מנחת אלעזר: "מענטשן פלייש איז דען יא גלאט כשר?"

[גדעון]

ער האט געהערט פון א איד - קרויס

איז דאס דער חזן מיט די וואנצען?

[געפילטע פיש]

סדא מענטשען וואס איך האב ביטערלעך פיינט, למשל איינער וואס קומט אונז מוסר זאגן בשעת ער רעדט זיך איין אז ער איז שוין מעכטיג אויפגעקלערט. נעם דעם חכם אתיק זשעקאבסאן א אפגעפליקטער תלוש און די חלב סתם מעשה איז ערשטענסט קיינמאל נישט געשעהן און צווייטענסט איז עס א שטאלץ וואס נאר אן ערליכער יוד קען פארשטיין. ער רעדט נאך פונעם מנחת אלעזר און דער סאטמארער רב זוילען פון אלע בנינים און מנהגים טובים וואס ער האט פיינט. סארי חברים באט כקאן אים גיט

די מעשה מיט'ן פוקס וואס האט גערעדט צו די פיש איז אויך קיינמאל נישט געשעהן, וואס איז ראנג מיט מענטשען דא? Sheesh!

[shem-tov]

גלייב מיר כוועל ענדערשער אויסהערן וואס דשאול אוסטין האט צו זאגן, אדער וועל איך קויפן א סעלף העלפ בוק פון זיגי זיגלער, ווי איידער א יודישער סעלף אפוינטעד מוסר זאגער וואס האט זיך זיינע אגענדעס

[איש עברי]

גלייב מיר כוועל ענדערשער אויסהערן וואס דשאול אוסטין האט צו זאגן, אדער וועל איך קויפן א סעלף העלפ בוק פון זיגי זיגלער, ווי איידער א יודישער סעלף אפוינטעד מוסר זאגער וואס האט זיך זיינע אגענדעס

ביטע לייג אראפ דיין קעיס און זיי מסביר מיט דברים של טעם פארוואס דו האלטסט אז ער רעדט נישט צו די זאך, טאמער די קענסט נישט דאן שווייג און קבל את האמת ממי שאמרו

אקעי?

[shem-tov]

גלייב מיר כוועל ענדערשער אויסהערן וואס דשאול אוסטין האט צו זאגן, אדער וועל איך קויפן א סעלף העלפ בוק פון זיגי זיגלער, ווי איידער א יודישער סעלף אפוינטעד מוסר זאגער וואס האט זיך זיינע אגענדעס

ביטע לייג אראפ דיין קעיס און זיי מסביר מיט דברים של טעם פארוואס דו האלטסט אז ער רעדט נישט צו די זאך, טאמער די קענסט נישט דאן שווייג און קבל את האמת ממי שאמרו

אקעי?

אקעי.

אבער נישט יעצט

[ראש הישיבה]

און ווייטער די הנהגה בין אדם לחבירו איז דען נישט אזוי געווען? אין די צייטן פון מנחת אלעזר און דברי יואל האט מען דען נישט געפייניגט מתנגדים? טעראריזירט די קעגנערס? דו ברענגסט דאך אליינס די גמרא אז די סיבה פון חורבן איז דאך שנאת חנם, עס איז גארנישט געווען בעסער ווי היינט, אין דעם חלק איז נישט פאראן קיין ירידת הדורות אדער עליית הדורות, היסטאריע שפילט זיך פשוט איבער בכל דור ודור, מה שהיה הוא שיהי', הגם ס'איז אפשר נישט געווען אויף אזא וועלטס פארנעם ווי היינט, אבער מחלוקת איז ליידער פון אייביג געווען א שרעקליכע זאך צווישן אידן, אפטמאל אונטערן שלייער פון פרומקייט, און איך גלייב אז אך ורק משיח צדקינו וועט קענען באווייזן צו מאכן שלום.

עס איז א גרויסער חילוק, ווייל אמאהל האבן די חסידים גערודפט די מתגדים אדער פארקערט, וכן איין קהילה האט גערודפט די צווייטע, וואס כאטש עס איז נישט קיין הצדקה, אבער עס איז נישט די זעלבע ווי היינט. היינט, זענען מיר ארום גענומען מיט כלבים פון די אייגענע קהילה וואס מיט די איצטלא פון פרומקייט, באגראבט מען די אייגענע פריינט/ברודער/קרוב. שפכו דמם כמים בחוצות

[ראש הישיבה]

סדא מענטשען וואס איך האב ביטערלעך פיינט, למשל איינער וואס קומט אונז מוסר זאגן בשעת ער רעדט זיך איין אז ער איז שוין מעכטיג אויפגעקלערט. נעם דעם חכם אתיק זשעקאבסאן א אפגעפליקטער תלוש און די חלב סתם מעשה איז ערשטענסט קיינמאל נישט געשעהן און צווייטענסט איז עס א שטאלץ וואס נאר אן ערליכער יוד קען פארשטיין. ער רעדט נאך פונעם מנחת אלעזר און דער סאטמארער רב זוילען פון אלע בנינים און מנהגים טובים וואס ער האט פיינט. סארי חברים באט כקאן אים גיט

