קאווע שטיבל

איך מיין אז יענקל דינק זיך נישט מיט יענע בריוו .ער האלט אויכעט אז וועבערמאן איז נישט זיכער שילדיג

לעמאן דזשוס האט געשריבן:יענקל, איי לאוו יו, יא אר מיי מען

דו גייסט באלד זיין אויפן האטליין..

פארדעם אליין גייט מען נאך נישט אויף יענעם האטליין דו ווייסט דאס גאנץ גוט אפליו זנות אליינס איז נאך נישט גענוג... אויף יענעם האטליין דארפסטו האבן א חשבון מיט איינעם און אסאך מאל איז דאס שוין אויך גענוג

למדן האט געשריבן:פארדעם אליין גייט מען נאך נישט אויף יענעם האטליין דו ווייסט דאס גאנץ גוט אפליו זנות אליינס איז נאך נישט גענוג... אויף יענעם האטליין דארפסטו האבן א חשבון מיט איינעם און אסאך מאל איז דאס שוין אויך גענוג

איך מיין אז ר'איז ענדליך געפייגערט. יעצט נאכגעקוקט. ר'האט נאכנישט אפדעיטעד זיןן בלאג פון ןןען די נידריגע שחורים האבן געשריגן "גילטי" אויף נ.וו.

BREAKING!!! EZRA FRIEDLANDER SPEAKS OUT ABOUT THE WEBERMAN TRIAL, "OUR COMMUNITY SHOULD NOT IGNORE MOLESTATION."

By Ezra Friedlander

Posted on 12/18/12

It’s now over a week since the verdict in the infamous Weberman trial has been announced, and our community is still reeling. This story has flamed our passions to unprecedented levels, and rightfully so. But now that the dust has settled somewhat, it’s time for some personal introspection.

Let’s have an honest conversation. The Weberman trial, for all practical purposes, has brought to light a painful issue that our community is reluctant to deal with. For many of us, it’s just too difficult to digest the truth about this case. As a parent of two young children, the oldest of which is now in kindergarten, I am personally horrified. I simply cannot fathom how vulnerable my child, or anyone’s child, can be and how devastating it would be if any harm would befall him.

To be fair, our community has so much to be proud of. We are second to none in every category of chesed and caring. Our record of achievement in terms of aiding the poor, the ill, the suffering, and the lonely is outstanding. We were the envy of the rest of society when our people joined forces en masse to help the victims of Hurricane Sandy. We showed compassion and caring to Jew and non-Jew alike. So why is it that in the area of protecting our children from predators we have failed so miserably? Perhaps this is why this case baffles me so.

We have built an infrastructure which successfully weeds out any negative elements that could harm our children, our families, and our community. We do everything possible to shelter our young ones from foreign influences. Yet in this one area, we have chosen to look the other way and to neglect our communal responsibility. Instead, we have preferred to remain passive in the face of this obvious aggression, even though it severely impacts the sanctity of our precious children. It just doesn’t make sense.

There are those among us who choose to defend the accused simply because their natural inclination cannot accept the fact that these things have happened. There are those who are simply too mortified to accept that this epidemic exists. I understand their feelings. I, too, am horrified beyond words.

Last week, as the trial captured the attention of the masses, I met someone who confided to me that his daughter’s best friend was also abused by this very same perpetrator. Stunned, I asked him if anyone else knows about this. “No,” he answered. “And that’s how it should remain.”

Who knows how many other young children are living among us, playing, learning, studying, sitting at the Shabbos table, and yet hiding a deep dark and terrifying secret in their hearts? Who knows how many shattered lives walk among us? Those that come forward are indisputably courageous and bold. But instead of being embraced by our community as heroes, they are shunned and terrorized. The victims are being treated as though they were at fault. Why?

The world is watching us, make no mistake about it. As someone who is engaged in the world of public relations and public opinion, I am sensing that the collateral damage of this trial has substantially affected the Orthodox Jewish community. And believe me when I tell you —public opinion matters.

Even Moshe Rabbeinu understood this. When Hashem chose him to advocate on behalf of klal yisroel before Pharoah, his response was that he is ‘aral sefosayim’, – meaning that he had a speech impediment. Moshe recognized the significance of advocating for the Jewish people and knew that their case must be presented carefully and with clarity. Even in Biblical times, public opinion mattered.

In modern day warfare, battles are raged, lives are lost, and territories are conquered. But the barometer of victory and defeat is not necessarily measured by the number of casualties or the land gained. It is measured more by the indiscriminate judgment of world opinion. The winner is the one who has gathered more positive comments on websites and social media and has conquered the hearts of the world’s people.

Be that as it may, the news media must also bear some responsibility for fanning the flames during the current fiasco. Quick to paint our entire community with a broad brush of defamation, they eagerly pounce on every story of an Orthodox Jew who is being investigated for any reason. The general tendency is to publish a large photo that plainly identifies the individual as a member of our community coupled with an insulting headline. More often than not, they randomly choose to classify him as a ‘Rabbi’ or ‘community leader’.

The repercussions to our community are very real. I am sensing a distancing from elected officials and others — people who have been sympathetic to our needs in the past. There is a sense among them that no one at the top is addressing this crisis satisfactorily. People have called me aside and asked me off the record why our leaders aren’t dealing with this issue. They can’t understand how circumstances could have allowed a perpetrator to spend so many unsupervised hours alone with his victim. “Is that allowed?” they ask me. “Isn’t this against your rules?” I fear that they are correct.

I am calling for a Marshall Plan, a total overhaul of the system similar to the one that recreated the infrastructure of the European continent after World War II. It is time for us to rebuild our own infrastructure. It is time to gather together all Yeshivos and educational institutions to implement a new series of policies and procedures that can deal with these issues in a practical yet effective manner. Simple changes like windows in every classroom, audio and video surveillance, and hiring licensed counselors and social workers, are just some of the improvements that could be made.

All of these changes should be administered under the haskama and supervision of our Torah leaders. Procedures should be put in place that would protect both the victim and the accused in the event that false allegations are ever presented. And it is precisely those among us who are convinced that Mr. Weberman is innocent who should be paving the way in implementing these changes. If this is not a wake-up call for our community, then what is?

It will be costly, for sure. But it can be done. We have the resources to build magnificent buildings for our communal institutions. What good are they if we cannot protect our children from what may be happening in these very same buildings? It is ironic that precisely our very own community, known for our trailblazing efforts to protect our children, is coming under fire for our meek response to this devastating crisis. We have managed to raise families largely unaware of the vulgarity of the world at large and the threats to our cherished traditions. Yet we can’t seem to take the necessary steps to safeguard our children from the villains in our very own midst.

