א חפץ במציאות. די אקטיוויטעיטען אין מח איז דאס זעלבע ביי ראי' בפועל ווי ביי דמיון.
דאס ברענגט ווייטער ארויס אז מצד די מענטש טוט זיך אפ דאס זעלבע צו ער זעהט בפועל אדער ער דמיונ'ט אז ער זעהט.
אויב אזוי האסטו א שטיקל ראי' אז מיט מחשבה בעלמא קען מען עקספעריענסען כאילו הייתי פורטם.
בד"וו איך בין מציע זאלסט טוישען די נאמען פון די אשכול צו עפעס מער לעבעדיג. עס איז צו טרוקען. Use your imagination

[קינות גירושין]

אינטערעסאנט, עס איז דא א קונטרס פונעם אלטן סקולענער רבי'ן וואס ער שרייבט פאר בחורים זיך צו האלטן בקדושה, און בתוך הדברים ברענגט ער - איך געדענק נישט צו מדעת עצמו אדער פון ספרים - אז בעצם צו פאנטאזירן און טראכטן שטותים איז זייער דעמעזשינג פארן מח, און איז ממש א "וועיסט" צ נוצן אזא כלי ווי דער מוח אויף צו פאנטאזירן שטותים.

מורי ורבי דר הרב טווערסקי ברענגט אין זיין ספר ״without a job who am i" page 70 רעדט ארום פון דעם באריכות, אז ווען א מענטש האט נישט קיין פרנסה און איז אונטער אסאך סטרעס זאל ער נוצען דעם כח הדמיון אויף געוויסע הנאות זיך אביסעל צו רעליפן די anxiety

[שמעקעדיג]

עס איז דאך פשוט אז נאך עסען די געשמאקסטע מין עסען פאר צען טעג און א צו, האט מען שוין נישט דעם חשק ווי ביים ערשטען טאג. דאס רופט זיך habituation מלשון habit, געוואוינהייט. מען איז שוין צוגעוואוינט און עס האט נישט דעם רייץ פון א שפוגעל נייע הנאה.

אין חז"ל רופט זיך דאס: תענוג תמידי אינו תענוג.

[פוןדעסטוועגןדאך]

ווי שטייט דאס אין חז"ל?

[שמעקעדיג]

איך זעה עס איז א מאמר חסידי. אבער עס איז נישט משנה.

http://www.hebrewbooks.org/pagefeed/heb ... 52_100.pdf

[פוןדעסטוועגןדאך]

דאס האב איך געוואוסט. איך האב פשוט געוואלט וויסען צו דו מיינסט צו זאגען אז עס איז עפעס א מדרש אדער וואס.

[ונבנתה העיר]

http://chabadlibrary.org/books/bsht/kst/1/121.htm

[איחוד פעלד]

גאר אינטרעסאנט דער אשכול.

מיינע פאר סענט.

דמיון איז זייער א גוטע זאך כל זמן עס שטערט נישט דער פסיקאלע לעבען. צ.ב.ש. מען קען נישט מחלק זיין דער דמיון פין דער מציאות, אויב איז דער חילוק ביי דער מענטש זיכער און קלאר, דאן דמיון אוועק.....

דאס וואס דער סקולענער זאגט, אז עס איז נישט געזונט, מי יבין בסוד קדושים, ועפר אני תחת כפות רגליו וכו', אבער אין ספרי חסידות שטייט כמה פעמים אז מען זאל נישט אוועקווארפען א דמיון, נאר מעלה זיין דער דמיון צום אויבערשטען וכו', און אפילו די וואס זענען מחולק איז עס נאר אויף דמיונות פין ניאוף, אבער סתם דמיונות איז הכל מודים.

איך געדענק אז די אומות העולם האלטען אז דמיונות גיבען פאר מענטש א סיפוק ער זאל ניששט טוהן דאס ארגסטע רח"ל.

למשל ווען א מענטש זאל וועלען געלט, און ער זאל זיך נישט קענען געבען די הנאה דורך דמיון, וואלט ער זיך נישט געקענט איינהאלטען פין גנב'ן, טאמער מיט דער כח הדמיון האט ער שוין די הנאה גייט דער תאווה אראפ. פארדעם פירען זיי אויס איז דער כח הדמיון גאר וויכטיג פאר סערווייוועל.

איך בין מודה צום סקולענער אז דער כח הדמיון איז נישט געזונט פאר איין סוג מענטשען, די רעביס, פאר זיי איז עס א סכנה............