[tag]shem-tov[/tag] טייערער: אין דיין קאפ,פארשטייסטו אז דזשעקעבסאהן האט פיינט סאטמאר, דאס קומט פון די פארסאמטע חינוך וואס אונז האבן, אז אויב איינער האלט אנדערש ווי אונז האט ער אונז פיינט. לאמיתו של דבר ער האט קיינעם נישט פיינט, בסך הכל איז דא געוויסע זאכן וואס ער האלט אנדערש ווי אונז און ער האלט אז סאטמאר איז זיך טועה. אי משום הא, מעג ער נישט פארציילן א מעשה וואס ער האט מקבל געוועהן פון א מקור ראשון? ועוד והוא העיקר, ביי אונז איז דא א אפמאך, אז פרומקייט קומט מיט שלעכטקייט רשעות שנאת ישראל. אבער ביי די צדיקים ווי די דברי חיים און די דברי יואל, מנחת אלעזר איז נישט געוועהן אזוי, זיי זענ ען געוועהן אויסגעארבעט מיט אמת'ער אהבת ישראל פאר זיי זענען געווארן פרום. ממילא יא, קען זיין אז זיי וואלטן נישט סובל געוועהן אזא רשעות וואס גייט היינט פאר

[shem-tov]

בין איך משוגע אדער זענט איר גיט משוגע און פארדרייט. היינטיגע צייטען גייען מענטשן אראפ פון וועג??? איר ווייסט וואסע האט זיך אפגעטאן מיט א הונדערט יאר צוריק. היינט איז די טענה אז מען איז צו פרום??? די זעלבע טענה האט מען אלץ געהאט אויף אלע גדולי ישראל אבער אין זייערע צייט זענען אכציג פראצענט פון כלל ישראל ליידער אראפ פון וועג אנגעהויבן פון השכלה ביז די מכה בפטיש ציונות. היינט איז ב"ה דא א סיסטעם ווי מען מאכט יעדען פילן וועלקאם און אויב געפעלט אייך עס סנישט קענט איר גיין צו א צווייטע כנופיא. רבותי לערנט אביסעלע היסטאריע. פאטסטעפס ארבעט שוין 10 יאר צו פארשאפן א מנין יודן קאמפערט צו מיליאנען אפגעפארענע פארן קריג. און אויף דעם קענט איר שרייען אכשר דרא. היינט קומט דער לובאוויטשער דשעקאבסאן און דערציילט מיר אונזערע פראבלעמען. נעכטן איז עס געווען דער ליסקער פריעדלענדער. שכח אייך אבער קריכט אראפ פון אונז מיר זוכען סיבות ליב צוהאבן אונזער סיסטעם און נישט פיינט צו האבן. איך האלט אז יעדער יחיד קען דערגרייכען זיינע שאיפות. ארבעט שווער וועסטו האבן א גליקלעך לעבן. אאון אז נישט וועסטו נאך קרעכטצען ביי די אכציג און אין בעסטן פאל וועסטו זעהן דיינע אייניקלעך אין די ארמי. דאס ווילסטו אפשר

[ראש הישיבה]

נאך די כינוס כלל ישראל, בין איך געוועהן ביי א דרשה פון א רב אין זיין קהילה. בתוך הדברים האט ער געוואלט מחזק זיין די כינוס. זאגט ער אז די מציאות האט געוויזן אז די אלע וואס זענען נישט מיט געגאנגען מיט די גדולי ישראל (נאר מיט די נעלאגן), איז גארנישט געבליבן פון זייער קינדער, אפילו אויב זיי אליננס זענען געוועהן ערליך. בשעת מעשה טראכט איך צו מיר, איין מינוט, דיין (די רב'ס) זיידע איז אויך געוועהן פון די נעלאגן, וואסקען זיין בעסער אז מיין זוהן וועט אויסוואקסן א רב און זאגן אז מען מוז פאלגן די גדולי ישראל???

[הוגה]

[justify]אפאר נקודות להבהרה.

1) די עולם האט זיך צוגעכאפט דייקא צו די דוגמא פון די מוסדות וואס איז טאקע א הימל שרייענדע ווייטאג. אבער לא לזה קאתינא. איך האב געמיינט דאס ועוד ועוד. עס זענען דא פארשידנארטיגע פעלער און דיאלאגס וואס ליגן מיר יעצט אין קאפ וואס צייגן ווי די מדות טובות המושרשות בטבעיות אינעם מין האנושי איז אויסגעריסן געווארן פון דעם איד דורך די פרומענישן. אסאך מאל כאפט מען זיך נישט און מען רעדט מיט א קאלטע אכזריות' אן די מינדעסטע ידיעה אז מען דארף זיך שעמען דערמיט. עס איז שווער אויסצופאקן אזוי פיל אויף אמאל און אולי מיט די צייט וועט מען לאזן דא און דארט פאלן אפאר ווערטער למען נחדל מעושק ידינו און כדי מיר זאלן זיך קענען מחזק זיין און זיך האלטן SANE.

