קאווע שטיבל

מיימון האט געשריבן:קיינער זאגט טאקע נישט איך האב אליינס געזען, מען זאגט נאר אז אזוי שטייט אינעם בוך, מיין טאטע און זיידע האבן קיינמאל נישט געזאגט ביים סדר אז אזוי האבן מיינע עלטערן געזען ביי יציאת מצרים, נאר זיי האבן נאכגעזאגט די הגדה און פארטייטשט, דער מהלך צו פארציילן פאר די קינדער אז אזוי האט מיין זיידע געהערט פון זיין זיידע איז א נייע וועג וואס איז געווארן פארשפרייט דורך זען דעם געדאנק אין חינוך און כוזרי

מיימון אויב דיין טאטע האט נישט געזאגט זאג דו אויך נישט.

ס'פעלט נישט אויס דו זאלסט דאס זאגן פאר דיינע קינדער.
נישט דיין זאגן דאס מאכט דאס דער מסורה
די בוך שרייט שוין געניג הויך.
דו בוך זאגט למען תספר באזני בנך ובן בנך.
דו בוך זאגט שוין עבדים היינו לפרעה במצרים

דיין זון און אייניקעל וועט שוין אליין מאכן דעם חשבון אז טאטי טוט עס נאר ווייל זיין טאטע און זיין זיידע האבן אויך אזוי געטון.
און חדר וועט ער שוין הערן אז אויך זיין פרענדס טאטע האט געזאגט פין די זעלבע בוך און האט אויך געגעסען אפיקומון זכר פאר דעם קרבן פסח
ער וועט זיך אויך טרעפען אין די הגדה מיט תנאים וואס זענען נאך געווען אין די צייט פין בהמ"ק

דיין זון דארף אפילו נישט אז די זאלסט היינט גלייבן וואס דו זאגסט, פין זיין זייט אויס קנעסטו זיין א כופר אדער האבן א ספק אויב ס'איז טאקע אזוי געווען.
ער וועט וויסען אז דיינע פארגייערס האבן דאס געגלייבט און דו טוסט וואס זיי האבן געטוען.
ער וועט אויך פארשטיין, אויב ער וועט ווילען פארשטיין, אז דאס האט זיך נישט אנגעפאנגען פון מענטשען וואס האבן געוויסט אז דאס איז א בלויזע שקר.

און היות די בוך זאגט זייער קלאר און אויף זייער זייער אסך וועגן אז דו זאלסט דאס געדענקען, איבער געבען פאר דו קינדער און אייניקלעך
דו בוך איז אויך פיל מיט סימבאלישע זאכן וואס מען זאל אלץ טון אז דאס זאל נישט פארגעסען ווערן ווי מזוזה תפילין פטר חמור פדיון הבן קר"ש צוויי מאל א טאג.
איז אויב קימט איינער און וויל עפעס אנפאנגען ניי און הייסען מאכן א פסח שטימט דאס פשוט נישט מיט וואס דער בוך וואס ער פארקויפט זאגט.
לויט דער בוך מיז איך דאס שוין וויסען און פראקטערצירן נאך אסך פאר דער נייער שטערן איז דאס מגלה -
איז ווילסטע זאגן אז אלע אינזער זיידעס (בערך 3 דורות פין מענטשען, זיידעס טאטעס און קינדער) זענען געווען א באנדע ליצים, און וואלגערען זיך פאר געלעכטער אין קבר, און האבן אינז פארקויפט א היסטערי וואס איז ביינדינג און זייער אסך שווערע וועגן, בו בעת אז זיי האבן געוויסט אז דאס איז בלאף און שקר???
ס'איז מער מסתבר צו זאגן אז קאלאמבעס איז נישט געקימען מיט 4 שיפען נאר מיט 400 פערד

וואו איז דער קליין הייפעלע שלא כרעו לבעל וואס האבן נישט אויף געסיינט אויף די ליצנות קאנספעראציע
אידישע היסטאריע איז פיל מיט די וואס האבן נישט געגאנגען און שפאן און דאס אלס איז רעקארדיריט
קיינער פין וואס מיר ווייסען האבן נישט געזאגט אז אידען זענען נישט ארויס פין מצרים אין באקימען תורה שבכתב דארט דארך גאט אליין.

