קאווע שטיבל

אינטערעסאנט אז ער טענה’ט אז אמונה איז א ’סיקסט סענס’, אויב איז עס א סענס און נישט קיין שום ראציאנעל מוז אויסקומען אז ביי דיפאלט האט יעדער אמונה, נאר דער אטעאיסט דרוקט אונטער מיט געוואלד זיין אמונה ווייל ער גלייבט נאר וואס ער קען פראוון בחוש (מיט איינע פון זיינע אנדערע 5 חושים) דהיינו ער גלייבט נישט אין איין חוש ווייל ער קען עס נישט צאמברענגען מיט די אנדערע חושים.

יש להביא קצת ראי’ לזה אז אלע קולטורן פון ווי ווייט מען קען צוריקגיין אין היסטאריע האבן אלס געהאט עפעס א פארעם פון רעליגיע אפי’ זיי זענען געווען גאר פרימיטיוו אין שכל, דאס שטימט מער אויב מען וועט אננעמען אז אמונה איז א סענס און האט גארנישט מיט שכל.

א שאלה וואס מען קען לויט דעם פרעגן איז צו אנדערע בעלי חיים (חוץ ממין האנושי) האבן אויכעט א מין רעליגיע?
דאכט זיך אז ס’דא וואס ווילן אזוי מוכיח זיין לויט ווי מ'זעט פון פארשידענע צערעמאניעס וואס זיי מאכן וואס האט נישט קיין אנדערע סארט הסבר.

סבא דבהתא האט געשריבן:יש להביא קצת ראי’ לזה אז אלע קולטורן פון ווי ווייט מען קען צוריקגיין אין היסטאריע האבן אלס געהאט עפעס א פארעם פון רעליגיע אפי’ זיי זענען געווען גאר פרימיטיוו אין שכל, דאס שטימט מער אויב מען וועט אננעמען אז אמונה איז א סענס און האט גארנישט מיט שכל.

צום סוף פון א דעבאטע סעריע צווישן דר. מעריען טעלבּאט און דר. סטיפען לאָהּ [49:45-50:50] טענה׳ט דאס דר. טעלבּאט עפ״י אנטראפאלאגיע: אז גרופעס האבן אלס געגלייבט אין געטער. דר. לאָהּ טענה׳ט אבער אז ביי די כינעזער טרעפט מען נישט דאס דוקא א גלויבונג אין ג-ט/געטער. הגם דאס איז נישט אזוי פשוט.

סבא דבהתא האט געשריבן:א שאלה וואס מען קען לויט דעם פרעגן איז צו אנדערע בעלי חיים (חוץ ממין האנושי) האבן אויכעט א מין רעליגיע?
דאכט זיך אז ס’דא וואס ווילן אזוי מוכיח זיין לויט ווי מ'זעט פון פארשידענע צערעמאניעס וואס זיי מאכן וואס האט נישט קיין אנדערע סארט הסבר.

https://en.wikipedia.org/wiki/Religious ... prov=sfti1

סבא דבהתא האט געשריבן:אינטערעסאנט אז ער טענה’ט אז אמונה איז א ’סיקסט סענס’

רעליגיע איז נישט א סענס, עס איז א פילינג פון סעיפטי וואס humans האבן א שוואכקייט צו, וועגן דעם דארף מען נישט קיין שכל פאר רעליגיע, עס איז א פילינג.

די סיקסט סענס שטות קומט פון די לעצטע רבי פון חב"ד וואס פלעגט פארפירן מיט דעם סיקסט סענס טעאריע וואס זיינע זאכן ווערן פארשפרייט צווישן גוים אויך, (ביי אונז אידן איז עס פשוט גוט אריין געבאקן אזוי אז עס איז שוין אזוי ווי א 6'טע סענס וואס מען קען נישט פטור ווערן פון עס, קען זיין אז דאס האט די לעצטע רבי פון חב"ד געמיינט).

לעומת זה איז אבער דא געוויסע זאכן וואס איז זייער שווער מסביר צו זיין אן א מין ספיריטואל סענס וואס א מענטש האט אין זיך איינגעבויט.

לדוגמא, פון ווי קומט די הנאה וואס מ’שפירט פון א שיינע פארגאפטע מאלעריי?

לויט דארוויניס’ם וועט סיי וואספארא ’עוואלווד ספיעסיס’ נאר האבן דעוועלאפט א דרייוו/הנאה צו עפעס וואס ברענגט א בענעפיט פאר די געוויסע ספיעסיס, (אדער איז עס שיריים פון אן אמאליגע בענעפיט וואס פלעגט זיך אויספעלן און די הנאה איז שוין געבליבן) און א פעינטינג איז זייער שווער מסביר צו זיין פון ווי די הנאה קומט. וכן לעניין מוזיקה. הגע בעצמך, פאר א הונט איז אויך דא די אויבן דערמאנטע הנאות?

ר’ נח וויינבערג ע”ה פלעגט דעס כסדר ארויסברענגען.

דרך אגב כ’האב געזען אויף א געוויסע דאקומענטערי וואס וויל טענה’ן אז די צוציאונגס קראפט וואס מיר האבן דעוועלאפט פאר גלאנציגע זאכן קומט פון די אור-אלטע ’האנטער געדערערס’ וואס פלעגן כסדר זוכן וואסער, און פלעגן דאס טוען דורך זען ווי ס’גלאנצט ערגעץ צווישן די גראז.
כמובן איז די הסבר זייער רחוק מן השכל (אבער פאר דעם דאקומענטריסט איז ספיריטואליטי/רעליגיע נאכמער רחוק מן השכל).