2) ובדרך אגב, פאר די אלע וואס פרעגן מיר אין אישי, איך האב נישט גערעדט פון א ספעציפישע פאל וואס איך בין עפעס יעצט אדורך. (לויט [tag]אפטעמיסט[/tag] בין איך דאך א דייטשע פלעטבושער און ס'נישט שייך ביי אונז בכלל דאס ווארפן פון מוסדות.) דער וואס קען מיך ווייסט אז איך בין זייער א סאושעל מענטש, איך האב חבורות באקאנטע און אסאך ידידים אין אלע היימישע שטעט דאהי און מעבר לים. איך אליינס קען לכה"פ צען פעלער אין די לעצטע יאר צוויי וואס זענען אדורך אונטער די אינקוועזיצישע נעגל פון ראשי המוסדות און די א.ג. וועדים. אויב טראכט איר פון איינער וואס האט דאס מיטגעמאכט דאן זאלט איר וויסן אז איך רעד טאקע פון יענעם. די גרעסטע ווייטאג איז אז מיר זענען געווארן immune צו די רשעות אז מיר הייבן עס שוין אן צו פארשטיין און מיר זענען אפילו מסביר פארוואס די מוסדות מוזן דאס טון. מיר טארן נישט פארלירן אונזער מענטשליכע געפילן! ווען מיר הערן אזא מעשה דארף עס אונז א יעדעס מאל פריש אויפשאקלן און מיר מוזן שרייען אז מיר זענען נישט מסכים.

3) דאס וואס איך האב געשריבן כאילו איך בין מחולק מיט דברי [tag]לעיקוואד[/tag]/שלמה המלך, וויל איך מבהיר זיין אז איך האב עס טאקע נאר געזאגט TONGUE IN CHEEK. אזוי ווי לעיקוואד האט שוין שיין ערקלערט אין די פאסיגע אשכל. איך האב גענוצט די שטארקייט פון די "ירידת הדורות" טענה ארויסצוברענגן מיין פוינט. אבער באמת אין לנו אלא דברי לעיקוואד. עס איז נישט געווען בעסער אמאל און עס איז נישט בעסער היינט. אנדערש יא, אבער נישט בעסער.

4) און דאס וואס איך האב גענוצט די דברי חיים, דברי יואל, מנחת אלעזר, בעש"ט און רח"ו צו צייגן די נקודה העיקרית פון מיין ארטיקל, וויל איך קלארשטעלן די פאלגענדע. מיר דארפן נישט קיין רח"ו אונז צו זאגן אז מדות איז די עיקר און יסוד צו תורה ומצוות. מיר דארפן נישט קיין בעש"ט זאל אונז זאגן אז ד' אמות של הלכה בלבד איז א חורבן. מיר דארפן נישט קיין דברי חיים זאל אונז זאגן אז מען דארף זיין מענטשליך. מיר דארפן נישט קיין מנחת אלעזר זאל אונז לערנען אז די וואס עסן מענטשן פלייש זענען בארבארן, מיר דארפן נישט קיין דברי יואל אונז צו לערנען מענטשליכקייט. מיר ווייסן דאס אליינס. מיר זענען געבוירן געווארן מיט די ידיעות מושרש אין אונזער נפש. איך האב דא ווידער נאר גענוצט די נעמען אלס א מיטל צו מאכן די נקודה שטערקער און אינטערעסאנטער.

אט די מענטשן זענען די וואס מיר קוקן ארויף אויף זיי היינט אז זיי זענען געווען צדיקי אמת מיט די ריכטיגע דעת תורה. די סאטמארער רב איז געווען די רבי פון אלע קנאים (די נישט בייגעדיגע קניען - כלשון [tag]איש עברי[/tag]) מיט דעם אלעם איז ברור כשמש אז ער וואלט נישט סובל געווען די רשעות, בטלנות, שלעכטסקייט, ליידיגייערשאפט און חורבנות וואס די היינטיגע קנאים טוען. האט דא איינער א ספק אז ער וואלט געלאזט די גרויסע נעזער שרייען אקעגן די תולדות אהרן רבי? אדער אפילו אקעגן הרב שטיינמאן? די מנחת אלעזר איז געווען די שארפער, די פרומער און די שלהבת י-ה, און ער האט אויך פארשטאנען אז רשעות האט נישט קיין מקום ביי אן ערליכע איד אדער אויפן וועלט. און אזוי ווייטער אלע. דאס מיינט נישט אז איך האלט אז זיי זענען געווען פעלער-לאז אדער נישט, באט יו געט דע פוינט.

וואס מען דארף ארויס נעמען איז, חיזוק זיך צו הלאטן שטארק מיט די אמת'ע אידישקייט און נישט חלילה ציען קיין פארקערטע מסקנות. אז אידישקייט איז שלעכט און לאמיר שטיין ווי ווייטער פון דעם, דער אייבערשטער האט באשאפן די וועלט להיטיב לברואיו אויף אלע פארמען און אין אלע אספעקטן.

