זכור ימות עולם (היום יום)

[שעפטל]

א'תרנ"ז: די רעגן פונעם מבול ווערט אפגעשטעלט נאך פערציג טעג, לפי שיטת רבי אליעזר. (ולפירש"י א טאג שפעטער, כ"ח כסלו).

ה'שכ"ט: ביי א פאגראם אין פראג ווערן אומגעברענגט עקד"ה הקדוש רבי ישעי' הלוי הורוויץ און זיין איידעם הקדוש רבי יואל הי"ד. (וי"א כ"ח כסלו, וצ"ע אז כמעט פערציג יאר שפעטער איז נאך א קדוש מיט'ן זעלבן נאמען, אן אייניקל אפשר, אויך אומגעקומען עקד"ה אין פראג, ועי' ט"ו כסלו).

ה'תקנ"א: אין דעם טאג האט די צווייטע צאר'ינטע פון רוסלאנד ארויסגעגעבן די גזירה אז אידן טארן נישט וואוינען אין גרויסע שטעט, נאר מוזן זיך געפינען אין א באגרעניצטע "תחום המושב" אין "ווייס רוסלאנד".

ה'תשנ"ז: א "טאוער עיר" פליגער פול מיט אידן האט זיך שרעקליך אויסגעגליטשט אויפ'ן ראנוועי אין קענעדי לופטפעלד, און מיט נסי נסים זענען די פאסאזשירן, ובתוכם כ"ק מרן אדמו"ר הקוה"ט הברך משה מ'סאטמאר זי"ע, ניצול געווארן פון די סכנה.

[שעפטל]

ה'רנ"ז: אין דעם טאג איז אריין אין קראפט די גזירת גירוש אויף אידן אין פארטוגאל, פינעף יאר נאכ'ן ביטערן "גירוש שפאניע". [וי"א ה כסלו]

ה'תק"ג: א צאל גירי צדק אין רוסלאנד, וועלכע זענען אריינגעקומען לכנפי השכינה דורך דעם אידישן העלד זכרי' פון קיעוו, זענען אומגעקומען אויף קידוש ד' אין מאסקווע.

ה'תקנ"ט: אין קארלין-סטאלין ווערט געפראוועט א גרויסער טיש צום פינפטן טאג חנוכה, מיט פידלעך און כלי זמר, לזכר פונעם נס הצלה פון הרה"ק רבי אשר (הראשון) מסטאלין זי"ע, ווען אינמיטן פארן אין וואלד זענען רוצחים באפאלן דעם וואגן אבער בחסדי ד' איז דער צדיק ארויס אומבאשעדיגט.
אויך אין דעם טאג, זענען צענדליגער חסידי קארלין-סטאלין בשנים קדמוניות, אין שפיץ פון הרה"ק רבי שמואל מאמדורא זי"ע און (לויט איין מקור) הרה"ק רבי מרדכי לעכאוויטשער זי"ע, באפרייט געווארן פון תפיסה, וואו זיי זענען געווען צוויי וואכן אונטער ארעסט צוליב די מסירות אויפ'ן בעל התניא.

ה'תקס"א: דער הייליגער בעל התניא ושו"ע הרב איז באפרייט געווארן צום צווייטן מאל פון תפיסה, און באקומען ערלויבעניש פונעם קייסער צו פארשפרייטן חסידות.

ה'תקס"ה: נאפאליאן ווערט געקרוינט אלס קייזער פון פראנקרייך.

ה'תקצ"ז: דער הייליגער חתם סופר זי"ע שרייבט זיין באקאנטע צוואה פאר די קינדער און בני הקהלה, מיט'ן הייליגן לשון קעגן אלע מאדעס און נייע איינפירונגען קעגן דת תורתינו הק', "חדש אסור מן התורה".

[שעפטל]

ה'ק"ט: שווערע פאגראמען און הריגות קומען פאר אויף אידן אין אוגסבורג.

ה'תרל"ח: דער "פאנאגראף" ווערט אנטדעקט, די היסטארישע דורכברוך צו רעקארדירן און איבערשפילן קלאנגען.

ה'תרכ"ב: די ווערטעמבורג פראווינץ אין פרייסן, דייטשלאנד, שענקט גלייכבארעכטיגונג פאר אידן.