שיינע וויוס און פעינטינגס קומט פון דעם וואס די מח קען זיך אפרוען בשעת קוקען שיינע וויוס וואס איז אויך פארשטענדליך דורך די טעאריע פון עוואלושן (זע בייגעלייגטע פייל)

אחוץ מזה ווען מהאט נישט קיין הסבר אויף עפעס מוז נישט זיין אז אלא מאי איז אמת אז עס איז דא אזא זאך ווי א מין ספיריטואל סענס וואס א מענטש האט אין זיך איינגעבויט,
ווייל עס איז שווערער צו גלייבן א ספיריטואל סענס וואס א מענטש האט אין זיך איינגעבויט ווי א הנאה וואס האט נישט קיין הסבר

אז מ'האט גערעדט אין דעם אשכול איבער דעקארט'ס קאדזשיטו הוכחה און אויך איבער סאליפּסיזם, איז מערקווידיג צוצוברענגען וואס בּערטראנד ראָסעל פארציילט: והיינו, זי האט זיך געוואונדערט פארוואס אנדערע האלטן נישט ווי איר איבער דאס אמת פון סאליפּסיזם. דאס באדייט דאך אז זי האלט אז עס זענען באמת פארהאן "אנדערע"...

מי אני האט געשריבן:בנוגע די געדאנק פון אמונה המושרש בתוך האדם און די געדאנק פון אַמניבּענעוואלענס, וואס איז כולל בתוכו די געדאנק פון תכלית האהבה, נוצט דאס דר. דזשאן שעלענבערג אלס א פירכא קעגן אמונת מציאותו וואס ער רופט די ארגומענט פון דיוויין באהאלטענקייט. ער טענה׳ט אז לפי די אַמניבּענעוואלענס וואלט ג-ט געוואלט אריינגיין אין א רעלעישאנשיפ פון אהבה מיט יעדעס בריה וואס איז אומשטאנד צו האבן די רילעישאנשיפ מיט אים און שטעלט זיך נישט דערקעגן. אבער כדי צו האבן אט די רילעישאנשיפ פעהלט דאך אויס פאר׳ן נברא צו גלייבן אינעם בורא. איז אויב שטעלט דער נברא זיך נישט בפועל קעגן גלייבן, ער איז נישט רעסיסטענט דערצו בקום ועשה, טא ווי אזוי זענען דא ברואים וואס זענען אומשטאנד צו האבן די רילעישאנשיפ מיט ג-ט, שטעלן זיך נישט ״קעגן״ די רילעישאנשיפ מיט ג-ט דורכ׳ן נישט גלייבן, אבער פארט גלייבן זיי נישט [בשב ואל לעשה; לדוגמא די וואס האבן פארלוירן די אמונה און וואלטן ווען גאר שטארק געוואלט נאך ווען גלייבן] וממילא האבן נישט די רילעישאנשיפ?

מ׳קען זיך טאקע דינגען און זאגן אז וויבאלד דער מענטש ווערט געבוירן מיט א אמונה בשורשו איז ווען ער פארלירט דאס איז עס אטאמאטיש יא בקום ועשה. דר. דניאל האווערד-שניידער האלט אבער אז דאס האט נישט קיין סמוכין מן המציאות.

די טענה איז בהיפך צום ארגומענט פון אהבה וואס וויל דורך די מציאות פון אהבה גאר ברענגען א ראיה למציאות הבורא שהוא מקור האהבה.

דר. טעאדאר דרעינדזש האלט אז דאס עצם מציאות פון כפירה איז גענוג אויף צו זיין א פירכא קעגן אמונה.

דר. וויליאם לעין קרעיג ענטפערט דערויף:

There are a couple of weaknesses with Schellenberg's argument. One is that he assumes that we have no good evidence for God's existence. Philosophers who talk about the hiddenness of God are typically very weak on natural theology. They don't have cosmological, fine-tuning, moral arguments, ontological arguments for God's existence. But for the person who has a robust natural theology, as I do, God's existence is anything but hidden. The evidence is there for anyone who has eyes to see. So you've got to understand that the presupposition tacitly of this objection is that there is no evidence for God's existence. He's completely hidden, and I think that's just false

Now, if there is evidence for God's existence, as I think, then the question is to what degree is it probable that if God exists he would give more evidence of his existence than what he has given? If God exists, how probable is it that he would give more evidence than what he has given? Now, what this means in practice is if there is a God then how probable is it that he would give more evidence than the origin of the universe out of nothing at a point in the finite past, the fine-tuning of the universe for intelligent life with a complexity and delicacy that defy human comprehension, the existence of a realm of objective moral values and duties that impose themselves upon us, the applicability of mathematics to the physical world enabling modern science to operate, as well as religious experience? I don't see that there's any great probability that if God existed he would give more evidence than that. That makes the argument from divine hiddenness, I think, very, very weak indeed because he can't demonstrate that it is highly probable that God would give much more evidence than what he has indeed given

But the second problem with the argument is that it seems to assume that people's station in life is simply the haphazard result of accident rather than divine planning. From a theistic point of view, that's false. God wants people to come to know him and build a relationship with him, and so he knows what evidences, what arguments to give to people that will be conducive to their coming to believe in him. I think that if there were someone who would come to know God personally if he were to get more evidence, God would give him that evidence because he loves him and he wants him to come to know him. The fact that there are many people who don't get more evidence would simply be indicative of the fact that God has so providentially arranged the world that anyone who would get more evidence than what he has wouldn't come to believe even if he had it, and so God knows it wouldn't do any good to offer such a person more evidence. God knows what amount of evidence to give everyone he creates the most conducive opportunity to come to know him. So once again you see the atheist finds himself saddled with probability judgments that are way, way beyond his ken. He would have to show that it is probable (highly probable) that if God were to offer more evidence of his existence that more people would come to freely know him and find salvation than those who do in the actual world. There's no way he can know that. It's pure conjecture

ועיין באשכול זו.

