קאווע שטיבל

Pretty much

מי אני האט געשריבן:Pretty much

יו מעיד מיי דעי ווייל מיין קאפ האט זיך שוין אנגעהויבן צו דרייען....

בְּתוֹךְ עַמִּי האט געשריבן:איך וואלט צוטיילט די שאלה אין 3 חלקים/לעוועלס:

1) א מציאות (כח ראשון) וואס איז דער סיבה/גורם צו אלעס וואס איז פארהאנען. (חכמה)
2) די איינציגסטע אמת׳ע מציאות/עקזיסטענס וואסיז פארהאן. (אמונה)
3) אז ער כביכול האט/וויל-האבן רילעשענס מיט אונז. (שכר ועונש)

ווען איינער פרעגט איינעם די שאלה (פונעם אשכול קעפל) באציט מען זיך בדרך כלל צו נומער 3, לענ״ד אבער, איז נומער 2 די מערסטע רעלעווענט

איצטער זע איך איין מיין טעות און כ׳בין מודה צום שיגרא דלישנא פונעם המון עם (אבער פארשטייטסעך אז נאר נאכן אנעמען 1 און 2, סאוי בעסיקלי איז דאס א סעט און מ׳איז דן על הכלל כלו...)

בְּתוֹךְ עַמִּי האט געשריבן:יו מעיד מיי דעי ווייל מיין קאפ האט זיך שוין אנגעהויבן צו דרייען....

זאגסט, אז איך האב... עםם... מקיים געווען א "מצוה" מיט'ן דיר מחיה זיין...

לגבי דיינע פונקטן פון 1 און 2, וויל איך ארויסברענגען אז הגם במושכל ראשון קען אויסזעהן אז די חילוק ביניהם איז אז פונקט 1 נעמט אָן "בריאה", בשעת פונקט 2 איז יא מער אין איינקלאנג מיט קדמות, איז דאס ל"ד אזוי. קדמות, און א קאנסעפּשאן פון דאס מושג "ג-ט" וואס איז בכלל נישט agential, לייקענט נישט (דוקא) אז אלעס איז מ"כח" ג-ט. נאר עס איז נישט "מעשיו" של הקב"ה, נאר מער קצת כעין אזוי ווי א שׁאָטן וואס איז נובע פונעם מענטש כסדר, אָן דעם וואס דער מענטש "טוהט עפעס" דייקא דערצו אדער איז קודם מזה בזמן. והיינו, "ג-ט" = שורש המציאות, און, כדבריך בפונקט 2, "די איינציגסטע אמת׳ע מציאות/עקזיסטענס וואסיז פארהאן", און אלעס אנדערש וואס האט עקזיסטענץ ומציאות, איז דאס אלס א (ל"ד "דירעקטע") שפע פונעם שורש המציאות און "פּרינציפּ/איידיע פון עקזיסטענץ".

כמובן, זענען די שאלות וואס שטעלן זיך לפי דעם, אז, ראשית כל, ווי אזוי באגרונדעט מען תומ"צ לפי די קאנסעפּשאן פון "ג-ט"? ועיין לדוגמא במה שהבאתי (בסוף התגובה) מדר. יצחק מלמד. און, ווי דר. משה הלברטל ברענגט ארויס, איז אט דאס טאקע געווען (א חלק פון) די פראבלעם פון די נבוכים בימי הרמב"ם און צו וועמען זיין ספר איז געווענדעט, און די פראיעקט פון זיין ספר: זייער נוטה צו זיין צו די פילאזאפישע צד פון קדמות, וממילא ההשלכות וקושיות וואס דאס האט בנוגע דת, פון אזא סארט ג-ט וואס איז נישט אקטיוו אין די וועלט כלל.

און ווי דר. הלברטל ברענגט ארויס, ארבעט טאקע די אלגעמיינע סטראקטור פונעם ספר אזוי. והיינו, אז נאכ'ן שולל בח"א אלע תוארים פון "ג-ט" און אוועקשטעלן זיין גאר שטארקע נעגאטיווע טעאלאגיע, לייגט דאס דאך א יסוד פון וואו צו קענען טייטשן און רידעפינירן דעם רעליגיעזן "ג-ט" עפ"י קדמות. דערנאך, בסוף ח"א, מאכט ער אוועק דעם קאלאם הוכחה פאר מציאות הא-ל, וואס גייט ממש ועפ"י חידוש. דערנאך איז ער אבער יא מוכיח "ג-ט", בריש ח"ב, עפ"י דרך קדמות. דערנאך איז ער עוסק ממש בקדמות נגד חידוש, און הגם אפענערהייט זאגט ער אז ער נעמט אָן חידוש (וואס, כידוע, האבן דער נרבוני און אבן כספי ועוד, נישט געהאלטן אז דאס האלט ער באמת), טוהט ער אבער דערנאך פארמולירן (און רידעפינירן?) סיי נבואה, סיי השגחה, און סיי טעמי המצות אז דאס אלעס זאל שטימען לפי דרך קדמות און אָן אַן "אקטיווע, דירעקטע, און פּערזענליכע" ג-ט כלל. די "ג-ט" פון קדמות. ועיין במש"כ לעיל.

אַן אנדערע שאלה וואס שטעלט זיך לפי דעם, איז אז מוז מען אליינס געבן אַן אנטאלאגישע (אפגעזונדערטע?) "ישות" ממש פאר אט דעם "פּרינציפּ/איידיע פון עקזיסטענץ"? (וואס, כנ"ל, איז דאך סתם אזוי שווער צו זאגן אויף דעם גאנצן מושג פון "ג-ט" אז עס "עקזיסטירט".) דאס איז כעין ווי פרעגן, טוהט "עקזיסטענץ" עקזיסטירן? ועיין לעיל (די תגובה וואס דו האסט טאקע געפרעגט איבער און באמערקט דעם לינק דארט בטעות) בדברי בזה, ווי איך דערמאן די פראבלעם דערין, ובפרט לפי קאנט.

מי אני האט געשריבן:איינער האט מיר געפרעגט לפי מהלך זו, וואס וועט זיין די דין פאר אזא איינער לגבי זיין זיין כשר לעדות? והיינו, ווייל דער רמב״ם פסק׳נט בהל׳ עדות פי״א ה״י:

המוסרין והאפיקורוסין והמומרים לא הצריכו חכמים למנותן בכלל פסולי עדות שלא מנו אלא רשעי ישראל אבל אלו המורדין הכופרין פחותין הן מן העכו"ם שהעכו"ם לא מעלין ולא מורידין ויש לחסידיהן חלק לעולם הבא ואלו מורידין ולא מעלין ואין להן חלק לעולם הבא.

און דער טור בחו״מ סימן לד ברענגט דאס צו (און לייגט צו "והמינין"):

כתב הרמב"ם האפיקורסין והמינין והמומרין לא הוצרכו חכמים למנותן בכלל פסולי עדות שלא מנו אלא רשעי ישראל אבל אלו המורדין הכופרין פחותין הן מן העכו"ם שהעכו"ם לא מעלין ולא מורידין ויש לחסידיהן חלק לעולם הבא ואלו מורידין ולא מעלין ואין להן חלק לעולם הבא.

און דער מחבר פסק׳נט דאס דארט בסעיף כב (הגם ער ברענגט נישט צו דעם לשון פון ״מין״ אדער ״כופר״):

המוסרים והאפיקורסים והמומרים פחותים מהעכו"ם ופסולים לעדות

איז ראשית כל מן הראוי לציין צו וואס איך האב דא געשריבן בנוגע דאס וואס דער משנ״ב פסק׳נט באו״ח סימן קען ס״ק ב בנוגע איסור לאפיקורוס להיות הש״ץ ע״ש.

ועוד, לגבי דעם דארף מען דאך מגדיר זיין ״מין״, ״אפיקורוס״, ו״כופר״ עפ״י מה שהגדירם הרמב״ם בהל׳ תשובה פ״ג ה״ז-ה״ח:

חמשה הן הנקראים מינים: האומר שאין שם אלוק ואין לעולם מנהיג, והאומר שיש שם מנהיג אבל הן שנים או יותר, והאומר שיש שם רבון אחד אבל שהוא גוף ובעל תמונה, וכן האומר שאינו לבדו הראשון וצור לכל, וכן העובד כוכב או מזל וזולתו כדי להיות מליץ בינו ובין רבון העולמים. כל אחד מחמשה אלו הוא מין.

