קאווע שטיבל

יואליש האט געשריבן:

berlbalaguleh האט געשריבן:
שאולי גראסמאן, למשל איז קיינמאל פריער נישט געווען באוואוסט אלס חוקר אין עניני אמונה. אדער ארי מאנדעל איז נישט געווען קיין מר בר רב אשי.

פונקט פארקערט. ווייל זיי זענען נישט קיין חוקר אין עניני אמונה אדער קיין מר בר רב אשי, איז מעגליך אז זיי האבן לפי קט שכלם מציץ געווען און נפגע געווארן. העטן זיי ווען געווען באקאנטע חוקרי אמונה איז קיין ספק אז זיי וואלטן צוגעקימען צום אמת.

פון דיין ווערטער קען זיך דאכטן אז חוקרי אמונה זענען בארעכטיגט צו קומען לידי כפירה. חס מלהזכיר.

האסט נישט גוט פארשטאנען (אדער נישט געוואלט פארשטיין). די נקודה איז אז חקירה איז ביי זיי נישט קיין סיבה, נאר א בארעכטיגונג. וואו א חוקר קומט אן האב איך בכלל נישט באהאנדלט. דער בעל חובת הלבבות האלט דאך אז אן ערליכער איד דארף צו קומען צו אמונה אין באשעפער דורך חקירה. אויב דו האסט אמאל אדורכגעליינט די הקדמה.

כ'האב נישט גענומען קיין שטעלונג לגבי די ספעציפישע יחידים. כ'האב בלויז געפרעגט אויף דיין ראיה אז היות זיי זענען נישט באקאנט פאר חוקרים קען נישט זיין אז ס'איז כפירה הבאה ע"י חקירה. פרעג איך אז אפשר איז עס יא (אונגעצייטיגטע) חקירה. און טאקע וויבאלד זיי זענען נישט קיין חוקרים זענען זיי געקומען לידי טעות.

לא משנה.

יואליש האט געשריבן:כ'האב נישט גענומען קיין שטעלונג לגבי די ספעציפישע יחידים. כ'האב בלויז געפרעגט אויף דיין ראיה אז היות זיי זענען נישט באקאנט פאר חוקרים קען נישט זיין אז ס'איז כפירה הבאה ע"י חקירה. פרעג איך אז אפשר איז עס יא (אונגעצייטיגטע) חקירה. און טאקע וויבאלד זיי זענען נישט קיין חוקרים זענען זיי געקומען לידי טעות.

לא משנה.

ביזט אבער מודה אז די אלע אטד זענען נישט קיין גרויסע פארלוסט פארן אומה הישראלית אחוץ דעם ספורטואלער געדאנק פון נשמת ישראל, אבער אחוץ דעם האבן זיי גארנישט צו געגבן ווען זענען געווען א חלק פון דעם און גארנישט מגרע געווען ווען זענען אוועק פון דעם, מיינענדיג, קוים וואס זיי האבן געוואוסט אפאר פסוקים חומש, און אפאר בלעטער גמרא, קיין יידישער פילוספיה האט ער נישט געקענט ספרי הראשונים בעניני חקירה האט ער נישט געהאט קיין אהנונג אז עס איז בכלל פארהאנען, נ"ך האט ער נישט געקענט, יידישער היסטוריה האט אים בכלל נישט אינטרעסירט, און איך דארף האלטען אז ער האט איינגעזען, איינגעזען וואס? ער ווערט געוואר וואס דת הישראלי איז שוין נאכדעם וואס ער דעקלערט זיך אטד, באקומט ער הילף פון.די אלע בלאגס וכו וכו אים אפצודעיטען פון וואס ער איז אוועק געגאנגען, פארשטייט זיך אז מען אינפארמירט אים עס אונטער א נעגעטיוון בליק, איינזען באדייט אז מען זעט איין אז דאס וואס ער פארשטייט האט שכלדיגע קשיות, אבער אויב וויסט ער נישט גארנישט וואס איז שייך איינזען, ווען די אלע אטד וואלטען געווען כדגומת.יעקב קלצקין וכדו' מילא קענסטו מיר זאגן ער האט איינגעזען, אלע ספרי ועניני יהדות איז געווען אפען פאר אים נאך ווען ער איז געווען א תלמיד פון ר' חיים, נא אז ער גייט אוועק קען מען זאגען איינגעזען, אבער די אלע לופטיגע אטד וואס זייער מח פארנעמט אפילו נישט קיין פראצענט פון אמונה וחקירה בדת הישראלי זיי האבן געדארפט לויפען צום מגיד.שיעור.פרעגן פשט פאר יעדען ווארט און תוס' נישט פארשטאנען קיין צורת אות, אויף זיי דארף איך גלייבן אז זיי האבן איינגעזען,
נא נא, אשרי המאמין...

מען לויפט דא פון איין עקסטרים צום צווייטן און מען מאכט א צוויבל קוגל
האלטן אפן די קינדער צו געוויסע וועלטליכע זאכן מיינט נאכנישט אז מען דארף אים זעצן זען שמוץ 36 שעה אין א ציה, שמוץ איז אומלעגאל ביי גוים אויך, זיי פארשטייען אויך אז נפש היפה סולדת מהם, משא"כ אנדערע וועלטליכע זאכן.
און דערנאך איז דא נאך א טרעפל, עד שאתה מגיע לבינג בען אין די אלע זאכן וואס איך ווייס נאך היינט נישט וואס דאס איז, און ס'אינטערעסירט מיר נישט, קוק קודם אין דיין אייגענעם באקס נישט צו האלטן די קינדער שעלטערד.
און איך מיין געפילטע האט עס גאר גוט ארויסגעברענגט לגבי סקווירא, אבער והוא הדין ביי אנדערע חסידות'ער אויך, להבדיל בין קודש לקודש, ער זאל וויסן איך באלאנג דא און נישט דארט, אבער ווען איך באלאנג נישוט דארט מיינט נישט אז דאס איז להבדיל בין קודש לחול, ס'איז נאר להבדיל בין קודש לקודש, יענער איז א ערליכער איד, ער איז נאר נישט פאר מיר געמאכט.
וויי גייט די מעשה מיט יענעם רבין וואס פלעגט יעדן איד רופן צדיק אפגעזען ווי נידריג ער זאל זיין געפאלן, אמאל איז געווען ביי אים א איד א שפל שבשפלים, און ער רופט איםאזוי "צדיק", רופט זיך אן דער איד, רבי, דער רבי איז א צדיק און איך בין א צדיק, אפשר קענען מיר זיך משדך זיין? האט ער אים געענטפערט, איך וועל מיך משדך זיין מיט א צדיק כמותי און דו ווי א צדיק כמותך