ולגבי דעם אויבנ-דערמאנטן געדאנק פון דר. עלווין פּלאנטינגא איז דר. קרעיג מסביר:

When someone brings an objection against something that we believe, in contemporary philosophical jargon this is called a defeater of your belief. Objections based upon the problem of evil or the unreliability of Scripture or other things of this sort are referred to as defeaters. And if we're to continue to hold our belief rationally we need to find some way of defeating the defeater. We need to find a defeater-defeater; that is to say, a way of responding to the objection – of defeating the would-be defeater. Now, usually this is thought to be in terms of finding either a fallacy in the defeater or additional evidence that will defeat the ostensible defeater. But Alvin Plantinga makes a very provocative suggestion that in many cases the warrant for the original belief is so strong that it simply overwhelms the defeater that is brought against it. He gives the very engaging illustration of someone who is accused of a crime that he knows he didn't commit from his own memory beliefs, and yet all of the evidence is stacked against this person such that a jury of his peers would convict him of this crime even though on the basis of his own memory he knows that he didn't commit the crime. What Plantinga asks is: Is such a person rationally obligated to believe that he committed the crime? Is he rationally obligated to deny what he remembers and to believe that in fact he is guilty as the evidence indicates? And his answer is obviously not! There are times when we know something to be true with such good warrant that it simply overwhelms the evidence brought against it. In this case, Plantinga calls this an intrinsic defeater-defeater. If you have other arguments or evidence to defeat the would-be defeater, he calls that an extrinsic defeater-defeater. But in the case that the warrant for the original belief is so strong that it just overwhelms the defeater brought against it, he says you have an intrinsic defeater-defeater. And it seems to me that the Sensus Divinitatis can be an intrinsic defeater-defeater

לגבי די געדאנק פון ״אינטוּאישאן״ המוזכר בהאשכול שרייבט הרב דר. מיכאל אברהם בתוך אַן אריכות איבער קעגן לאגישע פּאזיטיוויזם והמסתעף און אין אָנהויב א סעריע איבער ״מהי פילוסופיה״:

זוהי התשובה היחידה האפשרית לחידת הסינתטי-אפריורי של קאנט. קאנט תהה גם לגבי המדע כיצד ניתן להאמין לחוקי הטבע כשהם מתקבלים מהכללה על בסיס התצפיות. הרי התצפיות שבהן חזינו הן אוסף של עובדות ספציפיות. החוק הכללי שהגענו אליו הוא תוצר של הכללה שנעשית בכלים חשיבתיים שלנו. מי לידינו יתקע שהחשיבה שלנו קולעת למה שקורה בעולם? למה להניח שחוק הטבע הוא נכון? הסברתי שם שבכל תולדות הפילוסופיה לא ניתנה תשובה טובה לשאלה היסודית הזאת (ראה סקירה בספרו של הוגו ברגמן, מבוא לתורת ההכרה, פרק ט). הדרך היחידה לבסס את תוקפם של חוקי הטבע היא ההנחה הסינתטית, שמקבלת את קיומו של אגף בשכל שלנו שמבצע חשיבה הכרתית. אנחנו פשוט "רואים" (בעיני השכל) את התיאוריה הכללית דרך העובדות הספציפיות. זו לא חשיבה אלא הכרה.

טענתי שזה מה שאנחנו מכנים בדרך כלל אינטואיציה. אינטואיציה היא כלי שמאפשר לנו להגיע למסקנות באופן ישיר, בקפיצה מחשבתית, בלי לעבור הליכים של חשיבה מסודרת ושיטתית. לראות פתרון כלשהו לבעיה בלי לעשות את החישוב, או לקבל השראה איך כדאי לגשת לפתרון בעיה מדעית או אחרת. אנשים נוטים לחשוב שהאינטואיציה היא כלי חשיבתי, שכן היא לא מבוססת על תצפית חושית. אבל בדיוק בגלל זה יש נטייה לראות בה משהו סובייקטיבי ולא כלי בר תוקף להכרת העולם. אחרים טוענים שהאינטואיציה אינה אלא מכלול התובנות שצברנו בכלים תצפיתיים בעבר, אלא שאנחנו משתמשים בהם בלי להיזקק להם ישירות. הם כבר הוטמעו בתוכנו ומשמשים אותנו כחלק מה"חשיבה" שלנו (כשבעצם זו לא באמת חשיבה אלא תוצאה של תצפית). טענתי כאן שיש באינטואיציה גם חלק שמכיר את העולם בהווה באמצעים לא חושיים.