שלשה הן הנקראים אפיקורסין: האומר שאין שם נבואה כלל ואין שם מדע שמגיע מהבורא ללב בני האדם, והמכחיש נבואתו של משה רבינו, והאומר שאין הבורא יודע מעשה בני האדם. כל אחד משלשה אלו הן אפיקורוסים. שלושה הן הכופרים בתורה: האומר שאין התורה מעם ה', אפילו פסוק אחד, אפילו תיבה אחת, אם אמר משה אמרו מפי עצמו, הרי זה כופר בתורה, וכן הכופר בפירושה והוא תורה שבעל פה, והמכחיש מגידיה, כגון צדוק ובייתוס, והאומר שהבורא החליף מצוה זו במצוה אחרת, וכבר בטלה תורה זו אע"פ שהיא היתה מעם ה', כגון ההגרים. כל אחד משלשה אלו כופר בתורה.

איז לגבי ״מין״, וואס האט דאך צו טוהן מיט עניני מציאות הא-ל, הא׳מיר אָנגעפאנגען אז מ׳קען דאך ניטאמאל דן זיין דערויף - נישט פאזיטיוו און נישט נעגאטיוו. וואס די דוקא נעגאטיוו חלק איז דאס וואס שטערט דעם רמב״ם.

רצה @מי אני לפטור כל ה׳עטיעסטס מן הדין, אבל לא הוא, דלא קרוב זה על זה כלל....

דער עיקר נקודה איבער וואס מ׳רופט געווענליך א מענטש אן עטיעסט איז זיין מיינונג אז דער עולם ומלואה איז נמצא/פירטסעך שלא בכוונה פון א געוויסע ענטעטי (כלשון הרמב״ם: האומר שאין שם אלוקי ואין לעולם מנהיג). משא״כ במו״נ פנ״ז איז דער רמב״ם מבאר אז דאס ווארט ׳מציאות׳ איז צו אָרעם צו דעפענירן דעם ענטעטי. (ס׳ווערט אינערגעץ נישט דערמאנט דארט א בחינה פון נישט עקזיסטענץ ח״ו, די איינציגסטע לשון וואס מ׳קען זיך דארט טועה זיין (יא, יא; פאר א סיבה האט מען דעם ספר נישט געלאזט לערנען...) איז ״נמצא ולא במציאות״ און דאס קומט נישט זאגן אז ס׳עקזיסטירט נישט ח״ו ער זאגט דאך ׳נמצא׳, ס׳מיינט אז ס׳איז א ׳נמצא׳ וואס דאס רעגולער ווארט ׳מציאות׳ טוט דאס נישט (ריכטיג) דעסקרייבן.

אויב איינער גלייבט אין דעם ענטעטי כפי המבואר במו״נ שם אבער גלייבט נישט אז עריז מנהיג בכוונה ה״ה נקרא מין ווייל ער פיט אריין אין די קרייטעריע פון ׳האומר... ואין לעולם מנהיג׳.

(אנטשולידג מיר ביטע פארן נישט מגיב זיין צו דיין פריערדיגע תגובה כאטש ס׳לכאורה די זעלבע/ענליכע ענינים, ווייל ס׳צו קאמפלעצירט/נישט גענוג קלאר געשריבן פאר אזא עם הארץ ווי מיר צו פארשטיין)

ניין, ניין, און נאכאמאל ניין.

וואס דער רמב"ם זאגט דארט איז אז "מציאות" איז א מקרה (אינעם פילאזאפישן טערמין פון "עקסידענט") על עצם (אינעם פילאזאפישן טערמין פון "סאָבּסטאנץ"). יעצט, קומט אויס אז ביי ג-ט וואו עס איז נישטא קיינע מקרים על עצמותו, קע מען נישט זאגן און עס קען נישט פאסן דאס טערמין "מציאות/עקזיסטענץ". ווען מ'נוצט דאס כלפי ג-ט איז עס equivocal און א לשון מושאל לגמרי, און האט נישט קיין שחר לפי וואס דער טערמין באדייט - אט דאס מיינט ער "נמצא ולא במציאות". (עס איז מער-ווייניגער דאס זעלבע ווי זאגן, לדוגמא, כלפיו אז ער איז אַ(ן אינפיניט) "בעל כח".) וממילא, ווי צוגעברענגט, איז קען מען נישט זאגן לגביו "אז ער עקזיסטירט" אין א פּאזיטיווע סענס - קענסט צום מערסטענסט זאגן אז "עס איז נישט אז ער עקזיסטירט נישט". און ביי דעם איז א מיעוט אחר מיעוט נישט לרבות. כמובן, שניידט דאס ביידע וועגן: קענסט פונקט אזוי אויך נישט זאגן סתם "אז ער עקזיסטירט נישט" - אין א נעגאטיווע סענס.

יעצט, ווי געזאגט מערערע מאל, איז דער ג-ט פונעם רמב"ם (במורה) נישט קיין "מנהיג" כלל - דאס גייט ווייטער האבן אט דעם זעלבן נעגאטיוון טעאלאגישן פראבלעם כנ"ל. וק"ו הוא: ומה אז ביי מציאות ממש קען מען דאס נישט זאגן כלפיו אין א פּאזיטיוון סענס, איז כ"ש לגבי הנהגה וואס איז נאך מער א מושג בגוף ווי דעם. אויף דעם גייט אויך ארויפגיין אז ער איז א "מנהיג ולא בהנהגה". ווי מ'קען זעהן בחוש איז ביי די ביידע דאס בעצם געווארפן ווערטער, און ווי געזאגט עפ"י וויטגענשטיין ווייל דאס קען נישט אריינגיין בגדר שפראך כלל, וממילא ודומו סלה.

איז לפי"ז וואס, וואו און ווען איז יא די פראבלעם פון "מין", ו"האומר שאין שם אלוק ואין לעולם מנהיג"? איז די פראבלעם לגבי די פּאזיטיווע אטעאיסט וואס זאגט א גראבע "ניין" דערויף אין א נעגאטיווע סענס, וואס דאס קען מען דאך אויך נישט זאגן אויף די מושג פון "ג-ט" וכנ"ל. ווי איך האב געזאגט, נישט פּאזיטיוו און נישט נעגאטיוו. איז די "נעגאטיוו" דוקא איז דאס וואס שטערט אים. ועוד, ווי געזאגט, איז עס אויך דעם בּיהעיוויארעל "האומר" דבר זה, וואס דאס ברענגט דאך אונטער (ביי רוב רובם מענטשן) די ציית למצות וחוקי התורה, וואס דאס איז דאך (לפי אים) ריכטיג און וואס מ'דארף טוהן במעשה.

אבער איינער וואס זאגט דאס נישט אויף ג-ט אין א פּאזיטיווע סענס אז ער איז (אין א פּאזיטיווע סענס) "מנהיג בכוונה", וואס מ'קען דאך אויך נישט זאגן אויפ'ן מושג פון "ג-ט", איז נישט בכלל זה כלל. (ואפשר גאר פארקערט: איינער וואס זאגט דאס אויף ג-ט אין א פּאזיטיוון סענס ווי דו האסט דאס געזאגט, איז מגשם ג-ט, עובר אויפ'ן דריטן עיקר, וואס ווי דער רמב"ם שרייבט בח"א פל"ו, איז דאס ערגער ווי ע"ז ע"ש. ער איז גאר דער מין להרמב"ם וידוע הראב"ד שהשיג עליו בהל' תשובה פ"ג ה"ז בזה.) הכלל, די פראבלעם איז נישט בנוגע דער נעגאטיווער אטעאיסט. (ואפילו לפי דר. ריטשערד דאקינס, מלך הכופרים בזמנינו, און זיין טעאיסטיק ספּעקטרום, זענען רוב אטעאיסטן מער נעגאטיווע אטעאיסטן, און זאגן נאר "נישט יא", ווי איידער די פּאזיטיווע סארט, וואס זאגן א גראבע "ניין" צו טעאיזם - עס איז דאך דא בהם סקעפּטיסיזם אין דעם אליין.)

מי אני האט געשריבן:ניין, ניין, און נאכאמאל ניין.

