וואו (און פארוואס) שטעלט איר אפ די אויבער חכמה

[ממרום שלח אש]

מחמת אהבת הקיצור על מיר צוגיין צום פוינט, כדרכי.

רוב עולעם דא זענען אויבער חכמים, (האלטן זיך) קלוגער פון די עלטערן, חברים און געזעלשאפט.

למאנסע קלעימט מען אבער אז מען גלייבט 101 פראצענט אין אידישקייט, אוודאי נישט אין די זעלבע תוירע ווי ר זלמן לייב פיליפ, נאאאא וועייייי! אונז זעמיר דאך עפעס גרויסע חכמים, מען קען אונז קיין תוירעס לאקשן נישט פארקויפן, אונז וועל מער דערגיין דעם אמת וכו. וכו.

סאו ווי לייגט מען אראפ דעי פוס עד פה תבוא, און פארוואס?

עטליכע ביישפילן

1) ס'דא וואס וועלן מקיל זיין אין יעדע זאך כל זמן סדא שומרי תורה וואס טוען עס, ערעט עסן אוי יו, טראגן מיטן עירוב, בירט קאנטראל, שניידן די בארד, אייגענע האר וכו. וכו. בקיצור ער איז אויפגעקומען אז אויב איז דא איינער וואס טוט עס, קען דאך עס נישט זיין קיין עכטע עבירה, ממילא שקר הנחילו אמותינו וכו.
אבער קיין עבירות וועט ער נישט טון, ווייל בעצם זאגט ער אז ער גלייבט אין אלעם.
(איך רעד נישט פון איינעם וואס האט ריסערשט און מחליט געווען אויף געוויסע זאכן איז דא א מקום להקל, אדער סאיז מיסודו א מנהג שטות, איך רעד פון איינעם וואס האט א בלענקעט היתר אויף אלעם)
איך וואלט באצייכענט אזא איינעם סתם א בעל תאוה, ווייל לו חכמה ישכילו, ס'דאך דא א מקום להלכה מחמיר צו זיין אין די אלע זאכן (על פי רוב), חוץ מזה איז דאך דא אזא זאך ווי מנהג המקום, נדר, אל תיטוש, מנהג אבותינו בידנו וכו. אין די אלע זאכן, אלא מאי, ער נעמט עס פשוט איזי. ער מוז דאך נישט זיין דער בעסטר אינגל אין חדר...

2) ס'דא פארוועם סאיז גענוג צו טרעפן א צווייטע שטרעמונג ווי די טאטע, ברסלב, איז א גוטע משל, סאיז לאו דוקא פיל גרינגער אדער בעסער ווי די טאטעס אידישקייט, אבער די אויבער חכמה איז באפרידיגט כל זמן ער איז דיפרענט און אונטערן באוואוסטזיין פילט עס ליבערעטינג אז ער קען מאכן אייגענע דעסיזשאנס אויב וויל ער נאר.
אבער אידישקייט, דהיינו שולחן ערוך און י"ג עקרים זאגט ער אז ער איז פונק ווי דער פאטער.

3) ס'דא ווער ס'וועט ארומגיין 24/7 פארווארפן מיט א שאל ארום דעם האלז, סאיז אים גענוג דאס. כאטז דער טאטע שפייט בלויע גאל.

4) ווידעראום איז דא די וואס זענען מער אינטעלעקטואל, ער פרעגט שאלות ער דערגרינטעוועט, ער וויל פארשטיין, ער האלט אז מען ברויך פארשטיין, ער איז קלוגער פונעם טאטן און זיידן, ער וועט צוריקגיין אפילו עליכע דורות, דעם דברי חיים און מהר"ם שיק וועט ער נאך אוועקמאכן, אבער ער שרייט אז אוודאי גלייבט ער אין אידישקייט.

עס איז דא נאך, וכשם שפרצופיהם וכו. נאר איך בעט אייך בחרם, עקזפלעינט מיר נאר וואו איר שטעלט זיך אפ? און פארוואס פונקט דארט?

דעם מאמין פארשטיי איך, ער גלייבט "אלעס" וואס מען זאגט אים, ער האלט אז מען טאר נישט זיין קלוגער. מאכט סענס.
דעם כופר הכל פארשטיי איך אויך זיין סברא, ער האלט אז ער מעג און דארף אלעס אליין פארשטיין, נישט קיין נפק"מ וואס זיין טאטע האלט, מעג ער און דארף ער אנהייבן פון סקרעטש.