הפילוסופיה עוסקת בחלקים של המציאות שלא נגישים לחושים (כמו מטפיזיקה, אתיקה ואסתטיקה). לכן על כורחנו היא נזקקת לאינטואיציה. ניתן לומר שהגדרת הפילוסופיה היא איסוף ממצאים באמצעות תצפיות לא חושיות על המציאות (וגם עלינו עצמנו כמובן). כשאני מתבונן באידיאת המוסר ורואה שאסור לרצוח, צברתי כאן ממצא לא מדעי (בתחום האתיקה) באמצעות אינטואיציה (בעיני השכל). חלק מהפילוסופיה עוסק בבירור כלי התצפית הללו עצמם (הלוגיקה והאפיסטמולוגיה), הן תצפית בעובדות והן באידיאות. גם ניתוח של האינטואיציה עצמה, ועצם האבחנה שיש לנו כושר כזה (והטענה שהוא תקף, ולא אשלייה סובייקטיבית בעלמא) שייכים כמובן לתחום הפילוסופיה.

הערה טכנית. פילוסופיה אינה שם נרדף לאינטואיציה. ברור שקביעה אינטואיטיבית כשלעצמה אינה ראויה לשם פילוסופיה, בדיוק כמו שתצפית מדעית ספציפית אינה מדע. מדע הוא ניתוח והכללה של תצפיות ספציפיות, משהו שמוסיף על התצפית הקונקרטית עצמה ומגיע לתובנה כללית (חוק טבע). התצפיות הן חומר הגלם של המדע. הוא הדין לגבי העיון הפילוסופי. התובנות האינטואיטיביות הן חומר הגלם של הפילוסופיה.

המתמטיקה היא ענף של הפילוסופיה. גם המתמטיקה וגם הפילוסופיה הן תולדות של תצפית באידיאות. בעצם המתמטיקה היא החלק הפורמלי והמדויק של הפילוסופיה. אלו תובנות של הראייה האידיתית שלנו שאנחנו יכולים לנסח במדויק ולגזור לגביהן מסקנות בכלים פורמליים. המתמטיקה אינה אלא פילוסופיה פורמלית.

ועיין באשכול זו ומה שהשיב שם @יאיר בעל האשכול הלזו.

ואגב, די פילאזאפן דר. דוד עדמאנדס און דר. ניידזשעל וואָרבּוּרטאן האבן געפרעגט אסאך אנדערע פילאזאפן להגדיר ״מהו פילוסופיה?״

‏דא זאגט דער פיזיקער דר. קאַרלאָ ראָוועלי אז פונקט אזוי ווי ענדזשינירס קענען נישט טוהן גארנישט אחוץ טאמער פיזיקס לאזט זיי, קען פיזיקס גארנישט טוהן אחוץ טאמער פילאזאפיע לאזט זיי. ועיין כאן.

לגבי דעם געדאנק פון אמונה המושרש בלב האדם, שרייבט דר. הערי וואלפזאן איבער פארוואס די ראשונים האבן דאס נישט עכט גענוצט אלס א ראיה:

No more inexplicable is another difficulty, again raised by Kaufmann, as to the failure of Jewish theologians to present the argument of the innateness of the idea of God in the human mind as proof for His existence. The term innate idea is used in two senses. It is sometimes used in a rather loose and general sense merely as the denial of an external, sensible source to certain ideas, assigning to them, however, some external, super-sensible source. In this sense, Plato's theory of reminiscence, which ascribes to knowledge an external, super-sensible source, is often spoken of as a theory of innate ideas. But the term is also used in the more specific sense of knowledge coming entirely from within, as something constitutional with the mind, having no external source whatsoever, sensible or super-sensible. In this sense it was that Cicero conceived of innate ideas of which the idea of God he declared to be one. Now, taken in the first sense, Jewish philosophers did not fail to mention that the idea of God might be innate in man. The knowledge of God arrived at by revelation or through prophetic insight, the basis of tradition, may be said to represent knowledge of that kind. When Maimonides, for instance, declares that the knowledge of the existence of God may be obtained either by demonstrative reasoning or by direct revelation, this revealed idea of God may be called innate in the same sense as the awakened memories of Plato. Taken in the second sense, however, God as an innate idea, to be sure, was not urged by Jewish philosophers as a proof for His existence, and for the very good reason that in their theory of knowledge innate ideas of this kind had no existence. Characteristic of the theory of knowledge commonly held by Jewish philosophers, to whatever school of thought they might otherwise belong, is its essential empiricism. Not that they were empiricists in the sense that all knowledge was to be derived from sensuous experience, but in the sense that it had to be acquired from without and could never rise from within. The external sources of knowledge were either the impressions of the external world upon the senses or the operation of some immaterial agency, as the Active Intellect, for instance, upon the human mind

ועיין (מ)כאן.

דר. וואלפזאן זאגט דארט אויך אז ראיית הכוזרי איז געווען פאר זיי אנשטאט די ראיה אז רוב וועלט גלייבט אין א ג-ט, וויבאלד די ראיה דערפון איז דאך היפך אמונתינו וואס איז שולל דאס וואס זיי גלייבן (בשותף וכדומה).

