קאווע שטיבל

סאיז דא א תשובה פון רבי משה ז"ל אין אגרות משה ווי ער פארווערט איינעם איבערדרוקען דעם ספר הציוני פון רבי מנחם ציוני ווייל סאיז מלא אפיקורסת (צוליב געוויסע קאבאליסטישע הסברים זיינע) hilarious.

אויך נישט פארגעסן פון רב קאפח וואס שניידט שטיקער אז די זוהר איז פול מיט כפירה

איך זע אז דער עולם מוטשעט זיך ארום אין שליח'ס ווערטער. כתלמיד הדן בקרקע לפני רבו, וועל איך פרובירן אפלערנען אביסל די טיפע רייד פון וואס שליח האט אונז געשיקט ווי גרשם שלום האט אפגעלערנט א שטיקל זוהר, ולהאריך במקום שאמר לקצר, ויה"ר שלא יכשל החלש לשלוח יד ולשכל אשכול ששלח השחל בהשכל.

ווי איך האב אביסל ארויסגעברענגען אין מיין 'גלייבן' אשכול, איז פשוט פאלש און אומלאגיש צו זאגן אז לאגיק דארף זיין דער מכריע אויף יעדע זאך, און עפעס וואס מען קען נישט מגדיר זיין ווי דער עומק ליגט דערפון איז אויטאמאטיש קען מען עס נישט גורס זיין (אפילו נישט בלי הבנה). על כרחך איז דא זאכן וואס מען קען נישט ערקלערן דער באדייט דערפון, גענוי ווי קיינער קען נישט ערקלערן פארוואס א געוויסע פעינטינג איז שיין. אבער אין די תחומים אויסער לאגיק איז פארהאן פארשידענע סארטן זאכן. איינע פון זיי איז געטליכקייט. דאס איז כולל פארשידענע סארטן מושגים אונטער איין דאך, צווישן זיי, אביעקטיווע חכמה און אמת, מאראל, און נאך עפעס וואס מען קען נישט עקספלעינען. ווען מען האנדלט פון אזא זאך איז פשוט נאריש צו נעמען די חיצוניות דערפון און עס אפ'מבינ'ען לויט דעם.

איך קען למשל קומען און אנהייבן לאכן פון זורתוסטרא'ס דרשות, א מין טפשות גערעדאכץ, אן אלטער מענטש מיט א שטריק טאנצער מיט א הייל. אסאך דא (ואני בתוכם) האבן טאקע נאכגעמאכט אויף א ליצנות'דיגער אופן זיין וועג פון רעדן און ארויסגעברענגט ווי נאריש עס הערט זיך. פונדעסטוועגן פארשטייט יעדער אז אונטער די אלע משלים ליגט טיפע חכמה און מושגים. וואספארא חכמה? נישט קיין לאגישע חכמה, נאר געטליכע חכמה, אינערליכע ווירדן, א בענקשאפט צו העכערקייט און טיפקייט, א גלוסטעניש צו עפעס טיפערס וואס מען קען גרייכן. איך שטעל זיך פאר אז אפילו הפילוסוף האלקי לעיקוואוד וועט דאס נישט קענען גענוי מסביר'ן.

ממילא איז קלאר אז אויב שליח טענה'ט אז ער זעט עפעס רעדט ער נישט פון די משלים, נאר וואס ליגט אונטער דעם. וואס גענוי ליגט דארט ווייס איך נישט. אבער איך שטעל זיך פאר אז די צורת הדברים ווי אזוי דער זוהר לייגט אראפ דער עירוב טוב ורע, דער שורש פון חכמה, די השתלשלות פון די פארשידענע סארטן מידות וואס מיר זעען אויף דער וועלט, רעדט עפעס מורא'דיג שטארק צו זיין הארץ, און ער שפירט אז דאס שטעלט פאר א געוואלדיגע אמת'דיגקייט. און ווי שליח האט איינמאל און נאכאמאל געזאגט, רעדט ער נישט פון די פשוט'ע הרגשות וואס ער שפירט ביים לערנען א געהויבן שטיקל זוהר וואס ברענגט ארויס די קדושת התורה, נאר פון גאנץ עפעס אנדערש. ער רעדט פון געטליכקייט. איינער קען מיר זאגן וואס איז אזוי מורא'דיג פון יחזקאל אדער פון ירמיה? אפאר משלים פון סיר נפוח'ס און מקל שקד'ס? אבער ניין, רוב מענטשן שפירן עפעס א העכערקייט ביים לערנען די נביאים. דאס איז געטליכקייט.

דא עקא אז וויבאלד עס איז נישט תלוי אין לאגיק, איז זייער גרינג צו ווערן פארנארט, עד כדי כך אז מענטשן קענען האלטן אז גאט וויל מען זאל הרג'ענען מענטשן וכדומה. אבער מען דארף קלאר שטעלן אז פון די אנדערע זייט אז פארשטענדליך אז די אלע זייטיגע זאכן מעגן שפילן עפעס א ראלע. למשל, די פאעטישקייט פון די נביאים, כאטש נישט דארט ליגט זייער עיקר כח, פונדעסטוועגן גיבט דאס אסאך צו צו ארויסברענגען די טיפקייט וואס ליגט דערין.