ה'תרכ"ז: אין דעם טאג איז ארויס פון דרוק דער הייליגער ספר "תפארת שלמה" פון הרה"ק רבי שלמה הכהן ראבינאוויץ זי"ע פון ראדאמסק, חלק א' על המועדים, דורך בניו הק' לבית ראדאמסק. (חלק ב' על התורה איז געדרוקט געווארן צוויי יאר שפעטער).

[berlbalaguleh]

ג'ש"ה: אין דעם טאג האט עזרא הסופר צוזאמגענומען כלל ישראל אין ירושלים, נאכ'ן ארויפקומען פון גלות בבל, צו דריי טעג פון תשובה און תיקון המעשים, זיך אפצושטעלן פון פסולי חיתון מיט וועמען זיי זענען נכשל געווארן אין גלות, און אויסרייניגן דאס אידיש פאלק פון אלע פרעמדע עלעמענטן און איינפלוסן, ווי עס שטייט אין די פסוקים פון עזרא, קאפיטל י'.

ה'רפ"ב: די אראבער אין ירושלים העצן אויף דעם הערשער מיט א בלבול אז אידן זענען שולדיג אויפ'ן שווערן עצירות גשמים אין א"י, ווייל זיי טרונקען וויין, און האבן פארלאנגט אז דער הערשער זאל צוברעכן אלע פעסער וויין ביי אידן אין ירושלים, אבער בחסדי ד' איז מען אפגעקומען מיט באצאלן א סומע געלט איז די גזירה בטל געווארן.

ה'תקנ"ו: אין דעם טאג איז צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן דער "ספר התניא – אגרת הקודש".

און איך האב אייביג געמיינט אז די אידן האבן אייביג זייער גוט געלעבט מיט די וואוילע אראבערס. אז אפילו די אידישע פרויען און די אראבער'קעס האבן געטריקנט די וועש אויף איין שטריק. און די אראבישע גוי'טעס האבן גע בעיביסיט' די אידישע קינדערלעך. ביז די פארשאלטענע ציונים ימ"ש זענען געקומען און אלעס צושטערט. זיי האבן נעבעך געצווינגען די וואוילע אראבערס אדורכצופיהרן גרויזאמע פאגראמען אקעיגן די אידן. מ'דארף זעהן איבער צו געבן דעם מעסעדזש צו הרב שמאפלאן....!

[שעפטל]

ג'שכ"ז: עלעף יאר פאר'ן חורבן בית ראשון, ווערן יכני' מלך יהודה מיט די נביאי ומנהיגי ישראל פארטריבן קיין בבל, דער אנהויב פון "גלות יהויכין". (אויך אין זעלבן טאג, שפעטער ממש פאר'ן חורבן, איז נבוכדנאצר געקומען באלאגערן ירושלים עיה"ק, וואס האט געפירט צו די צרה און תענית פון עשרה בטבת).

ג'ת': אסתר המלכה איז גענומען געווארן צו זיין די מלכה פון אחשורוש, ווי עס שטייט אין פסוק אין די מגילה. (שיטת היעב"ץ, ולשי' הרמ"א ט' טבת).

ג'תט"ו: עזרא הסופר שטעלט א בית דין אין ירושלים צו העלפן די אידן תשובה טאן און זיך רייניגן פון די נשים נכריות. דאס האט אנגעהאלטן ביז ראש חודש ניסן.

???: אין ספרדישע און מזרח לענדער האט מען געהאלטן דעם טאג פאר א יום טוב, אלס זכר פאר די גרויסע ניסים ווען יהודית האט אומברענגט הליפורני. (די פונקטליכע יאר איז נישט באקאנט, אבער א קורצע תקופה נאך נס חנוכה).

ה'ת"ז: במשך דעם חודש שרייבט דער הייליגער ש"ך זיין חיבור "נקודות הכסף", השגות אויפ'ן טורי זהב, נאכדעם וואס דער ש"ך און ט"ז זענען געדרוקט געווארן צוזאמען אין זעלבן יאר.

ה'תקס"ח: די רעגירונג אין רוסלאנד גיט ארויס שווערע גזירה אויף אידן, א פארבאט אויף אידן צו זיין לאנד אייגנטומער.

