שמחות ווס. צרות

[פליקער]

אוי ביזטו ציקער זיס [tag]שמעקעדיג[/tag]

לאמיך אויך אביסל מיין געפיל איבערגעיבן

על פי רוב א שמחה געווענט זיך לפי הנישמח

ווי שמעקי'ס משל אויב דיין רבי מאכט חתונה איז די שמחה און אלע דיינע עולמות, אבער ווען א אנדערעם'ס רבי מאכט חתונה ווען די שמחה איז און א אנדערם'ס עולם, די ביזטו זייער פאסיוו צי די שמחה, אפשר גאר בצער אויב עס איז די רבי פון די שטרייטענדע צד שכנגד, קימט דאך אויס קלאר אז נישט די מעשה שמחה איז די שמחה נאר לויט דעים נישמח.

השתא, ווען מיר ווערן בצער איז עס אויך לויט דעים ניצער, ווען איינער ווערט בצער ווען ער הערט יעדע שלעכטע נייעס ווי אימער עס פאסירט אינעם כדיר, דאן וועט זיין לעיבן ווערן גאר פארביטערט.

פארשטייט זיך אז כל מבשר וואס האלט און איין מצער זיין די מענטשען מיט זיין וואונטש שנשמע ונתבשר בשורת טובות נאך יעדע לויה, איז נישט שטארק בייהילפיג צי באראיגען די מענטשען וואס הערען אים אויס.

אמת טאקע מיר הערן שויעדרליכע מעשיות כסדר, אבער זאל מיר דען איינער זאגן אז עס קימט צו צי די מעשיות וואס האבן זיך אפגעשפילט אינם שואה, אדער אנדערע שוידערליכע צייטן, אלע מאל האבן מיר געלעיבט און שרעק, און ווען מיר האבן איבערגעלעיבט א טאג, האבן מיר געהאט א שמחה שאין דגמתו,

נאר היות היינט ווען מיר האבן די אלע כלים וואס מיר ווייסן יעדע נייעסל און די וועלט אינטער א סקונדע, ברויכן מיר אויך זיך ספעציעל אויספרייען אז מיר לעיבן דא על מנוחה נכונה, מיר באזיצן רעכטן וואס איז קיין מאל נישט געוועין און די היסטאריע, מיר ברויכן זיך לחיים'ען עד דלא ידע יעדן איינציגן טאג, מיר ברויכן נעמען די קלייניקייטן ווי די שפע פון אפערטוניטי'ס וואס מיר האבן דא, מיר קענען ציקימען צי יעדע פרנסה, מיר קענען רייזן אן קיין פחד, מיר האבן הייזער, מיר פארקויפן און קויפן אויף עמעזאן, מיר בויען הייזער פאר גויים, מיר האבן אלע גיטע זאכן, מיר ברויכן שפרינגען און די גאסן אז מיר האבן אייגענע בלאגס ווי מיר רעדן לשון הרע אימגעשטערט, אזויפיל גיטע זאכן, וואס באלאנצירט אויס אז א פליגער ווערט נעלם, ביג דיל, אוודאי א וויין אויף די גלויבער קאפל, אבער גלייך ציריק גיין צים פרייד, נישט פארגעסן אז דער אויבישטער הערט נישט אויף צי געיבן פאר אינז אן א שיעור גיטע זאכן, פאהר דזשי, וואץ עפפ, מייקראעיוו אויבענעס, נייע קארן מיט בעקאפ קעמערעס, אלע מינע גיטע עסן וואס ווערן נישט פארדארבן, גוגל, איך בין אזוי העפי טענק יו השם, איי לאוו יא

[עפל סיידער]

אוי ביזטו ציקער זיס [tag]שמעקעדיג[/tag]


פארשטייט זיך אז כל מבשר וואס האלט און איין מצער זיין די מענטשען מיט זיין וואונטש שנשמע ונתבשר בשורת טובות נאך יעדע לויה, איז נישט שטארק בייהילפיג צי באראיגען די מענטשען וואס הערען אים אויס.