דר. בּורהוס פרעדעריק סקינער האט בעצם צאמגעשטעלט די געדאנק פון סאליפּסיזם מיט לאגישע פּאזיטיוויזם. ועיין כאן לגבי עלימינעטיוו מאטעריעליזם וביחס טאקע צו דר. סקינער׳ס (ראדיקאלע) בּיהעיוויאריזם. ולגבי אמונה און אינטואישאן שרייבט ער שפעטער:

שלום עליכם טייערע חברים עס איז טאקע מיין ערשטע תגובה אויף קאווע שטיבל, אבער איך קען שוין די פלאץ אזא 6 יאר זיכער, איך האב נישט אלעמאל געהאט די יכולות צו ליינען ווייל מען בלאקט די סייט און רוב פילטערס, און איך האב בעצם נישט געוואלט אפי' שרייבן זאכן דא, נאר די נושא איז א אמתע וויכטיג נושא, און די נושא קריכט און פלאקערט ביי מיר און קאפ מיום עמדי על דעתי, און צו מען וויל צו נישט קען מען דא זיך אויסשמיעסן מיט א אמתדיגקייט, וויל איך דאס מאל (אין אפשר אנדערע מאלן אויכעט) יא שרייבן און מאכן א שטיקל תמצית פאר מיך אליין וואס איך בין אלס צוגעקומען אין דע נושא,
און איך וואלט זייער געוואלט הערן פונעם עולם צו יש דברים בגו…

ניטאמאל ווייס איך ווי אנצוהייבן
די קעפל איז פארוואס גלייבסטו ? אבער איז זיך נישט מסביר וועכע אמונה די קשיא גייט ארויף , דארף מען עס אליין דורך טוהן אויב די קשיא גייט ארויף אויפן בורא אליינס ווער זאגט אז מען גלייבט ביי מיר איז מציאת הבורא נישט קיין נושא פון גלייבן, סאיז מער אדער יא אדער נישט

גלייבן איז אקטועל אויף די אלע זאכן וואס מען קען נישט אויפווייזן ,ווי למשל השגחה פרטית, ביאת המשיח, און תחית המתים, און יעצט פארוואס איך גלייב? זייער פשוט אויב ווייס איך אז עס איז דא א בורא און איך ווייס אז ער האט געגעבן א תורה און איך ווייס אז סאיז געווען מעמד הר סיני

יעצט רבותי די נושא איז גאר א טיפע, און בעיקר האט עס מער נגיעות, ווי טיפקייט, צו וויסן אז סאיז דא א גאט וואס האט באשאפן דאס וועלטל, דארף מען נישט זיין צו קליג, סאיז מער די התחייבות וואס קומט מיטן ידיעה, און נאכדעם וואס מען ווייסט ווי ווער איז גערעכט ווען יעדער קען בעצם אפמאכן ווער סאיז גאט, און וכו וכו... אבער איך וועל אפשרייבן און אפאר קורצע דבורים וואס עס קומט מיך יעצט ארויף אויפן קאפ,

קודם לאמיר אנהייבן מיט א כלל וואס איך האב געהערט פון איינעם שטארקע נייעס,
די חילוק פון רילוגיע און ריעלטי איז: ריעלעטי זעסטו נאר די ווייסט נישט, ריליגע ווייסטו אבער די זעסט נישט,
לאמיר דאס מסביר זיין, ריעלטי מיינט איך זע א מענטש, א ביום, א שטיין, א דומם ,חי, צומח, מדבר, איך האב נישט קיין השגה וויאזוי די קערפער און בלום שטיין אייזן ארבטן, אבער איך זע עס, עס איז א קלארע מציאות, סארבעט, לאמיר גיין צו היינטיגע צייטן, אנגעהויבן פון ספעס, די מיליונים גלאקסיס, און שטערן, און פלאנטען, וואס איז א קראנטע פאקט, און געענדיגט ביי ריזיגע וועלט וואס טוט זיך און די וועלט פון אטעםס און בעקטיריעס, און DNA, און אזוי ווייטער אנגעהויבן ביי די ערשטע עראפלאן וואס האט אויפגעשאקלט די וועלט, און געענדיגט מיט ארטיפישיאל אנטעלינשזעס, וואס איך האב נישט קיין בלאסן השגה ווי אזוי די זאך ארבעט בכלל, אבער עס ארבעט עס איז א אומבויגזאמע פאקט,
ריליגע איז די זעלבע זאך נאר פארקערט, איך זע עס נישט, איך זע נישט דעם גרויסן גאט, אבער איך ווייס עס עס עקזעסטירט, אפי איך זע עס נישט ווייס איך עס מיז זיין אז איינער וואס איז שטארקער און האט מער כוחות פון די וועלט ,האט געמאכט און דיזיינט, און מענויפעקטשוירט, אזא שיינעם וועלטל, סיי צו עס נעמט אוועק מיין באקוועמליכקייט אדער מאך מיך פילן גילטי ווען איך פיר מיך נישט אויף ווי אזוי ער וויל, און סיי אויב עפעס א שוטה האט לצינות געמאכט,

יעצט צו גלייבן און סיי וואס און די אידישע גלויבן דארף מען וויסן אז סאיז דא בורא און א תורה און מעמד הר סיני (עס דא איז נאך עפעס וואס איך געדענק נישט יעצט)

