סיפורי צדיקים

[berlbalaguleh]

עס ווערט פארציילט (אין די אנאלעקטס) אז ווען קאנפושעס האט געטראפן יאן הוּאי, פון זיינע גרויסע תלמידים, וואס איז אפגעטיילט געווארן פון אים בשעת זייערע מיטמאכענישן, האט ער אים געזאגט, ״איך האב געמיינט אז דו ביסט שוין געשטארבן״. האט ער אים געענטפערט, ״בשעת דער רבי לעבט ווי אזוי וואלט איך מיך געוואגט צו שטארבן״.

‏אפשר א שטיקל קנייטש אין דעם אז כל זמן שהתלמיד קיים כאילו הרב קיים (עיין ברש״י דברים לא כט)... [אז דער רבי לעבט נאך זיין צייט איז עס דורך די לעבן (ומעשים) פונ׳ם תלמיד]

*
וואלט מען איהם געקענט אנרופן ..."חצי נזק"...~ נאכ'ן אריגינאלן חצי נזק פון די שטאט מונקאטש...!
מ׳דערציילט אז דער אראבישער חכם אל-פאראהידי איז געשטארבן ווייל ער איז געווען אזוי פארטראכט אין אויסחשבונ׳ען אז זיין משרתת זאל נישט ווערן בעוול׳ט, אז ער האט בטעות אריינשפאצירט אין א מאסק און זיך אריינגעקלאפט אין עפעס גאר שטארק.

*

ס׳דא וואס זאגן אז דער דאנישער אסטראנאמער טייקא בראהי איז געשטארבן דורך דעם וואס ער האט זיך געדארפט איינהאלטן פון גיין אין ביה״כ ביי א סעודה מחמת אימת וכבוד המלכות, און דאס האט געשטאדט צו זיין בית השתן.

ער האט אויך געהאט פארלוירן א חלק פון זיין נאז אין א שווערד דיול מיט מאנדעראפּ פּארסבערג, וואס איז צושטאנד געקומען ווען זיי האבן זיך גע׳טענה׳ט איבער ווער ס׳איז דער גרעסערער מאטעמאטיקער. די דיול האבן זיי געהאט אין די פינסטער און דעמאלטס האט מאנדעראפּ אים אפגעשניטען/אפגעהאקט א חלק פון זיין נאז. פון דעמאלטס אן איז ער געגאנגען מיט א פראסטעטיק געמאכט פון אייזן [בראס]. פאר א יומא דפגרא זאגט מען אז ער האט געהאט א פראסטעטיק פון גאלד אדער/און זילבער.

[מי אני]

אריסטו פארציילט איבער טעיליס (וואס ווערט פארעכענט ווי דער ערשטער גריכישער פילאזאף) אז ער האט שפאצירט קוקענדיג און באטראכטענדיג דעם הימל און מערכת השמים אז ער איז אריינגעפאלן אין א קוואל. א דינסט-מיידל איז דארט געווען און געלאכט פון אים. וואס מ׳לערענט זיך דערפון איז אז מ׳קען זיין אזוי פאָקוּסירט אויף העכערע/טיפע זאכן אז מ׳טוהט פעהלן צו אנערקענען די פשוט׳ע אמת ומציאות הנראה לעינים אפילו פאר די פשוטי עם.

מ׳פארציילט אויך אז ער האט אויסגע׳חשבונ׳ט די וועטער פון פאראויס אויף צו פּרעדיקטן ווען זיתים וועלן גוט וואקסן, און דערנאך איינגעקויפט אלע פּרעסעס אויף צו קאָרנערן די מארקעט. ווי אויך האט ער מיט חכמה צוטיילט א טייך (דורך א דעם וכדומה) אין צוויי, כדי עס זאל זיין נידעריגער אויף צו קענען גרינגער דורכגיין.

[מי אני]

מ׳פארציילט אויך אז ער האט אויסגע׳חשבונ׳ט די וועטער פון פאראויס אויף צו פּרעדיקטן ווען זיתים וועלן גוט וואקסן, און דערנאך איינגעקויפט אלע פּרעסעס אויף צו קאָרנערן די מארקעט.