רוסישער האט געשריבן:עיין היטיב מו"נ ח"ב פל"ב-ל"ג, דער דעה וואס [tag]שמערל[/tag] זאגט ווערט דארטן געבראכט בשם 'דעת המון הפתאים'...

ח"ו
אויף דעם וועט דער רמב"ם נישט זיך באגעניגען און שרייבן "דעת המון הפתאים"
דאס איז כפירה ממש!

הקטן האט געשריבן:

רוסישער האט געשריבן:עיין היטיב מו"נ ח"ב פל"ב-ל"ג, דער דעה וואס [tag]שמערל[/tag] זאגט ווערט דארטן געבראכט בשם 'דעת המון הפתאים'...

ח"ו
אויף דעם וועט דער רמב"ם נישט זיך באגעניגען און שרייבן "דעת המון הפתאים"
דאס איז כפירה ממש!

האסט געקוקט וואס דער רמבם שרייבט דארט?

I can't believe I just said that...

די תגובה פון מיימון האט מיר אויפמערקזאמגעמאכט אז איך בין דער וואס האט ניט פארשטאנען דער מו"נ, בעט איך מחילה פון הרב [tag]שמערל[/tag]

מיימון האט געשריבן: לויט'ן רמב''ם איז דער עיקר געווען אנכי ולא יהיה לך מפי ה''גבורה'' שמענום בגבורת המופת, מיט שכל'דיגע ראיות און הוכחות, דאס איז לויט'ן רמב''ם דער עיקר פארוואס מיר גלייבן און מתן תורה איז נאר א הילף דערצו.

[tag]שמערל[/tag] פאר דו האסט געגעבן דו לייק האסטו נאך געקיקט דער מורה?

[tag]מיימון[/tag] דער רמב"ם זאגט דאס נישט!
דער רמב"ם איז מסביר מיט וואס איז אנדערש אנכי ולא יהיה לך פארוואס פינקט דאס האבן מיר געהערט פין גאט אליין וואו עס שטייט און חז"ל און נישט דארך מושה.
איז דער רמב"ם מסביר ווייל אזאך וואס שכל זאגט אזוי איז און דעם נישט דא קיין יתרון דארך נביאה און וועגן דעם האט דאס גאט אליין געזאגט - וואס דאס איז שוין גאר א גרויסער יתרון איז אויף דעם געווען
אתה הראת לדעת

והוא אמרם אנכי ולא יהיה לך מפי הגבורה שמענום,
רוצים בזה שהם הגיעו אליהם כמו שהגיעו למרע״ה ולא היה מרע"ה מגיעם אליהם
וזה ששתי אלו השרשים, ר״ל מציאות האל, והיותו אחד
אמנם יושג בעיון האנושי,
וכל מה שיודע במופת, משפט הנביא בו ומשפט כל מי שידעהו שוה, אין יתרון.
ולא נודעו שני השרשים האלה מצד הנבואה לבד,
אמרה התורה אתה הראת לדעת וגו

אויב ווילסטו איך זאל דאס טייטשען שרייב מיר אין אישי און איך וועל עס טיישען דא פארן עולם