I sincerely hope that recent events will force us to make the necessary changes. I pray that the outcry will finally come forth. But so far, the silence is deafening.

EzraFriedlander is CEO ofTheFriedlander Group,a public affairs and government relations

company based in NYC and Washington, DC. TheFriedlander Group

www.TheFriedlanderGroup.com

http://bit.ly/12ogAuB

אז העסקן ר' עזרא פריעדלענדער האט געפילט פאר וויכטיג צו זאגן זיין מיינונג אין פאבליק, מיינט דאס עפעס, עזרא פריעדלענדער איז נישט נחום ראזענבערג, ער איז נישט א מענטש וואס זוכט אונטערצוברענגען אונזער קאמיוניטי, ער האט אייביג געארבעט לטובת אונזער קאמיוניטי, און אויב וועט איר פונקטליך ליינען וואס ער שרייבט, רייסט ער בכלל נישט אראפ די אידישע קאמיוניטי, פונקט פארקערט ער ברענגט ארויס טאקע ווייל ס'איז דא אזויפיל חסד צווישן אונז אידן, טאקע וועגן דעם טוט וויי דער פאקט אז זייער אסאך מאל טוט מען ליידער איגנארירן מאלעסטעישאנס, און די קאנקסווענצן זענען זייער ביטער, און אויך רייסט ער אראפ די מידיא פאר אונז אזוי באשמוצן.
אשריך ר' עזרא אשריך!

גוט געזאגט

וואס פונקטליך האט ר׳ עזרא געטון פאר די קאממיוניטי

די ליסטע ווערט לענגער און לענגער. אבער אנשטאט מענטשן זאלן דערהערן און טראכטן "אולי, אפשר דאך איז דא א שאנס אז יש דברים בגו?", ווערט נאר די שווארצע ליסטע פון "סעלף העיטינג דזשוס" לענגער. נעבעך.

מר. דזשוס, וויפיל מענטשן דארפן פאראויס קומען כדי דו זאלסט אנהייבן צו חושד זיין אז עפעס טויג נישט?

outspoken האט געשריבן:באקומען אויף אימעיל ,ווייס נישט ווער ס'איז די שרייבער, כ'האב נישט קיין צייט צו ענטפערערן ווער ס'קען למצוה גדולה יחשב.

די אנפאנג ביז דא איז געמאלן וואסער און איז נישט נוגע אהער. פון דא האט באמת אויך נישט קיין שייכות צו די מעשה, נאר עס זעט אויס אז בכללות פארשטייסטו נישט פארוואס מען דארף בכלל עווידענס, אפי' ווען איינער האט גע'הרג'ט א צווייטן, קודם די פראסעקיוטער רעדט דאך אמת... שנית זייער שווער צו באקן א מעשה... שלישית ס'איז זיכער פארגעגאנגען עפעס אויב מ'איז גרייט זיך צו לאזן פארשמירן. אבער לאמיר דיר ענטפערן.

outspoken האט געשריבן:יעצט לאמיר פראבירן צו ענטפערן עטליכע "באמבע" קשיות וואס דער עולם האט ארים געווארפן דורכאויס די לעצטיגע פרשה:

1. ווי אזוי קען מען באשילדעגן איינעם אן קיין שפור פון "עווידענס"?
רוב שטעט לאזן נישט מען זאל ניצן אלץ עווידענס א פאליגראף (ליי דיטעקטער) טעסט ווייל זיי האלטן אז עס איז דאך דא א קליין פראצענט פון אומשילדיגע מענטשן וואס קענען אדורכפאלן די טעסט. דאס מיינט אז מען נעמט זייער ערענסט די טעמע פון באשילד און באווייז. נו, אויב אזוי ווי אזוי קען מען זיך פארלאזן בלויז אויף איינעמס ווערטער? איר מיזט פארשטיין די פאלגאנדע: 1. ווי פריער דערמאנט, א פראסעקיוטער מיז נישט נעמן א קעיס בלויז ווייל איינער האט באשילדיגט א צווייטן. ווען א פראסעקיוטער איז שוין גרייט צו גיין אין געריכט איז כמעט ווי הינדרעט פראצענט אז די מעשה איז אמת, און גלייבט מיר א פראסעקיוטער האט די בעסטע מיטלען אויף אינוועסטיגעישענס. רוב מאל וואס א דעפענס געווינט איז עס וועגן א טעקניקעליטי אין געזעץ, נישט ווייל די מעשה איז נישט אמת. 2. עס איז זייער זייער זייער שווער צו קענען אויפבאקן א זאפטיגע מעשה מיט הינדערטע איינצעלהייטן און עס דערציילן איינמאל און נאכאמאל און נאכאמאל און נאכאמאל פאר אינוועסטיגעיטערס און נישט געכאפט ווערן ביי קליינע ליגענטל. און עס איז אוודאי כמעט אומדערהערט אז איינער זאל קענען אדורכגיין א קרייץ-פארהער אין געריכט וואס דויערט אפאר טאג און און נישט געכאפט ווערן ביי קליינע ליגענטל. 3. נישט צופיל מענטשן (איבערהויפט אידן—נישט קיין חילוק ווי פרום) זענען אינטרעסירט צו באקומן עטענטשן אויף אזא נידערטרעכטיגע וועג. געווענליך ווען איינער איז גרייט זיך צו לאזן אזוי פארשמירט ווערן איז "עפעס" פארגעגאנגן.

1. זעט אויס איר זענט אין געריכט קיינמאל געווען, די פראסעקיוטער האט צום אמת קיין שייכות, וואס יא, ווען ער איז גרייט צו גיין אין קארט האט ער שוין מחליט געווען ווי ער גייט פארדרייען דעם קאפ, און ער האט גוט גוט צוגעגרייט דעם עדות און רוב מאל מיט הוילע לגיונות.
2. זעט אויס איר האט זיך מיט א לויער קיינמאל באגעגענט, צו אויפמאכן א מעשה איז פון די גרינגסטע זאכן, און איינמאל מען האט שוין געמאכט די מעשה און מען האט חדשים אויף חדשים זיך איינצו'חזר'ן ביז מען גלייבט שוין כמעט אליין אז עס איז טאקע נישט שווער דורך צו גיין א קרייץ-פארהער.
3. זעט אויס איר פארשטייט גאנץ קנאפ צו די תאוה פון נקמה און נצחון, פעלן דען מעשיות וואס אידן, יא אידן, האבן גורם געווען אנדערע אידן זאלן גע'הרג'עט ווערן, נישט צו ווערן איינגעזעצט, נאר מיתה, אלץ צוליב נקמה?