דאס איז דאך מיין כוונה. נישט חס ושלום צו זאגן אז אידישקייט איז באנקראט, נאר אז דער פארם פון רעליגיע/פרומקייט איז נישט אידישקייט! לאמיר אפלאזן די דרכי עקלקלתון און זיך צוריק קערן צום דרך השם אשר נלך בה באש ובמים לקדש שם שמים.



.[/justify]

[דער (פינטעל) איד]

די סאטמארער רב איז געווען די רבי פון אלע קנאים (די נישט בייגעדיגע קניען - כלשון [tag]איש עברי[/tag]) מיט דעם אלעם איז ברור כשמש אז ער וואלט נישט סובל געווען די רשעות, בטלנות, שלעכטסקייט, ליידיגייערשאפט און חורבנות וואס די היינטיגע קנאים טוען. האט דא איינער א ספק אז ער וואלט געלאזט די גרויסע נעזער שרייען אקעגן די תולדות אהרן רבי? אדער אפילו אקעגן הרב שטיינמאן?

זיכער נישט און וועלכע רב אדער רבי לאזט דאס דען יא צו היינט? מ'קען דאך גארנישט טון מיט צימערמאן וכת דילי


.

[הוגה]

די סאטמארער רב איז געווען די רבי פון אלע קנאים (די נישט בייגעדיגע קניען - כלשון [tag]איש עברי[/tag]) מיט דעם אלעם איז ברור כשמש אז ער וואלט נישט סובל געווען די רשעות, בטלנות, שלעכטסקייט, ליידיגייערשאפט און חורבנות וואס די היינטיגע קנאים טוען. האט דא איינער א ספק אז ער וואלט געלאזט די גרויסע נעזער שרייען אקעגן די תולדות אהרן רבי? אדער אפילו אקעגן הרב שטיינמאן?

זיכער נישט און וועלכע רב אדער רבי לאזט דאס דען יא צו היינט? מ'קען דאך גארנישט טון מיט צימערמאן וכת דיל.

ביזט גערעכט. האסט מיר געכאפט ביים ווארט. און דער סעלעקציע אין די מוסדות און זיך ווארפן מיט נשמות וואלט ער דען יא צוגעלאזט? אודאי נישט! והא ראיה עס איז נישט פארגעקומען בזמנו.

[יאיר]

וואס בלייבט למעשה, איז מענטשן פלייש כשר?

[סאו וואט]

וואס בלייבט למעשה, איז מענטשן פלייש כשר?

הרב שם טוב יחי' האט דערמאנט ליסקער, נזכרתי מה שראיתי בדרכי הישר והטוב תולדות רבי צבי הירש מליסקא ז"ל
פעם אחת היה לו [להרב מליסקא זצ"ל] ויכוח עם רב אחד על סכין של שו"ב אחד, שהרב היה מרגיש פגימה דקה, והרה"ק מליסקא ז"ל אמר שאינו מרגיש, ואמר בהתלהבות,
יאמין לי, שאם אני איני מרגיש הפגימה, גם השור לא ירגישנה.

[איחוד פעלד]

אויף וויפיל דער אשכול ברענגט ארויס א וויכטיגע נקודה ווי מען ווארפט זיך מיט מענטשען און קינדער אין די מוסדות, איז עס נישט מובן וואס עס האט מיט א ירידת הדורות.

אמאהל איז נישט געוועהן קיין מוסדות טאקע, ממילא איז נישט שייך געוועהן ארויס צו ווארפען קינדער, אבער דאס מרחק זיין מענטשען מתוך העדה איז געוועהן א נארמאלע זאך אמאהל פונקט ווי היינט, צו ווען א טראגעדיע איז געשעהן און מען האט עס ארויף געווארפען אויף די חטאים פין די "נעבעך" מענטשען, אדער לאמיר נישט אריין גיין אין דער פארווייטאגטע נושא פין די קאנטאניסטען ווען מען האט געמוזט שטעלען קינדער אין מיליטער אין רוסלאנד, ווען מען האט גענומען די קינדער פין די עניים, קינדער פין אלמנות, און די גבירים האבען געשמירט. און מען קען ברענגען כמה דוגמאות, אבער קאראפציע און זיך ווארפען מיט מענטשען איז נעבעך אייביג געוועהן, און לאמיר האפען אז מיר וועלען עס קענען ברענגען צו א סטאפ.

