קאווע שטיבל

שמעקעדיג האט געשריבן:

נולד מאוחר האט געשריבן:וואס עפעס זאל זיין א חיוב?
ס'דא א חיוב צי גיין אין בית הכסא ווען מ'ברויך?

יא, אודאי.

בל תשקצו
און ולא יהי' בך עקר (ביי קטנים).

אין ווען נישט בעל תשקצו וואלט וואלסטוך נאך יעצט איינגעהאלטן?

אין תניא [אגרת הקודש פרק י"א] שרייבט ער אזוי:

וביאור הענין הוא רק אמונה אמיתית ביוצר בראשית, דהיינו שהבריאה יש מאין הנק' ראשית חכמה והיא חכמתו שאינה מושגת לשום נברא, הבריאה הזאת היא בכל עת ורגע שמתהוים כל הברואים יש מאין מחכמתו ית' המחיה את הכל.

וכשיתבונן האדם בעומק הבנתו ויצייר בדעתו הווייתו מאין בכל רגע ורגע ממש, האיך יעלה על דעתו כי רע לו או שום יסורים מבני חיי ומזוני או שארי יסורין בעולם, הרי האין שהיא חכמתו יתברך הוא מקור החיים והטוב והעונג והוא העדן שלמעלה מעוה"ב, רק מפני שאינו מושג לכן נדמה לו רע או יסורים, אבל באמת אין רע יורד מלמעלה והכל טוב רק שאינו מושג לגודלו ורב טובו, וזהו עיקר האמונה שבשבילה נברא האדם, להאמין דלית אתר פנוי מיני' ובאור פני מלך חיים, וע"כ עוז וחדוה במקומו הואיל והוא רק טוב כל היום.

וע"כ ראשית הכל שישמח האדם ויגל בכל עת ושעה ויחיה ממש באמונתו בה' המחיה ומטיב עמו בכל רגע, ומי שמתעצב ומתאונן מראה בעצמו שיש לו מעט רע ויסורין וחסר לו איזה טובה והרי זה ככופר ח"ו, וע"כ הרחיקו מדת העצבות במאד חכמי האמת, אבל המאמין לא יחוש משום יסורין בעולם, ובכל עניני העולם הן ולאו שוין אצלו בהשוואה אמיתית, ומי שאין שוין לו מראה בעצמו שהוא מערב רב דלגרמייהו עבדין ואוהב א"ע לצאת מתחת יד ה' ולחיות בחיי עו"ג בשביל אהבתו א"ע וע"כ הוא חפץ בחיי בשרים ובני ומזוני כי זה טוב לו, ונוח לו שלא נברא כי עיקר בריאת האדם בעוה"ז הוא בשביל לנסותו בנסיונות אלו ולדעת את אשר בלבבו אם יפנה לבבו אחרי אלהים אחרים שהם תאוות הגוף המשתלשלים מס"א ובהם הוא חפץ, או אם חפצו ורצונו לחיות חיים אמיתים המשתלשלים מאלקים חיים אף שאינו יכול, ויאמין שבאמת הוא חי בהם וכל צרכיו וכל עניניו משתלשלים באמת בפרטי פרטיותיהם שלא מס"א כי מה' מצעדי גבר כוננו ואין מלה כו', ואם כן הכל טוב בתכלית רק שאינו מושג.

ובאמונה זו באמת נעשה הכל טוב גם בגלוי, שבאמונה זו שמאמין שהרע הנדמה בגלוי כל חיותו הוא מטוב העליון שהיא חכמתו יתברך שאינה מושגת והיא העדן שלמעלה מעוה"ב, הרי באמונה זו נכלל ומתעלה באמת הרע המדומה בטוב העליון הגנוז.

קומט אויס לויט דעם אז נישט נאר איז עס נישט קיין סתירה, נאר עס איז טאקע היינו הך, אז מיט דעם וואס מען איז מקבל די יסורים as they were meant to be received, דורך דעם אליין ווערן זיי נתהפך צו טוב אויך בגלוי.