אבער די אויבער חכמים דא ברויכן א הסבר, וואו און פארוואס שטעלט איר זיך אפ? ווי ציט מען דעם רויטן ליין?

עס איז אויך דא א דריטע קאטעגאריע, אזאנע וואס שטעלן זיך אין ערגעץ נישט אפ, ער גייט ביז הסוף, אבער ער קומט צו אז אידישקייט איז אמת, איך לייג אים אין א דריטע קאטעגאריע ווייל ער האט גארנישט מיטן טאטעס אידישקייט, ער איז סדנא דארעא. אבער צו אים ווענד איך אויך מיין ביטע, צוויי פאכיג, יעצט אלס מאמין האלסטו נאך אךץ אז מען מעג טראכטן עד הסוף? צווייטענס, וואו? און פארוואס האסטו געשטעלט דיין אידישקייט אויפן שטאפל וואס עס איז?

[איחוד פעלד]

איך שטעל מיך אינגאנצען נישט אפ, איך האלט נאך אין מיטען זלמן לייב פיליפ, און דארט בין איך געבליבען סטאק, איך קען מיך נישט ארויסרירען פין די אריזאנא ווייץ מיט די עירוב.

[יידל]

דעם מאמין פארשטיי איך, ער גלייבט "אלעס" וואס מען זאגט אים, ער האלט אז מען טאר נישט זיין קלוגער. מאכט סענס.
דעם כופר הכל פארשטיי איך אויך זיין סברא, ער האלט אז ער מעג און דארף אלעס אליין פארשטיין, נישט קיין נפק"מ וואס זיין טאטע האלט, מעג ער און דארף ער אנהייבן פון סקרעטש.

שאלת חכם חצי תשובה, עפעס זע איך אז דו האלטסט אז ווען מ'גייט מיט שכל דאן איז מען אדער א כופר הכל אדער א פתי מאמין לכל דבר. מיט שכל קומט נישט אן צו א מיטל וועג. איך מעג מען מחולק זיין מיט דעם הנחה? ס'הייססט, קען מען נישט אנהייבן פון סקרעטש און צוקומען צו א פונקט אינדערמיט?
און לגבי דיין שאלה "וואו לייגט מען דעם רויטן ליין?" וואלט איך דיר רעקאמאנדירט זאלסט ליינען דעם עסיי פונעם ארכ-אויבערחכם נתן סליפקין http://www.rationalistjudaism.com/2009/ ... utile.html

[איחוד פעלד]

איז נישט ממרום א שטיקעל אפיקורס?

ד.ה. ער זאגט אז כדי צו זיין א איד מוז מען זיין א פתי יאמין לכל דבר, אויב נישט איז נישט שייך צו גלייבען אין גארנישט. און דאס איז דאך זיכער אז ממרום האלט זיך נישט פאר א פתי, נאר ער האלט אז מען דארף זיך מאכען פאר א פתי, און ממילא קומט דאך אויס, אז באמת קען מען נישט גלייבען אין גארנישט, ווייל מען קען זיך אין ערגעץ נישט אנשטעלען, הוי אומר ממרום איז חלילה אן אפיקורס? קען נישט זיין.

[ממרום שלח אש]

שאלת חכם חצי תשובה, עפעס זע איך אז דו האלטסט אז ווען מ'גייט מיט שכל דאן איז מען אדער א כופר הכל אדער א פתי מאמין לכל דבר. מיט שכל קומט נישט אן צו א מיטל וועג. איך מעג מען מחולק זיין מיט דעם הנחה? ס'הייססט, קען מען נישט אנהייבן פון סקרעטש און צוקומען צו א פונקט אינדערמיט?

בכלל נישט, איך האב "געפרעגט" נישט "געזאגט".

אדרבא, איך וויל טאקע דאס הערן, פארוואס האסטו געצויגן דעם ליין דארט ווי דו האסט עס געצויגן? און וואו גענוי איז די ליין?

ביטע ענטפער טאקע, דריי דיך נישט ארויס מיט א קאנטער פראגע און א לינק

א דאנק פאר די לינק

[פייפער]

יעצט מאכסטו דיך פאר א פתי

[יאיר]

דעם מאמין פארשטיי איך, ער גלייבט "אלעס" וואס מען זאגט אים, ער האלט אז מען טאר נישט זיין קלוגער. מאכט סענס.