קצרתי במקום שאמרו להאריך מחמת חוסר הפנאי

בנגוע צו האלטן קינדער פארמאכט, איז זיכער אז ביי די חרדיש\חסידישע קרייזן איז מורדיגע טעותים און דעם
ואולי יש לחלק בין עניני האמונה ושאר דברים, אונז און אונזערע חברים שכנים, וויסען בכלל נישט וואס אמונה מיינט, ווי שיין וואלט געווען ווען א טאטע זעצט זיך אראפ מיט זיין קינד, און פרעגט אים ווי אזוי פארשטייסטו איז די הכרח אז.תורה מסיני,.ווי אזוי פארשטייסטו און חידוש העולם וכגון זה, כמובן אז דער טאטע דארף שוין זיין אויסגעבועט און די ענינים, וואס.איז.שלעכט אז.א.טאטע זאגט פאר אקינד אז עס איז דא אזא סייענטיפישער מושג ווי אבולציה, אבער ער מאכט אים קלאר עס איז דא אסאך מענטשען וואס מכח דעם זאגען אז עס איז נישט דא קיין גאט, אבער אונז יידן האלטן אז מקען זען און די תורה די סייענטס פון אבולציה, אבער מיר גייען מיט א הנחה.קדומה.אז גאט האט דאס אנגעהויבען [כמבו בספר בתורתו של רבי גדליה] וכו' וכו' אזוי מיט אלע זאכען, וואס קען שוין געשען פון דעםאבער בנוגע וועלטליכע זאכען אולי איז גאר אנדערש, די וועלט גלאנצט זייער שיין און למעשה דארף האבן ביי.זיך.געוויסע גדרים, וועסט אים עפענען פאר די גאס קען זיין סוועט גיין אט אוף קאנטראל, אבער און אינטולעטיאלע עניני מידות ודיעות, איז לדעתי א אויסער געווענליכע עוולה אז.מען דערציילט.נישט די קינדער די גאנצע אפענקייט פון יידישע אמונה, וואס די יידישע אמונה איז שולל און וואס דער יידישער אמונה איז.מחייב מיט די גאנצע.ברייטקייט, וויבאלד אז עס א דבר התלוי בדעת, איז דא מער האפענונג אז וועסט אים קענען אויסגראדן משא"כ שאר דברים שהם עניני מעש ואינה כ"כ תלוי בדעת,

הוגה האט געשריבן:גוט, איז לאמיר טאקע נעמען די נושא איין טריט ווייטער אפשר וואלט געווען אן עצה צו לערנען מיט די קינדער אבולוציה און די ביג בענג טעאריע און עס מסביר זיין פון א תורה'דיגע שטאנדפונקט. מילא ביז היינט, מען האט געקענט שעלטערן אז זיי זאלן בכלל נישט וויסן דערפון האט מען עס געקענט גענצליך איגנארירן, אבער היינט האט עס דען א פשט צו איגנארירן? ענדערש זיי מחנך דאס אידיש קינד אז ער זאל וויסן ווי אזוי מען ספראוועט זיך אזעלכע קושיות. קענסט אים אויסלערנען ווי אזוי אבולוציה שטימט מיט די תורה, אדער קענסטו אים אויסלערנען פארוואס די ריכטיגע וועג איז צו איגנארירן אדער אוועק מאכן די נושאים, אבער סתם נישט אדרעסירן די נושאים האט לכאורה נישט קיין זין.

כהאב געשריבען מיין הודעה פאר כהאב געזען דיינס,
אבער איין זאך פארשטיי איך נישט פארוואס זאל.זאגען פאר א קינד אז די ריכטיגע וועג איז צו איגנארירן.די נושא, וואס טראכט דער קינד אז.די יידישער אמונה איז עפעס מאדנע.אז מען פארשטייט נישט עפעס איגנארירט מען, ענדערש זאג אים עס איז דא וואס זאגן אזוי און אזוי אבער.איך פארשטיי אז איך.מען דארף.ביי די נושא גלייבען אנדערש (דאס איז אויך.נישט קיין עצה באמת,) אבער זאגן פאר א קינד איגנארירן, דאס איז לכאורה קיין עצה נישט, דער מעסעדזש וואס דער קינד באקומט פון דעם איז מיין איך זייער א שלעכטער

מיין שאלה איז נאר פארוואס פרעגט מען עס נאר אויף די חרדים, די זעלבע שאלה קען געפרעגט ווערן פונקט פארקערט, וויפיל גייט דער otd שעלטערן זיינע קינדער אז עס זאל נישט איינפאלן קיין קשיות אויף זייער מהלך, גייט ער זיך זעצן לערנען מיט זיי חורש"י מיט רמב"ן? און דערנאך מסביר זיין פארוואס ער איז גערעכט?

אויסדריקלעך האט געשריבן:Another job well done by הוגה א יישר כח פארן אזוי שיין צטנעמען די נושא בטוב טעם ודעת

איך האלט אז מיר זענען נאך ווייט, ווייט פון אריינקריכן און "עדיוקעיטען" אונזער יוגענד מיט "גוי'שע" שיטות. וואס מיר דארפן כעת טון איז אויסלערנען די יודישע גלויבן פאר זיי. א גרויסע חלק פון די פראבלעם אונזערע איז נישט אז עס איז דא צופיל גוישקייט אין אונזער חינוך, נאר עס איז דא צו ווייניג יודישקייט דארט.

דהיינו, וואס לערנען אונזערע קינדער אין כתה ה' מער ווי יאוש שלא מדעת? אוודאי, דער תורה האט א כח אויסצושארפן די מח און אריין ברענגן מדות טובות וכדומה, אבער פארוואס זאל מען נישט אביסל צייט אראפ נעמען צו אויסלערנען פאר אונזער קינדער "יודישע" היסטאריע, "יודישע" השקפה און "יודישע" הלכות און אזוי ווייטער.