איז ווי קופערניקוס האט געפרעגט, ווי אזוי קען מען וויסן אויב מען נארט זיך? דער ענטפער איז פשוט, נעם אוועק די אלע זייטיגע צוגעהער, און זע אויב דער טיפקייט בלייבט נאך. לאמיר זיך פארשטעלן אז תנ"ך איז געשריבן געווארן דורך א קריסטליכער טעאלאג, אויף דער פראנצויזישער שפראך, אין דער טיים מאגאזין. און דאן לאמיר עס עפענען און ליינען. איך מיין די געדאנקען פון תנ"ך וואלטן געווען גענוג מיר צו באצויבערן אן די זייטיגע פרטים, כאטש זיי גיבן אודאי צו אן עקסטערע געשמאק דערין. פון די אנדערע זייט, מיין איך אז פאר אלגעמיינע אידן איז דער דערהויבנקייט פון זוהר בלויז דער צורת הדברים. נעם אוועק דער געלער פאפיר, די רש"י אותיות, דער אראמישער שפראך, און דער אויפגעבלאזענער סטיל, וועט נישט בלייבן קיין זכר פון די התעוררות. אבער מכותלי מכתבו של שליח ניכר אז ער רעדט דא פון די פנימית פון זוהר, ווי ער האט עטליכע מאל פרובירט ארויסצוברענגען. און היות מיר קענען אלע שליח'ן אלס א איד וואס האט שוין דערגרייכט די מ"ט שערי חכמה, קענען מיר זיין רואיג אז אויב ער זאגט אז שער נ' האט וואס צו פארקויפן, דאן ווייסט ער וואס ער רעדט.

כ'האף אז איך האב אביסל קלארער געמאכט דעם ענין.

למעשה האלט מען שוין ביי אנדערטהאלבן בלאט, און מ'האט נאכנישט אנגעהויבן רעדן איבער די נושא. אה, ווי פאסיג פאר אן אשכול איבער קבלה.

יישר כח רבינו יאיר המאיר עיני חכמים, כ'האב טאקע בערך דאס געמיינט, נאר מיין כח ההסבר און צייט קלעקט נישט.
(ס'איז געווען א שטיקל טעות דאס שרייבן מיין פערזענליכע עקספעריענס, דער עולם האט זיך ארויפגעכאפט אויף דעם. אבער וויפיל איז דען נוגע וואס איך מיין, טראכט, פיהל, בין מכיר וכו'? דער עיקר איז ווי הרב בעל דעת תורה האט בעסער ארויסגעברענגט, אז די גדולי עולם האבן נישט נאר מכיר געווען, נאר טאקע ממש משיג געווען, און זיי צו גלייבן איז פשוט שכל'דיג).

יעצט לאמיר פרובירן אביסל צו ענטפערן בקיצור נמרץ. ר' לעיקוואד, אויב שפירט איר טאקע דאס אין זארטוסטרא (דהיינו, נישט געפיל, emotions, נאר א געוויסע סוג הכרה), קען איך אייך טאקע גארנישט זאגן (הגם אני בעניי האב נישט אזויפיל געשפירט ביים לערנען א צייט צוריק, ווייזט אויס כ'האב עס נישט אזוי באלעבט ווי אייך). אבער למעשה בוי איך דאך נישט נאר אויף מיין הכרה, נאר אויך אויף די השגה פון די אויסגערעכנטע גדולים, דער חילוק איז מסתמא גרעסער ווי דער חילוק פון חוש הריח ביז חוש הראי'.

ר' חכם באשי (בואכם לברכה!), דער נידון איז נישט געפיל קעגן מחקר, נאר הכרה קעגן גארנישט. אדרבה, איר האט א וועג חוקר צו זיין די גרויסקייט פון א ספר?

ר' ממרום שלח אש, קען אייער מח ארומנעמען אז האניג איז זיס און מרור איז ביטער? קענט איר אויפווייזן דער חילוק מיט לאגיק? איר ווייסט עס נישט מיט לאגיק, נאר מיט חושים, דא רעדן מיר אויך פון א חוש. כ'זע נישט וואו ס'קומט אריין דא דאס שרייבן קעגן די מקובלים, דער בעל הסולם האט אויך געפירט א מלחמה קעגן אסאך מקובלים, אז זוהר איז גרויס מיינט נאכנישט אז די וואס לערנען אין איר ווערן נישט משובש, (דאס איז שוין חוץ מזה אז ס'איז דאן געווען א צורך השעה אפצוקילן דאס התלהבות פון די מאסן צו קבלה און זוהר). וויאזוי מ'קען צולייגן די יסודות פון קבלה צו אונזער פארטיגע תורת משה איז טאקע א שאלה אין וואס מ'דארף נאך אריינגיין, (און די מקובלים זענען אסאך פארנומען דערמיט), דערווייל האט מען נאכנישט גערעדט דערפון.