און ער האט שוין געהאט געלט פון פאר דעם. ער האט געזאגט אז ער האט דאס געטוהן כדי אויף אויפצוווייזן ווי גרינג ס׳קען זיין צו מאכן געלט ווען מען חשבונ׳ט אויס זאכן מיט שכל מעיקרא, ווי זיך צו פארלאזן אויף אבערגלויבן.

***

דייאדזשעניס פארציילט אז דריוש האט געשוקט א בריוו צו העראקליטוס וואו ער האט אים אויסגעלויבט אויף זיין חכמה און אים געבעהטן צו קומען קיין פרס ווייל ער וויל זיך טרעפן מיט אים. היראקליטוס האט אים אפגעזאגט זאגענדיג אז ער איז העכער פון סתם קנאה תאוה וכבוד וואס מענטשן האבן, וואס א חלק פון דעם איז דאס זיך לעכצן צו באקומען כבוד און אנערקענונג פון מלכים.

ער האט נישט געהאלטן פון דעם (ברכות ט:) לעולם ישתדל אדם לרוץ לקראת מלכי וכו׳...

*

לסוף ימיו האט העראקליטוס געליטן פון עדימא. דאס איז ווען די גוף אנהאלט צופיל וואסער אין די מוסקלען. ער איז געגאנגען צו די חכמי הרפואה בימיו, אבער ער האט נישט געוואלט אננעמען זייערע עצות ווייל ער האט זיך געהאלטן קליגער ווי זיי. ער האט זיך אריינגעזעצט אין צואת השור חשבונ׳ענדיג אז ווען די זון וועט דאס אויסטריקענען וועט דאס אויך אויסטריקענען די איבעריגע וואסער אין זיין גוף (ער האט סתם אזוי געהאלטן אז אלעס איז בעצם יסוד האש). ער איז אבער געשטארבן דערפון.

‏בדרך צחות א שטיקל רמז צו (עירובין כא:) המלעיג על דברי חכמים [די חכמי רפואה בדורו] נידון בצואה רותחת...

***

הגם אנאקסעגאראס איז געווען רייך זענען דא וואס זאגן אז ער׳ט דאס אוועקגעגעבן כדי עס זאל אים נישט שטערן אין זיין קנין חכמה. ס׳דא וואס פארציילן דאס אז ער׳ז אמאל אוועקגעפארן און ווען ער׳ז צוריקגעקומען האט ער געזעהן אז אלעס איז חרוב געווארן. האט ער געזאגט, ״ווען נישט דאס זאל חרוב ווערן וואלט איך חרוב געווארן.״

***

די סאפיסטס און זייער חדר אין יון זענען ארויסגעהויבן דעם ענין פון ווערטער און ריכטיגע רעטאריק, און ווי אזוי מ׳דארף זיך ריכטיגערהייט צו טענה׳ן. דאס איז געגאנגען צוזאמען דערמיט וואס בעצם האבן זיי געהאלטן אז ״אמת״ איז בעצם רעלאטיוו צו יעדן איינעם עקסטער (עכ״פ ווי אזוי אפלטון האט זיי פארשטאנען), און די איינציגסטע זאך וואס איז בעצם שייך איז נאר אויפצוווייזן דעם אנדערן דיין פערספעקטיוו מיט ווערטער (ועיין כאן). למשל, אפלטון זאגט נאך בשם דער סאפיסט פּראטיקוס אז ״א מענטש זאל דעבאטירן, נישט טענה׳ן״.

פּראטאגאראס ס׳איז געווען איינע פון זיי. מ׳דערציילט אויף אים אז איינמאל האט איינע פון זיינע תלמידים נישט געוואלט צאלן די שכר לימוד, און זיי האבן געהאלטן פאר׳ן גיין אין געריכט. האט פּראטאגאראס אים געזאגט אז ער זאל אים צאלן ממ״נ: אויב געווינט פּראטאגאראס אין געריכט דארף ער דאך אים פשוט צאלן עפ״י הפסק. און טאמער געווינט די תלמיד ווייזט דאס דאך אז פּראטאגאראס זיין מלמד האט אים גוט אויסגעלערענט ווי אזוי זיך צו טענה׳ן...