[שמעקעדיג]

דמיון איז זייער געזונט צו האלטן דעם מענטש צופרידן, אפילו אין שווערע צייטן. דער שלאג ווארט "עס וועט נאך קומען גוטע צייטן" -- וואס איז אפט נישט מער ווי א פאנטאזיע, וואס מען וויל אזוי -- האט שוין אסאך מענטשן געראטעוועט ממש ממות לחיים, און לכה"פ פון א אנגעזעצטע גוסטע צו א בעסערע, מיט האפענונג פאר א בעסערן מארגן.

פיל מענטשן האפן נאך אמאל צו פארדינען אסאך געלט, האבן א שיינע הויז, אדער כבוד, אדער יעדער איינער זיינע תאווה'לעך, און דאס שטופט זיי צו גיין ווייטער מיטן טאג-טעגליכן שוועריגקייט, על אף וואס זיי זעהען ביי מיליאנען אנדערע וועלכע זענען געבליבן אינעם זעלבן מצב כל ימי חייהם.

ס'איז ידוע די מעשה פונעם הייליגן ישמח משה זצ"ל, וועלכער האט כל ימיו געווארט און געלעכצט אויף די גאולה שלימה מיט א מורא'דיגע בענקשאפט, בכליון עינים, יעדע רעש האט ער געמיינט אז משיח איז אנגעקומען, און האט אמת'ידג געהאפט אז משיח קומט שוין אט אט, און סוף ימיו האט ער זיך אויסגע'טענה'ט מיטן באשעפער, "וואס האסטו דערפון אז דו האסט אויסגעפאפט אן אלטן נ...? ווען איך וואלט געוואוסט אין די יונגע יארן אז איך וועל נישט זוכה זיין צו ביאת המשיח העט איך עס נישט אויסגעהאלטן!"

די נקודה איז דער זעלבער, זיין כח פון טראכטן אז משיח איז ממש דא אראונד די קארנער, האט אים געגעבן די חיזוק אנצוגיין טאג טעגליך צו האפן און ווארטן.

אסאך מענטשן ווען זיי גייען שלאפן, די פאר מינוט "ביז זיי שלאפן איין" איז איין שטיק דמיון, וואס וואלט איך געוואלט ס'זאל זיין? ווי אזוי גייט עס אויסקוקן ווען עס גייט זיין?.... און מען שלאפט איין זיסערהייט, און אויפצומארגנס שטייט מען אויף מיט א פרישקייט צום רעאליטעט.

[פייפער]

בשעת איך זוך אויפען איטערנעטץ, האב איך געטראפען דעם מאמר החכם פון Zhuangzi[left]"Once I, Chuang Tzu, dreamed I was a butterfly and was happy as a butterfly. I was conscious that I was quite pleased with myself, but I did not know that I was Tzu. Suddenly I awoke, and there was I, visibly Tzu. I do not know whether it was Tzu dreaming that he was a butterfly or the butterfly dreaming that he was Tzu[/left]נאך א מאמר פון אים [left]During our dreams we do not know we are dreaming. We may even dream of interpreting a dream. Only on waking do we know it was a dream. Only after the great awakening will we realize that this is the great dream. And yet fools think they are awake, presuming to know that they are rulers or herdsmen. How dense! You and Confucius are both dreaming, and I who say you are a dream am also a dream. Such is my tale. It will probably be called preposterous, but after ten thousand generations there may be a great sage who will be able to explain it[/left]
די ביידע פתגמים ברענגען ארויס אז די אונטערשיד פון רעאליטי ביז דמיון שטייט אביסל אויף הינענע פיס. איך זיך נישט אריינצוגיין און די עמקות פון די שאלה. די אשכול דא איז מער די פראקטשיע הנאה וואס מען קען האבען פון דמיון. אבער אל תמנע טוב מבעליו, האב איך עס אראפגברענגט.

[דעת תורה]

ער איז נישט גערעכט מיט וואס ער שרייבט אז בשעת א חלום ווייסט מען נישט אז מען חלומ'ט נאר.