וואס דער רמב"ם זאגט דארט איז אז "מציאות" איז א מקרה (אינעם פילאזאפישן טערמין פון "עקסידענט") על עצם (אינעם פילאזאפישן טערמין פון "סאָבּסטאנץ"). יעצט, קומט אויס אז ביי ג-ט וואו עס איז נישטא קיינע מקרים על עצמותו, קע מען נישט זאגן און עס קען נישט פאסן דאס טערמין "מציאות/עקזיסטענץ". ווען מ'נוצט דאס כלפי ג-ט איז עס equivocal און א לשון מושאל לגמרי, און האט נישט קיין שחר לפי וואס דער טערמין באדייט - אט דאס מיינט ער "נמצא ולא במציאות". (עס איז מער-ווייניגער דאס זעלבע ווי זאגן, לדוגמא, כלפיו אז ער איז אַ(ן אינפיניט) "בעל כח".) וממילא, ווי צוגעברענגט, איז קען מען נישט זאגן לגביו "אז ער עקזיסטירט" אין א פּאזיטיווע סענס - קענסט צום מערסטענסט זאגן אז "עס איז נישט אז ער עקזיסטירט נישט". און ביי דעם איז א מיעוט אחר מיעוט נישט לרבות. כמובן, שניידט דאס ביידע וועגן: קענסט פונקט אזוי אויך נישט זאגן סתם "אז ער עקזיסטירט נישט" - אין א נעגאטיווע סענס.

ווען ס׳קומט צו דעם ענין איז מיין שפראך און ווערטער אויסוואל צו אָרעם צו מרחיב בדיבור זיין און אזוי אויך איז מיין שכל צו פארשטיין די ׳ווערטער׳ און ׳טערמינען׳ וואס אנדערע האבן געניצט צו באגרעניצט, סאוי העריז די דיעל:

אלע ווערטער וואס איך האב געמאכט באָלד זאגט מיר אז די רעדע איז פון ״עפעס״ וואס אן עטיעסט גלייבט נישט דערינען... אין אנדערע ווערטער א מין (האומר שאין שם אלוקי) קעניש שרייבן דעם פערעגראף אזוי ווי דו האסטעס געשריבן. איזעס דיר נישט גענוג חילוק?

און נאכאמאל ניין.

"עפעס" = נמצא במציאות. אט דאס מיינט עס דאך דא און דאס איז די טייטש דערפון. און אין א פאזיטיוון סענס קען מען דאס נישט עפּלייען צו "ג-ט". און דאס עפּלייט פונקט אזוי צום געדאנק פון "עצם" דא, וואס איז "ולא במציאות". אין אנדערע ווערטער, ווי כ'האב צוגעברענגט אז דער טעאלאג (א מאמין נוצרי (וואס, כידוע, איז ביי דת הנוצרים ענין "אמונה" בעצם שטערקער צו זייער קריִד ווי ביי יהדות)) מישעל דע סערטוא האט געזאגט, וועט דער טעאיסט דאס אויך נעגעיטן נאכ'ן דאס זאגן.

איך גיי נוצן דיינע ווערטער פון "אן עטיעסט וואס גלייבט נישט דערינען": עס איז דא א חילוק צווישן "אַן עטיעסט וואס גלייבט נישט דערינען", וואס איז ל"ד א פראבלעם דא (דער נעגאטיווער אטעאיסט), און "אַן עטיעסט וואס גלייבט אז דייקא נישט דערינען" (דער פּאזיטיווער אטעאיסט), וואס איז יא א פראבלעם דא להרמב"ם. אין אנדערע ווערטער, א חילוק צווישן "לאו דוקא" און "דוקא לאו" - די ערשטע קען מען דערהייבן, אבער נישט דאס צווייטע.

און אין ווייטער אנדערע ווערטער, דו טענה'סט אז דער אטעאיסט פאקוסירט אומריכטיגערהייט נאר אויף די נעגאטיווע חלק פון "ולא במציאות". בשעת דו פאקוסירסט, פונקט אזוי אומריכטיגערהייט, נאר אויף די פּאזיטיווע חלק פון "נמצא" - דאס וואס דו מאכסט אין בּאָלד. זאג איך דיר אז מ'דארף אָננעמען ביידע צוזאמען, וואס דאס מיינט: נישט א פאזיטיווע "יא" און נישט א נעגאטיווע "ניין".

אגב, דו פארשטייסט אליינס אז די ווארט "ער" דא, וואס דו האסט אויך געמאכט אין בּאָלד, איז אויך א לשון מושאל, און דו אליין גייסט דאס אויך נעגעיטן נאכ'ן זאגן. ודון מינה אשארא, און אויף די ווארט "עפעס" וואס דו נוצט דא אויף... עםם... אים פונקט אזוי אויך.

ואחר כל זה, גלייב איך אז דו פארשטייסט וואס איך האב פריער געשריבן:

מי אני האט געשריבן:איך האב געקלערט אז א טעזע פון די אשכול איז אז אויף די שאלה, ״דו גלייבסט אין ג-ט?״, איז נישט שייך קיין תשובה פון ״יא״ און אויך נישט א תשובה פון ״ניין״; עס איז כעין פרעגן, ״דו גלייבסט אין /-0ם'ןק/]םןיע?״, וואס די איינציגסטע תשובה וואס איז שייך צו אזא פראגע איז ״וואס?״. ולהרמב״ם איז אט דאס די הכרה צו וואס א מענטש א חכם דארף צוקומען - טאקע אט די פראבלעם פון רעליגיעזע שפראך.

ווייל ווי דו שרייבסט איז שפראך צו אָרעם צו דעפינירן דעם ענטיטי (ואפילו די ווארט "ענטיטי" אליינס דא אויך נישט). וא"כ, וויאזוי פונקטליך ווילסטו א פּאזיטיווע "יא" ענטפער אויף א שאלה/סטעיטמענט דערינען בענין זה, וואס גייט דאך זיין א זאץ אויסגעשטעלט מיט "שפראך" וואס דו ביסט מודה קען דאס נישט דעפינירן (ואפילו די ווארט "דאס" אליינס דא אויך נישט)? אטו בשופטני עסקינן? (ואולי איז דאס דאס וואס ליגט אונטער דעם מימרא פון "איך בין א נאַר און איך גלייב." והיינו, אז מ'ענטפערט "יא" אויף דזשיבּעריש סטעיטמענטס, וואס יעדעס סטעיטמענט אין דעם נושא, זייענדיג אז שפראך קען דאס נישט דערהייבן, איז אָלטימעטלי דזשיבּעריש ממבטו פון שפראך וכנ"ל. וממילא ענטפערן דערויף אז "יא", וואס איז דאך אויך מיט שפראך, איז נאַראָנעס.)

אלפא האט געשריבן:אביסל א זייטיגע הערה'לע,
נאכן שנעל איבערגיין די אשכול אויבערפלעכליך, האב איך באמערקט אז וועלכע מחשבה/קאמענטאר/מיינונג מיין קאפ האט געפארעמט אויף א ספעציפישן שורה האט @מי אני מיר אויסגעכאפט אזוי בתוך-כדי-דיבור - נאך מיטן בארג פון ספרים אונטער זיך.
א חוץ פון שנעלקערן מיין עגא דערמיט, בין איך באמת נייגעריג, וואס איז די אויפטו פון (מיר עכ"פ) עס איבערצוגיין אדער איבער טראכטן, בעת וואס כמעט יעדע מחשבה'לע מיינע איז שוין געטראכט/געזאגט/ און אויסגעדראשן געווארן דורך פיל גרעסערע ווי מיר (חוץ טאמער זאל מען אננעמען די 6D קאנשעסנעס - וואס דאן בין איך אפשר גאר די דאזיגע ריזן - אין א צווייטן רעאליטעט... )?

סתם עס צו לערנען פאר מיר - הערט זיך אביסל useless. (חוץ פארשטייט זיך אויב נעמט מען אן דעם געדאנק אז אלעס איז בס"ה די פראצעס פון די אינפארמאציע - לינגוויסטיק..)
ארויסצוברענגען אדער לינקען פרישע אספעקטן דערצו הערט זיך ענדערש אוממעגליך.
עס צו reorganize'ן אדער רי'דעפיינען - איז ווידער א זאך וואס ברענגט פאטענציאל מער קאמפליקאציעס ווי אויפטו.

עס איז נוגע אין כמעט יעדע אפטיילונג פון וויסענשאפט ווי איך לייג אריין מיינע קאלטע פיס, און איך גלייב אנדערע פילן צומאל ענליך, האב איך עס דא ארויפגעברענגט...