ומאידך גיסא זאגט מען אז פּראטאגאראס האט געלאזט צאלן וואס אימער די תלמידים האבן געוואלט (אבער עכ״פ עפעס), ווייל אזוי זיכער איז ער געווען אין ווי נוצליך, גוט וכו׳ זיין לערע איז.

*

אויף אים פארציילט מען אויך אז מעיקרא איז ער געווען א טרעגער. איינמאל האט אים דעמאקריטוס (דער וואס האט גע׳טענה׳ט פאר אטאמיזם: אז אלעס קומט צום סוף אן צו באשטיינדלען וואס מ׳קען נישט צוטיילן) געזעהן שלעפן א בינטעל האלץ וואס ער האט צאמגעבינדן מיט מיט שטריק מיט א געוואלדיגע דזשיאמעטרישע מאטעמאטישע פונקטליכקייט. האט דעמאקריטוס דורך דעם איינגעזעהן זיין כשרון און אים גענומען תחת כנפיו אויף אים אויסצולערנען פילאזאפיע.

***

פילאסטראטוס זאגט בנוגע דער סאפיסט גארגיאס אז ער פלעגט אויך זאגן ענליך צו, להבדיל, אביי ״הריני כבן עזאי וכו׳״, מיט א זיכערקייט אז ער׳ט קענען ענטפערן אויף א שאלה אין וועלכע תחום נאר שייך.

***

דייאדזשיניס זאגט אז אפלטון׳ס עכטע נאמען איז געווען אריסטאקליס. מ׳האט אים גערופן ״אפלטון [פּלעיטאָ]״, וואס מיינט ״ברייט״ אין גריכיש, אדער על שם זיין געבויטע ברייטע גוף אלס רעסלער (און שטערן) אדער על שם זיין ברייטע ידיעה. (להבדיל כעין חכם וגיבור בנדרים לח.)

*

אפלטון איז דריי מאל אראפגעפארן צו די טייראנט דייאניסיאס און זיין זוהן פון סירעקיוס זיי איבערצורעדן צו פיהרן זייער מלוכה מיט יושר. דאס איז געווען סכנת נפשות און דאס ערשטע מאל האבן זיי אים פארקויפט אין צו קנעכטשאפט; מ׳האט אים אויסגעלייזט און ער׳ז געגאנגען נאכאמאל. (ס׳האט למעשה נישט געהאלפן.)

[מי אני]

אפלטון׳ס תלמיד קזענאקרעטיס איז מיטגעגאנגען מיט אים דעמאלטס. ווען דייאניסיאוס האט געסטראשעט אפלטון מיט׳ן טויט האט קזענאקרעטיס זיך אנגערופן אז פריער זאל ער אים הרג׳ענען פאר זיין רבי׳ן.

פאר דעם האט מען געמאכט א פארמעסט ווער ס׳קען טרינקען די מערסטע אן ווערן שיכור. קזענאקרעטיס האט געוואונען און דערפאר האט ער באקומען א סארט גאלדענע קרוין [wreath] במתנה. אויפ׳ן וועג ארויס האט ער עס אבער אנגעטוהן פאר א סטאטוע צו ווייזן אז ער וויל נישט נהנה זיין.

***

דער פילאזאף דייאדזשיניס פון סינאָפּעי איז געווען פון די סיניק חדר. זיי האבן געהאלטן פון א הסתפקות במיעוט במאד מאד צו אן עקסטרעם, נישט דארפענדיג מער ווי וואס נאטור גיבט, ועכ״כ אז דער דייאדזשעניס האט געוואוינט אין א וויין פאס אויף די גאס און האט געהאט איין איינציג קלייד. אלכסנדר מוקדון האט זיך געוואלט טרעפן מיט דעם פילאזאף. ער איז צוגעגאנגען צו אים און אים געטראפן זיך זונבאדן ביי זיין וויין פאס. ער האט אים געפרעגט, ״וואס קען איך טוהן פאר דיר?״ האט ער אים געענטפערט, ״נישט בּלאַקן די זון.״

אלכסנדר מוקדון האט געהאט געזאגט, ״ווען איך בין נישט אלכסנדר, בין איך דייאדזשעניס.״

איינמאל האט ער געזעהן א קינד טרינקן פון א כוס. זייט דעמאלטס האט ער אויפגעהערט, ווייל ווי קען מען זיין אזא רחב לב ווי א קינד?