ה'תרכ"ט: אין דעם טאג האט זיך אנגעהויבן דער "קאנגרעס" צווישן ארטאדאקסישן אידענטום אין אונגארן, און די רעפארמער שר"י, פאררופן דורך די רעגירונג פון קייזער פראנץ יאזעף.
במשך די קומענדיגע זיבן וואכן האבן די רעפארמער אלעס געטאן אונטערצוגראבן דאס אונגארישע אידנטום פון האלטן די תורה הקדושה כדת משה וישראל, ביז כ"ג שבט, ווען די רעפארמער האבן אפען געזאגט זייער ציל להשמיד ולהחריב, דעמאלט האט זיך דער מחנה חיים זי"ע אויפגעשטעלט אויפ'ן טיש און געשריגן "מי לד' אלי! ביי וועמען דער בורא כל עולמים און זיין תורה זענען הייליג, זאל זיך אויפהייבן און פארלאזן דעם זאל!" פירנדיג צום "טיילונג" לחיותינו כיום הזה לפליטה גדולה.

[שעפטל]

ה'תקי"ב: אין די שטאט בראדי איז אומגעקומען עקדה"ש, אויף א תלי', הקדוש רבי צבי שומר העיר הי"ד.

ה'תקמ"ב: קייזער פראנץ יוזעף נעמט אראפ די "לייב-צאל" קאפ-שטייער, ווי אויך די "ספעציעלע געזעץ שטייער", די "פאספארט שטייער", די "נאכט שטייער", און ענליכע שטייערן און אפצאלן וואס פריערדיגע הערשער האבן ארויפגעלייגט אויף אידן אין לאנד.

ה'תקפ"ח: אין ניו ארליענס, לואיאזאנא, ווערט געגרינדעט די ארטאדאקסישע קהלה "שערי חסד". (אבער צענדליגער יארן שפעטער האט זיך די קהלה צוזאמגעשטעלט מיט אן אנדערע און ליידער אריבער צו די רעפארם באוועגונג, א סיגנאל פונעם שווערן מצב פון אידישקייט אין אמעריקע יענע תקופה).

ה'תשי"ח: דער יוסטיץ מיניסטער אין קאנאדא, דעיוויד פולטאן, דערקלערט אז "כשר'ע שחיטה אין לאנד איז לעגאל און וועט בלייבן אזוי". די ווערטער זענען געקומען ביים פארהאנדלען א געזעץ אין פארלאמענט צו מוזן איינשלעפן בהמות פאר'ן קוילן אבער עס אנטהאלט אן אויסנאם פאר אידישע שחיטה.

ה'תשי"ח: 57 מציבות זענען וואנדאליזירט געווארן ביי א אידישע ביה"ח אין קאלגארי, מערב קאנאדא. די פאליציי עפענט אויספארשונג און באווייזט צו ארעסטירן איין פארדעכטיגטן.

[שלום על ישראל]

ה'תש"ג׃ היינט האט זיך אנגעהויבן דער "מאנהעטן פראיעקט" אונטער דער אנפירונג פון גענעראל לעזלי גראווז. דער ציל איז געווען צו שאפן די ערשטע נוקלעארע באמבע.

וועליכער יאהר?

[שלום על ישראל]

א': בראשית ברא אלקים – אין דעם טאג (לשיטת ר"א בתשרי נברא העולם) האט דער אייבערשטער באשאפן די וועלט.

הייסט דאס שנת א' אדער ה' ימים קודם שנת א'?

[שעפטל]

ה'תש"י: דער אידישער דאקטאר ארטור אייכענגרין, פון בערלין, דייטשלאנד, איז געשטארבן אין עלטער פון 82 , עלנד און צובראכן (נאכ'ן דורכגיין די טערעזיענשטאט לאגער) אז מען האט אים נישט אנערקענט פאר'ן ערפינדן "אספירין" צווישן זיינע פילע מעדיצינישע דורכברוכן.
(כמעט פופציג יאר שפעטער, אין תשנ"ט, האט די מעדיצינישע וועלט נאך גרונטליכע שטודיעס אויסגעפירט אז אייכענגרין האט טאקע אויסגעטראפן "אספירין").