הרב אלפא, איר האט שוין געלערנט חומש/גמרא מיט א ביאור? עס איז דא כל מיני ביאורים אויף די זעלבע ווערטער. מען קען נעמען די זעלבע שטיקל און עס מסביר זיין מיט אנדערע ווערטער. יעדע ביאור קומט מיט זיין שניט. דו האסט גאר א געשמאקע וועג זיך מסביר צו זיין און אפילו אנדערע האבן שוין אראפגעברענגט די זעלבע געדאנק איז עס אינו דומה ווען עס קומט מיט דיין הסבר און קוק ווינקל. מי אני צו א צווייטער קען שרייבן ”יא יא” צו ”איה”נ,” דאס מיינט אז אין די עסענס איז עס איין געדאנק, אבער עס געט אסאך צו ווען דו ברענגסט עס ארויס אויף דיין וועג.

א מיינונג פון איין מאן.

(מ”י אנ”י מיט די כולל = אלפ”א).

חדשים האט געשריבן:

אלפא האט געשריבן:אביסל א זייטיגע הערה'לע,
נאכן שנעל איבערגיין די אשכול אויבערפלעכליך, האב איך באמערקט אז וועלכע מחשבה/קאמענטאר/מיינונג מיין קאפ האט געפארעמט אויף א ספעציפישן שורה האט @מי אני מיר אויסגעכאפט אזוי בתוך-כדי-דיבור - נאך מיטן בארג פון ספרים אונטער זיך.
א חוץ פון שנעלקערן מיין עגא דערמיט, בין איך באמת נייגעריג, וואס איז די אויפטו פון (מיר עכ"פ) עס איבערצוגיין אדער איבער טראכטן, בעת וואס כמעט יעדע מחשבה'לע מיינע איז שוין געטראכט/געזאגט/ און אויסגעדראשן געווארן דורך פיל גרעסערע ווי מיר (חוץ טאמער זאל מען אננעמען די 6D קאנשעסנעס - וואס דאן בין איך אפשר גאר די דאזיגע ריזן - אין א צווייטן רעאליטעט... )?

סתם עס צו לערנען פאר מיר - הערט זיך אביסל useless. (חוץ פארשטייט זיך אויב נעמט מען אן דעם געדאנק אז אלעס איז בס"ה די פראצעס פון די אינפארמאציע - לינגוויסטיק..)
ארויסצוברענגען אדער לינקען פרישע אספעקטן דערצו הערט זיך ענדערש אוממעגליך.
עס צו reorganize'ן אדער רי'דעפיינען - איז ווידער א זאך וואס ברענגט פאטענציאל מער קאמפליקאציעס ווי אויפטו.

עס איז נוגע אין כמעט יעדע אפטיילונג פון וויסענשאפט ווי איך לייג אריין מיינע קאלטע פיס, און איך גלייב אנדערע פילן צומאל ענליך, האב איך עס דא ארויפגעברענגט...

הרב אלפא, איר האט שוין געלערנט חומש/גמרא מיט א ביאור? עס איז דא כל מיני ביאורים אויף די זעלבע ווערטער. מען קען נעמען די זעלבע שטיקל און עס מסביר זיין מיט אנדערע ווערטער. יעדע ביאור קומט מיט זיין שניט

דאס איז טאקע א פראבלעם.. דאס אז עס זענען דא אסאך ביאורים מאכט נאר שווערע צו טרעפן א 'ריכטיגע' פשט (whatever עס מיינט אין חומש/גמרא..) מען פארדינט נישט קיין סאך פון דרשות אין פשט'לעך וועלכע ווערן שפעטער פארוואנדלט אין פשוט פשט.

ווען איך קום אבער אויף מיט א פשט וועלכע פילט זיך צום זאך און דערנאך טרעף איך עס און א פריערדיגע איז עס א קאמפלימענט.
ווען דאס געשעט צופיל מאל (אזויווי אין דעם פאל דא - אדער אין פילאסאפיע בכלליות) איז עס א סימן אז איך בין געבוירן שפעט אין היסטאריע...

חדשים האט געשריבן:דו האסט גאר א געשמאקע וועג זיך מסביר צו זיין און אפילו אנדערע האבן שוין אראפגעברענגט די זעלבע געדאנק איז עס אינו דומה ווען עס קומט מיט דיין הסבר און קוק ווינקל. מי אני צו א צווייטער קען שרייבן ”יא יא” צו ”איה”נ,” דאס מיינט אז אין די עסענס איז עס איין געדאנק, אבער עס געט אסאך צו ווען דו ברענגסט עס ארויס אויף דיין וועג.

עס איז א נקודה!
אבער לענ"ד גייט דאס אריין בבחינת ''בני הזהר עשות ספרים הרבה... ולהג הרבה יגיעת בשר'' עס דארף טאקע זיין די ארבייט פון יעדן יחיד איבערצוטייטשן אין אננעמען די ווערטער אויף 'זיין אייגענע שפראך'. ארויסצושרייבן ווען עס איז שוין געשריבן לייגט נאר צו אומוויכטיגע שיכטן פון קאמפלעקציטעט.
פאר אייגענע תלמידים, אדער אויף א פרישע פלאטפארמע ווי דא לדוגמא, דארף אודאי זיין דער איינער וואס אינטראדוסט עס מיט זיין שפראך. וד"ל

https://www.kaveshtiebel.com/viewtopic. ... 58#p531058

ס'איז ידוע פון אסאך מקורות אז נביאה איז כפי די תכונות וידיעות פונעם נביא (חולדה הנבואה.. ירמיהו.. רמב"ם אין אפאר פלעצער)

ס'וואונדערט ווי אזוי וואלט די תורה, נ"ך, אויסגעזעהן אויב יעדער פון די נביאים וואלט געהאט אייוואסקא פארדעם?
אתמהה

@מי אני
דיין ארגומענט איז געבויעט אויפ׳ן מו״נ פנ״ז, דעריבער וואלטיך ערשט געוואלט גרינטלעך פארשטיין דעם פרק. (אויב ווילסטו געבן א שיעור דערויף, איים אין....)

במושכל ראשון פארשטיי איך (לערן איך אפ) דעם מו״נ אז די רעדע איז איבער מציאות vs מהות (כאטש ס׳ליגט אפשר נישט אזוי אינעם לשון). דעריבער דאס וואס מ׳קען ענטפערן א קלארע ׳יא׳, איז נאר בנוגע מציאתו ית׳ אבל מהותו לא נודע...

׳אינו במציאות׳ וועט לפי זה מיינען אז ער טראגט נישט דעם זעלבן מהות וואס מציאות פארמאגט

פאר איך גיי צוגיין דערצו, וויל איך צום ערשט פארשטערקערן דיין קשיא - א שטאל מאן ארגומענט (דאס פארקערטע פונעם באקאנטן שטרוימאן ארגומענט). והיינו, אז לשון הרמב"ם בפי' המשנה שלו בהקדמתו לפרק חלק, וואו ער איז מבאר זיין ערשטע עיקר ויסוד, איז:

היסוד הראשון, מציאות הבורא יתברך. והוא שיש שם נמצא שלם בכל דרכי המציאות, והוא עלת מציאות הנמצאים כולם, בו קיום מציאותם וממנו קיומם. ואלו יעלה על הלב העדר מציאותו, נתבטלה מציאות כל הנמצאים, ולא נשאר נמצא שיתקיים מציאותו. ואם נעלה על לבנו העדר הנמצאים כולם זולתו, לא יתבטל מציאות השם יתברך ולא תגרע. כי הוא מסתפק במציאותו, ודי לו בעצמו, ואינו צריך במציאותו לזולתו. וכל מה שזולתו מן השכלים, רצוני לומר המלאכים וגופי הגלגלים, ומה שיש בתוכם, ומה שיש למטה מהם, הכל צריכים במציאותם אליו. וזה היסוד הראשון מורה עליו דיבור (שמות כ ב) אנכי ה' אלקיך.

און גאר אַן ענליכן לשון שרייבט ער אין די ערשטע פיר הלכות בהל' יסודי התורה (דער כסף משנה באמערקט דארט טאקע אז די ווארט "שם" וואס ער ווארפט אריין איז מצחות לשון ערבי ותחת [אות] ה״א הידיעה ע"ש. וואס זיין פירוש המשנה איז געשריבן געווארן בלשון ערבי, כמו ספרו המו"נ, לעומת המשנה תורה וואס איז יא, אפילו אריגינעל, געשריבן געווארן בלשה"ק). עכ"פ זעה'מיר לכאורה אז ער נוצט יא זייער א פּאזיטיווע לשון, בקום ועשה, אין וואס מ'דארף יא גלייבן כלפי מציאותו, ודלא כדברי?!