ער האט זיך אנגעהויבן פירן אזוי ווען ער האט זיך מתבונן געווען אין ווי אזוי א מייז לעבט. (ועיין כעין ענין זה, להבדיל, בעירובין ק:)

ער איז אמאל אריינגעקומען אין א רייכע הויז, זיך אומגעקוקט און געשפיגן דעם בעה״ב אין פנים זאגענדיג, ״איך גיי נישט שפייען אויף אלע אנדערע זאכן דא, ווייל זיי זענען כאטש שיין״.

***

viewtopic.php?p=454981#p454981

[מי אני]

אלכסנדר מוקדון האט געהאט געזאגט, ״ווען איך בין נישט אלכסנדר, בין איך דייאדזשעניס.״

ווען דייאדזשעניס האט דאס געהערט האט ער געזאגט, ״ווען איך זאל ווען נישט זיין דייאדזשעניס וואלט איך אויך געוואלט זיין דייאדזשעניס.״

***

ס׳דא א לעגענדע איבער דעם גריכישן פילאזאף פּיירהא פונעם סקעפּטישן חדר, וואס ער איז אונטערגעגאנגען אן אפעראציע בשעת׳ן זיין וואך אן קיין פּיפּס פון ווייטאג. דאס איז ווייל זיין פילאזאפיע איז געווען אז מ׳קען בעצם נישט מברר זיין קיין גלויבונגען לכאן או לכאן ולכן דארף מען זיך צוריקהאלטן פון פאסן גלויבונגען מעיקרא. דאס געפיל פון צער אליין איז אויך א גלויבונג. (הגם יש מקשין אז אננעמען די פילאזאפיע און הנחה איז אליין אויך א גלויבונג.)

*

איבער אים טרעפן מיר אויך די געדאנק פון ״חסיד שוטה״ לגבי זיין דאקטרין. די לעגענדע גייט אז ער איז דורכגעגאנגען א טייך וואו א מענטש האט זיך געהאלטן אינדערמיט פון דעטרענקען ל״ע אבער ער איז נישט גערירט געווארן אים צו פרובירן צו העלפן וויבאלד מאן יימר אז דאס וואס ער זעהט איז אלס ריכטיג און אמת?

***

דער רוימישער קייזער און פילאזאף מארקוס אורעליאוס האט צוגעגליכן זיין פארגייער אנטונינוס צו סקראט.

***

דער רוימישער פילאזאף סענעקא (דער אינגערער) פארציילט אויף אפלטון אז איינמאל האט ער אויפגעהויבן זיין האנט צו שלאגן זיין עבד מתוך כעס. ער האט זיך געכאפט און געלאזט דעם עבד גיין, און אזוי געהאלטן זיין האנט אין דער הייך פאר א לענגערע צייט. ווען א תלמיד האט אים געפרעגט פארוואס ער טוהט דאס האט ער געענטפערט אז ער טוהט יעצט שטראפן א מענטש וואס איז געקומען לכעס.

אן אנדערעס מאל האט ער געבעהטן א תלמיד זאל שלאגן זיינס אן עבד, ווייל ער קען נישט ווייל ער איז אין כעס.

[פאליטיקאנט]

אונז קעמיר זיי נישט פארשטיין, ער איז געווען אזוי אויסגעארבעט אז ער האט נישט געוואלט אליין שלאגן ווייל ער איז אין כעס, אבער דאס אז זיין עבד קומט מכות איז עם געווען א דבר פשוט ממילא האט ער געבעטן זיין תלמיד....

[מי אני]

אריסטו למשל, פאר אלע זיין גרויסקייט, האט געהאלטן (אין זיין פּאליטיקס) אז ס׳זענען דא מענטשן וואס זענען ״נאטורליכע קנעכט״ (פארשטייט זיך אז נישט די יוונים...). לשיטתו זענען, און קענען, די מענטש׳נס ראציאנאלע פאקולטיס נישט דעוועלאפּירט אזוי ווי ״נארמאלע״ מענטשן און זיי ״באדארפן״, עס ״פעהלט אויס״, און עס איז ״בעסער פאר זיי״ אז, אן אדון זאל זיי דיקטירן וכו׳ את הדרך אשר ילכו בה וכו׳; ״ערגענצן״ זייער פעלערהאפטיגע ראציאנאל. ער האט אויך געהאלטן אביסל ענליך לגבי פרויען.