איך רעד פאר מיר
איך ווייס אז עס איז דא א גאט (איך גלייב נישט איך ווייס עס), פון ווי ווייס איך ווייל זייט די וועלט שטייט איז נאך נישט א טיש געמאכט געווארן פון זיך אליין, און א קאר פארט אויך נישט פון זיך אליין, און אויב יא האט עס איינער פאברעצירט און וועגן דעם איז אילן מאסק פון די מערסט פאפאלערסטע מענטשן אויף די וועלט, ווייל ער שטייט אונטער די קארן וואס פארן אליין,
מעמד הר סיני איז געווען ווייל מיין טאטע האט מיר געזאגט אז זיין טאטע האט אים געזאגט און אז זיין טאטע האט אים געזאגט אז ער איז דארט געווען, און עס איז דא א וועלט באקאנטע כלל אז א טאטע גייט נישט איינרעדן קיין שטותים פאר קיין קינד אויב יא איז ער אדער קומט ער אן און אנשטאלט,
יעצט וואס איז געווען מעמד הר סיני, דארט האט זיך גאט באוויזן פאר אפאר ''מיליאן מענטשן'' און געזאגט ''איך בין גאט'' אן קיין שום נביא וואס האט זיך געחלום וואס ביי א אנדערע רעליגיע האבן מיר נישט אזא מעמד ה סיני.
יעצט די תורה איז אמת פאר א פאקט
עס איז דא אסאך ראוית וואס מען זעט אז די תורה איז אמת איינע פון זיי איז די פיש
עס שטטיט און די תורה אז מען מעג נאר עסען עפעס מיט סנאפיר וקשקשת חזל זאגן אז די ריזן פארוואס די תורה האט מקדים געווען סנפיר איז ווייל אויב וואלט עס געשטאנען פארקערט וואלט נישט געדארפט שטיין סנפיר ווייל עס איז נאך נישט געטראפן געווארן בעולם א פיש וואס האט די קשקשים און נישט קיין סנאפיר (איך האב עס נישט געריסערטשט ) יעצט צו זאגן אזא סטעיטמענט דארף מען זיין זיכער אז מען ווייסט וואס מען רעדט עס עס לוינט זיך נישט צו פארפאטשקענען א גאנצע ריליגיע פאר אזא קלייניקייט

לאמיר גיין ווייטער איך האף אז דער עולם איז מסכים ביז אהער
רבינו יאיר האט געזאגט אז סאיז א סכנה צו איינרעדן אמונה פשוטה פאר די קינדער און א דור פון אינפארמאציע ווייל מיט א פעסטע סיינטיסטשע הוכחה ווערט א כופר אויפן פלאץ
יעצט במחילת כבודך איך בין אויך פון דעם דור און מען האט מיך געזאגט אויך אמונה פשוטה וואס האט מיך טאקע גוט נערוועז געמאכט אבער נישט ווייל איך האב געליינט סייענס פשוט ווייל סאיז מיר נישט אריין און קאפ גלייב ווייל איך האב דיר געהייסן. פינטל
(יעצט איך רעדט נישט יעצט פון מעמד הר סיני וואס איז א היסטאריע ווען איינער גייט לייקענען די צווייטע וועלט מלחמה ווייל ער איז נישט געווען דארט ווילן מיר אים אויסשיסן די ציין ווייל מיין עלטער זיידע איז דארט געווען מיין טאטע האט מיר געזאגט סאיז נישט זיי הייסן מיך גלייבן און דעם )
די היינטיגע אמונה פשוטה וואס איז קיינמאל נישט געווען דאס האט זיך לדעתי אנגעהויבן און ראדני אדער אזא מין פלאץ
יעצט אויב איינער ליינט סייענס וועגן עוולוציע האט ער לכו' אויך צייט צו ליינען מורה נבוכים וואס קען זיך פיין פארמעסטן מיט די היינטיגע חברה, סתם אנשי שלומינו ליינען נישט דאס און נישט דאס,
נאר אמונה פשוטה אינעם בורא איז פשוט טיפשות ווי שקר וואס מען האט קיינמאל נישט געטוהן

יעצט די גאנצע שאלה צו סאיז דא א גאט איז אזוי ווי צו מען האט א מאל נישט געוויסט צו סאיז דא אזא זאך ווי בעקטיריעס אדער אזא זאך ווי א סאך שטערענס ביז ווילאנג מען האט נישט געהאט קיין פארגעשריטענע טעלעסקאופס איז נישט געווען מעגליך צו אויפווייזן אז סאיז דא, אבער למעשה איז געווארן קריסטאל קלאר, אייביג האט די ''העכערע כח געוואנען'', סעהאט קיינער נישט זיך געקענט פארשטעלן איבער די כוחות הבריאה ביז איינשטיין איז געקומען און אזוי ווייטער;
סאיז פשוט חושך ואפילה, און מען איז נאך ביזי צו זיכן די ליכטיקייט אזוי ווי מען זיכט א וועג אן קיין waze, אבער עס איז נישט קיין שאלה צו סאיז דא, סאיז נאר א ווייטאג אויף די גרויסע טינקלקייט,
און מער איז עס א גרויסע התחייבות, אבער סוועט נאך זיין די טאג וואס עס וועט נתגלה, ווערן פון ווי ווייס איך ווייל איך גלייב און אזאך וואס איך ווייס, ודו''ק וק''ל וישמע חכם ויוסף לקח…וברוינפן לאמיר האפן זאל שוין קומען די ליכטיגע טאג

און איך טו מיך אן די בלעכענע הויזן און דער עולם קען אנהייבן….