אויב דער מאמין גלייבט אלעס וואס מען זאגט אים, פארוואס גלייבט ער נישט ריטשארד דאוקינס? אלא מאי, דער מאמין גלייבט וואס עס לוינט זיך אים צו גלייבן. אויב אזוי איז נישטא קיין שום סיבה פארוואס דער אויפגעקלערטער זאל נישט מעגן זיך אפשטעלן ביי די י"ג עיקרים און זאגן "דא לוינט זיך מיר צו גלייבן". און דו ווייסט וואס? ריטשארד דאוקינס גלייבט אויך דאס וואס עס לוינט זיך אים צו גלייבן. איך האב דאס שוין געהערט מפי קדשו מערערע מאל ביי דעבאטעס.

[ממרום שלח אש]

קען זיין אז אז איך האב עס נישט גענוג גוט אויסגעשמועסט ר' יידל, אין געדאנק האב איך אינקלודעד איינעם וואס האט אנגעפאנגן נאכאמאל פון סקרעטש און זיך אפגעשטעלט אינדערמיט ("מיטל וועג" ווי די רופסט עס) אין די קאטעגאריע פון וועם איך פארלאנג הסבר, איך פרעג נישט אפ, איך וויל בלויז הערן וואו און פארוואס מען איז אנגעקומען צום פונקט ווי מען איז.
אבער ביזט גערעכט, סקען זיין א קאטעגאריע פאר זיך, ווייל ער האט זיך אפגעשטעלט קומענדיג פון אונטן, בעת לויט מיין שרייבן קוקט אויס ווי איך רעד פון די וואס האבן זיך אפגעשטעלט קומענדיג פון אויבן.

[יידל]

שאלת חכם חצי תשובה, עפעס זע איך אז דו האלטסט אז ווען מ'גייט מיט שכל דאן איז מען אדער א כופר הכל אדער א פתי מאמין לכל דבר. מיט שכל קומט נישט אן צו א מיטל וועג. איך מעג מען מחולק זיין מיט דעם הנחה? ס'הייססט, קען מען נישט אנהייבן פון סקרעטש און צוקומען צו א פונקט אינדערמיט?

בכלל נישט, איך האב "געפרעגט" נישט "געזאגט".

אדרבא, איך וויל טאקע דאס הערן, פארוואס האסטו געצויגן דעם ליין דארט ווי דו האסט עס געצויגן? און וואו גענוי איז די ליין?

ביטע ענטפער טאקע, דריי דיך נישט ארויס מיט א קאנטער פראגע און א לינק

א דאנק פאר די לינק

וואס מיינט געצויגן א ליין? אויב האב איך גוט אפגעליינט דיין אריגינעלע פראגע, האסטו געמיינט צו פרעגן וואו הערט מען אויף טראכטן, דהיינו וואו איז די ליין וואס פון דארט און ווייטער וויל מען נישט אריינטראכטן נאר מען גלייבט באמונה תמימה. אויף דעם איז מיין ענטפער געווען אז מען קען טראכטן עד הסוף און נאך אלץ צוקומען צו א מסקנא אינדערמיט. אבער פון דיינע ווערטער איז משמע אז מ'דארף זיך אפשטעלן פון טראכטן ביי א געוויסע פונקט ווייל אויב טראכט מען ווייטער קומט צו צו אפיקורסות. האב איך נישט ריכטיג פארשטאנען דיינע ווערטער?

[יידל]

קען זיין אז אז איך האב עס נישט גענוג גוט אויסגעשמועסט ר' יידל, אין געדאנק האב איך אינקלודעד איינעם וואס האט אנגעפאנגן נאכאמאל פון סקרעטש און זיך אפגעשטעלט אינדערמיט ("מיטל וועג" ווי די רופסט עס) אין די קאטעגאריע פון וועם איך פארלאנג הסבר, איך פרעג נישט אפ, איך וויל בלויז הערן וואו און פארוואס מען איז אנגעקומען צום פונקט ווי מען איז.
אבער ביזט גערעכט, סקען זיין א קאטעגאריע פאר זיך, ווייל ער האט זיך אפגעשטעלט קומענדיג פון אונטן, בעת לויט מיין שרייבן קוקט אויס ווי איך רעד פון די וואס האבן זיך אפגעשטעלט קומענדיג פון אויבן.