ר' קופערניקוס, איך זע ביידע (כמובן נאר נאכן לערנען בעיון), סיי חכמה וואס מ'קען איבערזאגן, און סיי דאס הכרה (נישט געפיל!) פון ערהאבנקייט און געטליכקייט וואס יאיר האט אזוי שיין גע'מסביר'ט. איבער אייער צווייטע שאלה, לאמיר אייך פרעגן, ווער קען בעסער אפשאצן פאעזיעס, דער וואס האט זיך געלערנט פאעזיע אדער דער וואס ווייסט נישט וואס די ווארט מיינט? ווענדט זיך, צו זאגן אויב ס'איז א געלונגען שטיקל קען נאר דער געלערנטער, ער האט זיך אנטוויקלט דער חוש און דער צווייטער נישט, אבער צו טרעפן גראמאטיק טעותים איז מסתמא דער צווייטער בעסער, ווייל דער ערשטער קען פארבלענדעט ווערן. דוק מינה ואוקי באתרין, אפצומאכן אויב זוהר איז הייליג איז נישט מעגליך פאר א סעקולארן חוקר, ער פארמאגט פשוט נישט דער חוש. נאכגיין היסטארישע פרטים קען ער מעגליך בעסער (אבער פארשטייט זיך מ'מעג בודק זיין אחריו און זעהן צו ער האט נישט קיין נגיעות אדער סתם טעותים). ואגב, נישט אלע פון די אויסגערעכנטע גדולים זענען נתחנך געווארן מנעוריהם בקדושת הזוהר. איבער ר' שלום שבדרון הראשון, ערשטענס, בלי למעט חלילה פון זיין מורא'דיגע גרויסקייט, איז א קנאפע ראי' פון וואס ער האט געגלייבט, ער האט געגלייבט נאך אסאך זאכן (בשמים רא"ש איינס פון זיי), כ'האב במכוון געברענגט גדולים מיט אן אנטוויקלטן חוש הביקורת. צווייטנס, גלייב איך נישט אז ער האט פרובירט צו שפירן הייליגקייט אינעם ירושלמי, ער האט זיך געזעצט לערנען ווי א יוד לערנט גמרא, און אז ס'שטימט שטימט עס. דריטנס, איז דאך ירושלמי המזויף פול מיט אמתע מאמרי חז"ל, מלוקט מכמה מקומות, אין זוהר איז די פראצענט אלטע סחורות פיל קלענער, כמדומה.

ר' נהורא נפישא, דוכט זיך אז ר' משה'ס תשובה איז איבער עניני הגשמה, נישט קבלה (כאטש מ'קען זיי גרינג פארטוישן, זענען זיי חלילה נישט די זעלבע זאך). רב קאפח מיינט איר רב קאפח הראשון, וואס מ'קען דן זיין צו מ'מעג אים רופן רב. שוין, כ'רעד שוין צופיל.

איבער די מ"ט שערים ושער הנ', מסאני דרב מכרעאי לא בעינא, אבל עי' בלשם ספר הדע"ה ח"ב דרוש ה' ענף ב' סי' ה', אז שער הנ' בטומאה איז באמת גארנישט, ס'איז חוזר חלילה. דאס גופא איז דער חילוק צווישן טומאה און קדושה, די הכרה אז ס'איז דא עפעס אונטער אלע הנחות, אז ס'איז שייך הכרה אויף וואס לאגיק בויט זיך.

יאיר האט געשריבן:למעשה האלט מען שוין ביי אנדערטהאלבן בלאט, און מ'האט נאכנישט אנגעהויבן רעדן איבער די נושא. אה, ווי פאסיג פאר אן אשכול איבער קבלה.

not my fault, כ'האב דאך געברענגט א מאמר אויבן, ווייזט אויס דער פראבלעם איז ענדערש ביי די מתנגדי הקבלה .

אויף דער הערה פין דעת תורה (פארראכטען - ייש"כ שליח),

אוי און וויי צום זוהר אז אזוי זעהן אויס זיינע ממליצים.

ווען מען דארף שוין זאגען אז נשמות זענען אראפ געקומען און מגלה געוועהן דער זוהר צו צדיקים, און פארדעם האבען שרייבערס געהאט א רעכט צו שרייבען אמר ר' שמעון, און ווען איינער הייבט אהן פרעגען אויף דעם מהיכי תיתי, ווערט ער שוין אן עפרא לפומיה, איז דער זוהר ביטער א וועלט.

כשלעצמי, פלעג איך אייביג אויך זאגען ווי קאווע טרינקערס לאנגע מגילה, די פראבלעם איז נאר איינס, אויב איז עס נישט באמת געשריבען געווארען דורך תנאים ואמוראים, נאר דורך ראשונים און באופן גילוי נשמות, פארוואס איז עס געשריבען "כאילו" תנאים ואמוראים האבען עס יא געשריבען?

זאל דער ראשון שרייבען, באישון לילה חזיתי, ר' המנונא סבא אומר כך ור' אבא אומר כך, וכו', פארוואס כאילו דאס איז די זאך אליין? דער קשיא איז מעורר תמהון גדול.

ווען אונז קליין קעפיקע מענטשען, זענען שוין גענוג קלוג צו זעהן אז דער שפיצעל איז נישט געלונגען, זאגט מען, נעה, דער שפיצעל איז דאך אמת. הדברים מדברים בעד עצמן, ועלובה עיסה שנחתומה מעיד עליה.