שמואל הלוי האט געשריבן:איך האב פונקט היינט געליינט א סיפור פון א צדיק וואס האט געהאט שטענדיג שווערע יסורים (דאכט זיך ר' אייזיק מקאלוב זי"ע) און ווען מען האט אים געפרעגט וויאזוי ער האלט אויס די ביטערע יסורים, האט ער געענטפערט אז די יסורים וואס איז געווען א רגע פריער דאס שפירט ער שוין נישט, ווידער די יסורים וואס גייען קומען א רגע שפעטער דאס שפירט ער אויך נישט, סך הכל שפירט ער יסורים נאר פון איין רגע, נו איז דאך נישט אזוי געפערליך, איין רגע יסורים קען מען אויסהאלטן, ודפח"ח.

די מעשה קען נאר שטימען אויף סייקעלאדשיקל צרות, יסורי הגוף, דאגות, וכדומה,

אבער פיזישע יסורים?? וואסי דען שייך, ס'טוט דאך וויי אוטש

געוואלדיגע ווערטער פונעם הייליגן תניא.

ווי אזוי קען מען מקבל זיין יסורין באהבה?
דאס איז אמאל זיכער אז ווען מיר זאלן קענען זעהן די חשבונות פון הימל וואלט אונז געווען גרינגער אדורכצוטראגן די שוועריגקייטן; אבער מיט אמונה אליינס (וואס איז גרעסער ווי ידיעה!) איז שווער.

למשל, איך האב חובות. די בעלי חובות מאנען, דער לענדלארד פארלאנגט זיינס, און דער מוסד זייערס. איך ווער דערשטיקט אינדערצווישן. הקב"ה האט גענוג געלט, לי הכסף ולי הזהב. דוד המלך זאגט "השלך על ה' יהבך והוא יכלכלך", מיט די באקאנטער משל פון דובנער מגיד פונעם ארעמאן וואס האט געשלעפט א פעקל אויפן פלייצע טראץ וואס ער איז געזיצן אויפן וואגן, הלואי ווען איך קען שיקן די בעלי חובות דירעקט צום באשעפער...
עכ"פ ווי אזוי איז מען זיך מחזק? וואס דארף איך טראכטן בשעת מען מאנט די חובות און איך האב נישט?

קען איך א קוק טאן אינעם גרויסן בוך פארוואס ביל געיטס דארף אזויפיל געלט און איך גארנישט?

גאלד האט געשריבן:

שמואל הלוי האט געשריבן:איך האב פונקט היינט געליינט א סיפור פון א צדיק וואס האט געהאט שטענדיג שווערע יסורים (דאכט זיך ר' אייזיק מקאלוב זי"ע) און ווען מען האט אים געפרעגט וויאזוי ער האלט אויס די ביטערע יסורים, האט ער געענטפערט אז די יסורים וואס איז געווען א רגע פריער דאס שפירט ער שוין נישט, ווידער די יסורים וואס גייען קומען א רגע שפעטער דאס שפירט ער אויך נישט, סך הכל שפירט ער יסורים נאר פון איין רגע, נו איז דאך נישט אזוי געפערליך, איין רגע יסורים קען מען אויסהאלטן, ודפח"ח.

די מעשה קען נאר שטימען אויף סייקעלאדשיקל צרות, יסורי הגוף, דאגות, וכדומה,

אבער פיזישע יסורים?? וואסי דען שייך, ס'טוט דאך וויי אוטש

די מעשה איז געווען מיט פיזישע ווייטאג.
ר' אייזיקל איז געווען א שרעקליכער בעל יסורים.
ס'איז נישט גרינג זיך מחזק צו זיין מיט אזא מחשבה,
נאר אזא צדיק וקדוש ווי ר' אייזקל האט דאס געקענט נוצן פאר זיך.
אסאך מחשבה פאדערט זיך צו קענען מיט דעם שולט זיין אויף די יסורים.

גאלד האט געשריבן:די מעשה קען נאר שטימען אויף סייקעלאדשיקל צרות, יסורי הגוף, דאגות, וכדומה,

אבער פיזישע יסורים?? וואסי דען שייך, ס'טוט דאך וויי אוטש

וואס איז דער חילוק פון "יסורי הגוף" ביז "פיזישע יסורים"?