דער רמב''ם שרייבט אז די יודן האבן נאר געהערט א קול אן קיין טייטש, און משה רבינו האט זיי איבערגעזאגט וואס השי''ת וויל, ביי אלע אנדערע מצוות האבן זיי געגלייבט משה וויבאלד זיי האבן נישט אליין משיג געווען אז מ'דארף היטן שבת וכדו', אבער אנכי ולא יהיה לך, ד.ה. די אמונה אין א איינציגן גאט האבן דאס די יודן אליין פארשטאנען וויבאלד דאס זענען זאכן וואס מ'קען אליין צוקומען דערצו דורך חקירה, דער אויסדרוק ''גבורת המופת'' שטייט נישט דארט אבער אזוי האבן עס פארשטאנען דער עקרים ח''ג פי''ח און עקידה און אלע ראשונים, זע אויך אין דרשות הר''ן דרוש ה' נוסח אחר וואו ער איז זיך מתמרמר אויפ'ן רמב''ם דערוועגן. (דער לשון הרמב''ם אין יתרון וכו' מיינט אז כאטש לויט זיין מהלך איז נישט געווען קיין חילוק צווישן די צוויי דברות און די איבריגע, פונדעסטוועגן שרייבן חז''ל מפי הגבורה שמענום וויבאלד די צוויי האבן די יודן אליין משיג געווען מעצמם פונקט ווי משה, און עס איז נישט קיין חילוק אויב מען ווייסט דאס בנבואה אדער במופת דער מכוון איז דער זעלבער. בכל אופן דער דיון איז נישט געווען בדעת הרמב''ם, דער רמב''ם איז זיכער א יחידאה אין דעם).

לגבי די שיטה אז מתן תורה איז געווען בלויז א חזיון זע אין אברבנאל במו''נ ח''א פ''ה גאר שארפע ווערטער אנטקעגן דעם נרבוני און אפודי, דאס איז זיכער נישט דער פשוטער טייטש אין רמב''ם, כאטש ס'לאזט זיך דעבאטירן איבער דעת הרמב''ם באמת.

לויט'ן רמב''ם איז חקירה גענוג צו איבערצייגט ווערן אז עס איז דא א באשעפער אויף דער וועלט, און לגבי די תורה איז דער רמב''ם מסביר באריכות אז די תורה איז דער בעסטער וועג צו לעבן כדי צו פירן מענטשן צום שלימות וואס איז לויט אים התבוננות בסתרי הבריאה און אויפהייבן דעם שכל ביז דער שכל קומט צו צום שלימות, לויט חסידות איז דאס ענליך צו דערהייבן דעם נפש מיט השתוקקות צום באשעפער, די תורה איז דער וועגווייזער וויאזוי צו האלטן א געמיינדע אויף די ריכטיגע רעלסן, און צו דערמאנען דעם מענטש נישט נאכגעשלעפט צו ווערן נאך דעם חומר. דאס איז מער ווייניגער דעת הרמב''ם.

לגבי אמונה ביצ''מ, עס איז אמת אז מיר גלייבן אין די תורה, און מיר גלייבן אין יציאת מצרים, פאקטיש ווערט יציאת מצרים דערמאנט אין די נביאים עמוס און הושע וואס כו''ע מודים אז זיי זענען פון גאר פריע צייטן, און עס איז זיכער אז דאס איז א אלטע אנגענומענע מסורה ביי כלל ישראל פון אירע ערשטע שטאפלען, מיר גלייבן דערין פונקט אזוי ווי מיר גלייבן אין די גאנצע תורה, אבער פון דארט ביז דאס צו מאכן א הוכחה שאי אפשר להפריכה איז א מהלך, און דאס אז מיליאנען מענטשן גלייבן אין א בוך אדער מעשה מאכט דאס נאכנישט פאר פשוטע פאקטן, דער וואס האט נישט די מסורה, אדער ער האט קשיות וואס פרעגן אפ די מסורה, אדער סתם אזוי ער וויל זיך איבערצייגן אז מיר זענען טאקע די איינציגסטע אויסגעקליבענע פאלק אויפ'ן כדור הארץ מיט די קלארסטע מסורה, איז דאס נישט גענוג אים צו מאכן גלייבן, ער וועט טענה'ן איר גלייבט די מעשה וואס שטייט אין דעם בוך, איך גלייב דאס נישט, און איך האב נישט קיין סיבה דאס צו גלייבן מער ווי יעדע אלטע מעשה ביכל, קיין עדות דערויף זענען נישט דא בלויז אז דאס איז גאר א אלטע טראדיציע, און אזעלכע זענען פארהאן אסאך. און בפרט לגבי בריאת העולם וואס דארף ווען צו זיין באקאנט לויט דעם אין די גאנצע וועלט, און איז למעשה נאר צו געפינען ביי איין פאלק פון וואס מיר שטאמען פונקט, איז שווער צו זאגן אז די קבלה מדור דור פון אידן מאכט דאס פאר פשוטע היסטאריע.

