תורה'דיגע ארכיאולוגיע. באגלייבט אדער איבערגעטריבן?

[סקעפטיקער]

איז שלמה און דוד המלך אין זיין צייט א וועריפייד פאקט?

נישט אינגאנצן אבער קרוב לודאי, בפרט דוד המלך, אויב רעדסטו פון די "פונקטליכע צייט" דאן איז דאס נישט קלאר, אזוי אויך די פרטים ארום און ארום

אינטערסאנט וואס דו שרייבסט דא, ווייל דאכצעך מיר אז אסאך חוקרים לייקענען יא די גאנצע עגזיסטענץ פון דוד און שלמה המלך.

לויט די חוקרים וועמען דו זאגסט נאך פון, וואס טוט זיך מיט די תורה? איז די חמשה חומשי תורה שוין געווען אראפגעשריבן אין זייער צייט? תהלים קומט יא פון דוד?

כמעט קיינער לייקנט נישט היינט די עקזיסטענץ פון דוד, עטליכע אינסקריפשאן'ס פון די תקופת המלכים שרייבן "בית דוד" אויף די מלכים (הגם עס זענען דא מפקפקים) אבער וואס ווען און וויאזוי איז וואס מ'דיגנט זיך ארום. חמשה חומשי תורה איז לויט כמעט אלע חוקרים נאכנישט געווען דעמאלטס אפגעשריבן. און עס איז בכלל נישט קלאר אפילו פון אן ארטאדאקסישן שטאנדפונקט אז דוד האט מחבר געווען גאנץ תהלים (זעה דא, לויטן מדרש איז עזרא פון די עשרה זקנים, ועיין אבע"ז בהקדמה), אפגערעדט פון א חוקר'ישע שטאנדפונקט

[ברוך שפינוזה]

כמעט קיינער לייקנט נישט היינט די עקזיסטענץ פון דוד, עטליכע אינסקריפשאן'ס פון די תקופת המלכים שרייבן "בית דוד" אויף די מלכים

דאס אז זיי האבן זיך מתייחס געוועהן נאך דוד מיינט נאכנישט אז אזא מענטש האט טאקע עקזיסטירט, אלע פארצייטישע קעניגן האבן זיך מתייחס געוועהן נאך מיטישע פיגורן. גיי נאך סיי וועלכע קעניגליכע lineage, נעם אפילו דער בריטישער קעניג און גיי נאך זיין lineage, וועסטו אלס אנקומען צו מאדנע מפוקפק'דיגע קעניגן וואס רוב היסטאריקער האלטן אז זיי האבן קיינמאל עקזיסטירט. דער יאפאנישער קעניג איז זיך זאגאר מתייחס נאכ'ן זון... ווער ס'גלייבט דאס קען דאס אויך גלייבן.

[סקעפטיקער]

כמעט קיינער לייקנט נישט היינט די עקזיסטענץ פון דוד, עטליכע אינסקריפשאן'ס פון די תקופת המלכים שרייבן "בית דוד" אויף די מלכים

דאס אז זיי האבן זיך מתייחס געוועהן נאך דוד מיינט נאכנישט אז אזא מענטש האט טאקע עקזיסטירט, אלע פארצייטישע קעניגן האבן זיך מתייחס געוועהן נאך מיטישע פיגורן, דער יאפאנישער קעניג איז זיך זאגאר מתייחס נאכ'ן זון... ווער ס'גלייבט דאס קען דאס אויך גלייבן.

האב איך אמאל געהערט פון איינעם רעדן איבערן אותו האיש אויב ער האט יא אדער נישט עקזיסטירט, זאגט ער: וואס איז שוין די שוועריגקייט צו זאגן אז א מענטש האט עקזיסטירט? די מעשיות וואס מ'פארציילט אויף אים איז שוין עפעס אנדערש. לענינינו, מוז זיין אז דוד האט עקזיסטירט? ניין, אבער פארוואס נישט? וואס איז שווער?

[ברוך שפינוזה]

ס'גארנישט שווער, פון מיין זייט קען דער יאפאנישער קעניג זיין אן אייניקל פונעם זון... א געשעפט האב איך... איך בין אן אייניקל פון די לבנה, האסט א ראיה אז נישט?