כאב געמיינט יסורי הנפש, טעות

שמעקעדיג האט געשריבן:געוואלדיגע ווערטער פונעם הייליגן תניא.

ווי אזוי קען מען מקבל זיין יסורין באהבה?
דאס איז אמאל זיכער אז ווען מיר זאלן קענען זעהן די חשבונות פון הימל וואלט אונז געווען גרינגער אדורכצוטראגן די שוועריגקייטן; אבער מיט אמונה אליינס (וואס איז גרעסער ווי ידיעה!) איז שווער.

למשל, איך האב חובות. די בעלי חובות מאנען, דער לענדלארד פארלאנגט זיינס, און דער מוסד זייערס. איך ווער דערשטיקט אינדערצווישן. הקב"ה האט גענוג געלט, לי הכסף ולי הזהב. דוד המלך זאגט "השלך על ה' יהבך והוא יכלכלך", מיט די באקאנטער משל פון דובנער מגיד פונעם ארעמאן וואס האט געשלעפט א פעקל אויפן פלייצע טראץ וואס ער איז געזיצן אויפן וואגן, הלואי ווען איך קען שיקן די בעלי חובות דירעקט צום באשעפער...
עכ"פ ווי אזוי איז מען זיך מחזק? וואס דארף איך טראכטן בשעת מען מאנט די חובות און איך האב נישט?

קען איך א קוק טאן אינעם גרויסן בוך פארוואס ביל געיטס דארף אזויפיל געלט און איך גארנישט?

אויף דעם דארף מען אסאך התבוננות, ווי דער בעל התניא שרייבט [תניא פ"ג] ווען ער איז מסביר וואס מיינט 'דעת' [לגבי חכמה און בינה]: והדעת הוא מלשון והאדם ידע את חוה והוא לשון התקשרות והתחברות, שמקשר דעתו בקשר אמיץ וחזק מאוד, ויתקע מחשבתו בחוזק בגדולת אין סוף ב"ה ואינו מסיח דעתו, כי אף מי שהוא חכם ונבון בגדולת א"ס ב"ה הנה אם לא יקשר דעתו ויתקע מחשבתו בחוזק ובהתמדה לא יוליד בנפשו יראה ואהבה אמיתית, כי אם דמיונות שוא.

ידיעה אהן התבוננות תמידית איז גארנישט, כחלום יעוף.

געוויסע מהלכים אין אידישקייט שטעלן צו די טולס זיך א עצה צו געבן מיט די זאכן [וד"ל], עס איז אבער תלוי אינעם תכונת הנפש.

איין פשוט'ע נקודה אין וואס מען קען זיך מתבונן זיין: אכציג יאהר יסורי איוב רעלאטיוו צו חיי נצח איז ווייניגער טירחא ווי דארפן אראפ פארן צום לאטערי אפיס אפצונעמען דעם טשעק פון אפאר מיליאן דאלער.

ונבנתה, לויט בעל התנאי ווי אזוי זענען די יסירום א טובה פארן מענטש? איז עס ווייל די מענטש דארף אפקומען אויף די וועלט כדי ער זאל קענען האבן דארט נאר גוטס?
אויב אזוי די מיניט וואס די מענטש כאפט אז סאיז פאר זיין טובה אין עס סטאפט עם ציווייטון האט ער חרוב געמעכט די גאנצע פלאן. די איידיעי איז ער זאל אפקימען דא.

עס זענען אודאי דא אסאך מהלכים אין דעם, איך מיין אז רש"י אין ברכות זאגט אז יסורים קומען להרבות שכרו בעוה"ב.

אינעם שטיקל וואס איך האב פריער געברענגט פון תניא איז משמע אזוי: באמת איז הכל טוב [ערגעץ אנדערש שרייבט ער - לפי זכרוני - אז עס איז נאך א העכערע טוב, ווייל עס קומט פון עלמא דאיתכסיא], און דער תכלית איז דאס אליין, צו זעהן ווי אזוי ער וועט עס אנעמען.