לגבי די טענה וויאזוי מען האט געקענט איינרעדן מענטשן, וועט א מכחיש טענה'ן אז די מסורה איז אריבערגעגאנגען דורות לאנג, און במשך די יארן איז צוגעקומען שטיקלעך דא און דארט ביז נאך אסאך יארן איז דאס געווארן אנגענומען פאר פשוט, פונקט אזוי ווי פארשידענע פיקציע מעשיות זענען אויסגעברייטערט געווארן במשך די יארן (כדוגמת הגולם מפראג), און בימים ההם איז דאס געווען פיל גרינגער ווי היינט, ווי מיר זעען אז פאר די נביאי הבעל איז געלונגען איינצורעדן דעם עולם אותות ומופתים וואס זיי האבן אלע געגלייבט, און די קריסטן האבן געגלייבט פארשידענע דמיונות איבער זייערע סעינט'ס. מיר קענען נישט בויען קיין היסטארישע פאקט לויט וויפיל מענטשן עס גלייבן דערין, נאר לויט וויפיל ראיות מיר פארמאגן.

איך וואלט געבעטן אז ווען די ברענגסט א שטיקל ברענג אויך א לינק דערצו.
אויב נישט וועט באלד קימען איינער און זאגן אז די רמב"ם האלט אז דאס וואס ס'שטייט און גמרא אז פרחה נשמתם בשעת מתן תורה איז נאר א משל און דער רמב"ן מיט איצא גליק זענען שטארק חולק

מיימון האט געשריבן:(דער לשון הרמב''ם אין יתרון וכו' מיינט אז כאטש לויט זיין מהלך איז נישט געווען קיין חילוק צווישן די צוויי דברות און די איבריגע, פונדעסטוועגן שרייבן חז''ל מפי הגבורה שמענום וויבאלד די צוויי האבן די יודן אליין משיג געווען מעצמם פונקט ווי משה, און עס איז נישט קיין חילוק אויב מען ווייסט דאס בנבואה אדער במופת דער מכוון איז דער זעלבער.

איך ווייס נישט וואו אזוי די ביסט אן געקימען צו אזא פשט, ער זאגט נישט "אין יתרון" פין די ערשט צוויי דיברות אין די אנדערע
פארקערט, ער קימט דא מסביר זיין פארוואס די צוויי זענען טאטעלי אנדערש וואו די אנדערע
און דוקא ביי די צוויי איז נישט דא קיין פארצאג פאר מושה איבער די אידען

נעווער מיינד, א יעדער קען אליין זעהן דעם רמב"ם

די תורה טאר נישט געטוישט ווערען אפי' איין אות
פ"ו ניצט די נישט אויך דאס אלס ראי' אז די גוים היטן נישט ז מצוות
פונוואען ווייסטו וואס איז גוט פאר מיר

מען טאר נישט ארבעטן שבת.

diff האט געשריבן:די תורה טאר נישט געטוישט ווערען אפי' איין אות
פ"ו ניצט די נישט אויך דאס אלס ראי' אז די גוים היטן נישט ז מצוות
פונוואען ווייסטו וואס איז גוט פאר מיר

צו וועם שרייבסטו דאס?
צו וואס ווילסטו ברענגען א ראי'


"פונוואען ווייסטו וואס איז גוט פאר מיר"
וואס מיינסטו?

בקשה לכבוד מר דיפף:
ביטע שרייבט קלאר און דייטליך וואס איר ווילט און צו וואס און צו וועמען איר באציהט זיך, און קארגט נישט קיין ווערטער אייך מסביר צו זיין, אייערע האלבע זאצן זענען זייער אומפארשטענדליך, גיבט א קוק אינעם פריערדיגן בלאט האט עמיצער אייך חושד געווען מיט א כפירה'דיגע טענה.
ווי אויך אויב שייך ביטע באנוצט אייך אפטער מיט די פאלגענדע סימבאלן: ,.?-'!"().
א דאנק.