ה'תשי"ח: א באריכט אויף די צאל אידן אין יאפאן צייגט אז בלויז דריי שטעט אין לאנד פארמאגן אידישע איינוואוינער. די הויפטשטאט טאקיא האט 100 אידישע משפחות. קאבי פארמאגט 30, און יאקאהאמא האט פופצן אידישע משפחות. בעפאר די צווייטע וועלט קריג זענען אין יאפאן געווען א געשאצטע צוויי טויזנט אידן.

[שעפטל]

ה'תק"ד: אונגארישע באנדיטן זענען אריינגעקומען אין שטאט בעמישליפא, צוגערויבט אלעס פון די אידן, חרוב געמאכט דעם שוהל מיט די ספרי תורה, און גאר טראגיש אומגעברענגט דעם רב עקדה"ש.

ה'תקנ"א: דער משיח שקר יעקב פראנק שר"י איז אפגעשטארבן.

[שעפטל]

ג'ש"מ: דער "פליט" (מלאך מיכאל, לויט ילקוט שמעוני) איז געקומען זאגן פאר יחזקאל הנביא אין בבל (דארט שוין 12 יאר מיט גלות יהויכין) אז דער ביהמ"ק איז חרוב געווארן תשעה באב.
רשב"י האלט אז די תענית פון עשרה בטבת דארף זיין אין דעם טאג, אבער רבי עקיבא זאגט אז צום העשירי מיינט עשרה בטבת, וכן איפסקא.

ה'רצ"ג אדער רצ"ה: רבי שלמה מולכו איז פארברענט געווארן על קידוש ד' אויסשרייענדיג "שמע ישראל" בקול רם.

ה'שצ"ה: די האלאנדישע רעגירונג גיט פולע בירגער רעכטן פאר אידן אין "נייעם לאנד" בראזיל אין דרום אמעריקע. (אבער עס האט נאר אנהאלטן צוואנציג יאר, ווייל אין תט"ו האט פארטוגאל פארכאפט קאנטראל אויף בראזיל און איינגעפירט שרעקליכע רדיפות קעגן אידן, אין שפיץ פון די אינקוויזיציע. אלס רעזולטאט זענען אידן אנטלאפן קיין "ניי אמסטערדאם", די היינטיגע ניו יארק, און די רעשט איז היסטאריע).

[שעפטל]

ד'ר"ל: דריי גדולי ונשיאי ישראל זענען ארעסטירט געווארן אין בבל, ראש הגולה הונא מרי בר מר זוטרא, רב אמימר בר רב ינוקא, און רב משרשיא בר פקוד, וועלכע זענען שפעטער אומגעברענגט געווארן עקד"ה.

ה'תקס"ד: די רוסישע קעניגרייך גיט ארויס געצוימטע "פרייהייט" פאר אידן אין לאנד, אבער עס שטעלט זיך ארויס צו ברענגען נעגאטיווע עקאנאמישע אקציעס קעגן אידן.

ה'תרצ"ו: הגה"ק מהרי"ץ דושינסקיא זי"ע גאב"ד ירושלים עיה"ק טרעט אויף פאר רעגירונג קאמיסיע איבער צוקונפט פון אידן אין ארה"ק, מיט דרייסטע הייליגע ווערטער קעגן די ציוניסטישע פלענער פון א מדינה פאר ביאת המשיח קעגן די שלש שבועות.

[שעפטל]

תלמי המלך, בימי חכמי המשנה, האט געצווינגען שבעים זקנים פון כלל ישראל איבערצוטייטשן די תורה הק' אויף לשון יוונית. די וועלט איז דעמאלט פינסטער געווארן אויף דריי טעג פון ח' ביז י' טבת.

ה'תרע"ז: די מנהיגי יהדות החרדית אין ארה"ק טרעפן זיך מיט קארנעל סטארס, דער נייער בריטישער גאווערנאר פון ירושלים עיה"ק, זיך בעטנדיג מען זאל לאזן די ערליכע אידן זיין זעלבסטשטענדיג פון די אויפקומענדיגע ציוניסטישע גרופעס.

[שעפטל]

לויט חז"ל און שולחן ערוך איז דאס א יום צרה, אבער עס איז נישט מפורש וואס די צרה איז:
ג'ת': לשיטת רמ"א איז אסתר המלכה גענומען געווארן דעם טאג לבית אחשורוש אלס נייע מלכה פון מלכות פרס.
לויט פארשידענע דעות איז אין דעם טאג די יארצייט פון עזרא הסופר און נחמי'.