ספרי אר"י זענען גאר שיין אריין צו קוקען, אהן קיין שקרים, קיינער בלאפט נישט, דער אר"י האט געזעהן, ר' חיים האט געשריבען, ווילסטו גלייבען גלייב, און אז נישט לערען נישט. ווידער זוהר, לערן איין שטיקעל, און עס הייבט אהן צו איבלען, דער מעשה איז יא געשעהן אדער נישט? דער נאמען פין דער בעל המאמר איז אן אמת'ע נאמען צו אן אויסגטראכטע נאמען פין א מעדיטעישען פין א ראשון וואס בדרך אגב איז נישט דוקא געוועהן א גרויסע תלמיד חכם. און אזוי פארען די שאלות ווייטער און ווייטער, און מען קען נישט לערנען זוהר אויב מען טראכט צופיל. ווער רעדט נאך ווען מען הייבט אהן אריין צו קלערען אין די שפראך וואס מען לערנט דא, פין ווי קומען די ווערטער? ווער האט זיי אויפגעמאכט? ווי האט מען דען אזוי גערעדט? אפשר איז עס נישט מער ווי א חלק פין דער גרויסע בילד, איינער צו אפאר וואס האבען געוואלט שרייבען עפעס וואס זאל אויסזעהן ווי אן אלטער זאך, האבען זיי געבלאפט אראמיש? ווען די ווילסט נאר שרייבען דיין חלום, פארוואס דער בלאף?

סתם להערה בעלמא, עס איז נישט ריכטיג צו זאגען אז סעקולארער חוקרים ווי גרשם שלם האבען נישט קיין חוש און געפיל צו קבלה. ווער עס איז מצוי ביי די כתבים פון שלם און אזוי זיינע ממשיכים ווי אידל, ליבס, אליאור, תשבי, ועוד. ווייסט אז זיי האבען גאר א שטארקע געפיהל און אהבה און חוש צו קבלה, און ווען נישט דאס וואלטען זיי מסתמא נישט בוחר געווען עוסק צו זיין אין דער תחום בכלל. נאר פארשטייט זיך גיין זיי צו צו דעם מיט אנדעער הנחות און מער א היסטארישע קוק וכדומה. אבער לגבי די עצם זיין פארכישופ'ט אינעם זוהר וקבלה איז אדרבה זענען זיי א ראיה אז עס איז נישט תלוי אין אמונה און דעות קדומות ווייל זיי גלייבען דאך נישט במובן הפשוט אז עס איז הייליג אדער מן השמים און דאך זענען זיי פארכישופ'ט דערין. (איך געדענק למשל א ביטוי פון שלם ווען ער מאכט אוועק קדמות הזוהר, ווי ער רופט איינע פון די 'טעותים' פון זוהר בפירוש מילות, beautiful misinterpretation .( ממילא די דמיון צו ווער עס האט נישט קיין געפיל צו פאעטרי איז נישט ריכטיג.

ר' איחוד פעלד, קאווע טרינקער האט דא געשריבן איין תגובה, וזה תוארה:

קאווע טרינקער האט געשריבן:חכם באשי!! סאלעם אליייחחחעם...

לויט אייערע טענות זעהט אויס אז איר באציט זיך צו דעת תורה'ס ווערטער, למעשה טרעף איך אבער דארט נישט ממש וואס איר ברענגט נאך.
אויב מעג איך אייך זאגן שטילערהייט, ווען כ'וואלט געלערנט א שטיקל זוהר מיט אזא דרגה פון כאפ-לאפיזם וואלט עס מיר מסתמא אויך געאיבלט.

ר' לעיקוואד, איר זענט גערעכט, והאמת אגיד אז מעיקרא האב איך אראפגעברענגט אין מיין תגובה אויבן אזעלכע לשונות פון שלום און תשבי. כ'האב זיך אבער בארעכנט (מעגליך שלא בצדק) אז זיי רעדן פון געפיל, נישט דער סארט הכרה פון וואס מיר רעדן, און אוודאי נישט דער סארט השגה וואס איז באמת נוגע אהער.
(און קאנגראטולאציעס צום 1800'סטן תגובה, כה לח"י).

שליח האט געשריבן:
אויב מעג איך אייך זאגן שטילערהייט, ווען כ'וואלט געלערנט א שטיקל זוהר מיט אזא דרגה פון כאפ-לאפיזם וואלט עס מיר מסתמא אויך געאיבלט.

לאמיך דיך זאגען הויך, די אלע תירוצים בנוגע קדמות הזוהר, האבען א פנים ווי דיין תגובה, שלא לענין, און מיט א קיל דער מעסענדזער אטיטאד.

@איחוד פעלד, וואו האסטו געזען איינעם דא דעפענדן קדמות הזוהר (דהיינו שנכתב קודם תקופת הגאונים)?

אין די הערה פין דעת תורה ווי ער שרייבט עפרא לפומיה אויף דער וואס זאגט אז עס איז נישט פין ר' שמעון,

איחוד פעלד האט געשריבן:אין די הערה פין דעת תורה ווי ער שרייבט עפרא לפומיה אויף דער וואס זאגט אז עס איז נישט פין ר' שמעון,

האט דאך שוין שליח מעיר געווען אז דעת תורה האט נישט דאס געשריבן, נאר אויף איינעם וואס לייקנט אין אמיתית חכמת הקבלה.

[justify][tag]שליח[/tag], כ'האב ארויס געפרינט די צוויי מאמרים וואס דו האסט רעקאמאנדירט, עמיר עס אדורך ליינען איבער דעם קומענדע יום טוב. איך האב ב"ה געלייגט די האנט אויף גרשום שלומ'ס בוך. איך בין מסכים מיט די טענה וואס איז דא ארויס געברענגט געווארן אז אנשטאט זיך טענה'ן איבער געפילן זאל מען ענדערש אדורך טון די עצם נושא.

