דעת תורה האט געשריבן:ער רע דט פון עלטערן וואס באקומען - אדער האבן - א גילטי קאונטשעס, און בתוך תוכם ווייסן זיי אז זיי דארפן זיין אידיש. זיי דארפן נאר דעם פוש.
elter-zeide האט געשריבן:איך בין עלטער פין עמי אין משפחה אינאיינעם, אין ליין זיי אפילו נישט, איך דערצייל וואס איך האב אליין געזען, ווי פרייע עלטערען זענען געווארען פרים כדי דאס קינד זאל וועלען זיי ביי זיי אין שטיב, י
פוןדעסטוועגןדאך האט געשריבן:בדחן האט געשריבן:פוןדעסטוועגןדאך האט געשריבן:בדחן האט געשריבן:פון מיין עלטערן און מיינע רבי׳ס.
ביטע זיי אביסל מער ספעציפיש. די ווערטער קלעקט פאר עניטינג ענד עווריטינג.
סאום האו ווי לאנג עס איז נישט דא קיין הוכחה פארקערט איז עס פאר מיר גענוג א גיטע מקור, איך גלייב אין מסורה, און איך בין מקבל וואס איך זע און לערן ביי מיינע עלטערן און רבי׳ס.
א שיינע משל פון Circular reasoning. מען טאר אפי' נישט טראכטען צו עס איז דא א צד פארקערט, איז דאך בהכרח אז דו וועסט קיינמאל נישט האבען קיין הוכחה פארקערט, און ממילא וועסטו אוודאי בלייבען מיט א גיטע מקור. געוואלדיג!
גראדע האלט איך ווי דיר, אבער ולאו מטעמיך. אויב די ultimate value איז צו לעבן מיטן אמת, דאן ביזטו מופרך מעיקרא. אויב אבער די שאיפה איז צו לעבן א געשמאקע לעבן אויף די וועלט [וועלט תרתי משמע], דאן אויב דיר איז געשמאק ביזטו גערעכט מיט נישט נישטערן.
די פלא איז אז עולם הפך ראיתי. די מענטשען וואס פארפירען פארן "אמת", זענען די וואס לאזען נישט פרעגן. און די מענטשען וואס וואלטן לכאורה געדארפט זעהן אז מען קען נישט וויסן דעם אמת פונקטליך און מען זאל פשוט זיין בוחר בחיים ובשמחה, די זענען גאר וואס צופיקעווען זיך און ווערן דערטראנקען אינעם מים שאין להם סוף, ואין מים אלא תורה'לך ופילוזפיע'לך.
ואחרי העיון שוב חשבתי אז איך בין מסכים צו דיר אפי' מטעמיך. ווייל אויב איז דיר געשמאק צו האלטען אז דו האסט דעם אמת, פארוואס זאל מען זיך טאקע נישט פרובירען צו קאנווינסען אזוי? איינער האט ליב וואנילע, איינער טשאקאלעד, און איינער צו האלטען אז ער האט דעם אמת. על טעם וריח אין להתווכח. וחוזר חלילה.
דעת תורה האט געשריבן:ער רע דט פון עלטערן וואס באקומען - אדער האבן - א גילטי קאונטשעס, און בתוך תוכם ווייסן זיי אז זיי דארפן זיין אידיש. זיי דארפן נאר דעם פוש.
בדחן האט געשריבן:פון מיין עלטערן און מיינע רבי׳ס.
פוןדעסטוועגןדאך האט געשריבן:בדחן האט געשריבן:פוןדעסטוועגןדאך האט געשריבן:ביטע זיי אביסל מער ספעציפיש. די ווערטער קלעקט פאר עניטינג ענד עווריטינג.
סאום האו ווי לאנג עס איז נישט דא קיין הוכחה פארקערט איז עס פאר מיר גענוג א גיטע מקור, איך גלייב אין מסורה, און איך בין מקבל וואס איך זע און לערן ביי מיינע עלטערן און רבי׳ס.
א שיינע משל פון Circular reasoning. מען טאר אפי' נישט טראכטען צו עס איז דא א צד פארקערט, איז דאך בהכרח אז דו וועסט קיינמאל נישט האבען קיין הוכחה פארקערט, און ממילא וועסטו אוודאי בלייבען מיט א גיטע מקור. געוואלדיג!