אבער לכאורה מיט ירידת הדורות האט עס גאר קנאפ. הן אמת דער רבי זי"ע, און אנדערע גדולים ווי צ.ב.ש. דער קלויזענבערגער (הגם זיי ברענגען מעשיות פין אים אז ער האט קיינמאל נישט נאכגעגעבען קיין שכר לימוד, און האט געצווינגען מענטשען צו באצאלען, און געטענה'ט אז יענער זאל עסען ווייניגער, און ווייניגער קויפען נייע מלבושים, נאר צאלען שכר לימוד - דאס איז אבער א שמועס בפני עצמו), און אזוי אלע וואס האבען געפירט מוסדות אין די ערשטע צענליג יאר אין אמעריקא האבען זיך נישט געווארפען מיט קיין קינדער, קען זיין ווייל זיי זענען געוועהן בעסערע מענטשען, אבל העיקר נראה לי, אז נישט פארדעם, נאר פשוט ווייל דעמאלס איז געוועהן אסאך ווייניגער קינדער, און אפילו כמה וכמה פין די עלטערען וואס האבען אדורך געלעבט דער קריג, האבען געהאלטען ביי ווייניגער, האט מען געוואלט האבען אבער א גרעסערע צאל קינדער אין די מוסדות, ווייל מען האט געוואלט בויען א חסידות, האט מען יעדעם אנגענומען, אהן קיין שאלות צו דער מאמע גייט האר אינטער די שייטעל, אדער צו מען האט א טעללעוויזיע אינדערהיים, מען האט פשוט איגנארירט מיט דער געוועהנליכע הנחה פין המטרה מקדש את האמצעים, און געוואלט האבען מער קינדער וואס וועלען שפעטער זיין ערליכע חסידישע אידען.

היינט אבער זענען די מוסדות איבערגעפילט, און עס איז באמת דא צו ווייניג מוסדות פאר אלע קינדער, ממילא ווארפט מען זיך מיט די קינדער, און אז מען דארף נישט אהנעמען צוואנציג פראצענט, וועלכע צוואנציג פראצענט שיקט מען אוועק, פארשטייט זיך די זיבורית און די נישט באצאלערס.

איך מאך עס נישט גערעכט, כ'ברענג נאר ארויס דער פוינט.

ווען עס זאלען זיך עפענען היינט נאך צען מוסדות התורה אין ב"פ און ווילי, וואלטען שוין די מוסדות געכאפט א שאק, און אהנגענומען כל צרי וכל זב, אהן קיין אויסנאמען, פאר סיי וועלכע פרייז.

[איש עברי]

די סאטמארער רב איז געווען די רבי פון אלע קנאים (די נישט בייגעדיגע קניען - כלשון [tag]איש עברי[/tag]) מיט דעם אלעם איז ברור כשמש אז ער וואלט נישט סובל געווען די רשעות, בטלנות, שלעכטסקייט, ליידיגייערשאפט און חורבנות וואס די היינטיגע קנאים טוען. האט דא איינער א ספק אז ער וואלט געלאזט די גרויסע נעזער שרייען אקעגן די תולדות אהרן רבי? אדער אפילו אקעגן הרב שטיינמאן?

זיכער נישט און וועלכע רב אדער רבי לאזט דאס דען יא צו היינט? מ'קען דאך גארנישט טון מיט צימערמאן וכת דילי
.

דאס זאגן אז צימערמאן וכת דיליה זענען א טראגישע אויסנאם, דערמאנט מיך ווי די אראבישע און מסולמענער זאגן אייביג אז איסלאם איז א פרידליכע רעליגיע נאר ס'איז דא אפאר אויסנאם פעלער
אלזא ס'זאל קלאהר זיין איינמאהל פאר אלעמאל, צימערמאן ער איז א טייערע אינגערמאן איך האב אים ליב אהבת נפש, ער מיינט נאר צו טוהן גוט'ס און זיין גאנצע עוולה איז אז ער שעמט זיך נישט צו טוהן זאכן וואס אנדערע האלטן זיך צוריק, סזאל זיין קלאהר צימערמאן איז א קרבן א וויקטים נישט קיין אנגרייפער, ער איז נעבעך א פראדוקט פון א חינוך סיסטעם און א שליח פון צינישע עסקנים וואס באהאלטן זיך אונטער אים, עס איז נישטא אזא זאך צימערמאן וכת דיליה, בשעת צימערמאן שטייט אויפ'ן פאדיום און שרייט ווי א צודרייטער שטייען אונטער די קוליסן צינישע רשעים וואס רייבן זיך די בייכער און מוטיגען אים אנצוגיין מיט זיינע הייליגע מערכות.
בארא פארק האט נישט געקענט ערצייגען קיין צימערמאן פלעטבוש אויך נישט, דאס איז נישט איינער וואס האט געכאפט א וואנזיניגקייט, טאמער יא וואלטן שוין די עסקנים אים אריינגעפירט אין שפיטאל, פשט איז אז וואס ער טוט איז אנגענומען, מען באטראכט אים פאר א מסירת נפש אינגערמאן נישט פאר א סייקא וואס געהערט אין בעלוויו.