איך האב אמאל געזעהן א בירור הלכה געשריבען איבער'ן פראבלעים פון ק"מ אז מען איז מבשר ר"ל בשורות איוב, וואס נעמט איינוועג'ס אויך אוועק די נאטורילכער אידישער רחמנות געפיל צו שווערע בשורות, הגם מיר זענען שוין אזוי מורגל פון די צייטונגען, איז עס דאך אנדערש ווען א מענטש הערט לייוו, ווי א היימישער רעדט פון סושי, אדוועטייזמענט.., שמחת חצר, און דערנאך א הימעל אויפטרייסלענדע געשעהניש רח"ל.
ער וואלט שוין געמעגט טרעפן א לעזונג פאר דעם מיט די היינטיגע טעכנעלאגיע.

[שמעקעדיג]

אוי ביזטו ציקער זיס [tag]פליקער[/tag]

[פארוואס?]

[tag]שמעקעדיג[/tag].
האסט זייער שיין דעסקרייבט ווי אזוי דער מעסטער זאל זיין, און איך בין נישט חולק מיט דיר, איך וויל דיר נאר אויפמערקזאם מאכן, אז דו האסט לכאורה זיך נישט באצויגן צו מיינע דיבורים. און איך וועל מער מאריך זיין.
לאמיר זאגן מיר וועלן געבן נומערן פאר יעדע פאסירונג לויט זיין שטארקע טרויער/שמחה, און דערנאך נעמען מיר ארויס דעם סך הכל פונעם חודש/זמן (נישט קיין חילוק וועלכע פסק-זמן, כמובן), ווי אזוי ווייסן מיר צו דער חודש/זמן איז גוט אדער שלעכט?
פאר דעם דארף זיין א געוויסע יוניט, וואס רעלעטיוו צו דעם, ווערט געמאסטן אויב עס איז געווען גוט אדער שלעכט.
למשל, אויב דער סך הכל פון חודש שבט תשע״ד איז געווען 24 פוינטס (אויב שמחה איז פאזיטיווע פוינטס און טרויער איז נעגיטיוו), און חודש אדר א׳ איז געווען 32 פוינטס, דאן ווייסן מיר אז חודש אדר א׳ איז געווען א פריילעכערע חודש פון שבט, און אזוי ווייטער.
פארשטייטס זיך, אז כרבות הימים וועט ווערן מער און מער אקוראט דער average נומער פון גוט אדער שלעכט, און דאן וועט מען קענען מעסטן פונקטליכער.
איז דאס האב איך געמיינט צו זאגן, אז עס קען נאר זיין רעלעטיוו צו אנדערע זמנים.

[איחוד פעלד]

לכאורה האט מיין טענה אז אסאך טרויעריגע זאכען געשעהן ע"י מעשה בני אדם, נישט קיין פשט לגבי דיין עיקר טענה. כ'האב עס נאר געשריבען כלפי דאס וואס זעהט אויס אז די פראבירסט צו מאכען א "קעיס" קעגען כביכול, היתכן דער מעסטער איז מער גענויגען אויף שלעכטע מאורעות.

אבער לגבי דיין עיקר טענה, איז נישט א מענטש מעיקרא אויסגעשטעלט צו וועלען אלעס, האבען אלעס, געוועלטיגען אויף אלעס, דאס איז דער נאטור, ממילא ווען א מענטש באקומט וואס ער וויל, מאכט עס אים נישט מער צופרידען נאר ווען עפעס גאר נישט ערווארטערט געשעהט.

למשל ווען איינער ארבעט און פארדינט פיפציג טויזענט א יאר, איז ער א ארימאן. ער ווערט נישט העפי פין דעם, לעומת זה, ווען ער פארלירט פיפציג טויזענט דאלאר, וועט ער ווערען בעצבות.

פארוואס?

די זעלביגע פיפציג פארדינט ברענגט נישט קיין גלייכער שמחה אדער עצבות, נאר מער עצבות.

וכן לגבי אלע ענינים. א מענטש קויפט א הויז, איז ער בשמחה ווען ער מופט אריין, ווען ער רח"ל פארלירט דער הויז, איז ער צען מאל מער בעצבות. איינער טוט א שידוך, איז דער שמחה קלענער ווי איינער וואס לאזט אפ א שידוך. איינער פארדינט מיליאן דאלאר איז דער שמחה קלענער ווי דער עצבות פין פארלירען מיליאן דאלאר. און מען קען אנגיין מיט משלים פאר אפאר בלעטער.