מיימון האט געשריבן:הרב חכמוני

איך בין נישט קיין אטעאיסט און איך ווייס נישט וואס אטעאיסטן זאגן,

איך הייס נישט מפיץ, איך בין נישט מפיץ און סיידן וויל איך זיין אפיליאירט מיט דעם בריה. איך האב בלויז געטראפן א שיין דיסקוסיע אין א נושא וואס איך האב ליב און איך בין אין די גיסטע צו דיבעיטן דערין. איך זוך נישט צו ראטעווען פארבלאנדזשעטע, אויפקלערן אפגעפארענע אדער אפי׳ שטארקן ערליכע; איך בין פלעין זיך דא צו ענדזשויען.

איך האב נישט אויפגעברענגט די אטעאסיטן צו לעיבלען עניבאדי. ח״ו איך זאל אזאנס טון! איי דזשאסט וואנדעט טו מעיק די פוינט אז זיי זענען לכאורה די ערשטע כת וואס האט געטראסקעט מתן תורה אין די מיסט קאסטן און דורכדעם זענען זיי די כת וואס טענה׳ן אז דזשעימס בעיקער איז געווען דער ערשטער פרעזידענט. קריסטניזם האט נישט פראבירט צו לייקענען מתן תורה, איסלאם האט נישט פראבירט ווייל היסטאריע קען מען נישט איבערשרייבן. ביז עס האבן זיך אנגערוקט די אטעאסיטן און געמאכט עדולטס קענען פרעגן די קינדערישע פראגע פון ״ווער זאגט אז דזשארדזש וואשינגטאן האט עקסזיסטירט״ און זיי זאלן נאך אלץ ווערן עקסעפטעד אין סאוסייעטי.

מימון האט געשריבן:איך פרעג בלויז אויף דיין הנחה אז עס איז א פשוטע היסטארישע פאקט, מנא לך? איך פונקט ווי נאך ביליאנען מענטשן ווייסן נישט די פאקטן וואס וואלטן געדארפט זיין באקאנט פאר יעדן (איך רעד פון בריאת העולם וכו') און מיר פרעגן פארוואס זאגסטו אז דאס איז פשוט? מיר האבן קיינמאל נישט געהערט דערפון! און אז דיין זיידע האט דיר דאס פארציילט איז דאס נאכנישט מחייב דעם אמעריקאנעם אדער רוסישן מענטש צו גלייבן מער ווי די אינדישע און כינעזע לעגענדעס.

דאס וואס דו זאגסט אז מען קען נישט אויפווייזן היסטאריע איז א טעות, עס זענען דא אסאך וועגן, דער בעסטער וועג איז אויב מיר געפינען שריפטן פון יענע צייט וואס באשטעטיגן דאס, און וואס פריער אין צייט אלס מער דארפן מיר האבן דאס צו באשטעטיגן, פריסטער יאהאן איז אויך דא בריוו פון יענע צייט, דעריבער פעלט זיך אויס מערערע שריפטן וואס איינס איז נישט תלוי אין צווייטן וכו', און מען קוקט נאך די היסטאריע פון ארומיגע לענדער צו זען אויב עס שטימט, מען גראבט פאר ארכעאלאגישע באווייזן, און אזוי איז דא פיל ארבעט צו טון, בלויז גלייבן ווייל אזוי האט איינער געזאגט איז נישט קיין היסטארישע פאקט.

די תורה איז פארשטייט זיך אויך א וויכטיגע היסטארישע דאקומענט, און טראגט א גרויסן חשיבות אין פארשטיין די פאקטן, אבער כדי צו אויפווייזן דערפון היסטאריע פעלט זיך אויס דערויף גרונטליכע אנאליזן פונקט ווי יעדן היסטארישן מקור, דאס וואס מיליאנען גלייבן יעצט דערין מאכט נישט אויס לגבי היסטאריע.

מיין דיסעגרימענט מיט דיר איז אז דו פארשטייסט אז היסטאריע דארף פרוף. אז איך פארצייל דיר א היסטארישע געשעהניש דארף איך קומען מיט בעקאפ.