איין זאך קען איך אייך זאגן, איך וואלט געלערנט זהר אפילו ווען עס וואלט מחובר געווארן דורך רבי דניאל פריש. די ספר הזהר איז א געוואלדיגע ספר (עכ"פ פון די ביסל וואס איך האב געזעהן), ווי עס באלייכט אזוי די וועג, עס מאכט קלאר אזוי פיל שוועריקייטן און אלעס איז געקניפט און געבונדן און אלעס שטימט. די טענה אז עס איז א תורה חדשה איז נישט אמת. מען קען זעהן אין חז"ל אז זיי האבן פארשטאנען אסאך זאכן ממש ע"פ קבלה והזהר, טראץ דעם וואס אפיציעל איז עס די פשטות התורה. מיין טעאריע איז - אן דעם וואס איך זאל וויסן וואס איך רעד - אז בימי חז"ל און מן הסתם דערנאך אויך, האבן אלע געלערנט און פראקטיצירט מיסטעסיזם. פאר עפעס א סיבה האט זיך עס אויפגעהערט (און מעגליך פארגעסן געווארן) אין א געוויסע תקופה פאר אפאר הונדערט יאר. צוליב דעם, ווען די זהר איז ארויסגעקומען האט עס אויסגעזעהן ווי א תורה חדשה. די תלמידי חכמים און געלערנטע האבן אבער באלד געזעהן אז דאס איז נישט קיין תורה חדשה נאר ענדערש א פארגעסענע תורה. דאס זאג איך אלץ אן וויסן, לאמיר זעהן וואס אנדערע דא האבן צו זאגן אויף דער טעאריע, אפשר איז שוין עפעס געשריבן אויף דער נושא.

עס איז נישט קיין ספק אז ווען עס וואלט נישט געווען א פארהייליגטע ספר נאר ענדערש א בוך פון אן אויפגעקלערטע און אפגעפרעגטע וואלטן מיר עס אלע אדורך געלערנט. איז וואס איז די זהר שולדיג אז זי איז פארופן געווארן אויף די נאמען פון די רשב"י. ממילא, איז נישט קיין נפקא מינה הלכה למעשה ווער עס האט עס געשריבן וכדומה, די ספר איז EITHER WAY א געוואלדיגע ספר. עס איז אבער יא אינטערעסאנט פון א היסטארישע און עדזשוקעישאנעל שטאנדפונקט. איז לאמיר זיך נעמען טון צו די זאך.


.[/justify]

סתם געווארפען אפאר מראי מקומות.

מטפחת ספרים פון ר' יעקב עמדין. אין דער מהדורה איז דא אינטען תשובות 'עיטור סופרים'. עס איז גרינג צו זעהן אז די תירוצים איז ע"פ רוב פשעטלעך. ווי מען זאגט פון ר' הערשעלע זידיטושיבער (?) אויף די תשובות פון דער ספר בן יוחאי, 'נאמנים פצעי אוהב ונעתרות נשיקות שונא', די קשיות פון הייליגער יעב"ץ זענען בעסער פון די תשובות זיינע. (אינטרעסאנט האב איך באמערקט אמאל אין זוהר חי ווי דער קאמארנער ברענגט א קשיא פון דער מטפחת בזה הלשון 'המשוגע הגאון הרעיש כאן וכו'' דאכציך ביי די נקודה פון פני האדון ה').
די צווי עיקר ספרים וואס פראבירען צו פארענטפערן (לענ"ד בדוחקים רבים) זענען דער רד"ל קדמות ספר הזוהר און מגן וצינה פון ר' אייזיק חבר.

א סיכום פון גדולי ישראל וואס זענען מפקפק אינעם זוהר האט מארק שפירא צאמגענומען דא (ומסתמא כבר הובא בשטיבל).

די בעסטער סיכום פון דער נושא פון קדמות הזוהר לע"ע איז דער מבוא פון תשבי צו זיין ספר משנת הזוהר (ווער עס וויל עס אויף פי די עף קען זיך פארבינדען אין אישי). שלם רירט דאס אן אין major trends ושא"ס אבער ער איז נישט ריכטיג מפרש די אלע ראיות און צדדים.

די ספרים וואס פראבירען אנצוהאלטען קדמות הזוהר כפשוטו זענען אחרי המחילה גאר געפשעטעלט און שוואך. און פון די שוואכסטע גאר זענען די מאמרים פון כשר און ליברמן שצוינו למעלה. (ר' ראובן מרגליות האט אויך ערגעצוו א מאמר קעגן שלם).

אויב וויל מען גלייבען אין קדושת הזוהר אן צופיל אפאלעגעטיק, קען מען גיין מיט די מהלכים וואס ר' יהושע מונדשיין האט דא צאמגענומען. און זעהט אויך דא אין פורום ספרים וסופרים קדמות הזוהר ממבט אמוני.

אין פורום עצכ"ח איז דאס געווען פון די גרויסע נושאים, און דער מנהל מיימוני איז א גרויסער מתנגד פון קבלה און זוהר, למשל דער ריזזיער אשכול קדמות ספר הזוהר

דא האב איך געטראפען א שיינע סיכום פון דער גאנצער נושא, מיט התייחסויות פון רבני זמננו.

און יעצט איין הערה לגופו של ענין: מאנכע פראבירען דא צו פארענטפערן אז אמת דער זוהר איז אפשר נישט פון התנא רשב"י, און איז נישט באמת א חלק פון מסורת התושבע"פ, דאך איז דער אמת שבו מוכיח על עצמו, און דער הייליגקייט פון דעם שרייט ארויס פון דעם אליינס אפילו עס זאל ווען האעבן געשריבען געווארען דורך קוריוס דזארדזש.

