קאווע שטיבל

ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן:ביטע ליין איבער דער משנה. וואס האט משה רבינו מקבל געווען אויף בארג סיני? ערוועקען און חיות און בלאזעניש? איך מיין שטייט עפעס אנדעריש. און דאס דארף א רבי איבערגעבען פאר זיין תלמידים.

ברסלבער האט געשריבן:ביטע ליין נאכאמאל איבער מיין תגובה. איך האב נישט גערעדט פון מסורה איש מפי איש לגבי קבלת התורה, איך האב גערעדט פונעם מציאות אז כדי מקיים צו זיין די תורה כראוי, דארף מען האבן א מנהיג וואס זאל צולייגן א פלייצע און מחזק זיין דעם מענטש צו שמירת התורה, איינער וואס קען דאס באווייזן פאר זיינע תלמידים איז א מנהיג ישראל, און נישט איינער וואס קען גוט פארענטפערן א הארבן רמב"ם.

שמעקעדיג האט געשריבן:אפשר איז זיין ישיבה פון קרוב צו טויזענט בחורים (פון די גרעסטע בשעתו) ווי ער האט איבערגעגעבן תורה אויך א ווייבערישע זאך?

מבקר האט געשריבן:אויב אזוי ברענג נישט די משנה וואס ברענגט גאר ארויס פונקט די פארקערטע 1. מנהיג ישראל לא נזכר, נאר ווער ס'האט אויסגעלערנט די תורה.
2. עס ווערט אויסגערעכנט עד תקיפת כתיבת המשנה
3.די גאנצע המשך המסכת וואלט לויט דיר נאר געדארפט געלערנט ווערן דורך די א.ג. מנהיגי ישראל, און זיי וועלן שוין אויפפלאקערן די אידישע הערצער, און אז מ'זעהט אז "רבינו הקדוש" (ח"ו נישט מישן מיטן סאטמערן) האט עס אריינגעלייגט אין סדר המשנה מיינט עס אז יעדער אליין קען עס לערנען, און ס'איז גענוג.

מנשה לוסטיג האט געשריבן:

קאווע טרינקער האט געשריבן:די הייליגע דברי חיים (די רבי פון די רבי זכותויגנעלינו) שרייבט אין פרשת כי תשא "רוב רוב של מנהיגי הדור הם מערב רב".

וואס מיינט דער דברי חיים צו זאגן, אז ער איז אויך? אדער ער איז נישט

ברסלבער האט געשריבן:וואס האט ער נישט אוועק געגעבן? ער האט זיך אינגאנצן אוועק געגעבן צו העלפן אידן. טאג און נאכט האט ער אויסגעהערט מענטשן און זיי געהאלפן, ער האט אויפגעשטעלט און געפירט מוסדות צו העלפן אידן. ער האט געזאגט שלש סעודות און הוש"ר תורות פאר זיך? וואס האט ער געהאט פון דעם? ער האט דאס געטוהן צו העלפן זיינע תלמידים און זיי מקרב זיין צום אייבערשטן, זיי האבן זיך מחי' געווען מיט יעדע ווארט וואס איז ארויס פון זיין מויל.
דאס אלעס האט ער געטוהן פאר כבוד? כבוד האט ער אפשר אנגעהויבן צו באקומען אין די שפעטערע יארן, פון אנפאנג איז ער געווען ללעג ולקלס איבער די גאנצע וועלט, ער האט געפירט זיין הייפעלע חסידים מיט איבערגעגעבנקייט, ער האט געזארגט פאר זייער גשמיות און פאר זייער רוחניות, יעדע קלייניקייט איז מען זיך געקומען דורכרעדן מיט אים און ער האט יעדן געהאלפן צוגלייך.
וואס פונקטליך האט ער נישט אוועק געגעבן?

ברסלבער האט געשריבן:לאמיר לערנען א פסוק חומש במדבר כ"ז, ט"ז-י"ז.
יִפְקֹד ה' אֱלֹקֵי הָרוּחֹת לְכָל בָּשָׂר "אִישׁ עַל הָעֵדָה". אֲשֶׁר יֵצֵא לִפְנֵיהֶם וַאֲשֶׁר יָבֹא לִפְנֵיהֶם וַאֲשֶׁר יוֹצִיאֵם וַאֲשֶׁר יְבִיאֵם "וְלֹא תִהְיֶה עֲדַת ה' כַּצֹּאן אֲשֶׁר אֵין לָהֶם רֹעֶה".
רש"י: אמר לפניו: רבש"ע, גלוי וידוע לפניך דעתו של כל אחד ואחד ואינן דומין זה לזה, מנה עליהם מנהיג שיהא סובל כל אחד ואחד לפי דעתו:

די נקודה איז זייער פשוט, א מנהיג ישראל איז איינער וואס פירט אידן אויפן ריכטיגן וועג מיט סבלנות און איבערגעגעבנקייט, זיין גרויסקייט ווענדט זיך טאקע נאר אין דעם אויב ער פירט זיי אויף די גוטע וועג אדער נישט.