דער פראבלעם אז די קינד גייט ווען exposed איז נאר גולטיג אזוי לאנג ווי דער קינד האט נישט קיין בסיס, א בעיס, וואס ער גלייבט אין.

יודישקייט האט תירוצים פאר אלע קושיות (אויף זאכן וואס זענען אמת ווצ"ב די אני מאמינ'ס. להוציא די שקר וואס אונזערע קינדער זענען פיל מיט) אוודאי דער רב וואס ער איז געגאנגען האט אים נישט געקענט ענטפערן ווייל ער האט עס אויך קיינמאל נישט געלערענט. אז אונזערע קינדער וועלן זען וואס אונזער אמונה שטעלט פאר וועט גארנישט געשען אז ער וועט ווערןם exposed צו עוועלאשען וכדו'.

סאו וווען מ'זאגט אז עדיוקעישען בעגינס עט האום איז, לפענ"ד, די מיינונג אויך אז לערען פאר די קינדער "די אייגענע" גלויבן, די אייגענע וועליוס און די אייגענע השקפה.

יפה דיברת
די קאנצעפט אז א שאלה איז טריף דארף ווערן אויסגעראטן עס איז א טשיקנד אוט עפראוטש פון די "מחנכים" וואס זענעו אליין נישט באהאווענט אינעם נושא
אין א דיפרענט אשכול האב איך געפאוסט וועגן דעם
עקפאוסן קינדער צו די דרויסענדיגע וועלט קען זיין סוסייד סהאט נישט קיין פשט
דע מה שתשוב מיינט נישט אז כדארףיעצט ליינען יעדע אפיקורסישע ספר אין ארדער צו וויסן מה שתשיב לערן קינדער תורה דאס איז די וועג צו דע מה שתשוב
אויב עקספאוסן ווי איז די לומיט אפשר יעדע פארנאגראפי אויך

געוואלדיגע שיעורים אין פערענטינג ביי רב שפירא
http://www.baismedrash.com/2010/07/pare ... s-38-mp3s/

האטס הנאה

[justify][tag]עמוס[/tag], אין אנדערע ווערטער זאגסטו אז דו ביזט קאנווינסד אז פארמאכן, שעלטערן און ריסטריקטן וועט בעסער זיין פאר די פרומע געמיינדע אין אירע קינדער? די חשבן גייט אזוי. אויב עפענט מען די טירן וועלן צוואנציג פראצענט ארויספאלן למחצה לשליש ולרביע, אבער אויב פארמאכט מען די טירן פון אלע זייטן נעמט מען נאר די ריסק אז 5 אדער 10 פראצענט זאלן כאפן א קאלטור שאק ווען זיי קוקן ארויס און זיי וועלן טאקע גענצליך פארלאזן אבער עס וועט זיין כאטש ווייניגער בכמות. איז דאס וואס דו זאגסט? עס קען זיין אז דו ביזט גערעכט. די שאלה איז נאר צו איז דען מעגליך צו פארמאכן די טירן גענצליך אדער איז עס נאר אן אילוזיע. עס איז דאך כמעט אומעגליך צוריק צו האלטן די אלוועלטליכע קולטור און אינפארמאציע פון אריינדרינגען אינעווייניג.

די אמת איז אז איך אליינס ווייס נישט וואס איז בעסער צו טון מצד די געמיינדע. ווען איך ווייס ווען וואלט איך נישט געדארפט שטעלן די שאלה פאר אייך אלע דא.

איך פערזענליך זעה נישט פארוואס סייענס און אמונה בשם מוזן זיין מיוטשעלי עקסקלוסיוו. פארוואס קען מען נישט לערנען סייענס לשם סייענס און זיין א מאמין פאר די סיבות פארוואס עס איז וויכטיג און ריכטיג צו זיין א מאמין. איי, עס זענען דאך דא זאכן וואס סייענס איז זיך סותר מיט די אנגענומענע פארשטענדינישן? דער זעלבע ענטפער וואס איר ענטפערט פאר זיך אליינס אט דער ענטפער זאלט איר ענטפערן פאר אייערע קינדער און תלמידים.

א חבר מיינע האט צוגעזעהן דעם פארגאנגענע יו״ט ווי מיין קליין קינד פרעגט קשיות און איך ענטפער מיט געדולד אויף אלעם. זאגט ער מיר, ״עס איז נישט גוט, זי דארף וויסן אז מען פרעגט נישט קיין קשיות, מען טוט ווייל די טאטע האט אזוי געטון און די זיידע האט אזוי געטון. וואס וועסטו טון ווען זי וועט דיר פרעגן פארוואס טאנצן די טאטעס מיט די תורה, וואס פרייט מען זיך אזוי?״ פרעג איך אים, ״פארוואס טאקע טאנצסט דו מיט די תורה?״ הייבט ער מיר אן צו קעקעצען א תירוץ. זאג איך אים, ״אט דאס וועסטו ענטפערן פאר דיינע קינדער ווען זיי פרעגן דיר״.

די זעלבע איז בנוגע דער יונגערמאן וואס האט גענומען די קינדער אין לייברערי, איר האלט אויך ער האט געטון אן עוולה? איינע פון די זאכן וואס די otd׳ס זאגן אז עס גיבט אסאך צו צו זייער פארלאזן די געמיינדע איז די ריסטריקשאנס און חומרות. איז עס א גוטע זאך אדער נישט? די צווייטע שאלה איז אויב עס איז ריכטיג צו טון? איז ריכטיג יענעם צו שטיין אין וועג און צוריק האלטן זאכן וואס בעצם דארפן נישט ווערן צוריק-געהאלטן, צוליב דעם ווייל דו האלטסט אז דאס וועט ראטעווען זיין אידישקייט? די נעקסטע שאלה איז צו עס איז מעגליך אז מיר גיבן נישט די ריכטיגע אידישקייט פאר די קינדער. ווען זיי האבן ווען די ריכטיגע יסודות וואלט דען זייער אמונה אזוי אויפגעשאקלט געווארן?