נישט זיין בעסטע מינוט... פאר זיינע צייטן איז עס נישט געווען אזוי אויסערגעווענליך אזוי צו האלטן. דאך א שוואכע אמתלא, ובפרט פאר א חכם כמותו.

[אישתישבי]

ענדלעך ווערט געברענגט פין איינער פין די טרעפונג טאטעס (founding fathers), וואס האט גע'טענה'ט אז איינמאל מען האט געמאכט די שווארצע פאר קנעכט, האט מען נישט קיין ברירה און מען מוז זיי אזוי האלטען, ווייל למשל ווען איינער כאפט א וואלף און ער האט אים געקייטעלט קען ער אים נישט עפענען, ווייל ער ווען אים דערהרגענען. אזוי אויך טאמער מען באפרייט אלע שווארצע וועלען זיי אונז אלע אויסראטן.

[ליב צו וויסן]

ענדלעך ווערט געברענגט פין איינער פין די טרעפונג טאטעס (founding fathers), וואס האט גע'טענה'ט אז איינמאל מען האט געמאכט די שווארצע פאר קנעכט, האט מען נישט קיין ברירה און מען מוז זיי אזוי האלטען, ווייל למשל ווען איינער כאפט א וואלף און ער האט אים געקייטעלט קען ער אים נישט עפענען, ווייל ער ווען אים דערהרגענען. אזוי אויך טאמער מען באפרייט אלע שווארצע וועלען זיי אונז אלע אויסראטן.

זייער אסאך האבן דעמאלטס געהאלטן אז "קנעכשאפט" איז א פראבלעם, אבער "באפרייען" אלע עקזיסטירנדע קנעכט אויפאמאל וועט ברענגען א ראסע קריג.

דאס איז איינס פון די סיבות פארוואס אמעריקע האט זיך צוגעשטעלט צום אינטערנאציאנאלן קנעכט האנדל פארבאט צענדליגע יארן פאר די עצם קנעכשאפט איז געווארן אום לעגאל אין אמעריקע.

[מי אני]

פּאָרפירי דערציילט אויף זיין רבי׳ן פּלאטינוס אז ווען איינער האט אים געוואלט אפמאלן האט ער אים געזאגט, ״נישט גענוג אז איך דארף מיך ארומשלעפן בחיי מיט מיין חומריות׳דיגן געשטאלט, ווילסטו עס נאך פארצייכענען לדורות?״

***

פּראקלוס האט אדורכגעלערענט צום ערשטן מאל אלע אריסטו׳ס ווערק אין קארגע צוויי יאר. (דאס איז א געוואלד בכמות ובאיכות כידוע.)

***

יוּנעיפּיעס דערציילט איבער פּראָהעריסוס אז ער איז געגאנגען לערנען מיט א חבר און זיי זענען געווען אזוי ארים אז זיי האבן געמוזט שׁעירן א קלייד בשותפות, וממילא ווען איינער איז געגאנגען אין אקאדעמי צו לערנען איז דער אנדערער געבליבן אין בעט.

***

דער מאטעמאטיקער דוד הילבערט פלעגט ארומגיין מיט צוריסענע הויזן. זיין עסיסטענט ריטשערד קאָראנט האט אים געוואלט אויפמערקזאם מאכן דערויף בדרך כבוד, האט ער אים געלאדענט אויף א שפאציר צו רעדן מאטעמאטיקס וואס ער האט געוואוסט ער גלייכט. ער האט אים געפירט דורך דערנער און אים געזאגט, ״אה! קוק די דערנער האבן צוריסן דיינע הויזן.״ האט אים הילבערט געענטפערט, ״נעה! ס׳איז שוין אפאר טעג אזוי און איינער באמערקט נישט.״