און טאקע צוליב דעם פארלאנגט זיך אין יעדע קעיס עווידענס.

outspoken האט געשריבן:2. אויב עס איז אמת פארוואס האט עס גענומן דריי יאר ביז זי האט אים באשלידיגט?
דער אמת איז איך שטיי און שטוין (נאכאמאל, אויב עס איז אמת) ווי אזוי איינער אין איר יונגע עלטער האט געהאט די דרייסטקייט און שטארקייט ארויסצוקומן אזוי "פרי". דריי יאהר הייסט שפעט? ניטאמאל הייסט 10 יאהר שפעט! פאוואס מיינט איר פיל שטעט האבן אינגאנצן אלימענירט די "סטעטשוט אוו לימיטעישן" ביי אזעלכע פעלער?

אלא מאי פארוואס טאקע האט זי זיך שוין יעצט גענומען די דרייסטקייט נאך פאר 10 יאר? ווילסט איך זאל דיר ענטפערן? אהה ווייל יעצט האט זי/ער געוואלט נקמה, האט מען געבאקן א מעשה.

outspoken האט געשריבן:3. פארוואס האבן אנדערע אים נישט באשולדיגט?
ראשית דבר רוב מערדערערס האבן נאר גע'הרג'ט איינעם נישט 15, דאס מאכט זיי נישט אויס מערדער. צוויטענס, די דיסטריקט אטורני ווייסט פון כאטש נאך איין פאל אבער די מיידעל איז נישט גרייט צו שטיין אין געריכט (צו ווייל זי איז נישט געניג שטארק, צו ווייל די עלטערן האבן איר געווארענט, צו ווייל די מוסד האט זיי געסטראשעט), און אזוי אויך איז דא נאך עטליכע פרויען וואס רעדן יעצט מיט עסקנים און זענען נישט געגאנגן צו די פאליציי.,

ראשית דבר, דא רעדט מען נישט פון קיין מערדער, דא רעדט מען וועגן מאלעסטעישן וואס ביי דעם איז די כלל אז רוב האבן מער ווי איינעם מאלעסטעט, אנדערש ווי מערדעריי, צווייטנס, די דיסטריקט אטורני האט אנפאנג געזאגט ער ווייסט פון כאטש 6 פעלער.... ווי זענען זיי אומגעקומען? וואס איז פלוצלינג געשען אז מען האלט נאר ביי איינס? און קענסט מיר מסביר זיין ווי אזוי דאס ארבעט (איך רעדט שוין נישט די לעגאלע חלק אז מען קען צווינגן צו קומען עדות זאגן, נאר פשוט לויט די מציאות)? די דיסטריקט אטורני איז דאך יעצט להשמיד ולהרוג אויף יעדער וואס וויל פארדעקן אונטערן קארפעט, און ער האט געווארענט אז יעדער וואס וועט פראבירן צו סטראשענען די וויקטעם'ס וכדו' גייט ער גיין בכל חומר הדין, און דא ווייסט ער פאר א פאקט אז איינער האט געטון א קריים, און ער ווייסט פאר א פאקט אז מען סטראשעט דעם וויקטעם און ער שווייגט.... און די ווילסט איך זאל דיר נאך גלייבן? (איך האב נישט דעם גוטן שפראך עס גוט אראפצולייגן, אבער דער וואס האט א גראדן קאפ פארשטייט די נקודה וואס איך זאג, און גייט דאס אין לעבן נישט גלייבן).
און פארוואס ווילסטו איך זאל דיר יעצט גלייבן אז עטליכע פרויען רעדן צו 'עסקנים'-בנים בלי שמות... פשוט ווייל די שרייבסט אזוי? איך וועל שרייבן אנדערש, עטליכע פרויען זענען געקומען רעדן צו 'עסקנים'.... אז קרויס האט זיי געזאגט אז די גאנצע מעשה הייבט זיך נישט אן ס'איז פשוט א נקמה אקציע.

outspoken האט געשריבן:יעצט איז מיין רייע אייך צו פרעגן דריי פראגעס:
1. קיין יודע מחשבות בין איך נישט אבער העלפט מיר ארויס דא אביסעל. די פאקט איז אז מען רעדט דא פון צוויי מאל א וואך פאר דריי יאהר וואס די צוויי האבן פארברענגט צוזאמן ביי א "סעשען", דאס קומט אויס צו 300 סעשענס. לאמיר אפילו אראפ נעמן 100 פאר ימים טובים און אפשר קעמפ, האלט מען ביי 200 סעשענס. יעצט במה נפשך, רעדט מען דא פון א מיידעל וואס מען האט געקענט ארבעטן אויף איר אידישקייט פראבלעמן דאן צו וואס באדארף מען 200 סעשענס צו ראטעווען איר נשמה? דאגעגן אויב האט מען נישט געקענט מאכן קיין פארשריט מיט איר, נו פארוואס דארף מיין טאכטער זיין געצווינגן צו זיצן מיט איר אין איין קלאס פאר דריי יאהר? שיק איר צו עפעס א סעמינערי ערגעצווי און זאל זי דארט זעהן איינער וואס וועט איר העלפן מיט איר "אישוס". מיז זי בלייבן א פארדארבענע סאטמערע וויליאמסבורגע מיידעל ווי איידער א פשוטע אידישע מיידעל אין פלעטבוש וואס ארבעט אויף איר אידישקייט? וואס איז די חשבון פון 3 יאהר וויליאמסבורגע טערעפי? צו בין איך משוגע?

