קאווע שטיבל

כפי שהעיר ונבתנה למעלה, ווייסיך נישט קלאר פארוואס איר זענט תולה די ענין פון יש מאין אין די שאלה צו דאס איז נמנע צו נישט, עס איז נישט מוכרח און איך ווייס נישט בכלל ווער קלערט עס איז יא מוכרח, איך מיין אז די עיקר הכרח שולל צו זיין יש מאין איז פארקערט, ווייל יש מאין קומט אויס אז די בריאה איז קיים בנוסף צו דער בורא, וואס דאס קומט אויס א פגם אין אחדות הבורא, אז עס זאל זיין עפעס חוץ עם, און פאר דעם לערנען די מקובלים אז די בריאה איז משתלשל פון דער אור הבורא און איז נישט קיין חידוש בנוסף על הבורא. דער חידוש איז נאר טאקע אין די התעבות וצמצום וכו' וואס עס זעהט אונז אויס א נייע זאך, ווי איר קלערט צום סוף. אזוי לערנט מען זיכער אין חסידות חב"ד און דאכציך ר עזרא רעדט אויך אויף דער נוסח (נאר בשפה שלו של גבול בלי גבול),

דער שטיקל עץ חיים וואס איר ברענגט (פון שער מ"ב, וואס איז א סיכום פון ר חיים ויטל לפי השגתו ואכ"מ) איז פארקערט, ער איז מסביר עס איז דא בחינה וואס הייסט אין דהיינו תהו דהיינו כתר, און נאכדעם איז דא ד' בחינות חבת"מ אדער ד יסודות און אויף דעם נוצט ער דער רמב"ן. און נאך פאר דער אין איז דא א בחינה וואס ער רופט אפס. אבער דער אפס איז נישט! גארנישט אזויווי טייטש יש מאין פון גארנישט נאר דער אפס איז אין סוף, וואס הייסט נאר אפס כלפי אונזער השגה דלית מחשבה תפיסא ביה.

איך מיין אז די כוונה פון ר מאיר 'ן גבאי איז אויך נישט ווי איר ברענגט עם, נאר אז דער רמב"ם האט געקלערט שכוונת ר אליעזר איז אויף חומר קדום און ער זאגט על פי הקבלה איז די כוונה אויף האצלה מעצמות הבורא, שהוא קדמון על כל הקדומים, נישט עס איז קיים אלץ וועלט א חומר קדום. אבל לא עיינתי כעת אולי תביא לשונו או מראה מקום מדויק ונראה.

הכלל, דובר כאן על ארבעה שיטות מובחנות זו מזו. שיטת הקדמות של אריסטו איז שהעולם כמות שהוא היום הוא קדמון נצחי. שיטת אפלטון (אדער עכ"פ המכונה כאן שיטתו, לא ברור אם זה נכון), שהעולם כמות שהוא מחודש מתוך חומר קדמון. שיטת החידוש של רמב"ם ורמב"ן שהעולם כולו החומר והצורה והיולי שקדם לחומר וצורה כולו מחודש מכלום במוחלט. שיטת הקבלה שהעולם כולו נאצל מעצמות הבורא דרך צמצומים והשתלשלויות רבות ואין חידוש מוחלט בשום שלב. אלו ארבעה שיטות שונות זו מזו. (נאר יל"ע אולי דעת רמב"ן באמת כמקובלים).

די קשיא אויף די מקובלים איך הם אומרים שעצמותו נצטמצם ונתעבה ונתגשם איז א קשיא, ועל זה שפכו נהרות דיו, אבער עס איז זיי מער ניחא צו זאגען אזוי ווי צו זאגען שיש בריאה בנוסף על הבורא שהוא בעיניהם שניות ועבודה זרה ממש.