**

א תלמיד זיינע האט אויפגעהערט קומען צו זיינע שיעורים ווייל ער האט געטוישט זיין מעידזשאר פון מאטעמאטיקס צו פאעזיע. ווען הילבערט איז געוואויר געווארן דערפון האט ער געזאגט, ״איך האב געוואוסט דאס גייט פאסירן. ער האט נישט גענוג imagination צו זיין א מאטעמאטיקער.״

[כרם זית]

פּאָרפירי דערציילט אויף זיין רבי׳ן פּלאטינוס אז ווען איינער האט אים געוואלט אפמאלן האט ער אים געזאגט, ״נישט גענוג אז איך דארף מיך ארומשלעפן בחיי מיט מיין חומריות׳דיגן געשטאלט, ווילסטו עס נאך פארצייכענען לדורות?״

***

[tag]מי אני[/tag], מען קען אבער זאגן אז כאטש א צורה כשלעצמה איז גשמי, איז אבער א בילד דערפון א שטיק רוחני, ודוק.

[מי אני]

די געדאנק וואס ער האט געוואלט ארויסברענגען איז אז אפילו זיין חומריות׳דיגע גוף/געשטאלט ממש איז נישט ממש אים; ״אים״ איז זיין חלק הרוחני והנפש פונעם שכל הפועל. איז אויב אזוי זאל מען נאך מאכן א געשטאלט פון דעם [פאלשן] געשטאלט?

‏ער האט אבער יא געזאגט אז תכלית ב״שלימות פונעם ״זיך״ איז ווען מען מאכט א סארט יחוד פון די נפש הרוחני ממעל מיט׳ן גוף החומרי מתחת.

***

3E83ACA1-EE64-4015-9D3F-44A0BA2DAFCF.jpeg

טרעפן מיר שוין אן ענין פון אשת חבר כחבר.

***

E3659BE2-9191-4755-A4A9-5B0E37C40375.jpeg

כל זמן שמזקינין חכמה נתוספת בהן.

***

אין די אנהויב פונעם קריסליכן רעליגיע זענען געווען נזירים/פרושים וואס האבן פראקטיצירט אן אסעטישע (מסוגפ׳דיגע) מהלך החיים און זענען געגאנגען וואוינען אין מדבר. מ׳רופט זיי די ״מדבר טאטעס״. פון די ערשטע פון זיי איז געווען אנטאני פון מצרים. אטאנעיסיוס פון אלכסנדריא פארציילט אויף אים אז ער איז מעיקרא געווען רייך אבער האט אוועקגעגעבן זיין גאנצע פארמעגן כדי צו לעבן אזוי. ולא זו בלבד, נאר ער האט זיך איינגעשפארט אין א קבר און געבעהטן מ׳זאל אים ברענגן יעדע שטיק צייט עסן אים צו דערהאלטן ביים חיות.

א צווייטער איז געווען סימעאן. ער האט ״געוואוינט״ 37 יאר אויף אן איצטבא אויך א זייל, צובינדענדיג זיך דערויף כדי ער זאל נישט פאלן מחמת תשישות כח פון נישט עסן קיין סאך. ווען מענטשן זענען געקומען אים זעהן וויאזוי ער לעבט וכו׳ האט ער געמאכט די זייל העכער זיי זאלן אים נישט שטערן. ער האט זיך אמאל געהאט צוגעבינדען צו א שטיין כדי ער זאל זיך נישט קענען אויפשטעלן, אבער האט זיך איבערגעקלערט אז זיין רצון דארף צו זיין גענוג א קייט פאר אים אז ער זאל נישט אוועקגיין פון דארט. ווען ער האט זיך אויפגעבינדען האט ער געטראפן א נעסט פון שרצים בתוך בשרו פונעם זיין צוגעבינדן אזוי לאנג צום שטיין.

[אישתישבי]

עפעס א באקאנטע מעשה איז דא פין א פרוי א פיליזאף וואס איז דערגאנגען אז די וועלט איז נישט פונקטליך רינדעכיג, נאר אביסל לענגער אויף איין זייט. צום סוף איז זי געהרגעט געווארן דורך קריסטען.