הייסט איר באקענט זיך יעצט צום ערשטן מאל אין עולם הטערעפי? ס'איז דא וואס גיבן סאך מער ווי 200 סעשענס, און איך רעדט פון טערעפיסטן מיט לייסענס, איך בין נישט קיין טערעפיסט, אבער מיין פשוטע שכל זאגט אז די סיבות קענען זיין צענדליגע, איין סיבה למשל, אויב האט זי א פראבלעם צוליב די שטוב פון ווי זי קומט, קען דאס אנהאלטן ווילאנג זי גייט נישט וואוינען ביי א צווייטן, וואס דא איז פונקטליך געווען די פראבלעם? איך האב נישט קיין מושג, אבער איך גלייב ס'איז געווען אזא סארט וואס די פראבלעם איז נישט אוועקגעגאנגען, ממילא איז די איינציגסטע עצה געווען נאכאמאל טערעפי און נאכאמאל טערעפי.
אגב, נישט די ביזט געווען דער וואס האט געשריבן אז עס קען נעמען 10 יאר ארויסצוקריכן פון די זאכן? זאג, מיט וועלכע זאכן האט די קרויס עוסק געווען? נישט אין די סארט ענינים?? וואס ביזטו פלוצלינג געווארן אזוי תמימות'דיג נישט צו פארשטיין צו וואס דארף מען 200 סעשענס? נישטא ווער עס זאל לאכן...

outspoken האט געשריבן:2. לו-יצויר אז עפעס א "מהלך" האט ער יא געהאט מיט 3 יאהר טערעפי, דאן לאזט מיר אייך עפעס אריין רוימן אין אויער: איך קען אסאך רבנים, צדיקים, גאונים וירא שמים און אסאך עמך אידן. איך קען אסאך טערעפיסטס, פסיכעלאגן, און דאקטוירים. איך קען אייך זאגן קלאר בפה מלא אז קיין איינער פון זיי וואלטן נישט עומד בנסיון געווען ווען זיי זיצן מיט א יפת תואר צוויי מאל א וואך פאר דריי יאר. עס איז קיין מציאות שבעולם (חוץ אפשר אויב עס איז דא סערוועילענס קאמערעס). דער וואס וויל זיך אויף דעם טענה'ן איז א שקרן און האט קיין שייכות נישט מיט יראת שמים. אדרבא, איר פארשטייט אנדערשט?

אהא, קודם בין איך א שקרן פארן זיך וועלן טענה'ן און נאכדעם פרעגסטו צו איך 'פארשטיי' אנדערש, יא איך פארשטיי אנדערש, איך פארשטיי אז ווען די משפחה קומט אריין כסדר, וואס אין הלכה איז דאס נאך בעסער ווי סערוועילענס אפי' אויב האט מען נסיונות האלט מען זיך צוריק אלץ די פחד אפשר קומט יעצט די משפחה אריין.

outspoken האט געשריבן:3. דער גרויסער שאלה איז צו "ער" איז אליין שילדיג צו זענען שילדיג די אלע וואס האבן זיכער געמאכט אז ער האט פת בסלו ווען קיין ראקעט-סייענטיסט דארף מען נישט זיין אז "עפעס" האט דא נישט געשמעקט גוט. ווער האט ערלויבט אז אזא סיסטעם זאל קענען ווערן איינגעפירט? וויפיל מענטשן האבן געדארפט פארמאכן די אויגן כדאי דאס זאל קענען פאהרגיין אזוי לאנג?

איר ווילט זיך קלארער מסביר זיין? דאס איז א קעסטל רעטעניש?

outspoken האט געשריבן:צום שלוס וויל איך זאגן צו מיינע ברידער און שוועסטער (צו איר זענט מסכים מיט מיינע ווערטער 100 פראצענט צו נאר 30 פראצענט) אז איך האף אז איר וועט דערהערן מיט א קלארקייט אז אויב אין די גוי'שע וועלט ווערט 54% פון צנועות פארברעכן נישט איינגעגעבן צו די פאליציי, קענט איר זיכער זיין אז ביי ארטאדאקסישע אידן איז די נומער פיל העכער און ביי אונז חסידישע אידן איז די נומער קרוב צו 100%. דאס מיינט אז ארום אייך דרייען זיך נשמה-פרעסערס מיט א שמייכל, אזוי אויך דרייען זיך ארום אייך אויסגעלאשענע נשמות וואס לעכצן פאר אביסעל פארשטענדעניש און איינזעהניש. מיר זענען רחמנים בני רחמנים, לאמיר זיך פרעגן צו ידינו לא שפכו את הדם הזה ווען מיר זענען גרייט צו שרייען " זיכער זכאי" פאר אן אפשר רשע און מיר זענען ניטאמאל גרייט צו זאגן "אפשר זכאי" פאר די אפשר באטראפענע. לאמיר זיך פרעגן צו ידינו לא שפכו את הדם הזה ווייל מיר רעדן זיך איין אז מיר זענען מבינים דארט ווי מיר באלאנגן בכלל נישט? לאמיר זיך פרעגן צו ידינו לא שפכו את הדם הזה ווען מיר פארמאכן די אויגן ווען מיר ווייסן אז איינעמס בלוט גיסט ווי וואסער?

קודם ווי שטייט אין די תורה אז מען דארף איינגעבן צו פאליציי? אויב נעמט מען אליין קער (אויב מען נעמט), איז נישט גענוג? יא מיר שרייען "זיכער זכאי" פאר איינעם וואס מען וויל אים יעצט מאכן פאר אן 'אפשר' רשע, ממילא איז דאס א סתירה צו זאגן "אפשר זכאי" פאר די וואס זענען ביז היינט געווען "זיכער נישט זכאי" אין אידישקייט.
איז די שאלה פארקערט, ווי קענט איר זאגן ידינו לא שפכו את הדם הזה און איינזעצן א איד.

outspoken האט געשריבן:לאמיר זיך נישט האלטן אזוי אין גרויסן אז מיר ווייסן אלץ אויף דער וועלט ווען איך זאג אייך אז מיט דעם בריוו האב איך אייך בלויז געעפנט א קליין פענסערל איבער וואס עס גייט פאר. זאגטס א תפלה צו ג-ט און געטט אכטונג אויף אייער קינדער און הערט אויף צו פראווען מבינות ווי איר באלאנגט נישט. לאזט עס איבער פאר די "עכטע" טעריפיסטן און פאר די אומפארטייאישע עסקנים וואס זענען עוסק בצרכי ציבור באמונה און מיט א צובראכן הארץ.

איין זאך פארשטיי איך נישט, ביז פאר 60 יאר צוריק איז א עכטע טערעפיסט געווען א אמת'ע ירא שמים, א איד וואס האט פון דעם גוי נישט געוויסט (פארשטייט זיך עס האט נישט געהייסן מיטן נאמען טערעפיסט, אבער געטון דעם תפקיד האבן זיי), היינט איז א עכטע טערעפיסט איינער וואס האט געלערנט גוי'אישע מהלכים.....
אגב, ווער מיינסטו מיט די אומפארטייאישע עסקנים? פוט-סטעפס? אדער ווער נאך? אפשר נחום?