טראמפ...ייטער האט געשריבן: מעמד הר סיני איז געווען ווייל מיין טאטע האט מיר געזאגט אז זיין טאטע האט אים געזאגט און אז זיין טאטע האט אים געזאגט אז ער איז דארט געווען און עס איז דא א וועלט באקאנטע כלל אז א טאטע גייט נישט איינרעדן קיין שטותים פאר קיין קינד אויב יא איז ער אדער קומט ער אן און

זייער א שוואכע טענה.

די ווייסט פון מעמד הר סיני מעשה, פון די זעלבע אור אלטע בוך, פון ווי דיין טאטע און זיידע און עלטער זיידע, ווייסן דערפון.

און בכלל וואס מאכט דיך טראכטן אז דיין טאטעס טאטע ביז ארויף איז געווען ביים הר סיני קען גאר זיין די ביסט א בן אחר בן פון א סלאוויק פויער

טראמפ...ייטער האט געשריבן: עס איז דא אסאך ראוית וואס מען זעט אז די תורה איז אמת איינע פון זיי איז די פיש
עס שטטיט און די תורה אז מען מעג נאר עסען עפעס מיט סנאפיר וקשקשת חזל זאגן אז די ריזן פארוואס די תורה האט מקדים געווען סנפיר איז ווייל אויב וואלט עס געשטאנען פארקערט וואלט נישט געדארפט שטיין סנפיר ווייל עס איז נאך נישט געטראפן געווארן בעולם א פיש וואס האט די קשקשים און נישט קיין סנאפיר (איך האב עס נישט געריסערטשט ) יעצט צו זאגן אזא סטעיטמענט דארף מען זיין זיכער אז מען ווייסט וואס מען רעדט עס עס לוינט זיך נישט צו פארפאטשקענען א גאנצע ריליגיע פאר אזא קלייניקייט

איך בין נישט באהאווענט מיט די מציאות הדברים, און אויב איז עס טאקע אזוי קען עס טאקע זיין א ראי' צו אמיתת התורה. אבער די וועג וויאזוי דו נוצסט עס איז זייער מאדנע, ווייניג זאכן זענען געזאגט געווארן דורך מענטשן בשם א רעליגיע וואס האט זיך ארויסגעשטעלט צו זיין פאלש? און אויב עס איז פאלש צופאלט אויך נישט די רעליגיע, די גלויביגע וועלן אייביג טרעפן וויאזוי עס צו פארענטפערן

שערי יושר האט געשריבן:

טראמפ...ייטער האט געשריבן: מעמד הר סיני איז געווען ווייל מיין טאטע האט מיר געזאגט אז זיין טאטע האט אים געזאגט און אז זיין טאטע האט אים געזאגט אז ער איז דארט געווען און עס איז דא א וועלט באקאנטע כלל אז א טאטע גייט נישט איינרעדן קיין שטותים פאר קיין קינד אויב יא איז ער אדער קומט ער אן און

זייער א שוואכע טענה.

די ווייסט פון מעמד הר סיני מעשה, פון די זעלבע אור אלטע בוך, פון ווי דיין טאטע און זיידע און עלטער זיידע, ווייסן דערפון.

און בכלל וואס מאכט דיך טראכטן אז דיין טאטעס טאטע ביז ארויף איז געווען ביים הר סיני קען גאר זיין די ביסט א בן אחר בן פון א סלאוויק פויער

אין אפשר איז טראמפ א בן אחר בן פונעם בעל שם הקדוש, הא...???

טראמפ… דיין מעמד הר סיני וואס דו ווייסט האט מען שוין עטליכע געמועסט דא אין שטובל אז עס איז זייער א שוואכע זאך. דו האסט עס נישט דערמאנט אלץ כוזרו אגרומענט. אבער דאס איז עס וויאזוי עס ווערט גערופן. און דאס איז שוין מופרך עטליכע מאל.
וואס איך וועל איבער דערמאנען אין קורצן.
צוויי מאל און נך שטייט אז א מענטש מיט לידערשיפ האט אויסגעלערנט די גאנצע תורה פאר כלל ישראל. מיט יעדע מענטש פאר זיך ווערט שוין א 50 פערצענט טשאנס צו מעמד הר סיני.
אז דו וועסט גלייבן מיט א בלעכענעקייט אן גיין אין דעבאטע וואסשע ביסטו בעסער פונעם נוצרי און איסלאמי

טראמפ...ייטער האט געשריבן:

שערי יושר האט געשריבן:

טראמפ...ייטער האט געשריבן: מעמד הר סיני איז געווען ווייל מיין טאטע האט מיר געזאגט אז זיין טאטע האט אים געזאגט און אז זיין טאטע האט אים געזאגט אז ער איז דארט געווען און עס איז דא א וועלט באקאנטע כלל אז א טאטע גייט נישט איינרעדן קיין שטותים פאר קיין קינד אויב יא איז ער אדער קומט ער אן און

זייער א שוואכע טענה.

די ווייסט פון מעמד הר סיני מעשה, פון די זעלבע אור אלטע בוך, פון ווי דיין טאטע און זיידע און עלטער זיידע, ווייסן דערפון.

און בכלל וואס מאכט דיך טראכטן אז דיין טאטעס טאטע ביז ארויף איז געווען ביים הר סיני קען גאר זיין די ביסט א בן אחר בן פון א סלאוויק פויער

אין אפשר איז טראמפ א בן אחר בן פונעם בעל שם הקדוש, הא...???