[יעקב מעקסוועל]

איך וויל סתם שרייבן וועגן ווי ווייט אנדערש די זאכן זענען, געוואנדן לויט די פערספעקטיוו פון וואו מען קומט. ווען סייענטיסט'ן פראבירן צו פארשטיין א מעשה, קענען זיי עס נאר באטראכטן לויט די כללים פון וויסנשאפט. אלזא, מען קען קיינמאל נישט אפפרעגן, אדער ברענגען א ראיה, פון די תורה צו סייענס אדער להיפך.

לאמיר למשל פארציילן א מעשה. אויב ווייסן אונז אין טשיינע איז פארגעקומען א גרויסע ערדציטערניש 2,000 יאר צוריק, דערנאך קומט א רעליגיעזער מאן פון ערגעץ וואו, און ער ברענגט אונז א כינעזער ספר אלט 2,100 יאר. אין יענע ספר ווערט געשריבן א נבואה וועגן אן ערדציטערניש, דער פאלק ווערט גע'מוסר'ט, אויב וועט איר נישט תשובה טון, וועט קומען אן ערדציטערניש! עס ווערט פונקטלעך פאראויס געזאגט יעדע דעטאל, אזוי ווי עס איז טאקע פארגעקומען 2,000 יאר צוריק.

וואס וועט אן אויפריכטיגער וויסנשאפטלער זאגן? אונז האבן א מעשה פון אן ערדציטערניש, אונז האבן א בוך וואס דער שרייבער האט געוואוסט איבער די ערדציטערניש, מוז זיין דער שרייבער האט געלעבט נאך די ערדציטערניש. ווייל עס איז נישטא קיין שום וועג ע"פ וויסנשאפט וויאזוי ער זאל עס וויסן אויב עס האט נאכנישט פאסירט.

יעצט ווער עס וויל מעג נאכאלס גלייבן אז דער שרייבער איז געווען פארדעם, און ער איז געווען א נביא. דאס האט שוין גאנישט מיט וויסנשאפט. איך ברענג נאר ארויס אז די צוויי גרופעס רעדן בכלל נישט פונעם זעלבן ענין, און עס איז א שאד אז מען זאל אפילו פראבירן צו ברענגן א ראיה איינעם פון צווייטן.

[רביה''ק זי''ע]

דאס איז אבי א קאפפארדרייעניש פון די מחזירי בתשובה למיניהם, קיין איין היסטאריקער גייט נישט זאגן למשל ווען די סימפסאנס האבן פאראויסגעזאגט א שפעטערדיגע געשעהניש איז פון דעם געדרינגען אז די מעשה איז געשעהן בעפאר די סימפסאנס, קיינער טוט דאס נישט, אויסער אויב מ'האט אן אנדערע ראיה דערצו, געווענליך וועט מען זאגן אז ס'איז א צופאל א.ד.ג. אבער סתם בויען בנינים אויף אזעלכע סארטן סברות איז חזל'ס דעפארטמענט.

[הקטן]

איז דא געניג א קראנטע דרויסענדיגע סיבה צו האלטן דאס בית ראשון ושני איז געווען אויף דעם הר הבית?
לויט וואו איך פארשטיי לאזן נישט דארט די אראבערס גראבען

[יעקב מעקסוועל]

דאס איז אבי א קאפפארדרייעניש פון די מחזירי בתשובה למיניהם, קיין איין היסטאריקער גייט נישט זאגן למשל ווען די סימפסאנס האבן פאראויסגעזאגט א שפעטערדיגע געשעהניש איז פון דעם געדרינגען אז די מעשה איז געשעהן בעפאר די סימפסאנס, קיינער טוט דאס נישט, אויסער אויב מ'האט אן אנדערע ראיה דערצו, געווענליך וועט מען זאגן אז ס'איז א צופאל א.ד.ג. אבער סתם בויען בנינים אויף אזעלכע סארטן סברות איז חזל'ס דעפארטמענט.