-

לעמאן דזשוס האט געשריבן:וואס פונקטליך האט ר׳ עזרא געטון פאר די קאממיוניטי

nothing

לעמאן דזשוס האט געשריבן:

יאנקל האט געשריבן:די ווערטער "נטיה", "ווארשיינליך" און "עפעס שולדיג" האב איך גענוצט דורכאויס דעם גאנצן אשכול. מיין מיינונג האט זיך נישט געטוישט, נאר נאכ'ן איבערזאגן אזויפיל מאל פאנגסטו אן כאפן וואס איך זאג.

וירא הקהל וישפוט....מען קען עס נאכקוקן אפאר דפים צוריק

חוץ טאמער דו האסט אומנאטורליכע כוחות צו מעקן אומבאמערקטערהייט

די שארפע טאן, די שפיזיגע רעטאריק, די איבערצייגנדע שפראך האט זיך זעכער גערוקט אין א צופרידנשטעלנדע ריכטונג

אפשר זאל ר' לעמאן דזשוס אויף קלערען וואס ער ווייסט מער ווי א נטי' און ווארשיינליך אים דעם ענין, מער ווי עניבאדי עלס.

שלום עליכם אידן,
איך בין נישט קיין שרייבער אין נישט קיין דיין, אבער עס איז כדאי צו באטראכטען די פאלגענדע פונקטן.
עי' סנהדרין כו: ד"ה החשוד על העריות. דחשוד על העריות הוא אע"פ שאין עליו עדים אלא שמועה בעלמא. קומט אויס אז חז"ל געבען אויף אזא איינעם וואס איז דא שמועות אהן קיין עדים, א דין פין חשוד על העריות.
יא איך ווייס אז מען קען מחלק זיין אויף טויזענט וועגן, אבער אויב וויל מען זיין אמתדיג אין נישט מגלה פנים בתורה שלא כהלכה, איז דא א שטארקע צד אז מכח די אלע ארענטליכע עסקנים וואס דערציילען פין אנדערע וויקטימס איז אויף עם דא שמועה פין עריות אין חז"ל רופען אים אן א חשוד על העריות.
גם עי' בסנהדרין ט: תוד"ה לרצונו רשע הוא. שנקרא חשוד אם גס בעריות ומתייחד עמהן. קומט אויס אז אויב איינער איז זיך נוהג מתייחד זיין עם הערוה איז ער א חשוד אויף דערויף.
איך מיין אז דאס איז נתברר געווארען אז ער האט מתייחד געוועהן מיט א שלאס וואס קען נישט געעפענט ווערן פין אינדרויסען.
נאך א נקודה. יעדער איז ביזי זאגען אז דא איז he said she said. עס איז אינטרסאנט אנצומערקן די גמרא סנהדרין ט: פלוני רבעו לאנסו הוא ואחר מצטרפין להרגו. דאס הייסט אז דער נרבע האט א דין ווי אן עד. אפי' ער איז דאך מעיד אויף א מעשה וואס איז געשעהן מיט זיך זעלבסט.
דאס הייסט אז ווען מען רעדט פין א זכר איז דא א געהעריגע עד אחד. איך פארשטיי אז דא רעדט מען פין א אשה. אבער מען קען דאך נישט האבען קיין טענה אויף די גויאשע סיסטעם וואס איז מקבל עדות אשה.
{רבא זאגט, אין אזוי ווערט געפסקנט אין רמב"ם עדות יב' ב', אז אפי' אויב ער זאגט פלוני רבע אותי לרצוני איז ער א כשרע עד, ווייל אין אדם משים עצמו רשע. קומט אויס אז אפי' מיר האבען רגלים לדבר [זיין אייגענע הודאה] אז ער האט עובר געוועהן אויף משכב זכר, קען ער מעיד זיין אויף די מעשה זעלבסט. אין די הלכה איז אז הוא ואחר מצטרפין להרגו.}
אויך איז מערקווידיג אז ביי געציילטע פעלער האט די תורה אין חז"ל געגלייבט א עד אחד אפי' א אשה. איינע פין די פעלער איז ביי די הארבע ציור פין איסור אשת איש. אויב א פרוי איז מעיד אז די מאן פין פלוניתטע איז געשטארבען, איז זי באגלייבט.
קומט דאך אויס אז אויף איינצעלנע פעלער האבען חז"ל מתיר געוועהן פאר אן אשת איש חתונה צו האבען ע"פ עד אחד אין אפי' אויב די עד אחד איז א אשה. רמב"ם הלכות עדות פרק ה' הלכה ב' ג'. הייסט דאס אז עס איז דא גאנץ אן ערענסטע דרגא פין נאמנות וואס א פרוי אז מעיד. אין ווי פריער געשמועסט, אז דערציילען א מעשה וואס איז געטוהן געווארען מיט זיך זעלבסט, הייסט א עדותשאפט.
גם עיין בנדרים צ:. שלש נשים יוצאות וכו'. אז מתחלה האט מען געגעבען נאמנות פאר א פרוי צו זאגען צו איר מאן אז טמאה אני לך. ומפרש הר"ן שם "דמדינא ודאי אין האשה נאמנת לומר טמאה אני לך להפקיע את עצמה מבעלה שהיא משועבדת לו אלא משום דהא מילתא דטמאה אני לך כסיפא לה תקינו במשנה ראשונה להימנוה דאי לאו דקושטא קאמרה לא הות מזלזלא נפשה למימר הכי".
זעהן מיר דא אז מען צווינגט א מאן צו גט'ן זיין ווייב מכח אירע ווערטער אז זי האט מזנה געוועהן, אין אונזערע הייליגע חז"ל האבען איר באגלייבט, חאטשיק זי איז אן עד אחד אין א אשה [געדענקט מען רעדט דא פין א אשה וואס זאגט אז זי האט מזנה געווען לרצונה], פשוט ווייל "דאי לאו דקושטא קאמרה לא הות מזלזלא נפשה למימר הכי". {ועיין בשו"ת צמח צדק אבה"ע סימן ש' דמביא ראיה מתוס' שם דהנאמנות הוא מעיקר הדין. דכיון דלא עבידא לבזויי נפשה, היא נאמנת מדינא. והא דלבסוף לא האמינה הוא ענין של כח ביד חכמים לעקור דבר מן התורה}. דאכט זיך אויב אזוי אז עס איז דאך דא א שטיקעל סברא {יא איך ווייס מען קען אויסטרעפען חילוקים אבער מען דארף זיין אויפריכטיג אביסל} אז דא ווען עס פשוט כפשוטו די אלע בזיונות וואס אירע ווערטער ברענגען אויף איר אין אויף איר גאנצע משפחה, אז מען זאל פארשטיין אז דא איז דא אן ערענסטע נאמנות.
{גם עיין בנימוקי יוסף יבמות כח. בענין נאמנות אשה לומר מת בעלי, שהקשה איך מאמינים לאשה ועד אחד וכו'. עיין שם דמביא בשם הריטב"א "דקים להו לרבנן דממילתא דעבידא לגלויי ושהחמרת עליה בסופה כל כך ודאי קושטא קא מסהיד וכי דייקא ומנסבא שפיר מנסבא ואנן סהדי במלתא ופרסום כזה נחשב בכ"מ כעדות גמורה ואפי' מדאורייתא והכתוב מסרו לחכמים לדעת אי זהו דבר מפורסם וניכר דברי אמת שיהא חשוב כעדות.
זעהן מיר נאכאמאל אז עס איז דא אסאך ציורים וואס די אומדנא מאכט אונז אננעמען די זאך אזויווי צווי עדות.}
מען דארף געדענקען אז זיך אננעמען פאר איין צד מכח אן עם הארצישער פרומקייט, גדר'ט זיך אין מגלה פנים בתורה שלא כהלכה חלילה.