גראדע האלט איך ווי דיר, אבער ולאו מטעמיך. אויב די ultimate value איז צו לעבן מיטן אמת, דאן ביזטו מופרך מעיקרא. אויב אבער די שאיפה איז צו לעבן א געשמאקע לעבן אויף די וועלט [וועלט תרתי משמע], דאן אויב דיר איז געשמאק ביזטו גערעכט מיט נישט נישטערן.
די פלא איז אז עולם הפך ראיתי. די מענטשען וואס פארפירען פארן "אמת", זענען די וואס לאזען נישט פרעגן. און די מענטשען וואס וואלטן לכאורה געדארפט זעהן אז מען קען נישט וויסן דעם אמת פונקטליך און מען זאל פשוט זיין בוחר בחיים ובשמחה, די זענען גאר וואס צופיקעווען זיך און ווערן דערטראנקען אינעם מים שאין להם סוף, ואין מים אלא תורה'לך ופילוזפיע'לך.
ואחרי העיון שוב חשבתי אז איך בין מסכים צו דיר אפי' מטעמיך. ווייל אויב איז דיר געשמאק צו האלטען אז דו האסט דעם אמת, פארוואס זאל מען זיך טאקע נישט פרובירען צו קאנווינסען אזוי? איינער האט ליב וואנילע, איינער טשאקאלעד, און איינער צו האלטען אז ער האט דעם אמת. על טעם וריח אין להתווכח. וחוזר חלילה.
פוןדעסטוועגןדאך האט געשריבן:הקטן זאגט אז שכל איז נישט מאסגעבנד. אויב אזוי איז יא ניין, און ניין איז עפל קאמפואט. פורים א גאנץ יאר.
הקטן האט געשריבן:נאך א שיינע משל פון א straw man fallacy. שכל איז א valuable tool צי וויסען די נ"מ פין עפל קאמפאט vs. עפל סיידער סאיז אבער ווייט פין perfect און זייער biased
נעם למשל 2 + 2 וועט א יעדער מיט שכל זאגן 4
אבער ווען עס וועט קימען צי man made global warming וועלן 2 שכלדיגע מענטטשן אנקימען צי גאר אנדערע מסקנות. אין ביידע קען זיין ניצען שכל אלס זייער tool
יאיר האט געשריבן:הקטן האט געשריבן:נאך א שיינע משל פון א straw man fallacy. שכל איז א valuable tool צי וויסען די נ"מ פין עפל קאמפאט vs. עפל סיידער סאיז אבער ווייט פין perfect און זייער biased
נעם למשל 2 + 2 וועט א יעדער מיט שכל זאגן 4
אבער ווען עס וועט קימען צי man made global warming וועלן 2 שכלדיגע מענטטשן אנקימען צי גאר אנדערע מסקנות. אין ביידע קען זיין ניצען שכל אלס זייער tool
אויב איז דיין פוינט אז וויבאלד שכל איז נישט גענוג צו קענען ציען מסקנות איבעראל ממילא קען מען עס בכלל נישט טראסטן, דעמאלט מיינט דאס אז צוויי מאל צוויי קען אויך זיין פינף. אויב איז דיין פוינט אז מען קען עס נישט אייביג טראסטן, דעמאלט דארפסטו מסביר זיין פארוואס דער אויבנדערמאנטער שמועס באלאנגט צו די גלאבעל ווארמינג קאטעגאריע וואו מען קען נישט טראסטן שכל לשיטתך.
אויס מענטש האט געשריבן:אין בית המדרש בלא חידוש.בזמננו נתקטנו הביצים, האבן מיר נישט די balls צו מאכן די טויש.