שמעקעדיג האט געשריבן:

ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן:ביטע ליין איבער דער משנה. וואס האט משה רבינו מקבל געווען אויף בארג סיני? ערוועקען און חיות און בלאזעניש? איך מיין שטייט עפעס אנדעריש. און דאס דארף א רבי איבערגעבען פאר זיין תלמידים.

אפשר איז זיין ישיבה פון קרוב צו טויזענט בחורים (פון די גרעסטע בשעתו) ווי ער האט איבערגעגעבן תורה אויך א ווייבערישע זאך? כ'קען זיך שוין נישט אויסרעכענען מיט דיר. דו ביסט אין די באקס פון וועמענס געלט ער האט געטיילט מיט טישן, כאילו דאס האט ער טאקע געטון פון צופרי ביז ביינאכט. ווער נאך פון אלע חסידישע רביים ווי אים האט אוועקגעמאכט די אלע רבי'שע שטיק און פארלאנגט לימוד והתמדת התורה פון זיינע תלמידים?

ביטע קריך ארויס פון דיין באקסל. קיינער וועט דיר נישט ארויפקוקן פארן אנכאפן איין משל און דאס איבערנוצן ביי יעדע תגובה.

ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן: פליז, פארצייל מיר נישט קיין מעשה'ס. וואס וואלט ער געטוהן מיט די טייערע וויכטיגע צייט זיינער ווען ער זאגט נישט שלש סעודות תורה'ס? ער האט אנגעהויבען פירען טישען בערך ביי די צוואנציג יאר, ווילסטו מיר זאגען אז ער האט עס געטוהן פאר יענעם? ער האט עס געטוהן ווייל דאס איז געווען זיין career און נאר דאס האט ער געקענט, און ווען ער טוט עס נישט האט ער קיין אנדערע זאך נישט צו טוהן.
און שמעקעדיג, איך האב גערעדט פון זיין גמילות חסדים. אז דו ווילסט רעדען פון זיין תורה, עי' מש"כ לעיל. און זיין ישיבה פון טויזענט בחורים (יעדער איינער וועגט בערך 150 פונד, איז ס'רעט זיך פון הונדרעט פיפציג פונד פלייש, פאר די וואס זענען מוכר בשר אדם באיטליז) האט עפעס מיט מרביץ תורה זיין? דאס זיינען די מוסדות וואס א ווערטשאפט ברויך, און ער האט זיך געבויט א ווערטשאפט. גארנישט שלעכט אבער פארצייל מיר נישט קיין מעשה'ס וועגען גאונות פון א ספר וואס שטייט אין א שטאפעל ווי חיי הלוי, און פארצייל מיר נישט וועגען גמילות חסדים וואס האט נישט צוטוהן מיט אוועק געבען עפעס וואס איז צו איהם געווען וויכטיג. ווייל דו ווילסט נישט עפענען א מוסד מיינט נישט אז דער וואס עפענט יא גיבט עפעס אוועק, והמציאות יוכיח, אז די וואס עפענען מוסדות היינט האבען גארנישט מיט בין אדם לחבירו צו טוהן.

שמעקעדיג האט געשריבן:ליטוואק, ביז היינט האב איך געלייענט דיינע נארישע תגובות געשריבן זייער אומאיידל - מילד גערעדט - אקעגן אידן קדושים וטהורים, אבער כ'האב זיך נישט גענומען די מיה צו ענטפערן, פשוט איך בין נישט דער גרויסער ידען צו פארשטיין יעדן גדול זיינע מעלות און חסרונות און איך האב נישט דער מעסטער וואס דו פארמאגסט צו מעסטן יענעמ'ס גרויסקייט, איך לאז עס איבער למי שה'מעסטער שלו, אויבן אין הימל, ס'איז זיינע דאגות, נישט מיינע.

אבער דא איז פאראן איין גרויסע טעות וואס דו האסט, וואס צוליב דעם קוקסטו אן די אלע זאכן מיט זייער א קרומע מיינונג, און - כ'וועל נוצן דיינע אייגענע דיבורים - "דו ביסט אזוי אריינגעטוהן אין דיין פארטיי מיינונג אז ס'איז אוממעגליך צו פארשטיין א לעבענסשטייגער וואס איז אנדערש".