יש כאן דברים עמוקים איך זעה שלא התעמקתי מספיק אין די ערשטע הודעה דא, וויל קלאר מאכען נאך אפאר הקדמות אפשר.
איינס, דעת אריסטו איז טאקע אז עולם קדמון אבער דאך גלייבט ער אין א גאט א סיבה ראשונה. דהיינו אמת בזמן האלט ער איז די וועלט אייביג געווען אבער במציאות ומהות איז ער קלאר אז די וועלט קען נישט שטיין אן קיין סיבה/בורא, נאר דער בורא איז נישט בורא בזמן דהיינו עס איז נישט קיינמאל געווען א צייט ווען ער האט נישט באשאפען א בריאה און שפעטער האט ער מחליט געווען באשאפן א בריאה נאר אייביג איז ער געווען און וועט ער זיין דער בורא פון א בריאה. דאס איז וויכטיג צו פארשטיין אז דעת אריסטו איז נישט אתאיזם און ממילא פארשטייט מען בעסער די פארשידענע טענות קעגן חידוש לשיטתו דאס איז נישט ער האט געטראכט עס קען שטיין די וועלט פון זיך אליינס נאר די סארט מעשה אז פון לא דבר זאל אמאל ווערן דבר איז ביי עם א זאך וואס קען נישט זיין. עס זענען דא אפילו טעאלאגישע טענות קעגן דעם ווי למשל הייתכן אז אמאל האט דער אייבישטער נישט געוואלט א וועלט און שפעטער געוואלט וואס איז די סיבה פאר דעם און ווי קען זיין דער בורא זאל האבען א שינוי אין זיין רצון.

גראדעמעכעלע האט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:א הערליכע באשרייבונג איבער דעם העכסט אינטערעסאנטן נושא! שוין גארנישט אזא גראדעמעכעלע.
עס דארף דערמאנט ווערן אז רבינו אברהם אבן עזרא ציילט זיך אויך צווישן די וואס פארלייקענען בריאה יש מאין, ווי ער שרייבט גאנץ קלאר אין זיין פירוש עה"ת:

ברא -
רובי המפרשים אמרו, שהבריאה להוציא יש מאין.
וכן: אם בריאה יברא ה'.
והנה שכחו ויברא אלוהים את התנינים ושלש בפסוק אחד, ויברא אלוהים את האדם. ובורא חשך שהוא הפך האור שהוא יש.
ויש דקדוק המלה ברא לשני טעמים, זה האחד.
והשני: לא ברה אתם לחם.
וזה השני ה"א תחת אלף, כי כמוהו להברות את דוד, כי הוא מהבנין הכבד הנוסף, ואם היה באל"ף היה כמו: להבריאכם מראשית כל מנחת ישראל, ומצאנו מהבנין הכבד ובראת לך שם. ואיננו כמו: ברו לכם איש, רק כמו: וברא אותהן, וטעמו לגזור ולשום גבול נגזר, והמשכיל יבין.

היינטיגע צייטן איז בריאה יש מאין ממש איינע פון די סאמע יסודות פון יהדות, אז כמעט קיינער ווייסט נישט וויפיל ראשונים האבן נישט געהאלטן פון בריאה יש מאין. אפילו אזא ברייטער מענטש ווי הגרי"ד סאלאווייטשיק האט אויך געקעמפט מיט ציין און נעגל צו דעפענדן בריאה יש מאין.
עס דארף דערמאנט ווערן אז דא זענען דוקא די מקובלים געווען די אויפגעקלערטע וואס האבן געזאגט אז די בריאה איז נישט באשאפן געווארן יש מאין נאר איז עצם עצמותו ברוך הוא.

ישר כח
לגבי די אבן עזרא האב איך אין פלאן צי שרייבן, איך האב א מהלך בכוונתו אויב וויל מען עם יא שטעלן אויפן זייט פין די וואס גלייבן יא אין בריאה יש מאין, איך האלט אינמיטן בודק זיין מקורות אין די אנדערע ספרים פונעם אב''ע צי זעען צי מען קען טרעפן א גילו וואס ער האלט, גראדע דער אברבנאל באשילדיגט עם שוין מיט דעם אז ער גלייבט נישט אינגאנצן אין בריאה יש מאין

ריכטיג האט געשריבן:יאיר, דער אבן עזרא איז נישט מוכרח, ער זאגט בלויז אז ס'ליגט נישט אינעם ווארט ברא.

דאס איז נישט קיין טענה ווייל עס איז נישט מסתבר אז די אב''ע וואלט זיך אזוי אפגעגעבן אפציפרעגן אויב האלט ער אויך אז די כוונה פין די פסוק איז יש מאין

דאס איז נישט קיין פירכא, דער אב"ע באנעמט זיך אסאך מיט עניני דקדוק וביאור המלות.
אויב זוכסטו מקורות בשיטת הראב"ע איז כדאי (אדער נישט??? ) נאכצוקוקן אין מורה נבוכי הזמן שער י"ז, כ'מיין ער זאגט דאס זעלבע ווי לעיקוואד.
איך האב געזעהן צוצייכענען אז אין זיין ספר שער השמים פרק א' זאגט ער בפירוש יש מאין ולא הספקתי עדיין לעיין בפנים.