יאיר האט געשריבן:דער גאנצער נחת טענה איז גאר מאדנע און קוריאז ביז גאר. דער בחור און מיידל ווערן געבוירן כדי צו ברענגען נחת פאר זייער עלטערן, וועלכע זענען אליין געבוירן זייענדיג די זיבעצנסטע קינדער ביי זייערע עלטערן כדי זיי צו ברענגען נחת, נאכדעם האבן זיי חתונה, מיט'ן ציל צו אויפשטעלן לעכטיגע דורות ישרים מבורכים, און דערנאך האבן זיי טאקע הויפענעס מיט קינדער ביז די ווייב כאפט א נערוון בראך, אלס כדי זיי און די זיידע באבע זאלן קענען שעפן נחת, שפעטער וואקסן זייערע קינדער אויף, און זיי ערווארטן אודאי אז זיי וועלן אויך חתונה האבן און ברענגען נאך הויפענעס מיט נחת צו אנשטאפן דעם נחת אקאונט. אבער פלוצים האט זיך דער נחת קייט איבערגעריסן, ער האלט נישט ביים סערווירן דעם טאפ נחת! יעצט קומט ווינער רב מיט א טענה, מען האט דיר דאך באשאפן ספעציעל מיט'ן ציל צו ברענגען נחת, דורך מענטשן וועלכע מען האט אליין באשאפן כדי צו ברענגען נחת, אויב ברענגסטו נישט קיין נחת, פארלירסטו דיין גאנצע זכות קיום.
אבער איין רגע, אויב האט דער טאטע געמעגט באשאפן קינדער פאר זיין אייגענע נחת, פארוואס טאר נישט דאס קינד מחלל שבת זיין פאר זיין אייגענע נחת?
אבער למעשה, האב איך רחמנות אויף די נעבעכדיגע עלטערן, זיי זענען דורך שבעה מדורי גיהנום כדי צו ברענגען נחת פאר זייערע עלטערן, און יעצט ענדליך, ווען עס קומט שוין זייער רייע צו באקומען זייער פארציע נחת וואס זיי האבן זיך ערליך פארדינט נאך אזויפיל יארן ארבעטן און אהיימשיקן די נחת אין קליינע פלאסטיק בעגס צו זייערע עלטערן, באקומען זיי עס נישט, בלייבן זיי קרח מכאן וקרח מכאן. נעבעך.
זה מזכיר לי קטע 'נפלא' שראיתי בספר 'אגרות בעל התניא', מתוך טענותיו של אותו מתנגד לחסידים בפני הממשל הרוסי. הוא טוען בשם החסידים שאין האדם מחוייב בכיבוד הוריו: וכי מפני שרצו למלא תאוותם יש לי לכבדם?!
כעין רעיון זה (לא למעשה ח"ו, והרי כתיב ארור מקלה) מוזכר בחובת הלבבות ריש שער עבודת האלקים - שטובת האב על הבן, מן הידוע שמכוון לתועלת עצמו, וסיים שאעפ"כ הקבלה והשכל מחייב שחיוב הוא לכבדם.
חיי אדם חלק א כלל סז
יסכר פי דוברי שקר האומרים שאינם צריכים להחזיק טובה לאב ואם כי להנאת עצמם היו מכוונים וממילא נולד וכיון שנולד מהם נתן הקדוש ברוך הוא הטבע שהאב והאם יגדלו בניהם בטבע ככל בהמה חיה ועוף שמגדלים בניהם ואין הבנים מחזיקים טובה לאבותיהם, יתאלמון וישתתקון ויתחרשון, כדכתיב [תהילים לא, יט] תאלמנה שפתי שקר, כי הם בעצמם מעידים עליהם שהם כבהמה, ולא חלק ה' להם לב לדעת ולהבין. ועל זה אמרו חכמים, כל הכופר בטובתו של חבירו, סוף כופר בטובתו של הקדוש ברוך הוא, דלדבריהם גם אינם צריכים לכבד ולירא מהמקום ברוך הוא, כיון שאנחנו מעשי ידיו של הקדוש ברוך הוא, מהראוי להיטיב ולחמול על מעשי ידיו. ואין ספק, שהאומרים כן שהם כופרים בלבם:
הקטן האט געשריבן:יאיר האט געשריבן:הקטן האט געשריבן:נאך א שיינע משל פון א straw man fallacy. שכל איז א valuable tool צי וויסען די נ"מ פין עפל קאמפאט vs. עפל סיידער סאיז אבער ווייט פין perfect און זייער biased
נעם למשל 2 + 2 וועט א יעדער מיט שכל זאגן 4
אבער ווען עס וועט קימען צי man made global warming וועלן 2 שכלדיגע מענטטשן אנקימען צי גאר אנדערע מסקנות. אין ביידע קען זיין ניצען שכל אלס זייער tool
אויב איז דיין פוינט אז וויבאלד שכל איז נישט גענוג צו קענען ציען מסקנות איבעראל ממילא קען מען עס בכלל נישט טראסטן, דעמאלט מיינט דאס אז צוויי מאל צוויי קען אויך זיין פינף. אויב איז דיין פוינט אז מען קען עס נישט אייביג טראסטן, דעמאלט דארפסטו מסביר זיין פארוואס דער אויבנדערמאנטער שמועס באלאנגט צו די גלאבעל ווארמינג קאטעגאריע וואו מען קען נישט טראסטן שכל לשיטתך.