למען ענותך לנסותך לדעת את אשר בלבבך התשמור מצותיו אם לא.

ונבנתה העיר האט געשריבן:עס זענען אודאי דא אסאך מהלכים אין דעם, איך מיין אז רש"י אין ברכות זאגט אז יסורים קומען להרבות שכרו בעוה"ב.

אינעם שטיקל וואס איך האב פריער געברענגט פון תניא איז משמע אזוי: באמת איז הכל טוב [ערגעץ אנדערש שרייבט ער - לפי זכרוני - אז עס איז נאך א העכערע טוב, ווייל עס קומט פון עלמא דאיתכסיא], און דער תכלית איז דאס אליין, צו זעהן ווי אזוי ער וועט עס אנעמען.

למען ענותך לנסותך לדעת את אשר בלבבך התשמור מצותיו אם לא.

וואס מיינט "באמת איז הכל טוב " אז איינער טוט אן עבירה אין גאט שטראפט עם איז עס טוב? יא פאר עם איז עס איז די בעסטע, אבער סנישט גוט. סאיז א שלעכטע שטראף.
די וועלט איז ציזאמגעשטעלט פין טוב ורע

אויף דעם זאגט ער:

האיך יעלה על דעתו כי רע לו או שום יסורים מבני חיי ומזוני או שארי יסורין בעולם, הרי האין שהיא חכמתו יתברך הוא מקור החיים והטוב והעונג והוא העדן שלמעלה מעוה"ב, רק מפני שאינו מושג לכן נדמה לו רע או יסורים, אבל באמת אין רע יורד מלמעלה והכל טוב רק שאינו מושג לגודלו ורב טובו, וזהו עיקר האמונה שבשבילה נברא האדם.

און אויב גלייבט מען אין דעם:

ובאמונה זו באמת נעשה הכל טוב גם בגלוי.

ונבנתה העיר האט געשריבן:אויף דעם זאגט ער:

האיך יעלה על דעתו כי רע לו או שום יסורים מבני חיי ומזוני או שארי יסורין בעולם, הרי האין שהיא חכמתו יתברך הוא מקור החיים והטוב והעונג והוא העדן שלמעלה מעוה"ב, רק מפני שאינו מושג לכן נדמה לו רע או יסורים, אבל באמת אין רע יורד מלמעלה והכל טוב רק שאינו מושג לגודלו ורב טובו, וזהו עיקר האמונה שבשבילה נברא האדם.

און אויב גלייבט מען אין דעם:

ובאמונה זו באמת נעשה הכל טוב גם בגלוי.

איך גלייב .
יעצט וויל איך פארשטיין? סלייגט זיך שווער פאר מיר אויפן שכל.
איך שפיר ווי ממאכט א קיגעל פין גוטס שלעכט אין פארטיג.
לאמיר פארשטיין א סוירדזשערי ארויס צישניידען קנסער איז טוב אדער רע. סהאט ביידע אין זיך. פין דעם רעדט די בעל התנאי?
איך קער נישט יעצט דוקא צי פארשטיין די בעל התנאי, עני מהלך וואס מקען פארשטיין עד הסוף איז מיר גוט.

לערן אפ דעם סימן י"א אין אגרת הקודש ווארט ביי ווארט וועסטו פארשטיין [מען דארף אבער האבן א געוויסע באקאנטשאפט אין די מושגים].

בערך איז עס אזוי:

1)דער אייבערשטער איז דער מקור החיים והטוב, איז ווי אזוי קען פון איהם נשפע ווערן רע?

2)אויף דעם איז דער תירוץ אז קיין רע גייט פון איהם טאקע נישט ארויס - כי מאתו לא תצא הרעות, אדרבה דאס וואס עס דאכציך דיר אז עס איז רע איז באמת גאר א העכערע טוב וואס קומט אראפ אויף די וועלט אין א לבוש אז עס זעהט אויס ווי רע [מחמת כמה סיבות, איינע פון זיי: טאקע ווייל עס קומט ממקום גבוה כ"כ, כידוע].