פארשטייט זיך אז די סברא געבט אויך מיט אז עס איז בכלל נישט דא קיין מאטיוו זי זאל אויפמאכען אזא מעשה. די טענה מיט אן אלטע בויפרענד איז דאך אינגאנצען נאריש. מען האט דאך סך הכל נאר ארעסטירט יענעם בויפרענד. איז דא עדות אז זי איז געווען אויס מענטש דעמאלטס? איז דא עדות אז זי האט אים אזוי ליב אז זי איז גרייט פארדעם מפקיר צו זיין איר לעבן, אין דאס לעבען פין איר גאנצע משפחה? אוודאי נישט. זי איז שוין לאנג מיט א צווייטען אין טאקע חתונה געהאט אויך. עס איז פשוט נישט קיין לאגישע מאטיוו. סתם אויפצובויען א מגדל הפורח באויר אז די איין מעשה האט איר געמאכט וועלען אזא נקמה איז לגמרי נאריש.
אויך דארך מען געדענקען אז ע"פ די ווערטער פין נ. וו. זעלבסט האט זי נישט געוואוסט אז ער איז געוועהן אינוואלווד אין די בויפרענדס ארעסט. ביטע קוקט די ווערטער אין New York Times Dec 5.
“Mr. Weberman testified on Wednesday that he had indeed told the father, but had falsely assured the girl that he knew nothing about what had happened. “So she wouldn’t have known,” about his involvement said Kevin O’Donnell, an assistant district attorney. “Right,” Mr. Weberman said.”
איך בין דא בכלל נישט אויסען צו פסקענען אויף נ. וו. איך בין אבער אויסען צו בעטן א משהו רחמנות אויף די קרויס משפחה, אין יא, אויך די קרויס/דייטש ווייבל.
יא ער איז לכל הדעות א חשוד על העריות. יא עס זענען דא דיינים {אמת, נישט וויליאמסבורגע} וואס האלטען אז מען מעג אין מען דארף מעלדען. יא זי איז א וויטנעס. אין די דזורי דארף מאכן חקירות ודרישות אין דערנאך קומען צו א מסקנה.
אמת אז זי איז נאר איין עד. אבער וואו עס איז מבואר אין רמב"ם אז די עיקר פין עדות איז די חקירות ודרישות {רמב"ם הלכות עדות פרק א' הלכה ה'}. איז דאך אביסל יושרדיג צו טראכטען אז א חשוד על העריות מיט אסאך אסאך שמועות אויף מעשים אשר לא יעשו, צוזאמען מיט אסאך חקירות ודרישות אין קראס עקזעמינעישען פין לאיורס פין א האלבען מיליאן דולר, זאל אונז מאכען טראכטען אז אפשר טאר מען נישט בארעדען אין באשמוצען די קרויס/דייטש ווייבעל. אין אפשר דארף מען אפי' ערוועקען א רחמנות געפיל אויף א אידיש קינד פין צוועלף יאר וואס איז אדורך שבעה מדורי גיהנם פאר דריי יאר.
איז דען נישט מסתבר אז אויב מאכט איינער אויף אזא שרעקליכע ליגענט פאר עפעס אן אומפארשטענדליכע סיבה, זאלען זיין גענוג עדות וואס זאלען זאגען אז זי פלעגט כסדר אויפמאכען מעשיות אויף מענטשען וואס זי האט געוואלט פיקסען? דאס רופט זיך character witness. אין אויב האבען די טאפ נאטש אדוואקאטען נישט געקענט אפירזיכען קיין מיידליך וואס זאלען עדות זאגען אז דאס איז איר מהלך, דעמאלט איז מסתבר אנצונעמען אז עס איז נישט דא קיין עדות. געדענק אז איר גאנצע קלאס אין סאטמער געהערט צו א קאמיונטי וואס מאכט מאסיווע פאנדרעיזערס לטובת נ. וו.
יא זי האט געטוהן מעשים אשר לא יעשו ביי די פיפצען מיט א בויפרענד. אבער געוואלד, אפשר קען מען דאך ערוועקן אביסל געפיהל פאר א אידישע נשמה וואס איז מעגליך אדורךגעאנגען אזעלכע באלעסטונגען. אין אפשר קען מעט טרעפן אין אונזער הארץ א פלאץ פין לימד זכות אז מיר וואלטען נאך אזעלעכע אומשטענדען {ח"ו ח"ו, אויף אלא שונאי ישראלים געוואונטשען} נישט געוועהן בעסער.
געוואלד וואס טוט זיך מיט להציל העשוק מעשקו?
איך זאג נאכאמאל אז איך קום נישט דא מחייב זיין נ. וו.
נ.ב. איך פארשטיי נישט וואו שרייבערס פין צייטונגען האבען מיינונגען אויף די דזורי'ס פסק, אן האבען אדורךגעליינט די טרענסקריפטס.
וואו פריער דערמאנט איז חקירות ודרישות די הויפט זאך פין עדות. {איך פרוביר נישט צו זאגען אז די דזורי טוט לויט די חוקי התורה, איך וויל נאר ווייזען אז ביי אונזער הייליגע תורה זענען די דיני נאמנות נישט אזוי אנדערש}
אפשר ווען מיר ליינען איבער פונקטליך וויאזוי די טעראפיסט האט דערציילט וואו עס איז צוגעגאנגען, אין וויאזוי זי האט דאס ארויסבאקומען פין איר, וואלטען מיר פארשטאנען די פסק פין די דזורי.
אפשר ווען מיר הערן אלא דעטאלען אין דאטוםס אין אנדערע פרטים, וואלטען מיר פארשטאנען די דזורי?
פארוואס שאהלט מען דא מיט אלע ערליי קולות, אין מען שעלט מיט אלע ערליי קללות די דזורי, אן דעם וואס מען ווייסט וואס די דזורי האט געהערט? אפשר וואלט איר זעלבסט נישט אנדערש געפסקנט.
איך האב נישט דא קיין רחמנות אויף די דזורי איך רעד נאר אין עצם הענין צו פארשטיין אביסעל אז עס איז דא אן אנדערע צד וואו אויפצורייצען אז עס איז סתם אנטיסעמטיזם.
טראכט אריין אז שכלדיג איז זי פינקט אזויווי א פרעמדע מענטש וואס איז א witness אויף א מעשה נבלה . ד.ה. אויב קומט איינע עדות זאגען אז זי האט געזעהן וויאזו שמערל האט מאלעסטעט א צוויי יעריג קינד. אין לאמיר זאגען אז מען רעדט פין פשוט טאטשען די קינד במקומות המכוסים, וואס עס איז נישט שייך קיין פיזיקל עווידענס. וואס דארף די דזורי טוהן אויף אזא פאל? איז דען נישט פשוט אז זיי דארפען גוט חוקר זיין די עד. אין אויב זיי זעהן נישט קיין ערענסטע סתירות, אין אויך נישט קיין שום לאגישע מאטיוו פארוואס די וויטנעסס זאל פאבריצירען די מעשה, דארפען זיי אננעמען די עדות? ווער רעדט נאך ווען די דזורי הערט אז זי האט בכלל נישט געפלאנט צו גיין אין קארט, אין אז די עדות האט דאס פשוט דערציילט פאר איר טעראפיסט? ווער רעדט נאך אז לויט שמערל'ס פראטאקאל האט ער נישט געטאהרט זיין אליינס מיט דעם קינד אין איין שטוב.
איך זאג נישט אז איך ווייס צו זיי האבען גערעכט געפסקנט {איך רעד דא ע"פ זייערע חוקים} איך זאג נאר אז אהן צו זעהן די טרענסקיפטס איז ממש נאריש צו זאגען א מיינונג אויף זייער פאזישען.
עכ"פ אפשר דארף אונז דאס מאכען ציטערען פין רעדן מיאסע ווערטער אויף איינע וואס האט מעגליך אזויפיל געליטען על לא עוול בכפה?
ושמעתי כי חנון אני.
אין די זעלבע צייט זענען מיר אידן שומרי תורה ומצוות. אין מיר דארפען וויסען פונקטליך וויפיל אין ווי ווייט נ. וו. האט א דין חשוד על העריות. אין ח"ו נישט חושד זיין מער וואו די הלכה פאדערט.