[פייפער]

אוי, איך האב פארגעסען צו באדאנקען יעדעם איינעם דא, און ספעציעל ר' אעפ"כ, פאר די תגובות און מראה מקומות. א שיינעם דאנק אייך אלע.
עס איז כדאי צו באטאנען אז איך רעד נישט פון צוויי מינוט דמיון פון ווען די קאפ קלאפט דאס קישען ביז מען שלאפט זיס. מיין שאלה איז פארוואס זאלען מיר נישט אויסארבעטען אונזער כח המדמה אזוי אז עס זאל גיין א רויעך. מען זאל קענען שפירען הנאות אהן א גבול.
ווען מען ליינט א מעשה ביכל, אדער מען וואטשט א מאווי, כשר'ע פארשטייטסעך, איז דאך די הנאה אויך דער דמיון. די חילוק איז אז מען שפירט דאן אנגעוויזען אויף דעם מחבר הסיפור און דירעקטאר הפילם, אויף די הנאה. מיר זענען תולה אונזער הנאה אויב דער מחבר'ס כלי דמיון לויפען אויף די זעלבע שינעס ווי מיינע. פארוואס זאלען מיר נישט האבען אייגענע מאוויס אין קאפ? אז מיר אליין וועלן עס מאכען, וועט עס זיין פונקטליך אויפען האר וויאזוי מיר ווילען עס. אז מיר וועלן זיך אויסלערנען וויאזוי כסדר צו פראדוצירען פילם'ס אין קאפ, און וערען אינגאנצען איבערגענומען פון די פילם, א פילם וואס געשעהט כפי כל העולה על רוחינו, איז דאך לית טב מיניה.
בספרי החסידות דערמאך איך זיך פון צעטיל קטן ווי רבי ר' אלימלך זצ"ל זאגט אז מען זאך זיך מצייר זיין אן אש גדולה און מען ווארפט זיך אריין. זעהט מען אז ער האט געהאלטען פון כח המדמה. ועוד חזון.

[פייפער]

ער איז נישט גערעכט מיט וואס ער שרייבט אז בשעת א חלום ווייסט מען נישט אז מען חלומ'ט נאר.

קיימאל נישט גערעכט? אדער אמאל ווייסט מען און אמאל ווייסט מען נישט?

[נשמה יתירה]

קען דען זיין אז דאס פייפער פייפט און מען זאל נישט אויפשטיין פון שלאף. אדער גאר לויט אים, צוריק גיין און ויישן ויחלום שנית.
גאר אן אינטערסאנטע רעיון שרייבסטו דא.

דאס וואס דו ברענגסט פון צעטל קטן איז ריכטיג. נישט נאר וויל ער מען זאל זיך מדמה זיין דעם אש הגדולה עד לב השמים וכו', א דמיון פון קידוש השם וואס איז נפוץ ומפורסם. ער באנוצט זיך מיט דמיון אויף גאנץ אן אייגענארטיגע וועג. ער זאגט אין סעיף יב' יְצַיֵּיר בְּמַחְשַׁבְתּוֹ תָּמִיד וּבִּפְרַט בִּשְׁעַת קְרִיאַת הַצֶעטִיל קָטֹן הַזֶה כְּאִלוּ אִישׁ אֶחָד עוֹמֵד סָמוּךְ לוֹ וּמְעוֹרֵר אוֹתוֹ בְּקוֹל רַעַשׁ גָדוֹל לְקַיֵּים כָּל הַנְהָגוֹת אֵלוּ. ער געט אן עצה וויאזוי מען זאל צוקומען מקיים צו זיין די הנהגות, מיט נוצן כח המדמה אז א מענטש שרייט אים אהן מיט געפערליכע קולות, מערקווידיג.

אסאך מער אינטערסאנט איז די נועם אלימלך בענין העקידה. נועם אלימלך פרשת וירא שטייט:

ונראה לפרש, דהנה באמת אברהם ויצחק ידעו שלא היה דעת הקדוש ברוך הוא לשוחטו. ואברהם שהיה מדתו מדת חסד הלך בבטחונו שישובו שניהם: כמו שאמר ונשתחוה ונשובה אליכם. רק שאף על פי כן היו הולכים במסירת נפשם כאילו לשחוט אותו באמת:

זיי האבן געוואוסט אז עס גייט נישט געשעהן, די עבודה איז געווען זיך מדמה זיין ווי גלייך עס גייט יא געשעהן! די גרעסטע פעולה פון עבודת השם ביים אידישען פאלק איז די עקידה. קומט דער הייליגער נועם אלימלך און זאגט אז די עבודה איז געווען כל כולו בכח המדמה, הפלא ופלא!.

מען זעהט טאקע וואס דו האסט געשריבן אז מיט דעם דמיון איז כדאי צו טון פעולות עד מקום שידו מגעת. אברהם אבינו און יצחק האבן געטוהן אלעס אלעס, ביז צום ויקח את המאכלת לשחוט את בנו, מקשר צו זיין די מחשבה מיט א פעולה. ווייל אזוי ברענגט זיך ארויס די דמיון דאס שטערקסטע.