[איש עברי]

בין איך משוגע אדער זענט איר גיט משוגע און פארדרייט. היינטיגע צייטען גייען מענטשן אראפ פון וועג???
מיר זענען אביסל משוגע און איר זענט אויך אביסל ס'איז דא גענוג פאר יעדן ביטע נישט אריינפאלן אין א פאניק
איר ווייסט וואסע האט זיך אפגעטאן מיט א הונדערט יאר צוריק. היינט איז די טענה אז מען איז צו פרום???
אפשר ביזטו מער מרחיב וואס האט זיך אפגעטוהן פאר 100 יאהר צוריק יר ווייסען נישט טאמער איר ווייסט יא דאן ביטע נעם דיך פאקן

די זעלבע טענה האט מען אלץ געהאט אויף אלע גדולי ישראל אבער אין זייערע צייט זענען אכציג פראצענט פון כלל ישראל ליידער אראפ פון וועג אנגעהויבן פון השכלה ביז די מכה בפטיש ציונות.
לאמיר דיר מגלה סוד זיין, אמאל איז אזוי געווען פשוט ווייל עס איז נישט געווען קיין מויער ארום די יהדות החרדית, די וועג איז געווען אפן פאר יעדער וואס האט געוואלט פארלאזן די אידישע וועג, היינט איז דא א אייזענע פארהאנג, און עס איז דא ליידער א געוואלד וואס לעבן ווי אנוסים ואכמ"ל,
אזוי אויך אמאל זענען געווען באוועגונגען וואס האבן פארכאפט די יוגנט, היינט איז ב"ה נישט דא, דעריבער איז די צושטעל ממש נישט ממין הטענה

היינט איז ב"ה דא א סיסטעם ווי מען מאכט יעדן פילן וועלקאם און אויב געפעלט אייך עס נישט קענט איר גיין צו א צווייטע כנופיא. רבותי לערנט אביסעלע היסטאריע.
דאס ווייזט ווי דיסקאנעקטעד דו ביזט, מען מאכט פילן יעדן וועלקאם?? קודם כל איך זוך בכלל נישט צו באלאנגען צו א סיסטעם, און איך זוך נישט צו זיין אנגעוויזן אויף מענטשן וואס זאלן מיך אויפנעמען וועלקאם, די רבוש"ע מיט זיין תורה פאדערען נישט קיין "סיסטעם"
אבער וואס פונקטליך מיינט ביי דיר מען מאכט פילן וועלקאם? ווער פונקטליך? די גאס וואס טאמער איינער גייט א טראפ אנדערש ווי די המון מאכט מען אויף אים א כאראקטער מארד? און אז אז טאמער א בחור מוטשעט זיך אביסל ווערט ער ארויסגעווארפן און שפעטער טאמער גליטשט ער ווערט א פלעק אויף די משפחה לנצח נצחים?

פאטסטעפס ארבעט שוין 10 יאר צו פארשאפן א מנין יודן קאמפערט צו מיליאנען אפגעפארענע פארן קריג. און אויף דעם קענט איר שרייען אכשר דרא. היינט קומט דער לובאוויטשער דשעקאבסאן און דערציילט מיר אונזערע פראבלעמען. נעכטן איז עס געווען דער ליסקער פריעדלענדער. שכח אייך אבער קריכט אראפ פון אונז מיר זוכען סיבות ליב צוהאבן אונזער סיסטעם און נישט פיינט צו האבן. איך האלט אז יעדער יחיד קען דערגרייכען זיינע שאיפות. ארבעט שווער וועסטו האבן א גליקלעך לעבן. אאון אז נישט וועסטו נאך קרעכטצען ביי די אכציג און אין בעסטן פאל וועסטו זעהן דיינע אייניקלעך אין די ארמי. דאס ווילסטו אפשר

פארוואס ווערסטו אזוי איבערגענומען און בכעס?? פארוואס קענסטו נישט אראפשלונגען לעגיטימע קריטיק? נעכטן איז געווען פלוני היינט דער און לאמיר האפן אז ס'וועט אייביג בלייבן מענטשן וואס זאלן אונז מעורר זיין און אויפמערקזאם מאכן אויף זאכן וואס מיר גייען אין די שלעטע ריכטונג, וויפיל איז די נביא פול מיט שאנד ווערטער אויף אזעלכע וואס ווילן נישט הערן קיין מוסר. גענוי דאס מיינט מען!
לאמיר גוט צוהערן וואס יעדער זאגט און יעדער זאל טוהן כל מה שבידו צו פאררעכטן די פעלערן וואס ס'איז דא ביי אונז!

[אויס מענטש]

סאיז א שאד מרחיב בדיבור צו זיין, ווייל יעדע שורה וואס מען שרייבט קען מען שרייבן אונטרע דעם נאך צען רויטע שורות ואין לדבר סוף.
נאר כדי אביסל אהערצושטעלן אן אנדערע זייט פון די בילד, איז וויכטיג ארויס צוברענגען געוויסע נקודות, ווי מזאגט גלייך צו מאכן די פאקטן.
אבער דאס איז נישט קיין עטנפער אדער פראגע צו עפעס וואס שטייט דא אויבן, ולכן איז דאס נישט מחייב, עפעס אן אפענטפער און יעדער זאל גלייבן און האלטן וואס ער וויל, וואס דאס איז א תוצאה פון דעם וואס מען האט אים געפיטערט און דאס זאגט ער אז ער וויל.