לעיקוואד האט געשריבן:
כפי שהעיר ונבתנה למעלה, ווייסיך נישט קלאר פארוואס איר זענט תולה די ענין פון יש מאין אין די שאלה צו דאס איז נמנע צו נישט, עס איז נישט מוכרח און איך ווייס נישט בכלל ווער קלערט עס איז יא מוכרח,

ער ברענגט דאך אויבן אראפ דעם מורה וואס שרייבט אז לשיטת אפלטון איז יש מאין א נמנע.

איך כאפ נישט די נפק"מ צווישן התפשטות וצמצום און יש מאין. חוץ אויב מ'זאגט אז לויט די מקובלים איז די וועלט אן אילוזיע און ס'איז באמת בלויז א לבוש פונעם בורא. אבער אויב איז דאס אמת'ע חומר דאן אין לך "יש מאין" גדולה משיטת הצמצום, הקב"ה איז נישט "יש," און די בריאה איז יא יש.

בין איך דיר איינציגסטער וואס ס׳זעהט איהם אויס אז די גאנצע שמועס, איז א יש מאין.

פארוואס? האט געשריבן:בין איך דיר איינציגסטער וואס ס׳זעהט איהם אויס אז די גאנצע שמועס, איז א יש מאין.

ניין, מסתם זענען דא נאך א סאך וואס פארשטיין נישט. א חלק פרעגן אריין וואס איז זיי נישט מובן, און דער רוב פארט ווייטער דירעקט אריין אין א פארום וואס אינטרעסירט זיי מער.

מאטי האט געשריבן:

לעיקוואד האט געשריבן:
כפי שהעיר ונבתנה למעלה, ווייסיך נישט קלאר פארוואס איר זענט תולה די ענין פון יש מאין אין די שאלה צו דאס איז נמנע צו נישט, עס איז נישט מוכרח און איך ווייס נישט בכלל ווער קלערט עס איז יא מוכרח,

ער ברענגט דאך אויבן אראפ דעם מורה וואס שרייבט אז לשיטת אפלטון איז יש מאין א נמנע.

איך כאפ נישט די נפק"מ צווישן התפשטות וצמצום און יש מאין. חוץ אויב מ'זאגט אז לויט די מקובלים איז די וועלט אן אילוזיע און ס'איז באמת בלויז א לבוש פונעם בורא. אבער אויב איז דאס אמת'ע חומר דאן אין לך "יש מאין" גדולה משיטת הצמצום, הקב"ה איז נישט "יש," און די בריאה איז יא יש.

דער מורה זאגט טאקע אזוי אין יענער פרק, עס מיינט נאכאלץ נישט אז איך פארשטיי פארוואס איז עס תלוי זה בזה.
למעשה יעדער הוכחה אין די וועלט וועט צוריקגיין צו די חקירה פון נמנעות ווייל וועסט אלעמאל קענען זאגן גאט איז א כל יכול ער דערשרעקט זיך נישט פון דיינע קשיות, דאס איז אבער נאר פאר איינער וואס האט לכתחילה די הנחה עס איז דא אזא כל יכול און עס איז נישט שייך ביי עם קיין נמנעות, און פארדעם פארווארענט עס דער מורה, אבער איך מיין אז נארמאל די פילאסאפער הייבן נישט אן מיט די הנחה, נאר ער איז חוקר סתם איז מסתבר אזוי צו אזוי, וואס דאס איז נישט תלוי אין נמנעות, נמנע הנמנעות איז נאר אזא לעצטע תירוץ פון מאמינים צו שטאפן לעכער.

די חילוק איז אלע זענען מודה אז די צורה ווי די וועלט איז היינט איז א חידוש, אבער עס איז יש מיש, דער אייבישטער איז נישט אין ער איז א מציאות קיימת, ווען ער זאגט העולם נברא מאורו זאגט ער נישט אז די וועלט האט דער אייבישטער באשאפן נאר אז ער האט געמאכט א חלק פון זיך וועלט, דאס איז פונקט אזויווי דער וואס זאגט שהעולם נברא מחומר קדום, נאר דער חומר זיינע איז אלוקות. און פארדעם איז טאקע אזוי ענליך שיטת הקבלה צו שיטת חומר קדום.
קענסט אפשר קלערן מחדש זיין אז בערך מציאות הבורא הייסט דאס טאקע יש מאין, וכמדובר למעלה, אבער דאס איז שוין סעמאנטיקס.
די נושא אויב די וועלט איז באמת א יש אדער נישט זעה איך נישט עס זאל משנה זיין דא, טאקע לויט יענער שיטה איז די וועלט מער אין מיש ווי יש מאין..