פון וואו נעמט דאס דער נועם אלימלך איז שוין א שאלה בפני עצמו. דא ברענגט זיך דאך ארויס עפעס אפי' ע"פ פשטות אן ענין פון א שפיל. דהיינו גאט וויל דו זאלסט מיינען כך וכך, מיינען אז דו גייסט שחט'ן, אבער למעשה איז עס נישט אזוי, ואכמ"ל בזה.

[יאיר]

מ'קען נישט אודרכגיין דעם ענין אן דערמאנען האדמו"ר מפיאסצנה וועלכער איז געווען א גרויסער חסיד פון כוח הדמיון, און אויפבויען די הרגשים אויף אן אופן פון דמיון, אבער דוקא נישט דורך שכל'דיגע דמיונות (נישט אז איך פארשטיי פונקטליך דעם חילוק). ער ערקלערט עס באריכות אין זיין ספר הכשרת האברכים:

"הסכת ושמע ואל תטעה. כבר הזהרנוך לעיל שאין כוונתינו שכאשר תרגיש איזה הרגשה בקרבך תתחיל אז לשוטט בשכלך ולחפש איזה דמיון זה או זה אשר יתאים להרגשתך זו, הס מלהזכיר, כי התרגשותך יחלוף על ידי זה, וגם כי הציורים הבאים ע"י חיפוש, רק פעולות השכל הם, ואנו רוצים בזה שיעזור לנו ה' לראות הנפש אשר למעלה מן השכל. רק מין משל השכל ממציא אותו לדמות דבר אל דבר, משל אל נמשל, הוא זה שאתה מדמה וממציא בשכלך, ואנו רוצים לזכות ולגלות ניצוץ הראיה של בני הנביאים אשר בקרבנו" (פרק ו').

"לכן בשעה שמרגיש אתה איזה התרגשות קדושה – לא תחפש דמיונות ומשלים, רק תתעכב ותתבונן בהתרגשותך הקדושה ותוסיף לעוררה, והמחשבות עם מראות הקודש מאליהן תעלינה אם כך חזקת והרחבת את מחשבותיך עם דמיון קדשך" (שם).

[נשמה יתירה]

מ'קען נישט אודרכגיין דעם ענין אן דערמאנען האדמו"ר מפיאסצנה וועלכער איז געווען א גרויסער חסיד פון כוח הדמיון, און אויפבויען די הרגשים אויף אן אופן פון דמיון, אבער דוקא נישט דורך שכל'דיגע דמיונות (נישט אז איך פארשטיי פונקטליך דעם חילוק). ער ערקלערט עס באריכות אין זיין ספר הכשרת האברכים:

"הסכת ושמע ואל תטעה. כבר הזהרנוך לעיל שאין כוונתינו שכאשר תרגיש איזה הרגשה בקרבך תתחיל אז לשוטט בשכלך ולחפש איזה דמיון זה או זה אשר יתאים להרגשתך זו, הס מלהזכיר, כי התרגשותך יחלוף על ידי זה, וגם כי הציורים הבאים ע"י חיפוש, רק פעולות השכל הם, ואנו רוצים בזה שיעזור לנו ה' לראות הנפש אשר למעלה מן השכל. רק מין משל השכל ממציא אותו לדמות דבר אל דבר, משל אל נמשל, הוא זה שאתה מדמה וממציא בשכלך, ואנו רוצים לזכות ולגלות ניצוץ הראיה של בני הנביאים אשר בקרבנו" (פרק ו').

"לכן בשעה שמרגיש אתה איזה התרגשות קדושה – לא תחפש דמיונות ומשלים, רק תתעכב ותתבונן בהתרגשותך הקדושה ותוסיף לעוררה, והמחשבות עם מראות הקודש מאליהן תעלינה אם כך חזקת והרחבת את מחשבותיך עם דמיון קדשך" (שם).

די חילוק וואס ער רעדט איז אז מען זאל לאזען די דמיון געשעהן מאליו. מען קען טראכטען א דבר שכלי אבער נישט פרובירען יעצט דאס אויסמשל'ן. לאז דעם דמיון קומען אליינס. פונקט ווי שלאפען. מען קען זיך נישט פארסירען איינצושלאפען. מען קען מכשיר זיין אלעס כדי צו ערלויבען דעם שלאף ארויפצוקומען אויף זיך. שלאף איז אן altered state of consciousness. מצב א' [state a] קען נישט ברענגען צו מצב ב'. א' איז א' נישט ב'. עס קען זיך נאר אוועקשטעלן אויף א לייכטע אופן צו ווערען איבערגענומען און לאזען מצב ב' גובר זיין יעצט.