איך פארשטיי נישט וואס דו זאגסט. יעדע נביא וואס שרייבט פאקטן, איז אנגענומען אין די אקעדעמישע וועלט אז דער נביא איז געווען נאך די מעשה, אפילו אויב עס איז געשריבן אויף א וועג פון נבואה בעפאר די מעשה.

[ברוך שפינוזה]

נאטורליך ווען מ'אנאלאזירט נביאות'ער שטעלט זיך רוב מאל ארויס אז ס'איז געשריבן געווארן in hindsight, פשוט פאר די פאקט ווייל ס'וועלן אלץ זיין מער hindsight פאעטן ווי מגידי עתידות. ישעיה השני (אדער השלישי, כ'געדענק שוין נישט) איז אנגענומען צו האבן געשריבן in hindsight פשוט ווייל זיין סגנון איז פון א שפעטערדיגע תקופה, אבער ירמיה למשל איז יא אנגענומען אז ער האט געלעבט פאר די געשעהענישן וואס ער האט פאראויסגעזאגט (וואס א גרויסע טייל פון זיי זענען טאקע נישט מקויים געווארן )

[יעקב מעקסוועל]

איז דא געניג א קראנטע דרויסענדיגע סיבה צו האלטן דאס בית ראשון ושני איז געווען אויף דעם הר הבית?
לויט וואו איך פארשטיי לאזן נישט דארט די אראבערס גראבען

איך מיין עפעס גראבונגען זענען פארגעקומען אונטער די בריטישע מאנדאט.

די שאלה איז וואס פונקטלעך מיינסטו מיט בית ראשון ושני? פארשטייט זיך אז דאס אז ירושלים איז געווען אן ערנסטע שטאט אין יענע צייט, איז דא איבער גענוג ראיות.

איך מיין די שטערקסטע ראיות פאר בית שני זענען נאמבער איינס די כותל, איך האב קיינמאל נישט געהערט איינער זאל האלטן אז די כותל קומט פון עפעס אנדערש.

און נאמבער צוויי, די אויסגעקריצטע שטיין וואס מען האט געטראפן, וואס איז געווען א ווארענונג פאר פרעמדע נישט אריינצוגיין אינעם הר הבית.

די שפראך איז גריכיש, פאר יעדעם צו פארשטיין. און עס איז בערך די זעלבע לשון וואס יוסיפוס באריכטעט צו שטיין ביי די הר הבית.

בערך איבער געטייטשט: "קיין פרעמדער זאל נישט אריינגיין פון פאר די מחיצה (סורג) פונעם מקדש, און די חצר וואס נעמט איר ארום. ווער עס וועט געכאפט ווערן, איז אליין שולדיג אין זיין נאכפאלגענדיגע טויט."

[יעקב מעקסוועל]

נאטורליך ווען מ'אנאלאזירט נביאות'ער שטעלט זיך רוב מאל ארויס אז ס'איז געשריבן געווארן in hindsight, פשוט פאר די פאקט ווייל ס'וועלן אלץ זיין מער hindsight פאעטן ווי מגידי עתידות. ישעיה השני (אדער השלישי, כ'געדענק שוין נישט) איז אנגענומען צו האבן געשריבן in hindsight פשוט ווייל זיין סגנון איז פון א שפעטערדיגע תקופה, אבער ירמיה למשל איז יא אנגענומען אז ער האט געלעבט פאר די געשעהענישן וואס ער האט פאראויסגעזאגט (וואס א גרויסע טייל פון זיי זענען טאקע נישט מקויים געווארן )

אין אנדערע ווערטער, ער האט געלעבט נאך די נביאות וואס זענען געשען, און פאר די נביאות וואס זענען נישט געשען...

[שמן למאור]

לויט די חוקרים וועמען דו זאגסט נאך פון...
תהלים קומט יא פון דוד?

וואו אזוי קענען די חוקרים האלטן דאס תהלים קימט פין דוד המלך בשעת זיי קענען נישט האלטן פין רוה"ק???

איך פארשטיי נישט דיין שאלה. וואס האט הודו מיט קוש?
מען קען שרייבן א שיינע ספר מיט פאעטישע לויב רייד און געבעטן אויך אן קיין רוה"ק.