מיין מיינונג איז אז היסטארי איז פאקט. פאקט דארף נישט פרוף. עס איז וואס עס איז. און איך וועל זיך פראבירן צו ערקלערן: פיקטשור א לאנגע טשעין. וועלכע קייטל שטייט ביים אנפאנג פון די טשעין, די אויף די רעכטע אדער די אויף די לינקע? די תירוץ אוודאי איז עס איז נישטא קיין אנפאנג אדער סוף, אדער ביידע זענען די אנהייב און סוף. אזוי איז היסטאריע. מענטשהייט איז איין לאנגע טשעין וואס הגם עס האט זיך נישט אנגעהויבן היינט איז עס קאנעקטעד אויף א וועג וואס די סוף איז פונקט אזוי די אנהייב.

יעצט שטעל זיך פאהר די לינקע טשעין פרעגן , ״ווער זאגט איך בין קאנעקטעד צו די רעכטע טשעין?״ איך קוק אן די פראגע מאדנע ביז גאר. וואס הייסט ווער זאגט? ווער זאגט א טיש איז א טיש; ער איז קאנעקטעד צו אים. דאס מאכט דאך אים א לאנגע טשעין. ער קען פרעגן, סיז א פרי קאנטרי, אבער עסיז קיין פראגע נישט און בלויז גערעדט לופט.

דו לאך אין דיין טעאריע איז אין מיין מיינונג נאכאלץ די פאקט אז פרעגן קען מען אייביג. דו ביסט טאקע צופרידן פון ארכיאלאגישע באווייזן און בריוועלעך, און קודאוס. אבער קוק, זעה נאר ווי שמערל וויל אפי׳ נישט גלייבן פאקטן ווילאנג ער זעהט עס מיט די אויגן. גאנץ ברוקלין קען אים פארציילן א געשיכטע, אבער והוא לא יכרע ולא ישתחוה. און, נישט נאר וואס אויף דיר קען פרעגן וואס גלייבסטו בריוון וואס? פאלט דיר נישט איין אז זיי זענען פאלטש? ארכיאלאגישע באווייז? קען מען דען וויסן אויף זיכער פון ווען זיי זענען? וכהנה, נאר אויף שמערל איז אויך שווער: ווען דו זעהסט יא דעם פיש רעדן ווער זאגט דו זעהסט גוט? דער פיש רעדט באמת נישט און דו האסט סיאינג פראבלעמס.

דאס זענען מיינע פראבלעמען מיט די טעאריע אז מען קען פרעגן ״ווער זאגט?״ אויף היסטארי.

איך האב ערשט יעצט באמערקט דער תגובה פון [tag]מיימון[/tag] צו וואס איך האב געשריבען, אבער [tag]הקטן[/tag] האט שוין פיין פארענטפערט. א חלק פונ'ם יסוד פון די טענה פון דער כוזרי און דער חינוך איז אז די גאנצע גלויבונג מוז קומען פון די תורה. וויבאלד נבואת משה רבינו איז אמיתי, און דער אייבישטער האט זיכער געגעבן א תורה פאר איהם צו געבן צו די אידען, ממילא איז אלס אמת. נישט אז מיר האבען א מסורה אויף יעדער פרט ופרט.

און די תורה איז נישט א 'בוך', וואס מ'קען ליצנות מאכען פון דער וואס גלויבט בלינדעהייט אין א פאר שטיקלעך פאפיער. מ'האט אראפגעשריבען א נבואה, א גילוי פונ'ם אייבישטער, וואס דאס איז א צוזאג אויפ'ן צוקונפט, א עדות אויפ'ן עבר, און א געטליכע באשרייבונג וויאזוי צו לעבן א לעבן אין די וועלט אויפ'ן סאמען בעסטן אופן. מ'האט דאס ארפאגעשריבען אויף פאפיר, אדער פארמעט, אבער אנצורופען דער תורה א 'בוך' איז ווי אנצורופן א קאנטראקט פון מיליאנ'ער דאללארען דער זעלבע שטיקעל פאפיער ווי א קינדער בוך. און מיר גלויבען אין דעם ווייל מ'האט געזען ווי מ'גיבט איבער נבואה פאר משה רבינו.