איז, ראשית כל, סתם אזוי ידוע, אז, ווי איך האב געשריבן בריש האשכול און דא אביסל מער מבאר געווען, זענען די עיקרים אין די פירוש המשנה געשריבן געווארן פאר די ל"ד סאפיסטיקירטע מאסן, און זענען ל"ד וואס דער רמב״ם האט טאקע באמת געהאלטן. בדיוק זיכער נישט. זאת ועוד, אז ווי איך האב צוגעברענגט פונעם גר"ח איז ״כלל גדול אצלינו שאין להקשות על סתירה שבין ספר היד לספר מורה נבוכים״ (ודלא כהמשך חכמה). ולכאורה ה"ה לגבי להקשות מפירוש המשנה על המו"נ.

און יעצט צום גוף השאלה דיינער, וואס דערנאך 'עמיר צוריקומען צום פירוש המשנה והיד החזקה. ווען מ'רעדט איבער "מציאות" כלפי "ג-ט", וממבטו של הרמב"ם, איז "מציאותו" הוא הוא "מהותו", ואין לחלק ביניהם. און אז דו קענסט נישט משיג זיין, וממילא רעדן (אין א פּאזיטיוון סענס) איבער, "מהותו", צו וועלכע דו ביסט מודה, דאן ה"ה לגבי "מציאותו". וע"ש בהפירוש על פ"א ה"א בהל' יסודי התורה:

לא נוכל להשיג מהותו אלא נאמר שהוא מצוי ומציאותו הוא מהותו ואינה תוספת על מהותו.

וואו מ'קען גראד זעהן, טוהט די געדאנק פון "לא נוכל להשיג מהותו", וואס "מציאותו הוא מהותו", קוואַליפייען און בּעיסיקלי נעגעיטן דעם "נאמר שהוא מצוי" הבא אחריו. האסט דאך יעצט געזאגט אז מ'קען דאס נישט משיג זיין! דאס איז בעצם וואס דער רמב"ם זאגט בפנ"ז, וואו ער איז מער מסביר בעיון דעם פילאזאפישן אונטערגרונט (און דאס איז בעצם עפ"י אבן סינא, וכדפירש שם הנרבוני ושאר מפרשיו) פארוואס טאקע מ'קען נישט זאגן אויף "ג-ט" אז ער איז "מצוי", און וואס באדייט דאס פונקט. (ואגב, עיין בפירוש ר' יוסף אבן כספי על פנ"ח, וואו ער שרייבט אז מציאות בלא מהות מאכט טאקע בעצם נישט קיין סענס. ער מאכט דארט אויך א חילוק אז מ'זאל נישט זאגן אויף ג-ט "מחוייב" המציאות, נאר איידער "הכרחי" המציאות ע"ש.)

ווי איך האב שוין פריער געזאגט, איז זיין ביאור דערויף בפנ"ז (אין גאר קורצן) עפ"י די חילוק בפילוסופית הביניים צווישן "עצם" און די 9 סארט "מקרים" וואס קענען פאַלן אויף דעם "עצם". און ווי דער חובת הלבבות בשער היחוד פ"ז איז דאס מבאר:

וכבר אמר הפילוסוף כי סוגי הסוגים הם עשרה והם עצם וכמה ואיך ומצטרף ואנה ומתי ומצב וקנין ופועל ונפעל.

יעצט, דעם צווייטן עיקר פון יחוד ה' באדייט אז דאס מושג פון "ג-ט" איז פשטות הגמור, אין דעם אז עס איז נישטא קיין שום מאָלטיפּליסיטי אין דעם כלל. וממילא איז נאר דא דערביי "עצם" ולא שום "מקרה" (אין דעם פילאזאפישן טערמין/באדייט הנ"ל) כלל. אבער דער רמב"ם האט געהאלטן אז "מציאות" איז אויך א "מקרה" וואס פאַלט אויף אַן "עצם", וממילא קען דאס נישט עפּלייען כלפי (די מושג פון) "ג-ט" וואס איז נאר אַן "עצם". אבער למעשה האט ער דאך הוכחות וואס ווייזן יא אהין צו "ג-ט" און וואס צייגן אז ״ג-ט״ איז גאר מחוייב המציאות. וממילא מוז מען זאגן "נמצא ולא במציאות". און אט דאס זאגט מישעל דע סערטעא אויך.

(עס איז מן הראוי לציין אז דער נרבוני און דער מורה המורה ברענגן אראפ אז עפ"י אבן רשד איז "מציאות" נישט א מקרה נוסף על העצם. און דאס רירט שוין אויך אָן, ווי איך האב שוין געזאגט, אויף וואס קאנט האט געזאגט לגבי "מציאות", אז ס'איז נישט קיין פּרעדיקעט של דבר מה. אבער דער רמב"ם האט יא אזוי געהאלטן. ואגב, דער מורה המורה דערמאנט טאקע מיין קשיא בנוגע די אינפיניט ריגרעס פון "צי מציאות/עקזיסטענץ עקזיסטירט?" וכן הלאה והלאה, וואס ער זאגט ווערט נאר שווער טאמער איז "מציאות" א מקרה ע"ש. ואגב, די תירוץ פון אבן כספי בחילוק הלשונות איז מיר אביסל שווער, וויבאלד אבן סינא, אבן רשד, און דער רמב״ם האבן אלע גערעדט דעם זעלבן שפראך פון אראביש, און אין דעם איז געשריבן געווארן דער מו״נ. ווי אויך קומט עס מיר פאר אביסל שווער ווי ״מציאות״ בלשה״ק האט אַן אנדערע משמעות און עס איז א דבר נוסף, ווי די זעלבע ווארט אין אראביש.)

לשבר את האוזן, וועל איך נוצן די משל וואס דו האסט פריער געשריבן:

בְּתוֹךְ עַמִּי האט געשריבן:אלע ווערטער וואס איך האב געמאכט בּאָלד זאגט מיר אז די רעדע איז פון ״עפעס״ וואס אן עטיעסט גלייבט נישט דערינען

אבער, איך גלייב(…) אז אויב איך וועל דיר דרוקן צום וואנט און פרעגן: "איז דער באשעפער עפעס?" וועסטו ענטפערן (בערך): "יא, אבער..." און זיך נעמען דרייען מיט'ן צונג וכדומה. דאס איז ווייל, ווי כ'האב געזאגט, איז די טייטש פון דאס ווארט "עפעס" = "נמצא במציאות", וואס דאס קען מען נישט זאגן אויף "ג-ט" (פונקט אזוי ווי די ווארט "ער", וואס דו האסט אויך געמאכט אין בּאָלד און דו וואלסט פונקט אזוי נעגעיטעד; און איך גלייב דאס זעלבע וואלט געווען לגבי נוצן די ווארט "עס" כלפיו). די "אבער..." און דרייען מיט'ן צונג איז בעצם א קוואַליפיקעישאן און נעגעישאן פון אט דעם "יא" מיט וואס דו האסט אָנגעהויבן מיט, וואס איז געווען מחמת הוכחות/אמונה וואס דו האסט שוין געהאט פון פריער אין דעם קאנצעפּט.

און יעצט קומט מען צוריק צום פירוש המשנה והיד מיט וואס מ'האט אָנגעהויבן. והיינו, אז ווי איך ברענג דא ארויס מיט מאטעמאטישע סימבּאלן במשנתו של הרמב"ם, זאגט דער (פּאזיטיווער) אטעאיסט צום גאנצן געדאנק פון מציאות אלקות א 0. וואס דאס מיינט אז עס איז נישטא (ער זאגט נישט קיין 1-, ווייל ער זאגט נישט אז עס איז דא "ווייניגער" מציאות ווי גארנישט אין דעם). משא"כ דער (פילאזאפישער) מאמין הייבט אָן מיט א פּאזיטיוון ענטפער אויף דעם, אַן 1, וואס דאס איז די "יא" מיט וואס ער (און דו) הייבן אָן. אבער גראד דערנאך איז דאך דא די פראבלעם אז אפילו "מציאות" קען מען למעשה נישט זאגן אויף דעם קאנצעפּט וכנ"ל, וויבאלד הוא הוא מהותו ועצמותו וואס מ'קען נישט זאגן קיין פּאזיטיוו דערביי. ולכן ווערט דאס געפאַלויט מיט א 1- דאס צו קוואַליפיצירן און בעצם נעגעיטן. די חילוק איז אבער אז ביי דעם איז דאס למעשה אויסדרוקליך נישט דער 0 וואס דער (פּאזיטיווער) אטעאיסט זאגט דערביי! און דאס איז ווייל די 1- וואס ער לייגט דערנאך צו איז נישט דער "ניין", וואס דאס איז די 0, וואס דער אטעאיסט זאגט. עס איז פשוט א "נישט-יא" (1-) צום פריערדיגן "יא" (1). וואס דאס למעשה טוהסטו אויך. (און נאר דאס טוהט אויך דער נעגאטיווער אטעאיסט, וועמען איך פארטיידיג ממבט הרמב"ם.) דאס איז דער "נמצא (1) ולא במציאות (1-)".