מיין פוינט איז נישט אז עס איז דא צוויי סארט "שכל'ס" אייינס וואס איז 100 פארצענדיגע אמת דידעקטער אין די אנדערער שכל איז קוועשטענעבל. מיין פוינט איז אז שכל איז זייער א גיטע tool אויף פראקטיש וויאזוי זיך צי פירען ווי למשל פאר אקאנטינג ווי 2 + 2 אין ווען איז פורים אז"וו אדער אפילה פאר פיליזאפיע פאר די וואס האבן עס ליעב. אבער אויב ווילסיטו ניצען די tool אלס אן "אמת דיטעקטער" דארפסטו קודם calaberateען דיין שכל מיט א master שכל וואס איז ווערעפייד אז עס דיטעקט די אמת אין נאר די אמת א יעדעס מאל
בדרך אגב מיין שכל איז נישט אזוי זיכער אז 2 + 2 איז 4 אין א יעדן פאל ווי למשל אין quantum physics. חאטש נישט calaberateעט שכל האט דאס אמאל נישט געקענט באגרייפן
elter-zeide האט געשריבן:יואליש האט געשריבן:elter-zeide האט געשריבן:איך וויל איין זאך אויפמערקזיין מאכען, אז ווען א קינד פארט אף פין אידישן וועג וועלען די עלטערין נישט נאך גיין זיין/איר וועג, דאס האט נאך נישט פאסירט, אבער ווען א פרייער ווערט ערליך האט שוין פאסירט אז דע עלטערין זענען אויך פרים געווארען וועגין קינד, י
מאן ייאמר? ווייל די 'משפחה' האט עס נישט געדריקט? האסט שוין געליינט די קריסטליכע משפחה?
אין בכלל, וואס ברויך דאס צו פראווען?
אז די דערמאנסט שוין, אין די פסח עמי באשרייבן זיי א משפחה וועלכע זענען אפגעפארן פון קריסטינדום און האבן זיך געטויפט צו אידישקייט. די עמי דריקט מיט גרויסע קידוש לבנה אותיות די טראגעדיע אז איין טאכטער איז נעבעך געבליבן געטריי צו די רעליגיע מיט וואס זי איז נתחנך געווארן. אבער אינעם ארטיקל זעלבסט ליינט זיך קלאר אז דער טאטע איז טאלערענט פון זיין טאכטער. הפנים, עמי האט געבויגן די געפיל פונעם מעשה ס'זאל שטימען מיטן סענטימענט פונעם ליינער וועלכע האלטן אז דער טאטע ברויך זיין בצער סיי ווען דאס קינד טוישט זיך יא און סיי ווען נישט.
איך בין עלטער פין עמי אין משפחה אינאיינעם, אין ליין זיי אפילו נישט, איך דערצייל וואס איך האב אליין געזען, ווי פרייע עלטערען זענען געווארען פרים כדי דאס קינד זאל וועלען זיי ביי זיי אין שטיב, י
דבילה האט געשריבן:איך זע נישט פונקט ווי דאס קומט אריין צו "קינדער וואס גייען אוועק פון זייער עלטערן.."ס'איז ענדערש עלטערן וואס גייען אוועק פון די קינדערס וועג אין אידישקייט און די אופן וויאזוי די קאמיוניטי די באגוואלדיגווען די עלטערן וואס זענען שוין נישט פרום. איך מיין אז דאס קומט צו זיין אין אן אייגענעם אשכול.