ה'תר"ה: דער רוסישער צאר גיט ארויס א גזירה אפצושאפן די אויטאריטעט פון אידישע קהלות אין רוסלאנד.

ד'תתכ"ז: א שווערע פאגראם אויף אידן אין גרונדא, שפאניע, וואו פילע אידן זענען אומגעקומען עקד"ה, צווישן זיי רבי יהוסף בן רבי שמואל הנגיד. (וי"א
כ"ט טבת).

ה'תרנ"ה: משפט דרייפוס: דער אידישער פראנצויזישער ראפיציר אלפרעד דרייפוס ווערט פארשיקט צו לעבנסלענגליכע טורמע אויף אן עלנד אינזל אינמיטן אטלאנטיק (דארט ווי נאפאליאן איז פארשיקט געווארן נאך זיין היסטארישע דורכפאל).

ה'תשס"ז: ביי די צווייטע איראקער מלחמה, איז סאדאם כוסעין שר"י געהאנגען געווארן אויף א תלי', שב"ק פארטאגס אין באגדאד, און זיין דיקטאטורישע רעזשים איז געקומען צו א וויסטע ענדע.

[שעפטל]

ב'רנ"ה: יעקב אבינו קומט לקבורה אין מערת המכפילה דורך יוסף הצדיק און די שבטים (עפ"י דרשות חת"ס "שקרוב הדבר להיות בי' בטבת").

ג'של"ו: "עשרה בטבת": נבוכדנאצר מלך בבל באלאגערט ירושלים, און עס הייבט זיך אן די תקופה פון חורבן בית ראשון.
עס ווערט געברענגט אז דער חורבן וואלט שוין געדארפט זיין אין י' טבת, נאר דער אייבערשטער האט געווארט ביז זומער (תשעה באב) ווען עס איז ווארימער, אז די פיין זאל נישט זיין אזוי גרויס.

ג'תשכ"ד: מלך הורדוס נעמט איין די שטאט ירושלים בימי בית שני.

ד'תתק"ב: רבינו יהודא הלוי, מגדולי הראשונים, איז אנגעקומען פון שפאניע קיין מצרים, אויפ'ן וועג קיין ארה"ק.

ה'תרצ"ט: נאצי דייטשלאנד שטעלט אריין אין קראפט דעם באפעל "צו עלימינירן אידן פון דייטשן עקאנאמישן לעבן".

ה'תש"ב: ביטערע פאגראמען אין בוקארעסט, רומעניע, אומברענגנדיג איבער דריי טויזנט אידן הי"ד.

ה'תשכ"ו: ערשטע אידיש קינד ווערט געבוירן אין שפאניע זינט גירוש אין רנ"ב.

[שעפטל]

ה'רנ"ב: גירוש שפאניע הייבט זיך אן, כאטש די אולטימאטום איז ביז תשעה באב. הונדערט טויזנט אידן ווערן אין דעם טאג פארטריבן פון סיציליע, שפאניע.

ה'ת"ח: פורים מעזיבוש: ביי די גזירות ת"ח ת"ט זענען די ווילדע קאזאקן אנגעקומען קיין מעזיבוש און געוואלט פלינדערן און אומברענגען ר"ל. א איד מיט'ן נאמען מרדכי, און זיין פרוי אסתר, האבן געראטעוועט די אידן אין שטאט. זינט דעמאלט איז דער טאג געווארן א יום טוב אין שטאט. דער הייליגער אפטער רב זי"ע האט נישט געזאגט תחנון אין דעם טאג, און אזוי איז דער מנהג אפטא וזינקוב. (וי"א י"ב טבת)

[שעפטל]

ד'תקצ"ד: א שרעקליכע ערדציטערניש איז באפאלן ארץ ישראל, מיט פולע פארלוסטן אין נפשות און פארמעגנס.