איך מיין, לאמיר זיך נישט נארען, דאס איז א פיינע און ריכטיגע יסוד קבל את האמת ממי שאמרו, און אוודאי איינער א בעל דעת אמיתי רעכנט זיך קיינמאל מיט די מחבר נאר מיט די תוכן הדברים, און אז עפעס א ספר שרייט ארויס אז דאס איז חכמה אלוהית האלט ער עס הייליג אפגעזעהן צו עס האט עס געשריבען א נביא צו א גוי (ווי דער רמב"ם דריקט זיך אויס). [פונקט דערמאן איך זיך א לשון פון לשם וואס שרייבט אזוי אז קדושת הזוהר והאר"י האמת עד לעצמו וא"צ לראיות חיצוניות] איז אבער דער סארט מענטש א מיעוטא דמיעוטא, אזוינס וואס קען טאקע אננעמען ווי מיר אז זאראטוסטרא איז א געטליכע ספר (כאטש שליח פילט נישט אזוי, און אנדערע חברים צעקו עלי אז עס איז אוממאראליש), און ארויסנעמען פון דעם וואס עס זעהט עם אויס געטליך און ריכטיג. רוב מענטשען, אפילו קלוגע מענטשען תלמידי חכמים גאוני וגדולי ישראל, און אזוי ארבעט די מסורה, טראכטען נישט אזוי בכלל, און ביי זיי איז די ערשטער מבחן אויף א ספר דער מקור און דער מחבר.

איז לאמיר זיך נישט נארען, דאס וואס רוב פון אונז האבען אמאל געעפענט א זוהר, און דאס וואס ביי כלל ישראל איז דער ספר הייליג און טייער, קומט פון דעם וואס מיר גלייבען/האבען געגלייבט אז דאס איז א מורא'דיגע ספר פון א תנא אלוקי. ווען עס וואלט געשטאנען אויפ'ן שער זה ספר הזוהר מפי משה די ליאון, וואלטן עס אפאר מקובלים און טראכטער און אויבער חכמים אפשר געליינט, אבער רוב מנין ובנין נישט, און עס וואלט בכלל נישט געהאט די השפעה די קדושה און די שטארקייט. און כל שכן אז לגבי די מסורת העלפט נישט קיינע הרגשות, נאר ראיות ברורות.

די זעלבע איז ווען מ'ברענגט א ראיה פון דער אר"י ורמ"ק וואס האבען געגלייבט און געזעהן אין דעם קדושת הזוהר. אוודאי האבען זיי נישט נאר געגלייבט אז דאס איז א ספר פון תנאים נאר האבען טאקע געזעהן אין דעם גרויסע זאכען. אבער עס איז אויך פשוט אז פאר זיי האבען געזעהן האבען זיי אנגענומען אז דאס איז א ספר פון רשב"י. און דאס איז די עיקר סיבה פארוואס זיי האבען זיך אזוי פארקאכט און מתעמק געווען אין דעם. איז קען מען שוין נישט ברענגען א ראיה פון די קאך זייערע אויף קדושת הספר פון אן אבייעקטיבישער שטאנדפונקט.

בקיצור, דער וואס איז מסוגל צו רופען זאראטוסטרא ע"ד משל א ספר קדוש און עס צאמשטעלען אויף איין ראנג מיט דברי חז"ל (כמו שהמקובלים עשו לזוהר) על סמך דער אמת דערפון, ער האט א רעכט זיך צו ניצען מיט די סארט טענה לגבי דער זוהר, און דער וואס נישט (שזהו רוב כלל ישראל), העלפט עם נישט אזא טענה.

בקיצור לעיקוואד, אויב פארשטיי איך דיר גוט זאגסטו אזוי. בעצם איז די זהר נישט פון רשב״י, און בעצם גײַט עס אונז נישט אן ווייל די ספר הזהר איז קדוש מצד עצמה. נאר היות רוב המון עם איז נישט גרייט דאס מקבל צו זיין, און זיי וואלטן נישט אנגענומען די זהר אין אזא פארנעם, האט מען ערפינדען א ליגנט (כעין אמונה הכרחית) אז רשב״י האט עס געשריבן. דאס זאגסטו?

נישט דאס האב איך געזאגט, מען קען אזוי לערנען לאור די יסודת וואס איך האב געלייגט..
אבער מען דארף נישט אנקומען צו מיר, דאס האט דאס דער חתם סופר לכאורה געזאגט,

שו"ת חת"ס ח"ו סי' נ"ט האט געשריבן:ומ"ש שהרב אמר משם מורי זצ״ל, לא שמעתי מפיו, ואולי התיר הרב לעצמו על דרך שאמרו חז"ל הרוצה ליחנק יתלה באילן גדול, ואל תאשימהו עבור זה, הנה נמצא בשכנותך ספר "מטפחת ספרים" ומהריעב"ץ, תמצא שם, כי דבר גדול דיבר הנביא ז"ל בענין זה, הלא ישתוממו רואיו וד"ל.