זי האט געהאט א תלמיד וואס האט זי ליב געהאט, אבער זי האט נישט געוואלט חתונה האבן, ווייל זי האט חתונה געהאט מיט דער חכמה. האט זי אמאהל ביי א שיעור מבזה געווען דער תלמיד, דורך געבן ברבים איר שמוציגע גאטשעס וואס זענען געווען שמוציג מיט בלוט פין איר דם נדה.

איינער קען דערמאנען מער?

[מי אני]

דאס איז געווען הייפּעישׁיא פון אלכסנדריא. דאמאסקיוס פארציילט אז צום ערשט האט זי געשפילט פאר אים מוזיק אויף אן אינסטרומענט פרובירענדיג אים צו בארואיגן. ווען דאס האט נישט געארבעט האט זי אים געגעבן די שמאטעס פון די דם נדה כנ״ל, זאגענדיג אז ״דאס איז וואס ער איז להוט אויף און נישט [אפלטון׳ס צורה פון] שיינקייט.״ ער דערציילט ווייטער אז דאס האט געווירקט...

[כרם זית]

דאס איז געווען הייפּעישׁיא פון אלכסנדריא. דאמאסקיוס פארציילט אז צום ערשט האט זי געשפילט פאר אים מוזיק אויף אן אינסטרומענט פרובירענדיג אים צו בארואיגן. ווען דאס האט נישט געארבעט האט זי אים געגעבן די שמאטעס פון די דם נדה כנ״ל, זאגענדיג אז ״דאס איז וואס ער איז להוט אויף און נישט [אפלטון׳ס צורה פון] שיינקייט.״ ער דערציילט ווייטער אז דאס האט געווירקט...

דערמאנט מיר פון די תניא וועלכע זאגט אז ווען מהאט א תאוה צו א פרוי זאל מען זיך דערמאנען אז תנא אשה חמת מלא צואה ופיה מלא דם והכל רצין אחריה (שבת קנב).

אגב שבתי צבי ימ''ש האט זיך געהאלטן דער מאן פון די תורה תליט''א, זייענדיג איר מקדש אונטער א חופה אין קושטא. ער פלעגט זיך אונטערשרייבן ''חתן היוצא מחופתו. בעל התורה הקדושה, שבתי צבי''.

[אישתישבי]

ווי אויך ר' הערשעלע זידיטשויבער, כידוע די מעשה מיט דער דברי חיים, טענה'נדיג אז די תורה איז א אשת איש, און דערפאר דארף ער דווקא א פרוי.

[אישתישבי]

דערמאנט מיר פון די תניא וועלכע זאגט אז ווען מהאט א תאוה צו א פרוי זאל מען זיך דערמאנען אז תנא אשה חמת מלא צואה ופיה מלא דם והכל רצין אחריה (שבת קנב).

חמת מלא צואה, הגם איך פארשטיי נישט פארוואס, אבער מען קען פארשטיין עס זאל מבטל זיין די תאוה. ווי אויך דער פיה מלא דם. אבער דער הכל רצין אחריה דארף א ביאור, וויאזוי איז דאס מרחק די תאווה.

[כרם זית]

חמת מלא צואה, הגם איך פארשטיי נישט פארוואס, אבער מען קען פארשטיין עס זאל מבטל זיין די תאוה. ווי אויך דער פיה מלא דם. אבער דער הכל רצין אחריה דארף א ביאור, וויאזוי איז דאס מרחק די תאווה.

די גמרא און דער תניא ברענגען עס אויף צוויי אנדערע קאנצעפטן. די גמרא זאגט עס ארויסצוברענגען ווי דער באשאפער האט געמאכט אז דער איש זאל נאך גיין דער אשה מחמת קיום המין, כאטש אז ווען נישט די תאוה וואס ג-ט האט אריינגעלייגט אין איר וואלט קיינער נישט נאכגעגאנגען נאך איר. ובלשון הפרשן הגדול רש''י: אם לא על פי גזרת המלך לא היתה ראויה להתאוות לה שהיא כחמת מלאה מיאוס והכל רצים אחריה.
דער תניא פון די אנדערע זייט זאגט (בפרק יד) אז ווי פיל די תאוה פעלט נישט אויס, דהיינו באשה דאסור לו, קען מען ניצן די גמרא אויף אפצוקילן די תאוה, אז אליבא דאמת איז נישט דא דארט קיין אמתע תענוג. און ער ברענגט טאקע נישט נאך די אויספיר אז והכל רצין אחריה.