ה'ת"ח: פורים מעזיבוש: ביי די גזירות ת"ח ת"ט זענען די ווילדע קאזאקן אנגעקומען קיין מעזיבוש און געוואלט פלינדערן און אומברענגען ר"ל. א איד מיט'ן נאמען מרדכי, און זיין פרוי אסתר, האבן געראטעוועט די אידן אין שטאט. זינט דעמאלט איז דער טאג געווארן א יום טוב אין שטאט. דער הייליגער אפטער רב זי"ע האט נישט געזאגט תחנון אין דעם טאג, און אזוי איז דער מנהג אפטא וזינקוב. (וי"א י"ב טבת)

[שעפטל]

ה'שפ"ז: די גרויסע אידישע דרוק אין אמסטערדאם, האלאנד, גיט ארויס ערשטע ספר, דער סידור.

ה'תקנ"ח: רוסלאנד שטעלט איין ערשטע צענזור אין לאנד, צו צענזורירן אלע אידישע ספרים געדרוקט אין רוסלאנד אדער אימפארטירט פון אויסלאנד.

ה'תרי"ד: די ערשטע קאפיטעל פון גלות אמעריקע ווערט געשלאסן, מיט די פטירה פון ר' יהודא טורא ז"ל, גרינדער פון ערשטע אידישע שוהל אין אמעריקע און ערשטער פילאנטראפ פון אידן אין אמעריקע.

ה'תרכ"ח: רומעניע גיט ארויס גזירה אז אידן טארן נישט זיין קיין דאקטוירים.

[שעפטל]

ד'תתקי"ב: א שליח פון הייליגן שבת איז געקומען אין חלום צום "אבן עזרא" - וועלכער האט דאן געוואוינט אין לאנדאן הבירה - מפרסם צו זיין אז די טאג גייט נאך די נאכט, און שב"ק הייבט זיך אן ביינאכט. דערויף האט דער אבן עזרא געשריבן דעם "אגרת השבת". (ליל שב"ק ויחי, י"ד טבת, ווען דער לוח איז אויסגעפאלן אזוי ווי היי-יאר תשע"ו).

ה'ער"ה: א גזירת גירוש גייט ארויס אויף די אידן אין לאיבאך, א שטאט אין עסטרייך.

ה'תק"א: פורים טאקא-פענסטער: דער פאשא אין חברון האט געהייסן די אידן זאלן אים ברענגען 50 טויזנט גילדן ביז דריי טעג אדער ח"ו אחת דתם. די אידן האבן געפאסט דריי טעג. צום דריטן טאג האט פאסירט א נס אז דער שמש געפינט ביים פענסטער פון שוהל א בערזל מיט די ריזיגע סכום, אזוי זענען אידן ניצול געווארן און עס איז געווארן א יו"ט אין חברון.

ה'תש"ב: דריי שווערע ערדציטערנישן אין איין טאג, אין צפון תימן. פילע אידן זענען ניצול געווארן, אבער עס זענען ליידער אויך געווען פיל אידישע קרבנות.

ה'תשס"ה: א שוידערליכע צונאמי האט באטראפן די לענדער ארום די אינדיאנער אקעאן נאך א שטארקע 9.3 ערדציטערניש אונטער'ן וואסער. די כוואליעס פון די צונאמי האט אומגעברענגט בערך א פערטל מיליאן מענטשן און פארשוועמט הונדערטער שטעט און שטעטלעך אין יענע לענדער.

[שעפטל]

ה'שצ"ט: פורים באגדאד: דער טערקישער סולטאן מוראד דער 4'טער נעמט איין די הויפטשטאט באגדאד פון די פערסן, צום פרייד פון די אידן אין שטאט, און עס איז פארבליבן א יו"ט ביי די אידן אין באגדאד.

ה'תקמ"ב: קייזער פראנץ יוזעף מעלדט נייע געזעצן צו געבן פולע גלייכבארעכטיגונג פאר אידן אין די עסטרייך-אונגארישע אימפעריע. אבער מיט די "גלייכע רעכטן" איז אויך געקומען די "גלייכע פליכט" צו דינען אין מיליטער. די צוויי זאכן האבן ליידער געפירט צו אסימילאציע, און ביז א גאר קורצע צייט, א יאר צוויי דערויף, האט זיך אנגעהויבן די ערשטע ווינטן פון השכלה אין דייטשלאנד און עסטרייך.