אה! נאך א ניק ספעציעל געעפענט פאר דעם אשכול

יוש מאכט ער א קוגעל
ריכטיגער מגלה פנים בתורה שלא כהלכה

עס דערקענט זיך אז ער האט שוין לאנג נישט געלערנט
נערישע סברות - געפלאכטן מיט שקרים
אז איך וועל האבן אפאר מינוט וועל איך ענק אנווייזן זיין עם הארצות

איך פארשטיי נישט פארוואס ער מיטשעט זיך אזוי צו טרעפן דעם נחמיהן חייב
פרוביר קודם ע"פ הלכה מברר צו זיין אז ער איז זכאי
דערנאך אז סגייט נישט לייג עס עכ"פ בספק
פרעג אנדערע וואס זיי האלטן
אזוי בויעט זיך אן עכטע ערליכע תשובה
צדדים להתיר צדדים לאיסור, צדדים לחייב צדדים לזכות

וואס זיכט ער אזוי דעם צד חיוב

פארוואס זענען מענטשן אזוי שלעכט

בן ישראל האט געשריבן:אז העסקן ר' עזרא פריעדלענדער האט געפילט פאר וויכטיג צו זאגן זיין מיינונג אין פאבליק, מיינט דאס עפעס, עזרא פריעדלענדער איז נישט נחום ראזענבערג, ער איז נישט א מענטש וואס זוכט אונטערצוברענגען אונזער קאמיוניטי, ער האט אייביג געארבעט לטובת אונזער קאמיוניטי, און אויב וועט איר פונקטליך ליינען וואס ער שרייבט, רייסט ער בכלל נישט אראפ די אידישע קאמיוניטי, פונקט פארקערט ער ברענגט ארויס טאקע ווייל ס'איז דא אזויפיל חסד צווישן אונז אידן, טאקע וועגן דעם טוט וויי דער פאקט אז זייער אסאך מאל טוט מען ליידער איגנארירן מאלעסטעישאנס, און די קאנקסווענצן זענען זייער ביטער, און אויך רייסט ער אראפ די מידיא פאר אונז אזוי באשמוצן.
אשריך ר' עזרא אשריך!

וואספארא געלעכטער. פרידלענדער ארבעט פאר זיך ער איז א פי אר גיי וואס ער טוהט און זאגט שטייט איינער אונטער דעם וואס באצאלט. די שאלה איז ווער באצאלט יעצט? ער האט קלאר נישט גענומען א שטעלונג בחנם. דער געהערט פון איינעם'ס חבר'ס טאכטערס שוועסטער מאכט שוין פשוט לאכן. מיר אלע וואס הערן אין מקוה וואס יעדער טוהט אונטערן דאכענע האבן קיינמאל גארנישט געהערט אבער הורוויץ פון מאנסי מיט פרידלענדער פון בארא פארק האבן געהערט פונקטליכע וואס האט פאסירט צו ווילאמסבורגע מיידלעך.