עיין אבן עזרא בהקדמה לספר תהילים

קענסט נישט קאפיען די ווערטער וואס דו ווילסט איך זאל זען? אזוי שווער איז עס? איך דארף יעצט דורקוקן די גאנצע הקדמה און טרייען צו כאפן וואס דו מיינסט?

כ'האלט שוין נאכן קוקן און איך זע נאכאלץ נישט וואס די מצוה די רעדסט וועגן.

[הקטן]

עיין אבן עזרא בהקדמה לספר תהילים

קענסט נישט קאפיען די ווערטער וואס דו ווילסט איך זאל זען? אזוי שווער איז עס? איך דארף יעצט דורקוקן די גאנצע הקדמה און טרייען צו כאפן וואס דו מיינסט?
כ'האלט שוין נאכן קוקן און איך זע נאכאלץ נישט וואס די מצוה די רעדסט וועגן.

איך האב נישט יעצט געזען די אבן עזרא איך האב געשריבן מכח זיכרון
איך מיין גראדע אז סקעפטיקער האט דאס יא געלינקט אין א תגיבה גלייך נאך מיינס


קוק וואס @יעקב מעקסוועל'ס האט געשריבן אפשר וועסטו פארשטיין אוואו איך האב געצילט

[הקטן]

כ'וויל אויך דא אהערשטעלן די ווידיאו וואס איז אויך וויכטיג כדי צו קענען פארשטיין וואס גייט דא פאר.

איך דארף דארך קיקען די גאנצע 34 מינטיגע קליפ און גארנישט טרעפען?

א. ער איז נישט קיין מומחה
ב. ס'שטייט טאקע 480 אבער אפשר מיינט דאס עפעס אדערש
ג. דוד ושלמה האבן נישט עקזעסטירט
ד. בית המקדש איז קיינמאל נישט געווארן אויפגעויזען דאס ס'איז אויפן הר הבית ווייל מען קען דארט נישט גראבן

פליז שרייב אויב האב איך עפעס ערענסט פארזען וואס מאכט די קעס


איך שרייב דאס יעצט פין זכרון איך האב שוין איינמאל פאברענגט 34 מעניט

[סקעפטיקער]

איז דא געניג א קראנטע דרויסענדיגע סיבה צו האלטן דאס בית ראשון ושני איז געווען אויף דעם הר הבית?
לויט וואו איך פארשטיי לאזן נישט דארט די אראבערס גראבען

False Equivalence

https://en.wikipedia.org/wiki/Archaeolo ... lem_Temple
https://www.haaretz.com/israel-news/201 ... bb2e5d0000

[שמן למאור]

עיין אבן עזרא בהקדמה לספר תהילים

קענסט נישט קאפיען די ווערטער וואס דו ווילסט איך זאל זען? אזוי שווער איז עס? איך דארף יעצט דורקוקן די גאנצע הקדמה און טרייען צו כאפן וואס דו מיינסט?
כ'האלט שוין נאכן קוקן און איך זע נאכאלץ נישט וואס די מצוה די רעדסט וועגן.

איך האב נישט יעצט געזען די אבן עזרא איך האב געשריבן מכח זיכרון
איך מיין גראדע אז סקעפטיקער האט דאס יא געלינקט אין א תגיבה גלייך נאך מיינס


קוק וואס @יעקב מעקסוועל'ס האט געשריבן אפשר וועסטו פארשטיין אוואו איך האב געצילט

איך האב נישט קיין השגה וואס די העק דו ווילסט. אפילו ווען דו שרייבסט יא קלאר וואס דו ווילסט ארויסברענגען קומסטו אפט אריין קרום, כל שכן ווען דו ביסט בלויז 'מרמז'...

[שמן למאור]

כ'וויל אויך דא אהערשטעלן די ווידיאו וואס איז אויך וויכטיג כדי צו קענען פארשטיין וואס גייט דא פאר.

איך דארף דארך קיקען די גאנצע 34 מינטיגע קליפ און גארנישט טרעפען?