הוגה, לעיקוואוד זאגט אז די קדושה און העכערקייט וואס רוב מענטשן שפירן ביים לערנען זוהר קומט נישט פון אן אביעקטיווע בליק. איך בין גרייט צו מאכן א טעסט, זאל הוגה, דעת תורה אדער סיי ווער מעתיק זיין א שטיקל זוהר וואו ער שפירט א דערהויבנקייט און העכערקייט, איך וועל איבערטייטשן דער תוכן דערפון אויף פראסט אידיש און מיר וועלן זען אויב עס פארמאגט נאך דער העכערקייט. דער וואס איז ממשיך צו זען א העכערקייט דערין קען וויסן אז ער נארט זיך נישט.
לעצם הענין, כלעיקוואוד ועוד האב איך נישט געטראפן קיין חידושים אין כשר'ס מאמר, אויסער אז ער האט א חיבור וואס דארטן איז ער מבאר אלע זיינע טענות. די איינציגע חידוש וואס איך האב געטראפן איז געווען זיין פירכא אויף שלום'ס ראיה פון ויהי ביום כלת משה עיי"ש. אויסער דעם האט ער אפאר נארישקייטן, ווי למשל אויף די מאדנע ווערטער ענטפערט ער אז די פריערדיגע ספרי קבלה זענען אויך פיל מיט אומפארשטענדליכע שמות פון מלאכים...
ודבר בעתו מה טוב, כל נדרי ביינאכט האב איך געטראכט צו זיך צו די אלע הייליגע אידן וואס זאגן דעם התעוררות'דיגן מאמר פתח ר' שמעון אויף כל נדרי טראכטן אמאל אריין אז כל נדרי איז ערפינדן געווארן סוף תקופת הגאונים. דער יעב"ץ ברענגט אן ענליכע ראיה אויף איחור הרעיא מהימנא וויבאלד ער ברענגט איזהו מקומן וואס איז א שפעטערדיגע תקנה, און אודאי נישט מזמן ר' שמעון. עס איז מיר נאר א חידוש אז ער ברענגט נישט דאס וואס דער זוהר אליין שרייבט די כוונות פון זאגן קרבנות פאר'ן דאווענען.
--
לעיקוואוד האקט. דער יעב"ץ אליין זאגט עס אין מטפחת ספרים. אן אנדער תירוץ וואס ער האט איז אז עס איז געווען נאך א ר' שמעון בר יוחאי סוף תקופת אמוראים וואס האט פונקט געהאט א שווער מיט'ן נאמען ר' פנחס בן יאיר און פונקט געהאט א זון ר' אלעזר. talk about apologetics.

אצינד לאמיר דאס נעמען איין שטאפעלע ווייטער.
אז מיר וועלן אננעמען אז דער זוהר'ס קדושה איז די זעלביגע ווי דאס פון דער הייליגער ירושלמי אויף קדשים. וואס טוהן מיר מיט אזאלכע גדולי ישראל ווי דער אריז"ל, דער רמח"ל, דער גר"א, דער בעל שם, וכו' וכו'. זענען זיי אלע געווען ליגנערס און זייפנים, אדער זיי האבן געוואוסט דעם אמת און באהאלטן פון אונז, אדער גאר זיי האבן קיינמאל נישט געזאגט די אימרות און ציטאטן וועלכע ווערן צוגעברענגט משמם?
די קלענסטע קושיא איז דא אויף דעם גר"א, ווייל ער האט בפשטות זיך נישט פארנומען מיט איבערנאטורליכע כחות, ממילא האט ער נישט געוואוסט. די קושיא איז פארט אויף זיין נישט-הבחנה אז דאס איז נישט א געווענטליכער ספר מימי חז"ל, נו. אבער אויפן ארי"זל און בעש"ט ותלמידיו וועלכע האבן אנגעבליך געזעהן אין אלע עולמות, פארוואס האבן זיי דא עפעס גארנישט געזעהן.
ובאופן אחר: אויב איינער דראפט דעם זוהר מוז ער אויך דראפן דעם אר"י וכו' אדער ער קען דאס קאנסאלידירן באיזשהו אופן?

יאיר, דעם זעלבן טעסט קען מען דעמאלדס לכאורה אויך מאכן אויף סיי וועלכע פון די כתבי קודש. נעם א קאפיטל אין ישעיה אדער ירמיה און טייטש עס איבער אויף אידיש און זע אויב ס'כאפט דיינע הרגשים. על כרחך מוז מען צוקומען אזוי ווי שליח און הוגה האבן געזאגט, אז דאס הארץ פילט און די נשמה ברענט, ביי יענעם איז דאס הייליג.

לבונה זכה האט געשריבן:יאיר, דעם זעלבן טעסט קען מען דעמאלדס לכאורה אויך מאכן אויף סיי וועלכע פון די כתבי קודש. נעם א קאפיטל אין ישעיה אדער ירמיה און טייטש עס איבער אויף אידיש און זע אויב ס'כאפט דיינע הרגשים. על כרחך מוז מען צוקומען אזוי ווי שליח און הוגה האבן געזאגט, אז דאס הארץ פילט און די נשמה ברענט, ביי יענעם איז דאס הייליג.

שוין געווען אמאל איינער וואס האט דאס געטון, און איך מיין אז ער האט נאר געמאכט רייכער די הרגשה ביים לערנען נ"ך.