3) דער וועג אראפצונעמען דעם לבוש, אז מען זאל זעהן אויך בגלוי אז עס איז טוב, איז דורך די אמונה גופא אז באמת איז עס טוב [וואס מיט דעם איז מען עס מעלה בשרשו וואס איז דער טוב העליון - א קבלה'שער קאנצעפט].

ובאמונה זו באמת נעשה הכל טוב גם בגלוי, שבאמונה זו שמאמין שהרע הנדמה בגלוי כל חיותו הוא מטוב העליון שהיא חכמתו יתברך שאינה מושגת והיא העדן שלמעלה מעוה"ב, הרי באמונה זו נכלל ומתעלה באמת הרע המדומה בטוב העליון הגנוז.

עפעס הער איך דא. כמיין מיין פראבלעם איז אז רע איז נישט קלאר defined. במילא איז שייך צי זאגן סאיז עכט רע סאיז נישט עכט רע.
לאמיר קודם קלאר מאכן וואס מיינט רע?
א זאך וואס א מענטש וויל נישט איז רע? לאו דוקא מיסן א פליגער פאר די מענטש ווייסט אז עס גיייט קראכן איז טוב אפי' ער וויל דאס נישט.
לכוראה די הגדרה פין רע איז, ווען דער מענטש זאל ווען וויסען אלעס האבן די גאנצע בילד ארוס עד הסוף, אין נאך אלץ נישט וועלן די זאך, איז דאס רע פאר עם אויב עס פאסירט צי עם.
מאכט סענס?

נולד מאוחר האט געשריבן:לכוראה די הגדרה פין רע איז, ווען דער מענטש זאל ווען וויסען אלעס האבן די גאנצע בילד ארוס עד הסוף, אין נאך אלץ נישט וועלן די זאך, איז דאס רע פאר עם אויב עס פאסירט צי עם.
מאכט סענס?

אז מען האט ארויס דעם גאנצן בילד עד הסוף וועט יעדער מסכים זיין אז דאס איז טוב, און אלע מקרים וואס טרעפן איהם דרייען זיך ארום דעם 'להטיבו באחריתו'.

דער אויפטוה פון די אמונה - וואס דער בעל התניא רעדט - איז לכאורה באופן סגולי, אז עס ווערט איהם נתגלה ווי דאס איז טוב אנדעם וואס ער זאל זעהן דעם גאנצן בילד.

ונבנתה העיר האט געשריבן:

נולד מאוחר האט געשריבן:לכוראה די הגדרה פין רע איז, ווען דער מענטש זאל ווען וויסען אלעס האבן די גאנצע בילד ארוס עד הסוף, אין נאך אלץ נישט וועלן די זאך, איז דאס רע פאר עם אויב עס פאסירט צי עם.
מאכט סענס?

אז מען האט ארויס דעם גאנצן בילד עד הסוף וועט יעדער מסכים זיין אז דאס איז טוב, און אלע מקרים וואס טרעפן איהם דרייען זיך ארום דעם 'להטיבו באחריתו'.

דער אויפטוה פון די אמונה - וואס דער בעל התניא רעדט - איז לכאורה באופן סגולי, אז עס ווערט איהם נתגלה ווי דאס איז טוב אנדעם וואס ער זאל זעהן דעם גאנצן בילד.

סא די זאגסט מיר יעצט אז איך מוטשע מיך צי פארשטיין אסגולה?

איך האב נישט געמיינט 'סגולה', עס איז נאר לאפוקי פון א מענטש וואס איז מסכים אז עס איז טוב ווייל ער כאפט די גאנצע בילד, דא ארבעט עס אבער - ווי דערמאנט אויבן - מיט'ן סיסטעם פון מעלה זיין בשרשו כדי עס זאל נתגלה ווערן אז דאס איז טוב.

בכל אופן, מען דארף די אלע זאכן נישט פארשטיין כדי זיי זאלן ארבעטן, כך הוא הסיסטעם, אויב גלייבט מען אז דער אייבערשטער איז נאר משפיע טוב ווערט נתגלה לעיני בשר אז די זאך איז טוב.