א. ער איז נישט קיין מומחה
ב. ס'שטייט טאקע 480 אבער אפשר מיינט דאס עפעס אדערש
ג. דוד ושלמה האבן נישט עקזעסטירט
ד. בית המקדש איז קיינמאל נישט געווארן אויפגעויזען דאס ס'איז אויפן הר הבית ווייל מען קען דארט נישט גראבן

פליז שרייב אויב האב איך עפעס ערענסט פארזען וואס מאכט די קעס


איך שרייב דאס יעצט פין זכרון איך האב שוין איינמאל פאברענגט 34 מעניט

וואס איז דיין פראבלעם פינקטליך? די ווידיאו איז א שמועס אויף ארכיאולוגיע בכלליות און בפרט אויף די פרישע מהלך פון דעיוויד ראל. נאך עפעס?


הער פליז אויף צו פראבירן אריינצוריקן קליינע אותיות אין דיינע תגובות וואו דו קענסט נאר, עס מאכט דיר נישט אויסקוקן קלוג. ביסט נאכנישט גענוג קליי"ן זיך צו קענען האלטן אזוי מי אני. בפרט אז דו נעמסט נישט קיין צוויי סקונדעס זיכער צו מאכן אז דיינע תגובות האבן נישט קיין גראבע ספעלינג טעותים.

[הקטן]

בעסד אויף וואס דו האסט געשריבן

איך האב נאכנישט אנגעקומען צו קוקן דיינע קליפס און לינקס, אבער כ'זע שוין אז דו ברענגסט פון צווייפלהאפטיגע מקורות און דער יעניגער פונעם ווידיאו איז נישט קיין אנגענומענער עגיפטאלעדזשיסט.

בין איך דיך דן לכף זכות דאס דו האסט נישט אליין געזען די קליפ. ווען יא וואלסטו דיך געשעמט, אפשר נישט, דאס צו ניצען.


ב.ד.וו. איך ניץ די קליינע פאנט נאך אסך איידער דו אדער מי אני זענען דא געווען.
איך ניץ דאס פאר פארשידענע סיבות - איינס פין זיי אויב וויל איך דאס שרייבן פאר מיר אדער נאר פאר דער וואס וועט מגיב זיין זאל דאס זעהן

[חדשים]

לפני יציאתו של הרב לייבל פוזנר לשליחות, נכנס ליחידות אצל אדמו"ר הריי"צ שאמר לו: "אצל השני צריכים לראות את המעלות ולא להתעלם מהחסרונות. אצל חסידים אומרים שבתורה ישנם אתוון רברבין ואתוון זעירין, את המעלות של השני צריכים לראות באתוון רברבין, ואילו את חסרונותיו צריכים לראות באתוון זעירין"...

[שמן למאור]

בעסד אויף וואס דו האסט געשריבן

איך האב נאכנישט אנגעקומען צו קוקן דיינע קליפס און לינקס, אבער כ'זע שוין אז דו ברענגסט פון צווייפלהאפטיגע מקורות און דער יעניגער פונעם ווידיאו איז נישט קיין אנגענומענער עגיפטאלעדזשיסט.

בין איך דיך דן לכף זכות דאס דו האסט נישט אליין געזען די קליפ. ווען יא וואלסטו דיך געשעמט, אפשר נישט, דאס צו ניצען.


ב.ד.וו. איך ניץ די קליינע פאנט נאך אסך איידער דו אדער מי אני זענען דא געווען.
איך ניץ דאס פאר פארשידענע סיבות - איינס פין זיי אויב וויל איך דאס שרייבן פאר מיר אדער נאר פאר דער וואס וועט מגיב זיין זאל דאס זעהן

ווי פלעגט נאר דער וואס האט פארמאגט אביסל שכל אלעמאל זאגן? "עס ווענט זיך וואס מען רעדט וועגן"...!

מען מעג הערן פון איינער וואס איז נישט קיין עקספערט, ובפרט אז ער איז גארנישט מחדש נאר ער נעמט צאם און שמועסט פשוט אויס דאס וואס אנדערע עקספערטן זאגן.