דעת תורה האט געשריבן:לדעתי השפלה, דאס איז זיכער אז סייענס איז נישט ווערט די פרייז, ס'איז נישט כדאי. ס'איז נישט גענוג ערך עליון עס זאל זיך לוינען דער ריסק פון פארלירן די ריכטיגע אמונה בה'. מילא, אויב וואלט געווען שייך צו שעלטערן ווי מער, הלואי......למעשה, אז שעלטערן איז נישט פראקטיש היינט, ברויך מען נאך אלס נישט פיטערן די קינדער דערמיט, מען ברויך נאר אנגרייטן דעם באדן, דאס נעמט אריין, קיינמאל נישט זאגן א ליגנט פאר א קינד, דראפן די קאפ אין וואנט מהלך און ווי אימער שייך אדאפטירן א מער ראציאנאלע מהלך, אזא, וואס גם כי יזקין לא יסור ממנה, ווען דאס קינד וועט אויפוואקסן וועט ער נישט זען קיין סתירה צווישן פאקט און וואס מען האט אים אויסגעלערנט. אזוי אויך אויסלערנען די ריכטיגע צוגאנג צו וויאזוי אויפצונעמען וואס די סייענטיסטן זאגן. ויש הרבה עוד להאריך.

איך פארשטיי נישט פונקטליך דיין מהלך. דו האלטסט אז מען זאל בעצם נישט אויפמאכן דעם שעלטערונג נאר מען זאל אוועק שטעלן בעסערע יסודות? דאס הייסט אז דאס קינד וואקסט אונטער און אלס יונגערמאן פאלט אים אריין אין די האנט די דע ווינטשי קאוד, עס עפענט זיך פאר אים א נייע וועלט. אבער עס וועט אים נישט אויפשאקלן בכלל ווייל..... אין אנדערע ווערטער, וואס וואלט מען געקענט טון אנדערש אין רחמנא ליצלן׳ס חינוך אז ס׳זאל האבן אן אנדערע אויסלאז צו זיין מעשה.

און דאס איז בנוגע לערנען סייענס, ביקורת המקרא וכו׳. וואס איז אבער בכלל מיט שעלטערן? לדוגמא טאקע גיין אין לייברערי, ליינען און לערנען ענגליש, וויסן בכלל וועלטליכע זאכן וכדומה. האט עס א זין בכלל אין די היינטיגע אפענע וועלט צו פרובירן צו באשוצען די קינדער פון די א. ג. גוי׳אישע גאס?

איך זעה אז עטליכע גייען טאקע מיט דער מהלך אז מען בלעימד די ביכער, די אינפארמאציע, די אפענקייט, ווען בעצם אויב וואלט מען געגעבן די ריכטיגע יסודות ביהדות, אן אמת׳ע קאנפידענטע גלויבונג, און א שטארקע געזונטע פאמיליע קאמיוניטי סטרוקטשור וואס איז טראסטבאר וואלטן די ענינים נישט אויפגעשאקלט די core פונעם מענטש. און אזוי זאגט אויך [tag]אויסדריקלעך[/tag]. איך מוז אבער מחולק זיין מיט איין זאך וואס ער שרייבט.

אויסדריקלעך האט געשריבן:יודישקייט האט תירוצים פאר אלע קושיות (אויף זאכן וואס זענען אמת ווצ"ב די אני מאמינ'ס. להוציא די שקר וואס אונזערע קינדער זענען פיל מיט) אוודאי דער רב וואס ער איז געגאנגען האט אים נישט געקענט ענטפערן ווייל ער האט עס אויך קיינמאל נישט געלערענט. אז אונזערע קינדער וועלן זען וואס אונזער אמונה שטעלט פאר וועט גארנישט געשען אז ער וועט ווערן exposed צו עוועלאשען וכדו'.

סאו וווען מ'זאגט אז עדיוקעישען בעגינס עט האום איז, לפענ"ד, די מיינונג אויך אז לערען פאר די קינדער "די אייגענע" גלויבן, די אייגענע וועליוס און די אייגענע השקפה.

יודישקייט האט נישט תירוצים פאר אלע קשיות, פארדעם האמיר דאך אמונה. אמונה מיינט faith, דאס מיינט אנעמען זאכן און גלייבן דערין אפילו מען פארשטייט נישט פונקטליך. עס פעלט אבער נישט אויס קיין תירוצים אויף אלעס ווען עס איז דא open and honest דיסקוסיעס, א שטארקע פאמיליע סטראקטשור, און ווילאנג די מענטש איז גרייט מקבל צו זיין און גלייבן.

דיין לעצטע פראזע איז געוואלדיג, you hit it home. סתם האקן די קינדער אין קאפ אריין זאכן וואס מען גלייבט אליינס נישט נאר ווייל מען וויל אז די קינדער זאלן זיין ערליך וועט נאר האבן א נעגאטיווער אפעקט.

אחד העם האט געשריבן:אבער איין זאך פארשטיי איך נישט פארוואס זאל.זאגען פאר א קינד אז די ריכטיגע וועג איז צו איגנארירן.די נושא, וואס טראכט דער קינד אז.די יידישער אמונה איז עפעס מאדנע.אז מען פארשטייט נישט עפעס איגנארירט מען, ענדערש זאג אים עס איז דא וואס זאגן אזוי און אזוי אבער.איך פארשטיי אז איך.מען דארף.ביי די נושא גלייבען אנדערש (דאס איז אויך.נישט קיין עצה באמת,) אבער זאגן פאר א קינד איגנארירן, דאס איז לכאורה קיין עצה נישט, דער מעסעדזש וואס דער קינד באקומט פון דעם איז מיין איך זייער א שלעכטער

[tag]אחד העם[/tag], איך האב נישט געמיינט צו אדוואקאטירן אז מען זאל לערנען די קינדער צו איגנארירן וויכטיגע נושאים. איך האב געמיינט צו זאגן אז אויב האלט איינער אז איגנארירן איז די מהלך דארף ער האבן גענוג א גוטע הסבר דערויף עס צו קענען מסביר זיין פאר זיינע קינדער אז זיי זאלן עס קענען פארשטיין. (כמו חברי הנ״ל שלא היה לו מה לענות כששאלתי למה הוא רוקד ושמח עם התורה.)