ממילא דיין טענה אז דער מעסטערעל איז נישט אין באלאנס איז אמת, אבער טאקע ווייל אונז מענטשען עקספעקטען אלעס, און פרייען זיך נישט עקוואלי אויף דער געווינסען ווי דער עצבות פין פארלירען דער זעלביגער זאך וואס מען געווינט.

בכלל האב איך נאך א הערה אויף דיין טענה, אין הכי נמי אז ביסט גערעכט אין מציאות אז עס איז דא מער צרות ווי שמחות, וכדבריך לעיל, מיט מיין הסבר דא, אבער די שמחות און צרות וואס די כאפסט אהן זענען בעיני מאדנע. כלומר, עראפלאנען און אינגערע מענטשען ווערען נעדר רח"ל צו משמים צו אליין אלס דעפרעסיע, צו ע"י מעשה בני אדם. די אלע צרות און שמחות זענען נישט אזוי ווייט נוגע פאר די פרטיות'דיגע מצב הנפשי פין רובא דרובא מענשטען (חוץ למשל די מעשה פין שטארק וואס יעדער בפרטות כאפט א טרייסעל אויס מורא פין נישט אהיים קומען ביינאכט, אדער העכער פיפציג מענטשען וואס האבען מורא אז זיי וועלען שטארבען פין דער "פלא" כדרך שמת פלוני, אבער דאס איז נישט "צרות" מער "פחד"). יעדער מענטש אבער גייט אדורך שווערע און גוטע מצבים טאג טעגליך, טאמער האט ער א דזשאב מאכט ער מיט פין זיין אויפזעהר ווען ער דערנידערט אים, טאמער א בעה"ב מאכט ער מיט פין שווערע קאסטעמערס, טאמער א רבי מאכט ער מיט ווען זיין ברודער האט הצלחה (מען קען לאכען פין היינט ביז מארגען, למעשה איז עס נוגע לנפשו), וכן לכל אחד ואחד. און אמת, אויף דער לעוועל איז שמעקעדיג אויך גערעכט אז רוב מענטשען זענען נישט קיין צופרידענע מענטשען, און וועלען ביינאכט זיין שלעכט מוטיג פין זייער שווערע טאג, חוץ מוצ"ש ווען מען פילט בעסער נאך פארברענגען מיט דער משפחה (אויב מען האט שלום בית). איז אז מען רעדט שוין שלום בית איז געוועהנליך אויך דא עולה ויורד.

לגבי דעם ביסטו אויך גערעכט רב שמעקעדיג, און דא איז אויך חל מיין ענ"ד הסבר, אז א מענטש טוט עקספעקטען דער גוטער חלקים, און ווערט מער בעצבות ווען דער זעלבער זאך גייט נישט גוט, ווי בשמחה ווען עס גייט יא גוט.

וויאזוי זאגען די חסידים? "טראכט גוט וועט זיין גוט". ווייל בעצם ווען מען וואלט געוועהן בשמחה מיט דער זעלבער לעוועל ווי עצבות, ד.ה. מקיים געוועהן דער כשם שמקלל על הרעה כך מברך על הטובה, וואלט א מענטש נישט אויף געהערט צו זיין צופרידען.

[פליקער]

איחוד פעלד, דיין משל איז נישט דומה צים נימשל, די ברעינגסט משלים פון איינער וואס ארבייט א יאר פאר פיפציג טויעזנט טולר, און אויפן וועיג אהיים צי זיין פאמיליע באפאלט אים א רויבער און נעמט אים אוועק אלעס, די שמחה פון האבן די פיפציגער איז נישט נאר די געלט וואס ער פארמאגט, די פיין פון פארלירן איז פיל מער ווי די ארבייט, עס איז די יאר וואס ער האט פארלוירן, די מיילער וואס ער קען נישט פיטערן, די הויז וואס גייט באנקארפט, די מלוות וואס האבן געבארגט א גאנץ יאר.

[איחוד פעלד]

לו יהא כדבריך,

אויף א פאל וואס ער דארף נישט דער פיפציגער אויף דיינע געברויכען, ער האלט שוין ביים פערטען פיפציגער.

[שמעקעדיג]

הערליך, האסטו א גוטן משל, נעם דיינע אייגענע ווערטער!!

