מאטי האט געשריבן:יעצט שמעקעדיג, לאמיר דיך פרעגן: אויב מ'גיט דיר איבער דעם שליסל פון אונזער אוניווערס און דו האסט א ברירה דאס אוועקצוגעבן פאר וועם דו ווילסט נאר, קענסט דאס אפילו האלטן פאר דיר. אבער דער וואס קריגט דעם שליסל דער איז אין טשארדזש אויף אלעס!! אויפן וועטער, זון, לבנה, מענטשן, חיות, עופות. און יא, שיעור פארגעסן.... אויך אין טשארדזש אויף דיין ווייב און קינדער, פיר און צוואנציג שעה א טאג, זיבן טעג א וואך, 365 א יאר. פון יעצט ביז אייביג!!
נו פארוועם וואלסטו איבערגעגעבן דעם שליסל??
אקעי, מאטי איז אריין אין א צווייטן ענין וועלכע איך האב שוין לאנג געוואלט אויסשמועסן, כ'האב עס שוין דערמאנט בקוצר אמרים אין אנדערע אשכולות, און דאס איז דער יסוד פון "באלאנס". נישט פאראן קיין שלימות אויף דער וועלט, די בעסטע זאך וואס איז פאראן האט א שלעכטע חלק צו זיך, און ווידעראום ביי די ערגסטע זאך קען מען זעהן א גוטע חלק. נאך די בעסטע סאפער און רייכסטע עסן האט מען בויך וויי און די מאגן ברענט און מען מוטשעט זיך אין ביהכ"ס... און נאך די גרעסטע טראגעדיע זעהט מען כל מיני חסד ונחמות וכו'.
עס איז אויך אביסל נכלל דערין די קאנצעפט פון "יתרון האור מן החושך", דהיינו אויב וואלט כסדר געווען א שיינע וועטער מיט א בלויע הימל וואלט איך עס קיינמאל נישט אפרישיעטעד.
איז אזוי, קודם כל, מיט די טעאריע בלייבט נאך אלץ איבער מיין פריערדיגע קשיא, פארוואס זאגסטו אז השי"ת האט אלעס באשאפן להטיב לברואיו, קענסט זיין אויפריכטיג און זאגן אז כדי עס זאל זיין "באלאנס לברואיו", ע"כ האט ער באשאפן גוטע און שלעכטע זאכן אויכעט. פארוואס פאקוסט מען נאר אויף די גוטע חלקים און די נישט-גוטע איגנארירט מען? מען וועט עס אנהענגען אין יעדע זאך אויף דער וועלט, נאר נישט אין אים? וועמען וויל מען דא מכלומר'שט פאפן??
איך וויל אויך נישט בארירן מיין קשיא וואס איך האב שוין אזויפיל מאל ערווענט אז דער חלק הרע קוקט מיר אויס פיל מער ווי דער טוב, עס איז בכלל נישט באלאנסירט, ווי דוד המלך אליינס וויינט שוין "ימי שנותינו בהם שבעים שנה וכו' ורהבם עמל ואון", נישט האלב, נישט באלאנסירט, נאר "רוב" איז פלאג און ווייטאג, ווי יעדער קען מעיד זיין אויף זיך "אין רגע בלי פגע", יעדן טאג כמעט מוטשעט מען זיך פארשידענע פראבלעמען מיט געזונט פרנסה נחת ה"י. די זאך וועל איך אויסשמועסן בל"נ אין אן אנדער געלעגנהייט, ווען מען וועט מאריך זיין אין דעם נושא פון "באלאנס".
אבער לענינינו, פארשטיי איך נישט מאטי'ס תשובה, עס פארענטפערט נישט מיין שאלה, דו רעדסט פון נעמען טשארדש, אחריות אויף אלעמען, דאס איז בכלל נישט דער מדובר דא. און אפילו מיסודו האב איך שוועריגקייטן צו פארשטיין פארוואס מוז עס אזוי זיין אז אויב מען נעמט פון דא פעלט ערגעץ אנדערש? פארוואס זאל נישט זיין כולו טוב, כולו שלימות? אלמלי כ'וואלט געזעהן אז די צדיקים עובדי ה' וועלכע גיבן זיך אוועק פאר השי"ת האבן א גרינגערן לעבן, זיי זענען קיינמאל נישט ארעם, זיי זענען קיינמאל נישט קראנק, שטארבן א גרינגע מיתת נשיקה, וואלט מען געקענט תולה זיין אלע שלעכטע זאכן אויף דער וועלט בלויז אין די חטאים פון די פשוטי עם; עס איז דאך אבער נישט אזוי! גיימיר שוין ווייטער אריין אין די קשיא פון צדיק ורע לו וכו', און דער סייקל דרייעט זיך ווייטער און ווייטער און מאכן דעם קאפ שפינען..... איך אליין ווער שוין פארדרייט!!