איין זאך איז אבער זיכער, - אפגעזעהן צו איר זענט בעד שעלטערן אדער בעד מער אפענקייט אדער ערגעץ אין דער מיט - עס איז וויכטיג צו ענקארידזשען און באקוועם מאכן פארן קינד צו פרעגן וואס דרוקט אים. קינדער, בחורים און אפילו יונגערלייט האבן טענות און קשיות וואס עסט זיי אויף פון אינעווייניג און עס איז נישט דא קיין שום סיבה פארוואס זיי זאלן דאס נישט קענען פרעגן. אפילו אויב איר האט נישט דעם פונקטליכע ענטפער קענט איר נאר אדורך טון די נושא מיטן קינד לויט אייער פארשטאנד אן צוקומען צו אן ענדגילטיגע הסכמה. די פאקט אז זיי קענען עס איבערשמועסן מאכט עס שוין גרינגער. (איינער זאגט מיר אז ווען זיינע קינדער פרעגן אים איבער זאכן פון ימות המשיח וואס ער האט נישט קיין קלארע ענטפער דערויף, נוצט ער אלעמאל די באקאנטע רמב״ם אז מיר ווייסן נישט וואס וועט דעמאלטס זיין. אבער ער האלט זיך נישט צוריק פון שמועסן מיטן קינד איבער די נושא.) מענטשן האלטן אז מ׳טאר נישט רעדן פון ״האקעלע״ נושאים. האלאו, און וואס איז בעסער אז ער טראכט דערפון? אויב טראכט ער שוין פון עפעס איז זיכער ענדערש אז ער שמועסט עס איבער מיט איינעם און ער עסט זיך נישט אויף פון אינעווייניג.

געפילטע פיש האט געשריבן:אזויווי א סקווערע יונגעמאן וואס ווערט געוואר אז מלאכים ושרפים ווישן נישט אונטער דעם רבי'ן, נאר ער טוט עס אליינס, אזא יונגעמאן וועט שוין נישט טרעפן פאר וויכטיג צו היטן שבת, ווייל ער איז דאך סייווי א כופר... אבער אויב וואלט דער יונגעמאנ'ס טאטע עם שוין געזאגט אלץ קליין קינד אז ס'נישט אמת, באמת ווישט זיך די רבי אליינס אונטער מיט גשמיותדיגע טוילעט פעיפער, די מלאכים ושרפים ווערטל איז נישט פשוטו של מקרא, ס'נאר א משל, אזא יונגעמאן וועט ווייטער היטן שבת אפילו ווען ער אליינס זעט די שיפמענט פון טוילעט פעיפער אנקומען צום רבי'נס הויז.

[tag]געפילטע פיש[/tag], דו האסט איין אייזענע אימעדזשינעישאן און כח הסברה. אגב, ווער זאגט דיר אז די טוילעט פעיפער איז געווען פאר די רבי? איך האב גראדע געהערט פון אן איש מהימן פון די נאנטע שטוב מענטשן אז ס׳געווען פאר די גבאים, ויש אומרים פאר די רעביצן. אויב איז עס יא געווען פאר די רבי האב איך מורא אז דאס איז די רבי וואס רחמנא ליצלן האט געמיינט ווען ער האט דאס געזאגט:

Q: Do you know of any currently employed as Orthodox Rabbis that are not frum?

A: If the Frum world knew the quality and quantity of closeted OTD people in their ranks, they would hold McCarthy-esqu hearings. I am constantly shocked and surprised by the people whom I find out are non-believers, or secretly OTD. I’ve met Chassidim, Litvaks, MOs, Rabbis, cheder rebbes, dayanim, magidey shiurim, chazzanim, and on and on.

(די אלע וואס האקן דא אריין איבער דער און יענע (און אלע) otd׳ס, אז זיי זענען אלע שוטים, בעלי תאווה וכדומה (ווייל ווען זיי זענען ווען קלוג אזוי ווי זיי, וואלטן זיי דאך אודאי איינגעזעהן די איינציגסטע אמת פון אידישקייט) וויל איך אייך זאגן אז דאס איז שלא מן הענין דא. ס׳נישט נוגע דא ווי קלוג דער און יענער איז, די שאלה דא איז אויב איז ריכטיג און אויב האט עס א זין אין די היינטיגע וועלט צו שעלטערן די קינדער, און אויב האלט איר אז יא וואס מיינט איר אז איר וועט אויפטון דערמיט.)


.[/justify]

איך מיין אז ווען הוגה האט גערעדט פון עקספאסען צו שמוץ האט ער עס נישט געמיינט אין די ליטעראל מינונג אף די ווארד. ער האט עס גענוצט אלס א משל און א מהלך המחשבה. די אייידיע איז אז די קינד זאל וויסן אז ס'דא מענטשן וואס טראכטן, האלטן, גלייבן אנדערש ווי דיר, און צומאל קענען זיי אפילו האבן גאנץ קאנווינסינג ארגומענטס אבער אונז האבן תירוצים אויף אלעס, און אויב נישט אויף אלעס האבן מיר מער תירוצים אויף די קושיות וואס ס'איז דא אויף אונז ווי די קושיות וואס איז דא אויף זיי.

כ'בין גערעכט הוגה?

אה איך זע דו האקסט. כ'מיין אז מיט די תגובה האב איך אביסעל אויסגעקלארט וואס דו האסט געשריבן אויף מיין תגובה. נכון?

