מיינע צוויי פרוטות וועגן "קאווע-שטיבעל"-פאעזיע

[יאיר]

פון די אנדערע זייט, וואלט איך געראטן שלום אז טאמער ער וויל מ'זאל מקבל זיין זיינע ווערטער נישט בלויז ביי די 20 אידן וואס ליינען נאך יידיש אין דעם פארווערטס, נאר אויך ביי אונז, דארף ער שרייבן קריטיק אויף א מער קאנסטראקטיוו וועג. זאל ער ארויסברענגען וועלכע פאעמס ער האט מער אדער ווייניגער ליב געהאט און פארוואס, און וועלכע אמאליגע יידישע פאעטן זענען געראטן צו ליינען וכדו'.

[שלום בערגער]

איך דאַרף דאָס טאָן. און איך דאַרף מער אָפט לײענען די ק“ש־לידער.

אָנהײבן מוז מען מיט אָט די

ישראל שטערן
צײטלין
גלאַטשטײן
לעיעלעס
דראָפּקין
מאַרגאָלין
סוצקעװער
מרים אולינאָװער

[שלום בערגער]

אױב חסידישע פּאָעזיע איז אַ זאַך פאַר זיך, און מיר דאַכט, אַז יאָ –

װאָס מאַכט אַ חסידישע דיכטונג פאַר אַ גוטער? צי אַ שלעכטער?

[בר דעת]

יאיר און פידלער, איך זעה נישט פארוואס מען דארף זיך באגיין אזוי זיידן צו שלום, קריטיק איז א גוטע זאך, און עס איז יתכן אז מיר קענען נוצן אסאך תיקון און אסאך פון אונז דארפן אויספאלישן אונזער פאעזיע צו די היינטיגע מאדערנע לעוועל. אבער די ארטיקל פון בערגער איז געשריבן זייער אראגאנט און איגנאראנט אן פארשטיין אונזער זייט.
ער האט זיך אויפגעפירט ווי מען זאגט אין מאמע לשון ווי אן עס האול, וועל איך אים דעריבער קריטיקירן. עס איז קינדיש אים צו פארטיידיגן בלויז ווייל ער איז נישט קיין היימישער און עס איז א "כילעלהאשעם", איך ענטפער ווי איך וואלט געענטפערט ווען מען קריטיקירט אונז ביליג אין דער איד. בערגער האט נישט געשריבן שיינע קריטיק נאר דעגראדירנדע און גאווה'דיגע, א שאנדע אויף אים

[יאיר]

א) מען דארף זיך באגיין "זיידן" מיט שלום ווייל מען דארף זיך באגיין "זיידן" מיט יעדן מענטש. דער תירוץ אז "ער האט אנגעהויבן" באלאנגט אין כתה א'.
ב) די צרה איז אז רוב ליינער דא כאפן נישט אז קריטיק אויף קונסט אין דער מאדערנער וועלט איז נישט געמאכט צו מאכן שפירן גוט דעם שרייבער, עס איז געמאכט צו זאגן דעם מיינונג וואס מען האלט פאר ריכטיג. יעדן טאג ווערן פאבליצירט נעגאטיווע איבערזיכטן אויף ביכער, אפילו אויף גאר פראמינענטע שרייבער, און ווען דער באטרעפנדער קען זיך נישט איינהאלטן און שיסט צוריק מיט א קאונטער אטאקע האט עס אזא פנים ווי די תגובות דא. אויב מען וויל א קלאפ אין רוקן און אן אגודל אויף ארויף קען מען גיין קיין אייוועלט.
ג) אמת אז אין שלום'ס ווערטער האט זיך געהערט א שטארקע זלזול אויף די "אלטמאדישע" חסידים, און דאס איז טאקע נישט שיין פון זיין זייט.

[בר דעת]

זייט מיר מוחל קריטיק אויף שרייבער און פאעטן וואס געניסן פון געלט כבוד און השפעה איז זייער נארמאל. אז א גרופע חסידישע יונגעלייט האלטן זיך אונטער און פרובירן צו שרייבן אנאנים אביסל פאעזיע לויט וויפיל זיי קענען דארף מען זיי געבן חיזוק און קאנסטרוקטיווע קריטיק און נישט פראסקען אין פנים מיט שאנד און שפאט, בפרט ווען ער איז דא, ער האט הנאה אז עס זענען פארהאן מענטשן אונטער אכציג וואס רעדן אידיש, זאל ער נישט שפייען אין קוואל ווי ער טרונקט, ער האט מיר פערזענליך וויי געטון און פארשעמט

[יאיר]