קודם א קלייניקגייט,
1) יוסף יצחק דעשקעבסאן רעדט נישט צו סאטאמרע אידן בכלל ,ער רעדט צו זיין אודיענס וואס ווילן אים הערן, און אשר על כן רעדט ער כמעט נישט בנוגע די ענינים ווי אונזער סיסטעם, און ער אטאקירט נישט קיינמאל אונזער מהלך, אויב קומט עס ארויף בתוך הענינים רעדט ער פון דעם זייער איידל, און דעמאלט איז אינטרעסאנט עס צו פארציילן פארן עולם און דאס איז וואס ידידינו מר הוגה האט געטון, אבער גלייבט מיר אז יוסף יצחק האט נישט געטראכט בשעת די מצוה פון אונז בכלל.
2) צו זאגן אז מען קען אים גוט, איז בפשטות א שטארקע ליגנט/טעות, ווייל עס איז אזוי ווי מיין מלמד האט געוויסט אסאך מעשיות פון אינעווייניג אויפן קלויזענבארגער וכו' וכו'.

יעצט לענינינו. אידישקייט איז נישט קיין רעליגיע, דהיינו אנדערע רעליגיעס איז דא רולס וואס מען פאולאוט, וואס אזוי איז מען א ערלכיע קריסט, אראבער, וכו' להבדיל ביי אידן קען מען מקיים זיין תרי"ג מצוות און דער אייבערשטער קען נאך אלץ עס רופן מצוות אנשים מלומדה, און פרעגן מי ביקש זאת מידכם רמוס חצירי, ווייל דער ציל פון תורה ומצות, איז נתקרב ווערן דורך דעם צום אייבערשטען, און מגלה זיין אלקות אויף דעם עולם, וכלשון המדרש לעשות לו דירה בתחתונים, און מען דארף צו צמאכן דעם דירה איבעראל בעולם הזה, און אין דעם האט א חלק יעדע איינציגע אידישע נשמה בכל מקום וזמן שהוא דורך דעם וואס ער אנערעקענט און איז מגלה זיין חלק אלוקי ממעל, קומט אויס אז אמצוה איז מקשר דעם נפש און געפילן פון א מענטש צו זיין נשמה, און רוב מאל דורך א חפץ גשמי, ווי סוכה ד' מינים תפילין מצה, וואס די אלקות פון די נשמה איז דורך דעם מגלה מלכותו וכבודו ית"ש, בזה העולם התחתון והגשמי.

אידישיקייט וואס האט אין זיך מדות רעות, אדער ברענגט שנאת ישראל צו אן אנדערן איד, קען נישט זיין קיין אידישקייט, ווייל אלע אידן זענען פארבינדן און זענען איינס דורך די נשמות, און אויב א מצוה דארף דיך מקשר זיין מיט דיין נשמה, ווי איז שייך אז דאס זאל דיך דערווייטערן פון א צווייטן איד וואס זיין נשמה איז איינס מיט דיין ????
וועגן דעם האט ר' עקיבא געזאגט ואהבת לרעך כמוך דאס איז דער כלל אין די תורה, אזוי ווי א יעדע כלל מיינט א רול וואס אזוי גייט די געים, אדער ביזנעס וכו', איז אין די תורה אויך דא א כלל, אין די תורה איז דא א רול פון ואהבת לרעך כמוך, אויב גייט דיין תורה אנדערש, איז דאס נישט די תורה וואס קוב"ה פארלאנגט פון דיר, סארי אז די פלאגסט דיך, אבער הייב אן דינען דעם אייבערשטען מיט דעם כלל, און זעה לאורך הדרך דער כלל זאל שטימען דאס איז דער כלל גדול בתורה, אין דער פשט דערפון כנ"ל איז זייער פארשטענדליך, קענסט זיין זייער רעליגיעז, אבער נישט קיין איד, קענסט מקיים זיין כל התורה כולה, אבער עס כגוף בלי נשמה, און אויב נוצט מען עס נאך צו דערווייטערן אן אנדערע איד, האסטו נועץ געווען חרב בקודש הקדשים, און משתמש געווען בשרביטו של מלך צו פייניגן זיינע קינדער, און נישט גענוג די דינסט אן אנדערן גאט -כלשון החובת הלבבות-, איז נאך ידיכם דמין מלאו פון דערווייטערן אנדערע אידן פון אביהם שבשמים.

[שמעקעדיג]

אויס מענטש, שטארקע ווערטער!!

[אויס מענטש]

בקשתי שטוחה לכל מי שבידו להרחיב בדיבור כי עט"י אינו בידי להרחיב בדבר כראוי, וקיצורן זו היא גריעותן.

[shem-tov]

טייערע ידידים איך האלט פונקט ווי אייך. סנאר דא איין חילוק. איך טוה אין חינוך ממילא ווייס איך פוירסט הענד ווי שווער סאיז און די אלע טשאלענדשעס.