א קינד פון 13 יאר האט זיךלעצטענס מפלפל געווען מיט זיין טאטען אז ווער זאגט אז אנדערע רעליגיעס זענען ראנג און אז זיי זאגן אז אונז זעמער ראנג... וכו'
דעם שבת ברענגט ער א וויטנעס פון וואטשטאיער אפערענטלי די גרעסטע געלערענטע אין קריסטיאניטי אין די הויז פון זיין רב עפטער קידושא רבא מיטן קינד און גייט ווייזן פארן קינד די לעכערליכקייט פון זיי

דאס איז אבער נאכן פאקט וואס דאס קינד האט קשיות אבער עקפאוסן טא בעגין איז נישט אזוי פשוט מדארף זיין א גרויסע מומחה דערצו

@הוגה
די פליסט ארום ווי אן עראפלאן
קודם זאגסטו אז וואלט ר׳ל געהאט א העלטי אפברינגיניג וואלט א נערישע בוק עם נישט אזוי צושאקלט
איך אגרי מיט דיר און א יאמאנגעס פראצענט פון אטד איז דאס טאקע די פראבלעם
סאו לעטס סטיק צו דעם אנשטאטס זיך נעמען טוישן אונזער שעלטערינג און אנהייבן עקספאוסן לאמיר פארשטייןאז נישט דאס איז די עצה נאר לערן און ווייס אליין דיין אייגענע רעליגיע און נאר אזוי קען מען עס איבער געבן (עיין שו"ת מהר"ם בריסק)
יודישקייט האט יא אן ענטפער פאר אלעם דיפענדס וואס אלעם איז פאר דיר סייענס האט אויך נישט קיין ענטפער אויף "אלעם" סמאכט נישט אויס ווייל צו זיין סעטיספייד און קנפידענט אז יודישקייט איז אמת דארף מען נישט האבן אן ענטפער פאר "אלעם"
דיין פשט אין "אלעם" עקסעסטירט נישט
אמונה טייטש נישט ווי די זאגסט טראכט פון דעם פסוק וידו של משה הי׳ אומן (קען זיין נישט עקסעקטלי) אין ענגליש איז עס טראנסלעטעט stesdfest
אמונה מיינט אז מאיז זיכער מיט עס
אוודאי איז דא זאכען וואס מקען נישט פארשטיין אבער די קענסט נאך אלס זיין זיכער מיט עס אזוי ווי די ביסט זיכער מיטוואס דיין דר. זאגט דיר אפילן ספעלט היבש פארשטאנד
אמונה פשוטה מיינט אויך אז דיין אמונה איז "פשוט" ביי דיר
די רמבם אויב געדענק איך זאגט אז מזאל נישט טראכטן וואס סגייט זיין ווייל מען ווייסט מילא נישט און סאיז ביטול תורה אין אדער ווערטער א וועיסט אף טיים
האב א אפענע טיר צו אלעס ווען דיין קינד פרעגט טריי צו ענטפערן דעם אמת ווי ווייטאגליך סקען אמאל זיין (וד׳ל)
די מעשה פון דער יונגערמאן און שמחת.תורה איז א שרעקליכע באווייז אז וואס כזאג איז אמת
דער עולם ווייסט נישט גארנישט סאו וואס עקפעקסטו פון די קינדער כמהרם מבריסק הנ׳ל

ויהי ידיו אמונה עד בוא השמש.

די מעשה איז נאר אז פשטות אמונה וואס שטייט אין תנ"ך און מסתמא רוב פלעצער אין חז"ל, מיינט נישט אמונה במציאות ה' וכדו', נאר טראסט, כעין וואס מיר רופן היינט בטחון.

הוגה, איך זעה נישט וואס איז אזוי שווער צו פארשטיין. נישט עקספאוזן צו קיין פראבלעמאטישע מאטריאל דוקא, נאר אנגרייטן דעם באדן אויף א איידעלן וועג אז וואס אימער ער וועט זען שפעטער זאל אים נישט צושאקלען. למשל, מעשי בראשית, חזר'ן כסדר דעם רמב"ן אז מיר ווייסן נישט - און קענען נישט וויסן - וואס מעשי בראשית מיינט, ווילאנג עס האט טאקע גענומען, וואס מיינט זעקס טעג ביים אייבערשטן, נאר אזויפיל ווייסן מיר און גלייבן באמונה שלימה אז יעדע ווארט פון די תורה איז אמת.

ווען מען רעדט וועגן די תורה, כסדר מדגיש זיין אז די תורה באציט זיך צו געזעצן וואס זענען געווען נהוג בימים ההם, אמאל לאפוקי פון זיי און פיל מאל בהסכמה. מען קען עס נאך מער מטעים זיין מיט דעם אז די תורה איז צירופי אותיות שנצטרפו לפי מצב ההוא, און כמובן נישט פארגעסן אז מ"מ איז זי אונז מחייב עד ימינו אנו, כאטש בימינו וואלט די תורה מסתמא געהאט היבש א אנדערע אויסשטעל, אבער זאת התורה לא תהא מוחלפת. און כמובן איז דאס בכלל נישט מגרע פון די אלע טיפע סודות און פנימיות התורה.

ווען מען רעדט וועגן דעם זוהר הק', קען מען איידעלערהייט דערציילן פאר די קינדער דעם גרויסן פולמוס וואס האט זיך געטון דערוועגן, נישט חלילה דורך גרשום שלום, נאר דורך'ן יעב"ץ און אנדערע. צי וואס ברויך מען זוכן פון פרעמדע ווען מיר האבן גענוג מאמרים פון די ראשונים ואחרונים?

אזוי אויך לגבי די דברי חז"ל, חזר'ן כסדר די ווערטער פון די גאונים אז חז"ל לאו אסותא נינהו, די ווערטער פונעם רמב"ם און אנדערע, און אויב דאס קינד שרייט אז אין חדר האט ער געלערנט אז חז"ל האבן אלעס געקענט, זאג אים אז קען זיין, אבער זיי האבן נישט געוואלט אויסזאגן פאר זייער דור, דערפאר די נגלות התורה האבן זיי געשריבן לפי ידיעת בני דורם, און אין אגדתא אדער קבלה האבן זיי געשריבן מער ברמז.

דער עיקר, נישט זאגן קיין ליגנט'ס, קיין מילתא דעבידי לגלויי'ס, זאכן וואס זענען קלאר האט נישט קיין פשט צו איינרעדן אדער לייקענען. בד בבד, עס פעלט נישט אויס צו עקספאוזן צו זאכן אלע אפיקורס'ישע טעאריעס, און עס איז בעסער אז נישט. נאר אזויפיל ער זאל נישט צוקומען קיינמאל צו קיין מסקנא אז שקר נחלו לנו אבותינו.

דעת תורה האט געשריבן:ויהי ידיו אמונה עד בוא השמש.

די מעשה איז נאר אז פשטות אמונה וואס שטייט אין תנ"ך און מסתמא רוב פלעצער אין חז"ל, מיינט נישט אמונה במציאות ה' וכדו', נאר טראסט, כעין וואס מיר רופן היינט בטחון.