כמובן, איז אט די צווייטע שלב פונעם 1-, און "נישט-יא" צום פריערדיגן "יא", און פארשטיין אז דאס איז נישט דאס זעלבע ווי א גראבע "ניין" (און 0), היבש פילאזאפיש דקות'דיג און סאפיסטיקירט, ולאו כל מוחא סביל דא. (דער רמב"ם הייבט טאקע אָן פנ"ז מיט'ן שרייבן "יותר עמוק מן הקודם". און ווי דער אפודי איז דאס דארט מפרש: ר״ל העומק בזה הפרק הוא שיבאר ששלשה תוארים יסכימו כל העולם שאפשר שיאמרו בו יתעלה [מציאות, אחדות, וקדמות], ואיננו כן לפי האמת ולפי הדיקדוק ע"ש. וכן פירש שם השם טוב וז"ל: ואמר הרב שזה יותר עמוק מן הקודם למה שהכל מסכימין שיש לו אלה הג׳ תוארים, והוא כי הוא ית׳ נמצא וכי היא אחד וכי הוא קדמון, רצה לבאר כי אפילו אלו השלשה תוארים לא יצדקו עליו שהוא נמצא ולא שהוא אחד ולא שהוא קדמון ע"ש. וכן פירש שם אבן כספי, און ווי ער ענדיגט דארט צו: הנה כוונת זה הפרק ביאור המנע ממנו ית׳ אף אלו השמות התוארים היחידים שכל העולם מפליג שהוא מחוייב להניחם עליו ע"ש.) ולכן, בפירוש המשנה וביד החזקה, וואס דאס איז פאר די מאסן וכל הקהל הקודש (הצריכין ג"כ לקיים התורה, והבסיס להם על זה הוא רק בפּאזיטיווע מְצַוֶה בפועל וכו'), שרייבט ער נאר די ערשטע שלב פון דעם "יא", וואס ביי דעם גרידא איז דאס דאך יא פּאזיטיוו. פאר די מער סאפיסטיקירטע חכמים איז ער מסביר במו"נ דעם נעקסטן צווייטן שלב - די הכרה צו וועלכע מ'דארף טאקע צוקומען.

אין א "בּאָמפּער סטיקער": וואס איך וויל אויך ארויסברענגען איז אז עס איז דא א (גרויסע) חילוק צווישן נישט זאגן (אדער זאגן ״נישט״ צו) "אני מאמין באמונה שלימה", און צווישן יא זאגן "אני כופר בכפירה שלימה". זיי זענען נישט דאס זעלבע דא. ודי בזה.

ואגב, עס איז דא נאכאמאל מן הראוי לציין צו וואס כ'האב פריער צוגעברענגט פון דר. געווין היימאן. והיינו, ער ברענגט ארויס אז פּאזיטיווע אטעאיזם, און זאגן א גראבע "ניין" צו טעאיזם, האט נאר געקענט צושטאנד קומען דורך די חולקים על הרמב"ם, און די טעאלאגן/מאמינים וועלכע האבן נישט געוואלט גיין אזוי ראדיקאל אין דעם נעגאטיווע טעאלאגיע ווי דער רמב"ם. (ובכגון דא, די וועלכע האבן נישט געקענט פארדייען צו אויך זאגן די נעגעישאן פון "מציאות" כלפי "ג-ט".) ווייל, עפ"י דרכו של הרמב"ם, ווי קען א מענטש, עכ"פ וואס פארשטייט זיין שיטה, זאגן א גראבע "ניין"? אויף פונקטליך וואס זאגט ער "ניין"?! עס האט דאך נישט קיין שחר. אָלטימעטלי טוהט דאך דער טעאיסט פונקט אזוי דאס נעגעיטן, מיט א "נישט-יא". והגם זיי זענען נישט דאס זעלבע כנ"ל, איז דברי הפּאזיטיווער אטעאיסט נאך אלס בלי שחר, ווען ער וויל גיין קעגן דער טעאיסט. אין אנדערע ווערטער, טאמער איז די איינציגסטע קאנסעפּשאן פון ״ג-ט״ וואס איז דא, דעם מיסטעריעזע vague ״יא נישט-יא״ ג-ט הנ״ל, דאן וואו פונקטליך איז חל דערויף א גראבע ״ניין״? (און אחוץ זיין א רשע און ראָנג, איז ער נאך א טיפש אויך לדעת הרמב"ם.)

***

אז איך האב צוגעשטעלט דעם ענין פון העדר הדיבור בעניני אישות לענין, להבדיל, העדר הדיבור בעניני אלקות, קען מען מיט דעם אפשר זאגן א רמז אינעם מימרא פונעם שרייבער אַסקער וויילד: והיינו, אז אלס איז אלקות. און אלקות אליין איז דעם פּרינציפּ און כח פון עקזיסטענץ.

***

איך האב געקלערט א רמז בענין זה, אז די גמרא זאגט בקידושין סה.

המקדש בעד אחד אין חוששין לקידושיו. בעו מיניה מרב יהודה שניהם מודים מאי, אין ולא ורפיא בידיה

און די גמרא פירט אויס אז אין חוששין לקידושיו, וויבאלד מ׳לערענט דאס ארויס דבר דבר מממון אז ס׳דארף זיין צוויי עדים דייקא ע״ש. האב איך געקלערט אז די גמרא זאגט דארט בע״ב אז לא איברי סהדי אלא לשיקרי ע״ש, און די גמרא זאגט בשבת נה: אז חותמו של הקב״ה איז אמת ע״ש. ולכן, לגבי ״המקדש״, והיינו הקב״ה (ויקרא יט ב) כי קדוש אני ה׳ אלקיכם, וואס חותמו איז ״אמת״ נגד שקר, וואס די ענין פון עדים איז רק מחמת השקר ולהעמיד האמת, איז ביי א שאלה אין דעם (ביי עד ״אחד״, וואס אפילו דעם תואר פון ״אחדות״ קען מען אויך נישט זאגן כלפי ג-ט אין א פּאזיטיוון עסענס, ווי דער רמב״ם זאגט דארט בפי״ז הנ״ל), איז ביי רב יהודה געווען ״אין ולא ורפיא בידיה״, לרמז אז ביי דעם מושג פון ג-ט והקב״ה ארבעט דאס מיט ״יא נישט-יא״ (דאס מיינט די ״לא״ דא - נישט א ״ניין״) וכנ״ל. (און דאס איז טאקע ביי דעם אז אין דבר שבערוה פחות משנים, וואס אונז הא׳מיר צוגעגליכן ענין העדר הדיבור בענין ערוה צו דאס אלעס. ולכן פירש״י שם דבכל מקום שאתה מוצא גדר ערוה אתה מוצא קדושה. ‏ועיין לעיל שהבאתי דברי הרב דר. נתן סליפקין לבאר ענין ״קדושה״ לפי הרמב״ם.)

איך ווייס אז ׳דו׳ ביזט נישט זיכער צו דו עקזעסטירט , אבער ׳איך׳ בין יא זיכער אז אויף קאווע שטיבל איז דא א ניק @מי אני וואס דערינטער געפינט זיך [מצוי] א חשוב׳ע איד וואס איך ווייס (כמעט) גארנישט איבער אים [מהות].