אדרבא ואדרבא, זיי ערליך מברר לזכותו של נ. וו.
איך האב גאנץ קלאר געשריבען אז איך קום ח"ו נישט מהפך זיין בחובתו. איך בין נישט קיין תשובה שרייבער אין אוודאי נישט ווען איך האב נישט די פאקטן.
איך בין זיכער אז אורייתא קא מרתחא ביה אין וועגען דעם האט איר מיך טיטולירט מגלה פנים בתורה שלא כהלכה אין אויך אז איך בין א שקרן, ועוד.
כדי שיהיה דבריך נשמעים איז כדאי אז איר זאלט זאגען אייערע נקודות בניחותא, אין איך בין אוודאי אין אוודאי גרייט אויסצוהערען.
גלייבט מיר אז איך איך האב פרובירט אין מיינע ווערטער במיטב יכולתי, נישט צו רעדן בנוגע די זכות או חובה פין נ. וו. דאס איינציגע זאך וואס איך האב געזאגט אויף נ. וו. איז אז מכח די אלע שמועות ועוד, איז ער א חשוד על העריות. אדרבא אז איר קענט מיר ווייזען אז על אף די אלא שמועות פין ערליכע אידן עסקנים וואס זאגען קלאר אז זיי ווייסען בידיעה ברורה פין כך וכך איסורי עריות וואס מען איז באגאנגען, הייסט דאס ניטאמאל א חשוד על העריות, וועל איך זאפארט צוריקציען פין דעם.
אזוי ווי איר זאגט אז איר זעהט גרויסע טעותים אין נאך ארגער, אין מיינע ווערטער. בעט איך אייך אז איר זאלט עס שרייבען דא ווי פריער.
אבער חכמים הזהרו בדבריכם, פרובירט צו רעדן ערליך אין נישט העצעריש.

בן ישראל האט געשריבן:אז העסקן ר' עזרא פריעדלענדער האט געפילט פאר וויכטיג צו זאגן זיין מיינונג אין פאבליק, מיינט דאס עפעס, עזרא פריעדלענדער איז נישט נחום ראזענבערג, ער איז נישט א מענטש וואס זוכט אונטערצוברענגען אונזער קאמיוניטי, ער האט אייביג געארבעט לטובת אונזער קאמיוניטי, און אויב וועט איר פונקטליך ליינען וואס ער שרייבט, רייסט ער בכלל נישט אראפ די אידישע קאמיוניטי, פונקט פארקערט ער ברענגט ארויס טאקע ווייל ס'איז דא אזויפיל חסד צווישן אונז אידן, טאקע וועגן דעם טוט וויי דער פאקט אז זייער אסאך מאל טוט מען ליידער איגנארירן מאלעסטעישאנס, און די קאנקסווענצן זענען זייער ביטער, און אויך רייסט ער אראפ די מידיא פאר אונז אזוי באשמוצן.
אשריך ר' עזרא אשריך!

הוא אשר דיברתי. עזרא פרידלאנדער אין זיין לאנגן עסיי נעמט נישט קיין שטעלונג איבער די שולד אדער אמשולד פון נחמי' וועבערמאן. באלד אין אנהייב זאגט ער זיך ארויס א קעגן מאלעסטעישן.ווער איז דען יא פאר מאלעסטעישן? חוץ נאמבלא ימ"ש. ס'איז עפעס משמע אז ער זאגט מוסר פאר'ן היימישן עולם אז מ'טאלערירט דאס יא. ווען איינער נעמט א נייטראלע שטעלונג אדער איז נוטה צו זאגן אז נ.ווב. איז אומשלדיג אין דעם פאל, מיינט נאכנישט אז מ'פארדאמט נישט מאלעסטעישן. ספעציעל ווען ס'איז פאראן שטארקע הוכחות אז זיין באשולדיגער האט געהאט מאטיוון איהם אריינצודרייען אין פעקל פאר יעדן פרייז אפילו דורך זאגן ליגנט און אויסטראכטן מעשיות וואס ער זאל האבן מכלומר'שט געטון. נאך א זאך איז כדאי צו באמערקן אז חסידישע יודן און זייער לעבנסשטייגער זענען די לעצטע גרופע אין אמעריקע אנטקעגן וועם מ'קען אלץ זאגן און שרייבן זיי צו בשמוצן אן מורא אז מ'וועט באשטראפט ווערן. ווען למשל איינער זאל זיך אונטערנעמען צו באשמוצן דעם טייל פון די באפעלקערונג פון ווי די אומפארשעמטע דזשורי איז געקומען צוליב דעם הויכן פראצענט פון ווייאלענט קריים וואלט מען איהם ארונטערגעריסן, פארדאמט און באיקאטירט אלס "ראסיסט". אבער ווען מ'זאגט דאס און נאך ערגערס אויף חסידיש'ע יודן אלס א גרופ שווייגט א יעדער .

אריינגעטראכט האט געשריבן:יוש מאכט ער א קוגעל
ריכטיגער מגלה פנים בתורה שלא כהלכה

עס דערקענט זיך אז ער האט שוין לאנג נישט געלערנט
נערישע סברות - געפלאכטן מיט שקרים
אז איך וועל האבן אפאר מינוט וועל איך ענק אנווייזן זיין עם הארצות

איך פארשטיי נישט פארוואס ער מיטשעט זיך אזוי צו טרעפן דעם נחמיהן חייב
פרוביר קודם ע"פ הלכה מברר צו זיין אז ער איז זכאי
דערנאך אז סגייט נישט לייג עס עכ"פ בספק
פרעג אנדערע וואס זיי האלטן
אזוי בויעט זיך אן עכטע ערליכע תשובה
צדדים להתיר צדדים לאיסור, צדדים לחייב צדדים לזכות

וואס זיכט ער אזוי דעם צד חיוב

פארוואס זענען מענטשן אזוי שלעכט

איך זע נישט ווי פונקטליך ער זוכט מחייב צו זיין, אפשר ציטירסטו די ווערטער ווי ער זאגט דאס? וואס איך האב פארשטאנען פון עם אז אפגעזעהן צו ער איז זכאי אדער חייב, דארף מען חאטש למיחש מיהא בעי, אז זי איז טאקע די קרבן און נישט נקמה נעמען אין איר און אין איר משפחה.

געפילטע, נאך פינעף דפים צו גיין צום גליק נומער הונדערט

לאמיר אנגיין

דאס איז דאך די ציל, ווען מ'קומט צום מאה'לע שטעלט מען קידוש.