ה'תקמ"ד: פראנקרייך נעמט אראפ די "פאול שטייערן" אין עלזאץ און לארעין, די שטייער וואס די רעגירונג האט פארלאנגט פון אידן ביים איינקויפן פלייש, קליידונג און נאך וויכטיגע ארטיקלען.

[שעפטל]

ה'ק"ג: די איינציגסטע גאנצע פארבליבענע כתב יד פון גאנץ תלמוד בבלי ווערט פארטיג אין מינכן, דייטשלאנד, באקאנט אלס "כתב יד מינכן".

ה'תל"ו: פרינץ פרידריך וויליאם פון בראנדענבורג האט ארויסגעגעבן באפעל צו לאזן אידן וואוינען אין בערלין, דייטשלאנד.

ה'תפ"ח: די קהלה "שארית ישראל" האט געקויפט א שטח אין דאונטאון מאנהעטן צו בויען די ערשטע שוהל אין ניו יארק היסטאריע.

ה'תר"מ: די ערשטע עלעקטרישע לאמפ איז פראדוצירט געווארן דורך עדיסאן, די גרעסטע פון זיינע איבער טויזנט פאטענטן, און דערמיט האט זיך אנגעהויבן די עפאכע פון עלעקטריק באלייכטונג.

ה'תר"מ: א לענגערע אנאליז אויף די וואקסענע ליכט אינדוסטריע אין אמעריקע פירט אויס אז אידישע אימיגראטן פון פארטוגאל האבן געהאלפן גרינדן די אינדוסטריע דורך זייער ערפארונג אין אהערשטעלן און נוצן וואקסענע ליכט אלע יארן.

ה'תר"מ: מען הייבט אן צו בויען די "פאנאמא קאנאל", צען יאר מיט אפאר וואכן נאכ'ן אנהויבן בויען די "סועז קאנאל" צווישן ים סוף און ים הגדול.

ה'תשס"ב: די "יורא" ווערט אפיציעלע וואלוטע פון די "אי. יו." לענדער, עסטרייך, איטאליע, אירלאנד, בעלגיע, דייטשלאנד, האלאנד, גריכנלאנד, לוקסעמבורג, שפאניע, פארטוגאל, פינלאנד און פראנקרייך.

[שעפטל]

אין ירושלים איז געווארן א יום טוב בימי חכמי המשנה ווען די פרושים האבן געגרינדעט א בית דין און זיך אפיציעל אפגעטיילט פון די צדוקים. דער בי"ד האט מתקן געווען פילע תקנות "להוציא מלבן של צדוקים".

ד'רכ"ט: רב הונא מארי בר מר זוטרא, דער ראש הגולה אין בבל, און רב משרשיא בן פקודא, זענען געווארן אומגעברענגט עקד"ה דורך פערסישע דזשאנדארן אין פומפדיתא.

ד'תתקצ"ו: אין שטאט פולדא זענען פיר און דרייסיג אידן הי"ד אומגעקומען עקד"ה, נאך א שווערן בלוט בלבול.

ה'תרמ"ז: אין דעם טאג, וואס איז דעמאלט אויסגעפאלן פרייטאג פר' שמות, לסדר "ויואל משה". איז אראפגעקומען אויף די וועלט די אור בהיר בשחקים, רבן של כל בני הגולה, גאון הדור ותפארתו, מרן רבינו הקדוש רבי יואל מ'סאטמאר זי"ע.

[שעפטל]

ה'שצ"ח: די קירכע אין רעסיף, בראזיל, האט אפגעשלאסן די צוויי אידישע שוהלן אין שטאט.

ה'תקמ"א: דער בעל "פרי מגדים" ענדיגט שרייבן זיין בארימטן "סדר הנהגות שואל ונשאל" אויף שאלות אין יורה דעה, א לימוד יסוד אין הוראה ביז'ן היינטיגן טאג.

ה'תרנ"ח: די דראמאטישע ארטיקל "איך באשולדיג" (דזשע עקיוז) ווערט פובליצירט אין פראנקרייך, דורך ע. זאלע, צו פארטיידיגן דעם אידישן אפיציר דרייפוס פון די אנטיסעמיטישע שפיאנאזש קלאגעס. עס איז געווען א קריטישער ווענדפונקט אויפ'ן וועג צו באפרייען דעם איד פון די קלאגעס.