איה״נ, אז דו קענסט טענה׳ען אז אתה ומהותך זענען נישט איינס און דאס זעלבע, אבער איך זע נישט אז דאס זאל גורע זיין פון עס צו ניצן פאר עטליעסט א משל

דו ברענגסט דיך א ראיה צו אט דעם גאנצן געדאנק: ביי מיר, א מאטעריאלער בשר ודם, איז דא א חילוק צווישן "מצוי", וואס דאס ווייסטו יא, און "מהות", וואס דאס ווייסטו נישט. די discourse אין דעם מאכט פּערפעקט סענס. משא"כ ביים מושג פון "ג-ט" איז דאס, להרמב"ם, איינס און דאס זעלבע! זיי זענען נישט אפגעטיילט כלל! וממילא, קענסטו נישט אפטיילן און רעדן איבער זיין זיין "מצוי", וואס דאס טענה'סטו אז דו פארשטייסט (און קענסט דערויף רעדן אין א פּאזיטיווע סענס), בו בעת ווען דו זאגסט אז איבער זיין "מהות" קענסטו נישט רעדן און נישט פארשטיין (און קענסט נישט דערויף רעדן אין א פּאזיטיווע סענס). זיי זענען תרין הן, בעסער געזאגט חד הן, דלא מתפרשין מהדדי (ובאנו צום טיפערן פילאזאפישן געדאנק בענין יחוד ה' ועיקר ב' של הרמב"ם).

אויב דו ווילסט דאס יא נוצן פאר "עט ליעסט א משל", ביסטו דאך מדמה "ג-ט" צו א מגושם (בו"ד). דאס איז א הגשמה עט סאָם לעוועל. און דאס טויג נישט, און איז יא א גירעון, פון א טעאלאגישן שטאנדפונקט. להרמב"ם, ועיקר הג' שלו, איז זיכער אזוי. ס'איז כעין "נוצן א משל" אויף יכולת/גבורה כלפי ג-ט אז ער איז אזוי ווי א גאר גאר גאר שטארקע מענטש וגיבור. איך האף אז דו זעהסט די פראבלעם דערמיט להרמב"ם (על אף מדרשי ואגדות חז"ל וואס טוהן יא אזוי, דר. דוד קרעמער שרייבט טאקע אז חז"ל זענען אפטמאל נאך מער מגשים ג-ט ווי תנ"ך, און אז א סיבה וואס האט זיי געטריבן דערצו, איז געווען אלס להתחזק בהגלות, און אז מ'איז "נאנט" צו ג-ט וכדומה, וואס דאס איז מער ביי הגשמה און "פערזענליך". און דאס איז טאקע א סיבה אז דער רמב"ם האט דארט געשריבן בפירוש המשנה בהקדמתו לפרק חלק, איבער די דריי כתות בלומדי ומביני אגדות חז"ל ע"ש. און אפילו דער ראב"ד בהשגתו הידוע על הרמב"ם בענין הגדרת "מין" על המגשים את הא-ל בהל' תשובה פ"ג ה"ז, כתב שיש אגדות "המשבשות את הדעות" בענין זה ע"ש), ועיין במו"נ ח"א פנ"ט.

להבהיר, דאס וואס איך האב פריער געשריבן:

מי אני האט געשריבן:(ואגב, עיין בפירוש ר' יוסף אבן כספי על פנ"ח, וואו ער שרייבט אז מציאות בלא מהות מאכט טאקע בעצם נישט קיין סענס.)

כוונתי היא אז עס מאכט נישט קיין סינטעטישע סענס. עס איז אבער נישט קיין אנאליטישע לאגישע סתירה (מיניה וביה), וואס דאן וואלט דאס דאך געווען נמנע.

מי אני האט געשריבן:דו ברענגסט דיך א ראיה צו אט דעם גאנצן געדאנק: ביי מיר, א מאטעריאלער בשר ודם, איז דא א חילוק צווישן "מצוי", וואס דאס ווייסטו יא, און "מהות", וואס דאס ווייסטו נישט. די discourse אין דעם מאכט פּערפעקט סענס. משא"כ ביים מושג פון "ג-ט" איז דאס, להרמב"ם, איינס און דאס זעלבע! זיי זענען נישט אפגעטיילט כלל! וממילא, קענסטו נישט אפטיילן און רעדן איבער זיין זיין "מצוי", וואס דאס טענה'סטו אז דו פארשטייסט (און קענסט דערויף רעדן אין א פּאזיטיווע סענס), בו בעת ווען דו זאגסט אז איבער זיין "מהות" קענסטו נישט רעדן און נישט פארשטיין (און קענסט נישט דערויף רעדן אין א פּאזיטיווע סענס). זיי זענען תרין הן, בעסער געזאגט חד הן, דלא מתפרשין מהדדי (ובאנו צום טיפערן פילאזאפישן געדאנק בענין יחוד ה' ועיקר ב' של הרמב"ם).

אוי, געוואלד!
דו שטיפסט מיר צו מיין שכל׳ס עדזש

לאמיר טרייען אזוי: מיין רעדן איבער זיין ״מצוי״ איז אז איך ״ווייס״ עס און לגבי ״מהותו״ איז אז איך ״פארשטיי״ עס נישט, ועוד זאת אז ס׳נישט א דירעקטע ידיעה, ס׳איז אומדירעקט מכח מעשיו...

שוין, דאס טינט לאזט זיך שוין אויס

מי אני האט געשריבן:וממילא, קענסטו נישט אפטיילן און רעדן איבער זיין זיין "מצוי", וואס דאס טענה'סטו אז דו פארשטייסט (און קענסט דערויף רעדן אין א פּאזיטיווע סענס), בו בעת ווען דו זאגסט אז איבער זיין "מהות" קענסטו נישט רעדן און נישט פארשטיין (און קענסט נישט דערויף רעדן אין א פּאזיטיווע סענס).

כ׳מיין אז ס׳איז נישט ריכטיג אויסגעדריקט (קודם כל, ווייל איך רעד נישט דערין אין א ׳נעגעטיווער׳ סענס) ס׳לכאורה יא ׳פאזעטיוו׳ - פאזעטיוו עז קען בי (די מערסטע פאזעטיוו וואסיז שייך צו רעדן פאר מיר א בשר ודם) ווייל כביכול הכל יכול כוללם יחד...

בְּתוֹךְ עַמִּי האט געשריבן:לאמיר טרייען אזוי: מיין רעדן איבער זיין ״מצוי״ איז אז איך ״ווייס״ עס און לגבי ״מהותו״ איז אז איך ״פארשטיי״ עס נישט, ועוד זאת אז ס׳נישט א דירעקטע ידיעה, ס׳איז אומדירעקט מכח מעשיו...

איך זעה נישט קיין חילוק צווישן "וויסן" און "פארשטיין". ואפילו טאמער ווילסטו מער רילעקסן דעם "וויסן" אז דאס מיינט "גלייבן", שרייבט דאך דער רמב"ם לעיל שם בפ"נ:

כי ההאמנה אינה העניין הנאמר בפה, אבל העניין המצוייר בנפש, כשיאמינו בו שהוא כן כמו שיצוייר.

ועיין במש"כ בזה לעיל.

אין אנדערע ווערטער, ווי איך האב דא פריער צוגעברענגט, איז "וויסן", און אפילו "גלייבן" (בלא דזשאָסטיפייד פּרוּף), באדייט בהגדרתם (עפ"י עפּיסטעמאלאגיע) אז דאס איז נישט סתם "נאכגעבּעבּעלט" - "מ'פארשטייט" וואס מ'זאגט. דא טיילסטו זיי אפ, און דו זאגסט אז דו "פארשטייסט" דאס נישט, און דאן איז דאס, בהכרח ביי דעפינישאן, נישט "וויסן/גלייבן" אויך נישט. אין אנדערע ווערטער, "פארשטיין" איז א לאגישע נעסעסערי קאנדישאן כדי צו "וויסן/גלייבן".
וויסן/גלייבן←פארשטיין

ואגב, ידוע המימרא מר' ידעיה הפניני בזה אז תכלית הידיעה שנדע שלא נדעך. אפילו וואו מ'וויל דאס אפטיילן, איז "דעה" טיישט "וויסן", און "הבנה" טייטש "פארשטיין". וממילא זאגט מען דא אז מ'דארף צוקומען צום הכרה אז "מ'ווייסט" נישט.