[אישתישבי]

דאנקע שעהן.

אבער אויב איז עס א גזירת המלך, וויאזוי העלפט דער התבוננות?

מלה"ד, עסן איז אויך א גרויליגע זאך ווען מען איז זיך מתבונן, זאג עס פאר איינער וואס פאסט.

ווי אויך איז דער גאנצע חוש המשוש לויט מאנכע א חרפה, די חרפות העלפען נישט ווען מען האט דער נסיון.

דער אוהח"ק זאגט אויך אז ווען מען האלט שוין דערביי העלפט נישט גארנישט, דער מענטש אליין קען זיך נישט צוריקהאלטען, פריער קען מען טוהן פעולות.

[כרם זית]

אבער אויב איז עס א גזירת המלך, וויאזוי העלפט דער התבוננות?

די גזירת המלך איז אז עס זאל זיין א תאוה, עס מיינט אבער נישט אז עס איז שטערקער ווי די אמת, ובפרט ווען די תאוה איז קעגן רצון ה'.

מלה"ד, עסן איז אויך א גרויליגע זאך ווען מען איז זיך מתבונן, זאג עס פאר איינער וואס פאסט.

גראדע דער תניא האט דארטן אויך א התבננות אויף תאות האכילה: וכן כל מיני מטעמים ומעדנים נעשים כך חמת מלא כו'. וכן כל תענוגי עוה"ז החכם רואה הנולד מהן שסופן לרקוב ולהיות רמה ואשפה.

דער אוהח"ק זאגט אויך אז ווען מען האלט שוין דערביי העלפט נישט גארנישט, דער מענטש אליין קען זיך נישט צוריקהאלטען, פריער קען מען טוהן פעולות.

קען זיין אז עס זענען דא מדריגות אין די נסיון אליין.

[אישתישבי]

לאמיר זאגן דער פאפעריי וועט געלונגען, און א פרוי וועט באמת ווערען חמת מלא צואה און די אויגען, וויאזוי ארבעט עס נאר ביי איינער וואס איז אסור לו?

[מי אני]

מ׳פארציילט אז דער פערסישער סופי מיסטיק אבּוּ סאַאיד האט זיך געטראפן מיט׳ן פילאזאף אבן סינא [אביסענא]. נאך דעם וואס זיי האבן געשמועסט האט מען געפרעגט פון אבן סינא וועגן אבּוּ סאַאיד האט ער געזאגט, ״אלעס וואס איך ווייס, ער זעהט.״ ווען מען האט געפרעגט אבּוּ סאַאיד איבער אבן סינא האט ער געענטפערט, ״אלעס וואס איך זעה, ער ווייסט.״

‏דאס האט אפשר אביסל פאראלעלן מיט דאס וואס מ׳פארציילט איבער דעם אז אפלטון האט זיך געטראפן מיט ירמיהו הנביא.

[מי אני]

ווען דער פרסי׳שער פילאזאף סוחראוואדי (דער מייסד פון אילוּמינעישאניזם פילאזאפיע) איז אריינגעקומען אין שטאט אלעפּאָ, איז ער אריינגעקומען מיט צוריסענע קליידער אזש מ׳האט געמיינט אז ער׳ז א בעל עגלה. ער איז געגאנגען אין לערהויז וואו דער הויפט האט איינגעזעהן אז ער׳ז א חכם. האט דער הויפט געשיקט זיין זוהן צו אים מיט נייע קליידער. ווען דער זוהן האט אים דאס געוויזן האט סוחראוואדי ארויסגענומען א תכשיט און געבעהטן דעם בחור זאל גיין אין מארק עס אפשאצן צו פארקויפן. דער בחור איז צוריקגעקומען און אים געזאגט אז די סוחרים אפפערן גאר אסאך געלט דערפאר. האט סוחראוואדי דעמאלטס צובראכן דעם תכשיט מיט א שטיין און אין געזאגט אז ער וואלט געקענט אליינס קויפן בעסערע קליידער אויב ער וואלט געוואלט.