אפגעשטעלט פון וואס? פון טראכטן? פון אויבער חכמה? פון זיין אן איפכא מסתברא'ניק? איך פארשטיי נישט וואס דו מיינסט.

[ממרום שלח אש]

וואס מיינט געצויגן א ליין? אויב האב איך גוט אפגעליינט דיין אריגינעלע פראגע, האסטו געמיינט צו פרעגן וואו הערט מען אויף טראכטן, דהיינו וואו איז די ליין וואס פון דארט און ווייטער וויל מען נישט אריינטראכטן נאר מען גלייבט באמונה תמימה. אויף דעם איז מיין ענטפער געווען אז מען קען טראכטן עד הסוף און נאך אלץ צוקומען צו א מסקנא אינדערמיט. אבער פון דיינע ווערטער איז משמע אז מ'דארף זיך אפשטעלן פון טראכטן ביי א געוויסע פונקט ווייל אויב טראכט מען ווייטער קומט צו צו אפיקורסות. האב איך נישט ריכטיג פארשטאנען דיינע ווערטער?

נאכאמאל, עס ליגט גארנישט אונטער מיין פראגע, איך מיין נישט מער ווי כאב געפרעגט. נאר קען זיין כאב נישט פונקטליך אויסגעשמועסט אלע מעגליכע קאמבינאציעס, איך האב אבער גראדע געשריבן "כשם שאין פרצופיהם וכו."

אויב איר האלט ממעג טראכטן עד הסוף און מען קען דאך אנקומען אינמיטן, ביטע שעירט אייער טראכטן פראצעס,
איר האלט לעולם אז ממעג טראכטן אלעס, אבער איר האט זיך איבערגעצייגט אז יהדות איז ריכטיג, אבער נאר ביז א געוויסע מיטל פונקט, סאיז גאר אינטערעסאנט צו הערן מער פרטים, סיי די געדאנק אז מען מעג אלץ מאמין טראכטן און מברויך נישט האבן קיין רויטע ליין, און סיי ווי איר האט באשלאסן צו לייגן די מיטל פונקט.

[דעת תורה]

מען רעדט דאך דא פון אידן שומרי תורה, נו זיי טראכטן נאר ביז וויפיל מען מעג טראכטן על פי תורה.

[יידל]

איך רעד נישט פון מיר פערזענליך. איך רעד פון וואס ס'איז מעגליך הייפאטעטיש גערעדט. לאמיר טאקע נעמען ר' סליפקין פאר א דוגמא. ער האט אמאל געשריבן אז יעדער האט א קאמפארט זאון ביז וואו ער איז גרייט צו טראכטן. פאר א חסידישן איד אין וויליאמסבורג איז עס מפקפק צו זיין אויפן רבי'ן שליט"א'ס גבאי, פאר א ליטוויש אידל פון לעיקוואד איז עס מפקפק צו זיין אויף ר' אהרן קאטלער'ס קנאות, און פאר א מאדערן ארטאדאקס איד איז עס צו האלטן אז די וועלט איז עלטער ווי 6000 יאר. די רויטע ליין לייגט מען ביים פלאץ וואו מ'שפירט אז אויב מ'גייט דארט וועט זיין ביטער.
אבער דאס איז אלעס איינער וואס האט טאקע א רויטע ליין. אזא איינער ווי סליפקין וואס האט מעיד געווען אויף זיך אז היינט צו טאגס איז אלעס אין זיין קאמפארט זאון, דאס מיינט דאך אז ער טראכט עד הסוף און דאך קומט ער צו צו א מסקנא אז די מסורה איז אמת, הלכה איז בינדענד וכו'.

[ממרום שלח אש]

איך האב מיר נישט באצויגן צו די סליפקין סארט, פשוט ווייל כגלייב נישט אז עס איז דא "דא" איינער וואס וועט זאגן אז ער איז אין די קאטעגאריע, נאר ליבערשט אז מען איז אלץ געבליבן מיט די אמונה, נאר ביז א געוויסע פונקט פילט מען זיך בארעכטיגט אפצופרעגן און אנאליזירן.