לעיקוואד האט געשריבן:

פארוואס? האט געשריבן:בין איך דיר איינציגסטער וואס ס׳זעהט איהם אויס אז די גאנצע שמועס, איז א יש מאין.

ניין, מסתם זענען דא נאך א סאך וואס פארשטיין נישט. א חלק פרעגן אריין וואס איז זיי נישט מובן, און דער רוב פארט ווייטער דירעקט אריין אין א פארום וואס אינטרעסירט זיי מער.

#בייסיג!

כ'האב פונקט געליינט פאריגע וואך אן אינטערעסאנטע ארטיקל פון פראפעסאר ציוני זביט איבערן השתלשלות פונעם יש מאין פענאמענאן, און וויאזוי ס'האט זיך אריינגערוקט אין אידישע טעאלאגיע אנגעהויבן מיטן תרגום השבעים.

לעיקוואד האט געשריבן:
דער מורה זאגט טאקע אזוי אין יענער פרק, עס מיינט נאכאלץ נישט אז איך פארשטיי פארוואס איז עס תלוי זה בזה.

איך טראכט אפשר אז פשט איז אזוי.
אויב ווערט א "יש" פון אן "אין" ווערט דער "אין" אויס "אין" אין דעפיניציע. ווייל איינמאל "אין," האט א נברא פון יש אויף זיין קאנטע ווי אזוי קען מען אים אנרופן "אין?". "אין" מיינט גארנישט, אבער אונזער "אין" איז נישט קיין "גארנישט," ער איז א בורא פון א "יש," ואין לך יש גדול מזו. והוברר הדבר למפרע דאין כאן "אין."
דאס איז היפש ענדליך צו א דריי-קאנטיגע פארעם מיט פיר עקן.

פארוואס פארשטייט מען אז די יש איז באשאפן געווארן פונעם אין?איז אין די אינגרידיענט פונעם יש?איז נישט פשוטער אז עס איז באשאפן געווארן פין גארנישט אן קיין אינגרידיענט'ס?

כ'מיין אז דאס איז געווען ונבנתה'ס טענה

דא איז א שטיקל סיכום (הגם נישט גענוג מדויק) פון די הוכחות לוגיות פון אריסטו פאר קדמות העולם
http://en.wikipedia.org/wiki/Arguments_for_eternity

איך האב געטראפן פונעם יעב''ץ ווי ער רעדט וועגן דעם ענין אין ער טענ'ט אויך קעגן בריאה יש מאין אין דעריבער נעמט ער אן ווי די קבלה'דיגע וועג






----------------
אחרי כל זאת נראה לי מסברא גרדא אז די סיבה פארוואס די אלע ראשונים (רס''ג כוזרי רמב''ם רמב''ן אברבנאל) האבן אזוי געפייט למען האמונה בבריאה יש מאין, איז ווייל זיי האבן נישט געקענט דערליידן אז נאך עפעס איז א קדמון מיטן באשעפער, אין אז ער איז געווען מוכרח צי באשאפן פין דעם, אבער צי די קבלה'דיגע צוגאנג פין בריאה וואלטן זיי יא מסכים געווען פין א יש מאין'דיגע שטאנפונקט קען זיין זיי וואלטן געהאט אנדערע טענות אויפדעם אבער עס איז מסתבר אז עס וואלט נאכגעקימן זייער 'קרייטעריע' פין בריאה יש מאין,
ווייל ווי רב לעיקוואד האט שוין געזאגט איז נישטא קיין פסוקים אז די בריאה איז געווען יש מאין (אין בעצם זאגט שוין די רמב''ם אזוי ), נאר זיי האבן געהאט אנדערע סיבות פארוואס זיי האבן אזוי געהאלטן איז אויב האט מען א וועג פין בריאה יש מיש אן די פראבלעמען וואלטן זיי עס אראפגעשלינגן, כנ''ל בדרך אפשר

הרב קוק אין לנבוכי הדור טענה'ט ודבריו מסתברים אז די עיקר מערכה קעגן קדמות העולם איז געווען קעגן דער אריסטוטישלער מהלך וואס האט געהאלטען אז דער וועלט פונקט ווי עס איז איז קדמון נצחי און טוישט זיך נישט, משא"כ לויט די מער היינטיגע געדאנקען פון עוואלאציע ווואס אפילו זאל מען אננעמען קדמות נעמט עס אן אז עס זענען דא כסדר שינויים און התחדשות שטערט שוין נישט ווייל דא קען מען שוין זעהן די השגחה ווי עס פירט די שינויים, די עיקר סיבה ווי דער רמב"ם זאגט אין פרק כ"ה המובא למעלה איז ווייל לויט אריסטו'ס קדמות איז נישט שייך קיין נסים והשגחה.