דער דעיוויד ראל איז א מחדש, ער קומט מיט א פרישע מהלך אין עגיפטולאגיע וואס איז אנדערש פון אלע אנדערע עקספערן און זיין פעלד. ווען איינער קומט מיט א פרישע באמבע, איז וויכטיג צו קוקן ווער ער איז טאקע, צו איז ער טאקע א ריכטיגע עקספערט, וואס זאגן די אנדערע חוקרים צו זיין מהלך, פארוואס נעמט מען טאקע נישט אן זיין מהלך, וועלכע פראבלעמען האט זיין מהלך וואס ער פארקוקט, וכדומה. און אז מען געבט א קליינע בליק אויף זיין מהלך, זעט מען גלייך אז רוב חוקרים מאכן אים אוועק, און דאס איז וואס איך האב אויבן געשריבן. און טאקע נאך וואס @סקעפטיקער האט צענומען די שיטה זיינע, זעט מען די פראבלעמען וואס זיין מהלך האט.

ווידערום די ווידיאו וואס איך האב געברענגט פון דילעהאנטי (וואס איז אגב פון די בעסטע עקספערטן אין די פעלד וואס ער איז עוסק דערין) איז נישט קיין פרישע באמבע וואס ער ברענגט. איך האב קלאר געשריבן אז איך ברענג א ווידיאו וואס שמועסט אויס די נושא, זהו. ער לייגט אראפ וואס גייט פאר, וואס זענען די חילוקים פון די צוויי מהלכים, פארוואס מען קען נישט גלייך ווערן עקסיידעט פון די נייע מהלך, וואס דארף מען זיכן, און וועלכע פראבלעמען קומען ארויף. ער קלעימט נישט צו זיין קיין עקספערט אין אנעלעזירן ארכילאגיע וכדומה, ער איז בעצם גארנישט מחדש אין די ווידיאו, ער מאכט נאר קלאר די נושא פאר איינער וואס איז נישט בתוך הענינים.


און אז דו שרייבסט שוין יא פאר יארן לאנג, וואלסטו זיך הערשט געדארפט אויסלערנען צו ספעלן. ס'איז ממש חוזק געמאכט פון די מענטשהייט ווען מען טענה'ט זיך איבער טיפע ענינים אין העמק דבר, און דו שרייבסט כאילו ביסט א בחור'ל וואס ווייסט קוים וויאזוי צו שרייבן

[מתבודד]

די גראמאטישע טעותים פון הרב קליין מאכן מיר אויך נערוועז, דאך וואלסט עס געמעגט אים זאגן אין אישי.

[ברוך שפינוזה]

די גראמאטישע טעותים פון הרב קליין מאכן מיר אויך נערוועז, דאך וואלסט עס געמעגט אים זאגן אין אישי.

די גראמאטישע "טעותים" זענען שוין גארנישט קיין טעותים, ס'ליגט א פסיכאלאגישע מאניפולאציע דערונטער, and same goes to די פיצינקע ווערטער, והדברים עתיקין. איך זאג נישט אז קאנפראנטירן א טראלל אזוי heads on איז א גוטע איידיע, אבער אז איינער איז שוין יא באגאנגען דעם נארישקייט פון איהם אויפפראקן ברבים דארף מען איהם נישט אראפרייסן דערפאר.

[ברוך שפינוזה]

נאטורליך ווען מ'אנאלאזירט נביאות'ער שטעלט זיך רוב מאל ארויס אז ס'איז געשריבן געווארן in hindsight, פשוט פאר די פאקט ווייל ס'וועלן אלץ זיין מער hindsight פאעטן ווי מגידי עתידות. ישעיה השני (אדער השלישי, כ'געדענק שוין נישט) איז אנגענומען צו האבן געשריבן in hindsight פשוט ווייל זיין סגנון איז פון א שפעטערדיגע תקופה, אבער ירמיה למשל איז יא אנגענומען אז ער האט געלעבט פאר די געשעהענישן וואס ער האט פאראויסגעזאגט (וואס א גרויסע טייל פון זיי זענען טאקע נישט מקויים געווארן )

אין אנדערע ווערטער, ער האט געלעבט נאך די נביאות וואס זענען געשען, און פאר די נביאות וואס זענען נישט געשען...

https://www.1vsdat.org/index.php/2015-0 ... 7%94%D7%95