בְּתוֹךְ עַמִּי האט געשריבן:

מי אני האט געשריבן:וממילא, קענסטו נישט אפטיילן און רעדן איבער זיין זיין "מצוי", וואס דאס טענה'סטו אז דו פארשטייסט (און קענסט דערויף רעדן אין א פּאזיטיווע סענס), בו בעת ווען דו זאגסט אז איבער זיין "מהות" קענסטו נישט רעדן און נישט פארשטיין (און קענסט נישט דערויף רעדן אין א פּאזיטיווע סענס).

כ׳מיין אז ס׳איז נישט ריכטיג אויסגעדריקט (קודם כל, ווייל איך רעד נישט דערין אין א ׳נעגעטיווער׳ סענס) ס׳לכאורה יא ׳פאזעטיוו׳ - פאזעטיוו עז קען בי (די מערסטע פאזעטיוו וואסיז שייך צו רעדן פאר מיר א בשר ודם) ווייל כביכול הכל יכול כוללם יחד...

אט דאס זאג איך: מיט'ן רעדן א "יא" בנוגע מציאותו, רעדטסטו אטאמאטיש א "יא" בנוגע מהותו. דו ביסט מודה אז לגבי מהותו קענסטו דאס נישט טוהן, דאן קענסטו עס אויך נישט טוהן לגבי מציאותו. ס'גייט צוזאמען, ואי אפשר לחלקם.

מי אני האט געשריבן:איך זעה נישט קיין חילוק צווישן "וויסן" און "פארשטיין"

אויב איך פארשטיי וואס דו מיינסט צו זאגן (דאס נישט זען א חילוק), וועליך זאגן טאקע כנ״ל אז די רעדע איז איבער אן ׳אומדירעקטע׳ ידיעה, וואס דאן פאקעסירט מען אויף די בריאה און מ׳זאגט אז איך ״פארשטיי״ אז דאס (די בריאה) האט א מקור, אבער איך האב נישט ארויס (״פארשטיי-נישט״) מהותו של מקור זה.

מי אני האט געשריבן: אט דאס זאג איך: מיט'ן רעדן א "יא" בנוגע מציאותו, רעדטסטו אטאמאטיש א "יא" בנוגע מהותו. דו ביסט מודה אז לגבי מהותו קענסטו דאס נישט טוהן, דאן קענסטו עס אויך נישט טוהן לגבי מציאותו. ס'גייט צוזאמען, ואי אפשר לחלקם.

האסט פארזען מיין נקודה; איך זאג אז איך קען דאס ׳יא׳ טון (און טאקע זאגן ״יא״) לגבי מהותו (כ׳בין טאקע מודה אז מיין יא איז פעלערהאפטיג אבער דאס איז ווייל ס׳נישט ׳גענוג׳ יא, אבער ס׳איז עכ״פ דאס מערסטע פאזעטיוו וואס שייך פאר א בשר ודם צו רעדן און טראכטן)

בְּתוֹךְ עַמִּי האט געשריבן:

מי אני האט געשריבן:איך זעה נישט קיין חילוק צווישן "וויסן" און "פארשטיין"

אויב איך פארשטיי וואס דו מיינסט צו זאגן (דאס נישט זען א חילוק), וועליך זאגן טאקע כנ״ל אז די רעדע איז איבער אן ׳אומדירעקטע׳ ידיעה, וואס דאן פאקעסירט מען אויף די בריאה און מ׳זאגט אז איך ״פארשטיי״ אז דאס (די בריאה) האט א מקור, אבער איך האב נישט ארויס (״פארשטיי-נישט״) מהותו של מקור זה.

דאס בעצם זאגט דער רמב"ם דארט בפנ"ד: אז די איינציגסטע זאך וואס מ'קען וויסן און פארשטיין, איז פעולותיו ודרכיו כביכול (בלשון מושאל) בהבריאה. ווי דו זאגסט, "אינדירעקט". אבער, און דא קומט א גרויסע "אבער", דאס זאגט אבסאלוט גארנישט לגבי "מציאותו". וואס דאס זאגט יא איבער איז, ווי איך ווידערהאל דורכאויס דעם אשכול מערערע מאל, איבער "א פּרינציפּ און געדאנק פון עקזיסטענץ". א "מקור" ווי דו רופסט דאס און איך טייטש דאס "גרונט (פון עקזיסטענץ)" (ועיין לעיל). דאס באדייט נישט אַן אגענט הפועל, וואס דאס גייט דאך שוין דאן אטאמאטיש יא זיין דירעקט, און מען גייט דאס דאך גראד נעגעיטן וככל הנ"ל.

אבסאלוט גארנישט מער. (ועיין במו״נ ח״ב פי״ט, עכ"פ על צד החידוש.)

בְּתוֹךְ עַמִּי האט געשריבן:

מי אני האט געשריבן: אט דאס זאג איך: מיט'ן רעדן א "יא" בנוגע מציאותו, רעדטסטו אטאמאטיש א "יא" בנוגע מהותו. דו ביסט מודה אז לגבי מהותו קענסטו דאס נישט טוהן, דאן קענסטו עס אויך נישט טוהן לגבי מציאותו. ס'גייט צוזאמען, ואי אפשר לחלקם.

האסט פארזען מיין נקודה; איך זאג אז איך קען דאס ׳יא׳ טון (און טאקע זאגן ״יא״) לגבי מהותו (כ׳בין טאקע מודה אז מיין יא איז פעלערהאפטיג אבער דאס איז ווייל ס׳נישט ׳גענוג׳ יא, אבער ס׳איז עכ״פ דאס מערסטע פאזעטיוו וואס שייך פאר א בשר ודם צו רעדן און טראכטן)

און דא איז וואו דער רמב"ם איז מחולק מיט דיר. ניין, מ'קען נאר רעדן בדרך שלילה דערביי, און נישט קיין שום "יא" דערין. וכדציינתי, לדוגמא, לפנ"ט.

זאגסט, אזוי ווי מיין מאמע תחי׳, א גאר ערליכע תמימות׳דיגע אידענע, האט מיר אמאל געזאגט אין א שמועס וואו מ׳האט אָנגערירט דערויף: ״ס׳דא אנדערע ווי דער רמב״ם, און וואס קריגן זיך אויף אים.״ אבער, כמובן, קען מען נישט קומען מיט א טענה פון ״נו, די דרייצן עיקרים!״ קעגן די סארט מענטשן וועמען איך פארטיידיג, ווען הפה שאסר הוא הפה שהתיר - דער רמב״ם האט קובע געווען די דאָגמאַ וואס עפי״ז האט מען טענות קעגן זיי, און עפ״י זיין אייגענע מהלך קען מען זיי דאך יא פארטיידיגן.

כ׳בין נישט קלאר אין דיין טערם ״אגענט הפועל״, און כ׳ווייס נישט פינקטליך וואס דו מיינסט מיט agential

א גאט וואס איך קען משיג זיין וויל איך נישט האבן!!
- מיתאמרא בשם אחד מהצדיקים..

לענינינו, די פשוט'סטע וועג עס צו מסביר זיין לענ"ד איז צו זאגן אז וויבאלד אלע כלים מיט וועלכע מיר זענען תופס און משיג זאכן/געדאנקען (צ.ב. שכל, שפראך, שוין אפגערעדט די סענסעס) זענען אין אונזער השגה (-ביי דעפינאציע), און גאט איז בהחלט העכער ווי יעדע סארט השגה (אויב וויל מען אננעמען דעם סארט גאט - וכשיטת הרמב"ם..), קומט אויס אז עס לאגיש אויסגעשלאסן אפי' נאר צו וויסן פון אים וואס איז שוין אליין אן השגה..
מען קען נאר זאגן אז מען ווייסט נישט דאס וואס מען ווייסט נישט! - וואס איז בעצם די מאדערנע תשובה פון סייענטיסטן איבער יעדע אומפארענטפערטע פענאנים. אבער פארשטייט זיך אז דאס פירט נישט בשום אופן צו קיין פאזיטיווקייט איבער די נושא פון גאט -במציעות אדער במהות..

אודאי איז עס אויך שולל די מציעות פון 'רעוועלעישאן', וועלכע פארלאזט זיך אויך למעשה אויף דעם געדאנק אז מ'קען אים באיזה אופן יא משיג זיין (דאס גייט שוין אביסל אריין אין די שאלה צו ער קען זיך מאכן מושג ואינו מושג - א שטיין וועלכע ער קען נישט אויפהייבן - צוברעכן חוקי הטבע/לאגיק/מאטעמאטיק - מאכן א טרייענגל מרובע - בו בזמן וואס אונז זענען דאס תופס...)