לעיקוואד האט געשריבן:הרב קוק אין לנבוכי הדור טענה'ט ודבריו מסתברים אז די עיקר מערכה קעגן קדמות העולם איז געווען קעגן דער אריסטוטישלער מהלך וואס האט געהאלטען אז דער וועלט פונקט ווי עס איז איז קדמון נצחי און טוישט זיך נישט, משא"כ לויט די מער היינטיגע געדאנקען פון עוואלאציע ווואס אפילו זאל מען אננעמען קדמות נעמט עס אן אז עס זענען דא כסדר שינויים און התחדשות שטערט שוין נישט ווייל דא קען מען שוין זעהן די השגחה ווי עס פירט די שינויים, די עיקר סיבה ווי דער רמב"ם זאגט אין פרק כ"ה המובא למעלה איז ווייל לויט אריסטו'ס קדמות איז נישט שייך קיין נסים והשגחה.

וויזאוי פארשטייסטו אז און עוועלאציע קען מען זעהן ניסים? השגחה מילא, וואס איז אויך נישט ממש אזוי, ווייל מען דארף קודם דן זיין פונקט וואס השגחה מיינט, אויב נעמט אן אז השגחה אז ממש ער איז משגיח און ער טוט דיירעקט יעדע זאך, איז עס, עכ"פ לדעתי נישט עפעס אזוי און איינקלאנג ציט די היינטיגע עוועלאציע, א חוץ אז ביי דיר איז קלאר אז השגחה מוז נישט מיינען דווקא אז ער איז משגיח דיירעיקט, נאר אז אויב קומט עס פון זיין סיבה, מיינענדיג אז אויב ער האט אנגעשטעלט דעם עוועלאציע זייגער איז אלעס וואס קומט ארויס פון דעם רופט מען השגחה על אף סאיז מער אז איז דער גורם, אבער ניסים?
כמיין אז חסידים און מתנגדים האבען א מיינונגס פארשידענהייט און איבער די השגחה נושא, מיש איך?
אגב דער ספר לנבוכי הדור, איז א חשוב ספר, דאס וואס דער רמב"ם האט געטוהן און זיין צייט, האט רב קוק געטוהן אויף די רעלעווענטע נושאים פון זיין תקופה, עס וואלט ענדערשט געדארפט גערופען ווערן וויאזוי רב קוק זעלבסט האט עס גערופען מורה נבוכים החדש,
איך נאמינעיד [tag]לעיקוואד[/tag] און דעם נעקסטן יאר דארף ער ארויסקומען מיט א מורה נבוכים החדש אויף די רעלעווענטע נושאים בזמנינו...

אדער אויב נס האט ביי דיר אן אנדערע באדייט ווי דער פשטות, און אויב יא תבאר

יא, נאר טיפער פון דעם, ראו לנבוכי הדור פרק ד', ובפרקים הקודמים לו. איך מיין אז לפי דבריו דארף מען חוקר זיין אויף דעם גופא, וואס איז אזוי וויכטיג פאר דער רמב"ם ענין הנס גופא, לכאורה וואס הרב קוק איז מבאר איז עם דאס געווען וויכטיג ווייל דאס איז וואס איז מאפשר חובת המוסריות, אז וויבאלד אין די וועלט איז שייך שינויים ממילא איז א מענטש אחראי משנה זיין מעשיו לטובה, און לויט די אלטע שיטה פון קדמות העולם בלייבט אלעס אלעמאל גלייך און עס איז נישטא קיין מקום פאר קיין חובה מוסרית, און לויט די נייע שיטה פון עוואלאציע בלייבט דווקא יא א פלאץ פאר דער מענטש צו פירען די התפתחות ווייטער באופן הרצוי. כנלע"ד ביאור דבריו.