אבער לכבודך האב איך האב פארראכטן מיין ארגינעלע הודעה און צוגעלייגט דאס

" עס איז אויך דא א דריטע קאטעגאריע, אזאנע וואס שטעלן זיך אין ערגעץ נישט אפ, ער גייט ביז הסוף, אבער ער קומט צו אז אידישקייט איז אמת, איך לייג אים אין א דריטע קאטעגאריע ווייל ער האט גארנישט מיטן טאטעס אידישקייט, ער איז סדנא דארעא. אבער צו אים ווענד איך אויך מיין ביטע, צוויי פאכיג, יעצט אלס מאמין האלסטו נאך אלץ אז מען מעג טראכטן עד הסוף? צווייטענס, וואו? און פארוואס האסטו געשטעלט דיין אידישקייט אויפן שטאפל וואס עס איז? "

[דעת תורה]

אויב טראכט ער עד הסוף, האט ער שוין עובר געווען אויף כמה משניות מפורשות, און לויט ווי עס זעט אויס פון רמב"ם, אויך אויף ולא תתורו אחרי לבבכם.

[יאיר]

הרב פייער, דו ווילסט אנהייבן דן זיין אויף יעדן אני מאמין צו דאס איז אויסגעהאלטן על פי שכל און צו מ'קען בלייבן דערמיט נאכ'ן אריינטראכטן?
אויב יא, מיין איך אז דער סייט איז נישט דער בעסט געאייגנטער פלאץ דערצו.

[לעיקוואד]

א ריכטיגע שאלה, נאר ערב פסח היום, אפשר אן אנדערע מאל וועלן מיר קענען מאריך זיין אין דעם. וואס איז מיט ענק אלע? ביי ענק איז ערב פסח די צייט פאר די ערנסטסטע שאלות פון אונזער עקזיסטענץ? וואס, עטס מיינסט טאקע אז דאס האט דער פסוק געמיינט כי ישאלך בנך וגו'? פאר דעם האבען דאך חז"ל מתקן געווען פיר קשיות און דעטס איט. אין מפטירין אחר הפסח אפיקומן.

[יאיר]

גאנץ פשוט, לעיקוואוד. הרב פייער וויל וויסן צו ס'לוינט זיך אים צו שלינגען ביטערע כזיתים מרור און קייען הארטע מצה פאר אכט טעג.

[לעיקוואד]

נו, אויף דעם דארף מען נישט אנקומען צו טראכטען אויף אלעס. סך הכל צו ממעג עסן ווייכע מצה און כזיתים בערך אזוי גרויס ווי אן איילבירט פון זיסע רומעין לעטוס. דאס איז קוים א שאלה פון א חומרא דמנהג.

[נולד מאוחר]

ממרום, די שאלה גייט נאך ווייטער,
אז די וועסט אויפפאסן וועסטו זען אזוי. אז איינער הייבט אן ברענגן שכלדיגע ראיות אויף אידשקייט וועט ער ארויס גיין א לאזער דא . אונדזערע חכמים דא וועלן עם צימאלן דא. טרייעסט צי רעדן וועגן אמונה פשוטה מסורה, קומט גלייך ציפליען באמבעס. צוויי מיליאן קריסטען גלייבן אויך און מסורה, וואס זענען מיר בעסער, ממיז גיין מיט שכל.
סא וואס בלייבט איבער ? פארוואס גלייבען מיר ?

[מאטי]

אכציג אפשר ניינציג פראצענט מענטשן זענען קאנפארמיסטן און קענען נישט פארנעמען עפעס וואס איז נישט שווארץ אדער ווייס,און פאר זיי דארף טאקע א פייער פון אויבן אראפגעשיקט ווערן צו ווארענען נישט אריין צוגיין צו טיעף און חקרנען זיי וועלן נאר פארדארבן ווייל באמת איז יודישקייט נישט שווארץ אדער ווייס.
אבער דא אין שטיבעל דאכט זיך זענען ס׳רוב פון די צען פראצענט וואס קענען מער דערהייבן און ווארפן נישט אראפ דאס קאפל ווען מווערט געוואויר אז כינם זענען יא פרין ורבין.
איז אפשר דארף מען מאכן א דיסקלעימער....
. listening discretion is advised total jewdaist nudity

[יואליש]

פון ווי איך קים שיסט מען אויס די שניים פארן רשע, לפי שהוציא עצמו מן הכלל, און אין מפטירין איז א צופרידעשטעלענדע ענטפער פארן חכם. קיין מיטל וועג.

[שמעקעדיג]

יואליש דו קומסט אריין אומקלאר. קענסט מסביר זיין?