אין איין ווארט: דו האסט באשלאסן אז תורה איז אלעס, אלעס, אלעס. נישטא גארנישט אויסער דעם. אלע אנדערע זאכן וואס צדיקים וקדושים טוען אויף פאר אידישקייט איז כאפס וכאין אקעגן א איד וואס זיצט ביי זיך אין צימער און לערנט א גאנצע טאג תורה. צי גיי איך אוועקמאכן די חשיבות פון אזא איד וואס איז כל כולו תורה? חס מלהזכיר. איך האב די גרעסטע רעספעקט פאר אזוינע אידן. אבער תורה איז נישט אלעס!! הערסט?? ניין, און נאכאמאל ניין! מען קען נישט אויפטון פאר אידישקייט מיטן זיצן פאר זיך אין ווינקל פון ביהמ"ד אפילו מען הארעוועט אין תורה די גאנצע צייט. אפילו אזא גדול ווי דער חזון איש זצ"ל האט אויך געמוזט אוועקלייגן די גמרא אין א זייט גענוג מאל כדי אויפצוטון פארן דור, און איך קען דיר טרעפן צענדליגער מאמרי חז"ל וואס הייבן ארויס די גרויסקייט פון אידן וואס זענען מפקיר זייער אייגענע ד' אמות של הלכה כדי ארויסצוהעלפן אנדערע אידן און אויפשטעלן אידישקייט -- און דאס מיינט א ריכטיגער מנהיג! איינער וואס לערנט אויכעט (נישט קיין ליידיגגייער), פירט זיך יעדע זאך לויטן דין (און אפילו לפנים משורת הדין) און במשכ'ן טאג טוט ער אויף גדולות ונצורות למען ה' ותורתו למען הכלל.

אך און וויי וואלט געווען פאר כלל ישראל ווען עס זאלן נאר זיין גדולים וועלכע לערנען אך ורק תורה און תורה און קוקן נישט אויף קיין צווייטן. "היינו דאמר רבי כמה גדולים מעשי חייא.... דלא תשתכח תורה מישראל". צדיקים זענען ארומגעגאנגען אויפטון פאר אנדערע, קוק אן במשך הדורות, טויזענטער דוגמאות פון הייליגע אידן וואס דאס איז געווען זייער ציל אין לעבן, ובזכותם אנו חיים וקיימים.

אודאי איז "ותלמוד תורה כנגד כולם", אבער פארגעס נישט פונעם 'כולם', עס מוז געטון ווערן.

יעצט נעם דיר דעם איינעם פונקט אין האנט, און קוק איבער דיינע ווערטער פון אנהויב אשכול, וועסטו זעהן אז דיין גאנצע בסיס פאלט ארונטער, דיינע ווערטער האבן נישט קיין שום משמעות, דו בויעסט אויף הוילע לופט. דו"ק ותשכח.

שמעקעדיג האט געשריבן:מען נעמט א נארישע מעשה וואס האט - אדער יא אדער נישט - פאסירט, און מען מאכט דערפון א תורה שלימה, כאילו סאטמאר רב האט נישט משים געווען לילות כימים און געהארעוועט אין תורה כל ימי חייו, אנשטאט גיין שלאפן אין א בעט האט ער אפילו אין די שווערסטע צייטן געלערנט, און גראדע ער האט כסדר געפאדערט פון זיינע בחורים אך ורק תורה, נישט קיין חסידות, נאר שווערע סוגיות אדורכאקערן, זיין גאנצע חיות אויף דער וועלט איז געוען תורה, ממש כל רז לא אניס ליה, כידוע כמה מעשיות ווי ער האט זיך אמאל אויסגעדרוקט אויף די תוה"ק זאת נחמתי בעניי, נאך אלע צרות וואס ער איז אדורך און פארלוירן אלע קינדער בחייו ה"י.

צי מען קען טרעפן פעלערן אויף אים? מעגליך, ער איז נאך אלעם געווען א מענטש, און אפילו משה רבינו האט געקענט מאכן א טעות, אבער עטליעסט זעה אז דער פעלער זאל מאכן סענס אויף אים! אז דו ווילסט זאגן ער האט איבערגעטריבן מיט צניעות, ציונות, קען איך כאטש דערהערן דיין טענה, אבער אוועקמאכן זיין תורה און גאונות וואס דאס איז איינע פון זיינע שטארקסטע מעלות און מדריגות וואס גדולים וטובים גאונים זענען נשתומם געווארן דערפון צוליב א נארישע מעשה, איז ביליגע ליצנות.

כוכב האט געשריבן:נמנו וגמרו, סאטמארער רב איז געווען דער ערשטע וואס האט געפירט טיש.
ווילסט עפן אן אשכול איבער דעם עניין פון טיש במשנת חסידות וואס האט עס מיט סאטמארער רב דו שוטה וגס רוח.