טראמפ אלץ אייניקל פון בעל שם איז א קלענערע מעגליכקייט הגם דו האלסט נישט חשבון צו אויב אלע אייניקלעך פונען בעל שם טוב האבן חתונה געהאט מיט יודן. אבער אונז יודיש פאלק איז פארטריבן געווארן פון ארץ ישראל זענען אונז אלע געוועהן די טונקעלע ברוינע קאליר הויט. היינט קוקן אויס רוסישע יודן וואס לאקאלע רוסן און דיישטע יודן ווי בלאנדע אריערן און ווי נאר אין אייראפע דו טרעפסט יודן קוקן זיי אויס פונקט ווי די לאקאלע באפעלקערונג.

אלבערט איינשטיין האט געשריבן:טראמפ… דיין מעמד הר סיני וואס דו ווייסט האט מען שוין עטליכע געמועסט דא אין שטובל אז עס איז זייער א שוואכע זאך. דו האסט עס נישט דערמאנט אלץ כוזרו אגרומענט. אבער דאס איז עס וויאזוי עס ווערט גערופן. און דאס איז שוין מופרך עטליכע מאל.
וואס איך וועל איבער דערמאנען אין קורצן.
צוויי מאל און נך שטייט אז א מענטש מיט לידערשיפ האט אויסגעלערנט די גאנצע תורה פאר כלל ישראל. מיט יעדע מענטש פאר זיך ווערט שוין א 50 פערצענט טשאנס צו מעמד הר סיני.
אז דו וועסט גלייבן מיט א בלעכענעקייט אן גיין אין דעבאטע וואסשע ביסטו בעסער פונעם נוצרי און איסלאמי

viewtopic.php?p=487839#p487839

פאר די אידן דא וואס מוטשען זיך צו גלויבן וועט אפשר זיין אינטערסאנט די פאלגנדע ציטאט פון א גאר באטעמ'טע און שארפע איד'ל, ד"ר יהודה פערל* (דא מינוט 38:36): "איך גלייב נישט אז גאט עקזעסטירט, אין פאקט - איך ווייס אז ער עקזיסטירט נישט, אבער דאך גלייב איך אין אים!"

ער איז מסביר אז ער נוצט גאט אלץ א פאעטישע באגריף און עס פאסט זיך זייער גוט אריין אין זיין לעבן.

און לענ"ד איז דאס די גענויע מכוון פון "לית מחשבה תפיסא ביה כלל."

*פאטער פון הקדוש דניאל פערל.

סתם פאר אינטרעסאנטקייט פון ווי נעמסטו דעס וועלעכע קאליר האר מיר זענענן געגאנגען און
קענסטו מיר זאגן וועלכע קאליר האר נח האט געהאט און אויב סאיז דעווען בלאנד ווי אזוי איז דא שווארץ און אויב בלאנד ווי קומט שווארץ אויף די וועלט....

אלבערט איינשטיין האט געשריבן:

טראמפ...ייטער האט געשריבן:

שערי יושר האט געשריבן:

טראמפ...ייטער האט געשריבן: מעמד הר סיני איז געווען ווייל מיין טאטע האט מיר געזאגט אז זיין טאטע האט אים געזאגט און אז זיין טאטע האט אים געזאגט אז ער איז דארט געווען און עס איז דא א וועלט באקאנטע כלל אז א טאטע גייט נישט איינרעדן קיין שטותים פאר קיין קינד אויב יא איז ער אדער קומט ער אן און

זייער א שוואכע טענה.

די ווייסט פון מעמד הר סיני מעשה, פון די זעלבע אור אלטע בוך, פון ווי דיין טאטע און זיידע און עלטער זיידע, ווייסן דערפון.

און בכלל וואס מאכט דיך טראכטן אז דיין טאטעס טאטע ביז ארויף איז געווען ביים הר סיני קען גאר זיין די ביסט א בן אחר בן פון א סלאוויק פויער

אין אפשר איז טראמפ א בן אחר בן פונעם בעל שם הקדוש, הא...???

טראמפ אלץ אייניקל פון בעל שם איז א קלענערע מעגליכקייט הגם דו האלסט נישט חשבון צו אויב אלע אייניקלעך פונען בעל שם טוב האבן חתונה געהאט מיט יודן. אבער אונז יודיש פאלק איז פארטריבן געווארן פון ארץ ישראל זענען אונז אלע געוועהן די טונקעלע ברוינע קאליר הויט. היינט קוקן אויס רוסישע יודן וואס לאקאלע רוסן און דיישטע יודן ווי בלאנדע אריערן און ווי נאר אין אייראפע דו טרעפסט יודן קוקן זיי אויס פונקט ווי די לאקאלע באפעלקערונג.

סתם פאר אינטרעסאנטקייט פון ווי נעמסטו דעס וועלעכע קאליר האר מיר זענענן געגאנגען און
קענסטו מיר זאגן וועלכע קאליר האר נח האט געהאט און אויב סאיז דעווען בלאנד ווי אזוי איז דא שווארץ און אויב בלאנד ווי קומט שווארץ אויף די וועלט....

דאכטצעך אז שם איז געווען ווייס, חם שווארץ, און יפת ברוינליך

דא האט @עגלה צוגעצייכנט די שטודיע וואס צייגט אז חוה איז געווען טינקל הויטיג.
http://www.kaveshtiebel.com/viewtopic.p ... 77#p440077

דאס איז זיכער אז אברהם אבינו איז געווען ווייס, און געהאט א שיינע קאלירטע בעקיטשע, און גערעדט אונגאריש