עוואלוציע זאגט דאך פארקערט, אז וואס מער אגרעסיוו און סעלפיש מען איז אלס מער שאנסן האט מען צו איבערלעבן. אלטרואיזם איז ווי א דארן אין אויג פאר די עוואלוציאנערן.
בכלל איז נישט מובן דער שייכות צווישן ניסים און בחירה. אויך, דער רמב"ם זאגט קלאר אז די סיבה פארוואס מען דארף ניסים איז פשוט כדי צו גלייבן יש מנהיג לבירה לויט דער מובן ווי עס איז מבואר אין תנ"ך.

לעיקוואד האט געשריבן:יא, נאר טיפער פון דעם, ראו לנבוכי הדור פרק ד', ובפרקים הקודמים לו. איך מיין אז לפי דבריו דארף מען חוקר זיין אויף דעם גופא, וואס איז אזוי וויכטיג פאר דער רמב"ם ענין הנס גופא, לכאורה וואס הרב קוק איז מבאר איז עם דאס געווען וויכטיג ווייל דאס איז וואס איז מאפשר חובת המוסריות, אז וויבאלד אין די וועלט איז שייך שינויים ממילא איז א מענטש אחראי משנה זיין מעשיו לטובה, און לויט די אלטע שיטה פון קדמות העולם בלייבט אלעס אלעמאל גלייך און עס איז נישטא קיין מקום פאר קיין חובה מוסרית, און לויט די נייע שיטה פון עוואלאציע בלייבט דווקא יא א פלאץ פאר דער מענטש צו פירען די התפתחות ווייטער באופן הרצוי. כנלע"ד ביאור דבריו.

די רמב''ם האט בעיקר געדארפט אז גאט זאל זיך קענען אריינמישן אין די בריאה כדי עס זאל.קענען זיין שכר ועונש אזאך וואס ער האלט קען נישט זיין אויב גלייבט מען אין קדמית העולם כאריסטו

נו פרעג ווייטער, און פארוואס דארף מען שכר ועונש? קומסטו ווייטער צוריק צו מוסריות.

@יאיר, עוואלאציע איז נישט קעגן אלטרואיזם, דאס איז א פראסטע צומישעניש פון is און ought . עוואלאציע אלץ א הסבר פון וואס איז מוטשעט זיך מיט די קשיא וויאזוי קען זיין בפועל אלטרואיזם. דאס האט נישט קיין שייכות מיט די שאלה וואס איז ראוי צו טוהן.
כמו"כ ווייסיך נישט פארוואס אלטרואיזם מיט טוב האבען א שייכות. כמו"כ בחירה האט נישט דא קיין שייכות.

בעיקר, דאס איז הרב קוק'ס תורה כפי הבנתי, איך האב נישט קיין אחריות דערויף.. די עיקר נקודה וואס איך נעם אן פון עם וואס ער איז זיכער גערעכט איז אז די גאנצער דיון והתנגדות פון זמן הראשונים וועגן קדמות האט צוטוהן מיט אסאך הנחות וואס זענען דעמאלטס געקומען מיט די נושא לפי כל מיני תיאוריות וואס זיי האבען געהאלטן, היינט איז די נושא גאר עפעס אנדערש.

הרב לעקוואד איך כאפ נישט פינקטלעך. רב קוקס תורה ווייל לויט ווי די רמב''ם איז מסביר אויב האלט מען פין קדמות העולם כדעת אריסטו איז נישט שייך קיין שיניים בסדר העולם ,יעצט איינער וואס האלט קדמות מיט עוועלוציע וועט מיזן האלטן אז די עוועלאציע לויפט לויט א פארגעשריבענע פלאן אין ס'איז נישט שייך קיין שינוים, איז ואס האט ער אויפגעטין?

יאיר האט געשריבן:עוואלוציע זאגט דאך פארקערט, אז וואס מער אגרעסיוו און סעלפיש מען איז אלס מער שאנסן האט מען צו איבערלעבן. אלטרואיזם איז ווי א דארן אין אויג פאר די עוואלוציאנערן.

נישט ממש ריכטיג. זעי למשל
http://en.wikipedia.org/wiki/Group_selection
והמסטעף. ס'איז א ברייטע נושא, מיט אסאך שיטות, אבער דאס וואס די זאגסט איז איבערגעטריבן.

פונעם ספר בתורתו של ר' גדליה בענין שיטת אריסטו בקדמות העולם



עס איז אינטערעסאנט אז ר' גדליה האט אויך נישט געפילט פאר וויכטיג מסביר צי זיין פארוואס מיר גלייבן אין בריאה יש מאין, ער זאגט נאר ווייל אזוי האבן מיר מקבל געווען אין אזוי איז דער פשטות