שכויעך
דאס מיינט אין ענגליש STEADFEST אין יידיש ???

הוגה האט געשריבן:@עמוס, אין אנדערע ווערטער זאגסטו אז דו ביזט קאנווינסד אז פארמאכן, שעלטערן און ריסטריקטן וועט בעסער זיין פאר די פרומע געמיינדע אין אירע קינדער? די חשבן גייט אזוי. אויב עפענט מען די טירן וועלן צוואנציג פראצענט ארויספאלן למחצה לשליש ולרביע, אבער אויב פארמאכט מען די טירן פון אלע זייטן נעמט מען נאר די ריסק אז 5 אדער 10 פראצענט זאלן כאפן א קאלטור שאק ווען זיי קוקן ארויס און זיי וועלן טאקע גענצליך פארלאזן אבער עס וועט זיין כאטש ווייניגער בכמות. איז דאס וואס דו זאגסט?

@הוגה - ריכטיג, אבער דאס איז נאר דער ערשטער חלק, דער צווייטער חלק איז, אז די פינף פראצענט וואס פארלאזן די געמיינדע צוליב פרעמדע ביכער און אנשויאונגען מיט וואס זיי באגעגענען זיך (וועלכע זענען געווענליך בראווע טראכטערס) איז דאס לאו דוקא צוליב די קולטור שאק, נאר ווייל זיי האבן פשוט דורכגעטון דעם ענין און געקומען צו אן אנדערע מסקנא ווי זייער חינוך. און פאר זיי וועט גארנישט אויפטון דאס expose'ן פון יונגערהייט. הגם דעת תורה'ס מהלך פון אויסמיידן די גראבע שקרים איז יא שטארק נוצליך, זע שפעטער דערוועגן.

די שאלה איז נאר צו איז דען מעגליך צו פארמאכן די טירן גענצליך אדער איז עס נאר אן אילוזיע. עס איז דאך כמעט אומעגליך צוריק צו האלטן די אלוועלטליכע קולטור און אינפארמאציע פון אריינדרינגען אינעווייניג.

גערעכט. ס'איז טאקע אוממעגליך, והיינו טעמא דהשכלה, און עווענטועל וועט די היינטיגע חרדיזם לכאורה אויך אונטערגיין. הגם ס'קען נעמען צענדליגער, הונדערטער, אדער טויזנטער יארן. למעשה איז דאס אבער דער בעסטער וועג אויסצוציען דעם פראצעדור.

די זעלבע איז בנוגע דער יונגערמאן וואס האט גענומען די קינדער אין לייברערי, איר האלט אויך ער האט געטון אן עוולה? איינע פון די זאכן וואס די otd׳ס זאגן אז עס גיבט אסאך צו צו זייער פארלאזן די געמיינדע איז די ריסטריקשאנס און חומרות. איז עס א גוטע זאך אדער נישט? די צווייטע שאלה איז אויב עס איז ריכטיג צו טון? איז ריכטיג יענעם צו שטיין אין וועג און צוריק האלטן זאכן וואס בעצם דארפן נישט ווערן צוריק-געהאלטן, צוליב דעם ווייל דו האלטסט אז דאס וועט ראטעווען זיין אידישקייט?

אודאי האט יענער יונגערמאן געטון ריכטיג. דאס איז דאך זיין מאראלישע פליכט אלס פאטער, צו גיבן פלאץ פאר זיין קינד צו טראכטן זעלבסטשטענדיג. אבער אייער שאלה האט זיך משום איזה סיבה דוקא באצויגן אויפ'ן חרדי'שן שטאנדפונקט, וואס לוינט זיך זיי ענדערש.

די נעקסטע שאלה איז צו עס איז מעגליך אז מיר גיבן נישט די ריכטיגע אידישקייט פאר די קינדער. ווען זיי האבן ווען די ריכטיגע יסודות וואלט דען זייער אמונה אזוי אויפגעשאקלט געווארן?

נישט נאר עס איז מעגליך, נאר אזוי איז שטארק מסתבר. עס מוז דאך זיין עפעס א סיבה פארוואס חרדיזם פארבאט סייענס און פילאזאפיע מיום היותם על האדמה. פון עפעס האבן זיי מורא.
משל למה הדבר דומה, אז איך וויל אויסלערנען מיין קינד אז די וועלט איז פלאך, דארף איך אים דאס כסדר פרעדיגן און צוריקהאלטן פון אים אלע סייענטיפישע ביכער איבער אסטראנאמיע. בעסער איז נאך אז איך לערן אים נאר אויס איין שפראך וואס פארמאגט נישט קיין שום סייענטיפישע ביכער, ווי למשל אידיש. אבער אז איך וויל אים אויסלערנען אז די וועלט איז רינדיג דארף איך נישט מער ווי אים אויסלערנען ענגליש און גיבן צו ליינען עטליכע ביכער איבער די נושא. איך וועל קיינמאל נישט מורא האבן פון "פרעמדע השפעות" אדער פון פאשען אין "פרעמדע פעלדער" וואס לערנען אויס ר"ל אז די וועלט איז פלאך, עפ"ל. והמשכיל יבין.

@דעת תורה - איר האט גאר א שטארקע און ריכטיגע נקודה. אבער כדי אייער פלאן זאל ווערן ערפילט דארפט איר קודם זען אז דער דורכשניטליכער חרדי זאל אנערקענען אז 1) די וועלט איז עלטער ווי אונזער ספירה. 2) דער זוהר איז געשריבן געוארן נאך תקופת הגאונים. 3) סייענטיסטן קענען בעסער סייענס ווי חז"ל.
אין אנדערע ווערטער, דער פראבלעם איז נישט דער חרדישער חינוך, דער פראבלעם איז חרדיזם אליין. והבן.