אבער ליטוואק, אונז חסידים האבן געזעהן "גרויסע נסים" און רוח הקודש און "אפענע נבואות" ביי אסאך חסידי'שע רבי'ס וואס האבן ממש געלעבט לעצטענס, און וויאזוי קענסטו דעס יא אוועקמאכן, און און ווען מ'פארציילט דיר כמעט די זעלבע מעשה, א זאך וואס איז געשעהן מיט טויזענטער יאהרן צוריק, האלטסטו זיך אן פעסט?????

פון ערגעץ האסטו דא געמאכט אן עילוייש'ע צושטעל און א שפרינג. איך ווייס נישט וואס דו ווילסט פון מיר. א מאמין עפ''י אות ומופת יש בלבו דופי. א מאמין עפ''י גילוי נישט. יעצט וואס פרעגסט דו?

ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן:פון ערגעץ האסטו דא געמאכט אן עילוייש'ע צושטעל און א שפרינג. איך ווייס נישט וואס דו ווילסט פון מיר. א מאמין עפ''י אות ומופת יש בלבו דופי. א מאמין עפ''י גילוי נישט. יעצט וואס פרעגסט דו?

וואס איך וויל פון דיר? זייער פשוט,
הער אויס ווילאנג דו גלייבסט זאכן אן קיין שום האַפט און אן קיין שום עווידענס רייס נישט אראפ אנדערע וואס גלייבן זאכן וואס איז נישט לויט דיין געשמאק, איך ווידער גלייב נישט אין כמעט קיין איין זאך וואס מאכט נישט קיין סענס און סאיז נישטא קיין אימפּיריקעל עווידענס!
דאס אלעס!.

דער סבה פארוואס איך גלייב נישט אין דיין מעשה'ס איז גאר ווייל איך גלייב אין תורה. ווען דער תורה הייסט נישט קיין ברענען די הענט אין פייער פאר חבלי משיח, דעריבער איז עס נאנסענ''ס. דאס גלייבען אין שטותים כדי צו קענען גלייבען אין תורה איז אבסער''ד

עמפיריקע''ל עווידענ''ס איז נאר איין מהלך. דער רמב''ם האט געהאלטען אז ס'איז נישט אויסגעהאלטען, ווי אויך אריסטו ובני בריתו. אלזא, דער חילוק צווישען אמונות טפלות מיט שכל'דיגע אמונה איז נישט צו ס'איז עמפיריע''ל אויסגעהאלטען, נאר צו ס'איז לאגיש אויסגעהאלטען

.

קוק צוריק אין דיין תגובה. 'אפענע נבואות' מיט 'גרויסע נסים'
יעצט וואס איך זעה ווייטער דיין תגובה איז מיר פשוט נישט אינטרעסאנט צו האנדלען מיט דיר. דיין בלינדע אמונה אין 'סייענטיפיק עווידענס' און דער מאנגל דערפון איז מיר א שוואכער common sense נאר א באקוועמליכער גלויבונג, און מ'זעט טאקע ביי אסאך אפיקורסים אז זיי גלויבען בלינדעהייט אין occam's razor א זאך וואס איז סתם א באקוועמליכקייט, נישט קיין שכל און נישט קיין חכמה.

ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן:קוק צוריק אין דיין תגובה. 'אפענע נבואות' מיט 'גרויסע נסים'

איך האב געזאגט אז איך גלייב אין דעם?

איך פארשטיי נאר נישט וואס איז אנדערש דיינע גלייבונגען מיט יענעמס וואס דו ביסט פארנומען אפחוזקן, אנטשולדיגט מיין טייערער דיינע אמונה אין מעמד הר סיני פון טויזענטער יאהרן צוריק איז אסאך שוואכער ווי מיין טאטע האט מיר געזאגט אז ער אליינס האט געזעהן אפענע רוח הקודש און ניסים און נפלאות ביים אמרי חיים זצוק״ל און ביים סקלענער רבי זצוק״ל און ביים ריבניצער זצוק״ל וואס איז א כלי ראשון!

.