היימישער ליטוואק האט געשריבן:אצינד לאמיר דאס נעמען איין שטאפעלע ווייטער.
אז מיר וועלן אננעמען אז דער זוהר'ס קדושה איז די זעלביגע ווי דאס פון דער הייליגער ירושלמי אויף קדשים. וואס טוהן מיר מיט אזאלכע גדולי ישראל ווי דער אריז"ל, דער רמח"ל, דער גר"א, דער בעל שם, וכו' וכו'. זענען זיי אלע געווען ליגנערס און זייפנים, אדער זיי האבן געוואוסט דעם אמת און באהאלטן פון אונז, אדער גאר זיי האבן קיינמאל נישט געזאגט די אימרות און ציטאטן וועלכע ווערן צוגעברענגט משמם?
די קלענסטע קושיא איז דא אויף דעם גר"א, ווייל ער האט בפשטות זיך נישט פארנומען מיט איבערנאטורליכע כחות, ממילא האט ער נישט געוואוסט. די קושיא איז פארט אויף זיין נישט-הבחנה אז דאס איז נישט א געווענטליכער ספר מימי חז"ל, נו. אבער אויפן ארי"זל און בעש"ט ותלמידיו וועלכע האבן אנגעבליך געזעהן אין אלע עולמות, פארוואס האבן זיי דא עפעס גארנישט געזעהן.
ובאופן אחר: אויב איינער דראפט דעם זוהר מוז ער אויך דראפן דעם אר"י וכו' אדער ער קען דאס קאנסאלידירן באיזשהו אופן?

א גוטע קשיא, אבער הגע בעצמך, דער יעב"ץ אליין וואלט דאך אויך נישט ארויסגעגעבן זיין חיבור ווען נישט כת ש"ץ. ווער ווייסט וויפיל אזעלכע באהאלטענע חיבורים האבן זיך אמאל געפינען. ודון מינה ואוקי באתרא, פונקט ווי דער יעב"ץ האט געהאלטן אז די קדושה פון זוהר איז קביע וקיימא, אזוי האבן אויך די אנדערע גדולים געהאלטן.
בנוגע דעם גר"א, דאס איז דאך נישט קיין נידון פון איבערנאטורליכע כוחות, יעדער מיט א ידיעה אין תלמוד בבלי קען גלייך זען אז ר' שמעון האט נישט געקענט נאכזאגן זיינע מאמרים אין זוהר בשם רב המנונא סבא און רב ייבי סבא, און אז רב רחומאי האט קיינמאל נישט עקזיסטירט. אדרבה, איך וואלט געזאגט פארקערט, אויף דעם אר"י ותלמידיו איז נישט שווער ווייל זיי האבן געקענט זען אין די עולומות עליונים אז ר' שמעון האט זיך אנטפלעקט צו די שפעטערדיגע דורות, אדער אז ער האט פאראויסגעזען וואס מען וועט שפעטער זאגן. והשתא דאתית להכא, איז שוין אויפ'ן גר"א אויך נישט שווער.
@שליח איך האב נאר איין שאלה צו דיר, מאן יימר אז די פריערדיגע גדולים האבן טאקע ממש משיג געווען און ארומשפאצירט אין די קארידארן פון די עולמות עליונים און געזען באשיינפערליך וואו די פייפס לויפן, ווי די שפע גיסט זיך אריבער פון איין כלי צום צווייטן, און וואו די כלים האבן זיך צובראכן און מ'האט עס געדארפט פאררעכטן, אפשר האבן זיי פשוט געהאט די זעלבע הרגשה וואס דו האסט בשעת'ן לערנען זוהר און דערפאר האבן זיי עס געשטעלט צווישן ספרי חז"ל און זיך פארגעשטעלט אז דער מחבר ווייסט וואס ער רעדט?

ייש"כ ר' לעיקוואד פארן לינק פון מיילעך שאפירא כהאב נישט דורכגעליינט די גאנצע נאך צו ער זאגט עפעס וועגן ר' משה ז"ל
אלענפאלס כהאב א שטארקע חשד אז הגאון ר' משה פיינשטיין ז"ל איז אויך געווען א קנאפער מאמין אינעם זוהר צובש"פ ר' משה איז זיך שטארק מתנגד צום חומרא פונעם חת"ס ביי שערות נשים צוליב א זוהר
אויך געזעהן א ספר תפארת צבי אויפן זוהר פון א געוויסער שפיעלמאן וואס צייכענט צו מראי מקומות פון ש"ס און מדרשים און האט הסכמות פון מערערע פוסקים דוכט זיך אז כמעט יעדער איינער שרייבט אין זייערע הסכמות זוה"ק אבער ר' משה טראץ ער שרייבט ווי זיין שטייגער א ווארימע הסכמה צופייערט ער זיך נישט ריפענדיג דאס פשוט אן ספר הזוהר

נאך אן אינטערסאנטע באמערקונג, אין די בראשית יארן פון דעם זוהר, האט דאס גהייסט "ספר הזוהר". מיט די צייט האבן אסאך צוגלייגט דעם איבערגענוצטן "הקדוש", אבער איר וועט דאס געפונען נאר ביי אויסגעשפראכנע קבלה'סטן וכדומה. היינט קענסטו טרעפן אינמיטן א שמועס פון א נארמאלער מיינסטרים משגיח אדער ראש ישיבה "כתב הזוהר הקדוש".
היי ווייט ע מינוט, וואס טוט זיך מיט "כתב בגמרא הקדושה"?
פארוואס איז נאר רבי שמעון דער תנא האלקי, אפשר רבי יוחנן בן זכאי? רבי טרפון?