1) וואס עפעס? ווי לאנג מען טרעפט נישט קיין בוים מיט מער ווי 5,773 רינגען אדער א ענליכע ראיה שא"א להכחישו, איז דאס אפען פאר דיבעיט. 2) צ"ל "אינעם זוהר איז זיכער דא קטעים וואס זענען געשריבן געווארן פיל שפעטער, אפילו ווער עס נעמט אן אז די עצם זוהר איז יא פון רשב"י, אזוי ווי מרן החתם סופר בתשובותיו לערנט אונז". 3) צ"ל: סייענטיסטן בימינו קענען פיל בעסער סייענס ווי סייענטיסטן בימי חז"ל, און חז"ל אין נגלות התורה האבן געשריבן לויט דעם".

דעת תורה האט געשריבן:1) וואס עפעס? ווי לאנג מען טרעפט נישט קיין בוים מיט מער ווי 5,773 רינגען אדער א ענליכע ראיה שא"א להכחישו, איז דאס אפען פאר דיבעיט. 2) צ"ל "אינעם זוהר איז זיכער דא קטעים וואס זענען געשריבן געווארן פיל שפעטער, אפילו ווער עס נעמט אן אז די עצם זוהר איז יא פון רשב"י, אזוי ווי מרן החתם סופר בתשובותיו לערנט אונז". 3) צ"ל: סייענטיסטן בימינו קענען פיל בעסער סייענס ווי סייענטיסטן בימי חז"ל, און חז"ל אין נגלות התורה האבן געשריבן לויט דעם".

און וויפיל חרדים קענט איר וואס וועלן מודה זיין צו די באהויפטונגען?

[justify][tag]עמוס[/tag], ביזט גערעכט, איך רעד טאקע בעיקר פון די געמיינדע'ס שטאנדפונקט, כאטש אז דא און דארט רעד איך יא פון די פליכטן מאב לבן, אבער איך קוק עס אן קאלעקטיוולי פון אלע עלטערן צו אלע קינדער.

איך זעה אבער אז דו קריגסט דיך מיט מיר (און דעת תורה ועוד) און דו האלטסט אז תורה/אמונה מיט נאלעדזש/סייענס קענען נישט גיין צוזאמען. מיר קענען דאך טויזנטער אידן וואס זענען מלומד בחכמות און זיי זענען פיינע ערליכע אידן. דו זעסט דאך אז רוב רובו ערליכע אידן ווייסן היינט אז די וועלט איז רונדיג, און אז די וועלט דרייט זיך ארום די זון און נישט פארקערט, און זייער אמונה איז נישט שוואכער טראץ דעם וואס עס שטייט פארקערט בחז"ל ובראשונים. פארוואס האלטסט דו אז אויב עפענט מען דער טיר קען עס נישט גיין האנט אין האנט.

ולסיום, וויל איך דיר פרעגן א follow up שאלה. די חרדי'שע געמיינדע האט היינט א built in צוים, גדר לפנים מגדר וואס האלט צוריק דאס outflow פון איר יוגנט. 1) מען לעבט אפגעזונדערט. 2) מען טראגט מאדנע מלבושים. 3) מען קען נישט די שפראך און די קולטור פונעם לאנד. 4) מען האט חתונה גאר יונג. 5) מען האט איין קינד נאכן אנדערע. 6) די פרנסה סטראקטשור איז אויסגעשטעלט אויף אן אופן אז מען איז ע"פ רוב אנגעזעהן אויף די געמיינדע לצורך פרנסה. (אויך איז דא אפאר פאזיטיווע נקודות, ווי פאמיליע סטראקטשור וכדומה.) א יעדע איינס פון די אויבן-דערמאנטע גדרים האט א געוואלד מיט חסרונות, זיי זענען גורם אסאך פיין און הארץ ווייטאג פאר יחידים און פארן ציבור. די שאלה איז אויב עס איז נישט יצא שכרה בהפסדה, די פאקט אז מען נוצט נאך די גדרים. דינען נאך די גדרים זייער purpose, אדער האבן זיי פארלוירען זייער אפעקט און מיר זענען נאר געבליבן מיט די פיין? (מצד אנושיות ווייס איך די ענטפער, כמובן.)

דער עולם האקט.

.[/justify]

עמוס האט געשריבן:

דעת תורה האט געשריבן:1) וואס עפעס? ווי לאנג מען טרעפט נישט קיין בוים מיט מער ווי 5,773 רינגען אדער א ענליכע ראיה שא"א להכחישו, איז דאס אפען פאר דיבעיט. 2) צ"ל "אינעם זוהר איז זיכער דא קטעים וואס זענען געשריבן געווארן פיל שפעטער, אפילו ווער עס נעמט אן אז די עצם זוהר איז יא פון רשב"י, אזוי ווי מרן החתם סופר בתשובותיו לערנט אונז". 3) צ"ל: סייענטיסטן בימינו קענען פיל בעסער סייענס ווי סייענטיסטן בימי חז"ל, און חז"ל אין נגלות התורה האבן געשריבן לויט דעם".

און וויפיל חרדים קענט איר וואס וועלן מודה זיין צו די באהויפטונגען?

2 זאגט דאך דער הייליגער קאמארנער, ווער עס טוט אביסל אין די נושאים ווייסט. עס איז אבער נישט קיין נחלת הכלל ווייל רוב עולם טוט נישט דערין. 3) איז נישטא קיין איין חרדי וואס איך קען וואס איז מחולק, אפשר איז די צוגאנג א טראפ אנדערש אז חז"ל האבן גערעדט פון א רוחניות'דיגע מציאות, אבער דאס איז קלאר אז בימיהם אמז נישט געווען קיין עלעקטעריק. (עגעין, אפשר האלט ער אז חז"ל האבן יא געקענט, אבער די סייענטיסטן בימיהם זיכער נישט).

@עמוס,
כהוגה ועוד, בעניי זע איך נישט פארוואס סייענס דארף שטעלן סיי וועלכע סתירה צו אמונה אין באשעפער אדער אידישקייט, אויסער אויב מען רעדט פון אזא סארט "אידישקייט" וואס איז אנגענומען ביי די אלגעמיינע חסידישע עולם.

דעת תורה האט געשריבן:1) וואס עפעס? ווי לאנג מען טרעפט נישט קיין בוים מיט מער ווי 5,773 רינגען אדער א ענליכע ראיה שא"א להכחישו, איז דאס אפען פאר דיבעיט.

Ice cores איז נישט גענוג גוט? אבער אז דו עקשנ'סט דיך איז דא דאס אויך.