די עט ריסק יוגענט האלט נישט ביי גארנישט זיי זענען זייער פארגויאישט סאיז נישטא וואס סזאל זיי האלטן אויף די מסורה. פרוביר אים נאכצוגעבן, זיי מאכן אלעס אוועק פון משה רבינו ביזן איבערשטן. ער שרייט אז ער גלייבט נאר אין תורה שבכתב ממילא גייט ער נישט מיט קיין ציצית. ביז די ווייזט אים אין די זעלבע תורה די תוכחה אדער עפעס אנדערש גלייבט ער ווייטער נישט. די קענסט מיט יודישקייט נישט מאכן קיין פשרות און די קענסט אים נישט געווינען מיט נאכגעבן ווייל די פארלירסט אים אינגאנצן אין אן אויגענבליק.

לגבי די באקוועמע אויפגעקלעקטע אנגעפרעסענע פראפעסערס וואס מוסרן דעם פרומען פארמאכטן עולם, וויל ענק נאר זאגן די אנדערע זייט פון די מטבע.
די פראבלעם מיט די אלע מוסר זאגערס און עסקנים וואס ווילן אונז נאר פרובירן אויסמענטשלען און אזוי אויך די אלע אדוואקאטן איז אז זיי נעמען זיך איבער א זאך. איין זאך אין זיי בויען דאס אויף אלץ אן עיקר און די איבעריגע מאכן זיי אוועק בשתי ידים. די קענס זיין א מחלל שבת בפרהסיא און אויך קענסטו זיין א יוד אין הארץ און אויך קענסטו עובר זיין על כל התורה כולה אויב ביסט א קינדער אדוואקאט אא"וו יעדער מיט זיין אגענדע

איך הער אין ישיבה ווי א15 יעריגער באם פרעגט זיין תמימות דיגן מגי"ש פארוואס דארף מען גיין מיט א קאפל. סאיז נאר א מנהג. בקיצור דער איידעלער מגיש פרובירט אים צו ענטפערן מיט א רואיגקייט. סווערט געברענגט אין "מגן אברהם" אז.... דער בחור דידן גיט אים א האק איבער. זאג פאר דעם "מאגי" אברהם.... אז

אויף דעם זאג איך אייך מיינע טייערע ברידער. ניין סגייט נישט אזוי צו זיין א יוד איז ביטער שווער מאך נישט אוועק אונזער שוועריקייטן פון זיך איינהאלטן פון טרינקן חלב סתם ווייל נאר אויף דעם האלט זיך נאך יודישקייט. מאך נישט אוועק אונזערע מנהגים און גדרים ווייל סוועט גארנישט בלייבן

בד"וו האט סאטמאר רב זי"ע אמאל אינמיטן א דרשה געשריגן מיט ווייטאג פחדימדיגע ווערטער. וזל"ק. כקאן נישט איין יוד וואס האט שוין אמאל אוועקגעגעבן אפי' א גלעזעל קאווע פארן אייבערשטען. ע"כ
הפלא ופלא

אין די וואכעדיגע סדרה ברענגט דער נועם אלימלך שיין ארויס. סשטייט וידבר ה' את "כל" הדברים האלה לאמר. אנכי ה אלקיך ברענגט ער ארויס בערך אזא בחינה אז אנכי ה דאס גלייבט יעדער, יעדער זאגט ער גלייבט, אבער די הקדמה צו גלייבן איז את כל הדברים האלה מען מיז גלייבן אין די גאנצע תורה. ווי דער סלאנימער ברענגט עס פון די גמרא אז אנכי איז נוטריקן אנוכי נפשי כתיבת יהבית. אין די תורה וועסטו טרעפן דעם אייבערשטן. אז נישט ווייסטו נישט וואס אנכי מיינט

נאך א נקודה. קוק אן די אלע וואס האבן נאכגעלאזט אזוי ווי עטס פארלאנגטס אז מען איז צו שטרענג. ווי זענען זיי היינט. איינמאל מען ווערט פארגויאישט איז געים אווער. דיינע קינדער וועלן דיר לאכן אין פנים אריין פון יעדעס ביסל יודישקייט.

איך ברויך נישט אייערע לייקס אויף מיינע דברי אלוקים חיים און אויך נישט קיין הסכמה וזאת התורה לא תהא מולפת

[ישמעאל הכהן]

שם-טוב

[shem-tov]

טייערער אויס מענטש. וכל החברים הדרים פה. אדרבה ילמדינו רבינו. איך וויל פארשטיין אביסל איבער דעם דרך וויאזוי איר לערנט דעם ואהבת לריעך כמוך זה כלל גדול בתורה. ווען די זאגס דאס פאר דיין שוואכן בחור אדער תלמיד און די רעדסט פון דעם פרייען יודס אדער חילוניס מעלות וואס ברויך אים אפצוהאלטן נישט צו שטרעבן צו זיין ווי אים. אדרבה זאגט מיר וויאזוי טיילט איר אפ דעם לאוו אפעיר צווישן יודן ביזן זאגן פאר דיין קינד תלמיד אבער די ח"ו זאלסט אזוי אויסקוקען