אויב איינער געווינט פלוצלינג 50 אלפים איז די שמחה לעוועל פונקט אזוי שטארק ווי די עצבות לעוועל ווען איינער בארויבט עס אים. אבער טאמער האט ער געארבעט א גאנץ יאר פאר די 50 אלפים (ווי דו שרייבסט אין דיין משל) איז עס נישט עפעס א בשורה טובה, נאר "נארמאל". ער האט שווער געארבעט דערויף, 365 טעג א יאר (נעם אראפ שבתות וימים טובים), און עס איז דער דרך העולם אז מען ארבעט שווער פארדינט מען, איינער מער איינער ווייניגער, אבער ער האט עפעס געגעבן דערפאר, ער האט אוועקגעגעבן זיין צייט פון א יאר (וכדברי פליקער), זיין כח מח, בלוט און שווייס, ממילא וועט ער נישט זיין אויסערגעווענליך העפי אז ער האט יעצט א פופציגער, אפילו א פערטע אדער א פיפטע, כאטש ער וועט זיין לכה"פ צופרידן אז ער קען זיך קאווערן.

קומט אויס אז מען קען נישט קאמפערן די לעוועל פון שמחה פון א ארבייטער'ס פארדינסט מיט די לעוועל אויף צער פון איינער וואס פארלירט עס. דאס פארלירן קענסטו נאר קאמפערן צו איינער וואס געווינט אומגעארבעט און אומגערישט.

יעצט אין די ריעל וועלט וועסטו טרעפן פיל מער מענטשן וואס פארלירן זייער געלט, צי זיי ווערן בא'גנב'עט, באשווינדעלט, סתם פארלוירן אדער שלעכט אינוועסטירט, ווי איידער טרעפן אזעלכע וואס געווינען די געלט אומגעארבעט! לאז די ארבייטערס אין די זייט, זיי זענען אויף די ZERO לעועל, זיי גיבן צייט און כח און באקומען דערפאר באצאלט, דאס איז דרך העולם, דאס רעכנט מען נישט. רעכן בלויז פארלירער און געווינער. וועלכע איז מער?

[איחוד פעלד]

יעצט אין די ריעל וועלט וועסטו טרעפן פיל מער מענטשן וואס פארלירן זייער געלט, צי זיי ווערן בא'גנב'עט, באשווינדעלט, סתם פארלוירן אדער שלעכט אינוועסטירט, ווי איידער טרעפן אזעלכע וואס געווינען די געלט אומגעארבעט! לאז די ארבייטערס אין די זייט, זיי זענען אויף די ZERO לעועל, זיי גיבן צייט און כח און באקומען דערפאר באצאלט, דאס איז דרך העולם, דאס רעכנט מען נישט. רעכן בלויז פארלירער און געווינער. וועלכע איז מער?

ביסט פשוט נישט גערעכט, ווייל ווען איינער פארלירט, פארדינט א צווייטער..

און ניין, די שמחה פין פארדינער אן עקסטערע פיפציגער, איז לדעתי נישט דער זעלבער ווי דער צער פין פארלירען אן עקסטערע פיפציגער. וכן בכל הענינים. לאז זיין כ'האב געמאכט א טעות מיט פארגלייכער איינער וואס פארלירט זיין ערשטער פיפציגער, הגם כ'האלט אז בעצם בין איך דארט אויך גערעכט, נעם איינער וואס פארדינט שענער פרנסה, פארדינט הונדרעט אלפים א יאר, און מיט אמאהל פאלט ער אריין אין חובות פין הונדרעט אלפים, אוודאי וועט ער זיין מער בעצבות ווי זיין טאג טעגליכע שמחה ביז היינט, איך פארדין הונדרעט אלפים. און דאס איז ווייל ער האט זיך אזוי פראגראמירט אז דאס איז "נארמאל". נישט ווייל דער מעסטער איז באמת מער אויף די צרות זייט.

[שמעקעדיג]

איך וועל מודה זיין צו דיר אז פארדינען איז נישט אזא שמחה פון די צער פון פארלירן, פשוט אלס דער פאקט פון "יש לו מנה רוצה מאתיים"...

[שמעקעדיג]

אין די אשכול פון מנחם שטארק ע"ה,

מזל טוב, א שמחה ענדליך פאר די צובראכענע משפחה. מנחם'ס אינגסטע ברודער איז היינט א חתן געווארן.