אגב, אין דער ניו יארק טיימס "בוקענד" סעקשאן איז געווען לעצטנס א שמועס צו שרייבער זאלן ענטפערן זייערע קריטיקירער. איך וועל ציטירן עטליכע פאראגראפן וואס זענען מיר געווען אינטערעסאנט:
To answer the question directly: No, no, a thousand times no. A writer should not respond to his or her critics. A writer should rise above, in radiant aloofness. Sometimes that’s not possible, of course. I was drinking with a friend in London when he spotted, on the other side of the bar, a man who days before had reviewed him cruelly in a national newspaper. My friend grew agitated. “I’ll punch him in the face!” he said. “No, wait. I’ll buy him a drink!” He paused. “What should I do?” He had no idea, and neither did I. Aggression, under the circumstances, seemed quite as promising/­futile as magnanimity. I don’t even remember what he did in the end. The point is: You can’t win.
Getting a bad review is no longer an elite experience. Writers and non-writers, mandarins and proles, we’ve all been trolled, oafed, flambéed in some thread somewhere, at the bottom of some page. Scroll down, scroll down, take that Orphic trip into the underworld of the comments section, and there they are — the people who really object to you. Their indignation, their vituperation, is astonishing. It seems to predate you somehow, as if they have known and despised you in several former existences. You read their words and your body twitches with malign electricity. You must get out of this place immediately, run toward the light. Let the dead bury their dead. And don’t look back — because if you do, like Orpheus, you’ll lose what you love the most.
Perhaps the most persuasive incentive for restraint in these matters is the fact that aggrieved authors so rarely get the tone of their retaliations right. Rage impairs style. I have sat up more nights than I care to admit, mentally composing responses to critics who I felt had treated me poorly. It is easy, in the delusion-prone small hours, to imagine that I am constructing brilliant and devastating ripostes. But come morning, the inventions of nighttime are invariably revealed as peevish, self-important whines. A truly effective answer to a critic — one that isn’t hobbled by grandiosity or pettiness — should be funny. It’s hard, however, to summon up persuasively witty, insouciant prose when you are burning with offended pride. You either surrender to childish insult (“X is a moron!”) or you embarrass yourself with industrial-strength sarcasm (“Loath as I am to question the exquisite judgment of X, I feel that I must point out . . . “). Either way, you end up sounding like a dope.

[מאטי]

איך בין נישט זיכער, אבער איך דענק אז שלומ'ס סטיל ארטיקל איז אין א געוויסע וועג געקעיטערט צו א חסידים-האסענדע עלעמענט, און ער האט מעגליך אפילו נישט באוואוסטזוניג געריטן אויף דיזע געפילן. אלנפאלס איז אודאי דא וואס זיך צו לערנען פון זיינע רייד.

[אפטעמיסט]

יאיר ביסט גערעכט. יעדעס מאל שלום שרייבט (אדער שרייבט ניט) עפעס באגיסט מען אים טאקע בקיתון של שופכים, אבער וויפיל מאל האט מען אים געבעטן בתחנונים אז ער זאל פותר זיין זיינע חלומות. א שיינעם תירוץ אז פאעזיע קען מען נישט, און מ'טאר נישט ערקלערן.
יעדער תינק שצריך לאמו קען שרייבן אומפארשטענדליכע פראזען וואס קלעבן נישט קיין ווארט איינס מיט'ן אנדערן און מ'וועט קענען אריינטייטשן גאנצעטע שיעורים אין פיזיקס און כעמיע דערונען.

איך געדענק ווען שלום האט ארויסגעגעבן א בוך מיט פאעזיע אויף חומש (אין האשכול תחת ידי) האב איך עס ערענסט געפלאנט צו קויפן און זיך איין מאל פאר אלעמאל אויסלערנען פאעזיע, אבער א שנעלע בליק האט מיר געוויזן אז א שיעור אין דניאל איז גרינגער.

זיין ארטיקל דערמאנט מיר פון מיין מלמד אין חדר וואס האט געשריגן חי וקיים אז פאפיטעס איז א מאכל בהמה, ווייל ער האט עס נישט געגליכן.

[ישראל קאפקע]

די אמת איז אז שלום איז גערעכט פון א פארווערטס ליינערס פרעספעקטיוו. פאר זיי מאכן זיינע ווערטער אסאך סענס. און די ארטיקל איז טאקע אין פלאץ. אונזער בלאזעניש אויף דעם איז אויך בארעכטיגט פון אונזער פרעספעקטיוו.

דער אמת איז אז שלום בירגער איז אביסל גערעכט, און די זייטל וואו דער ארטיקל איז פובליצירט געווארן פארלאנג אויך א געוויסע סארט קריטיק/דעקונג איבער די 'אומוויסנדע חסידים'.

אבער צווישן די עטליכע דרייסיג פאעמעס געפונען זיך עטליכע גאר שטארקע זאכן. עטליכע פון זיי וואס זענען ממש פליאה'דיג זענען געשריבן אין לשון הקודש (וואס איך קלער אז ר' שלום פארשטייט אפשר נישט אזוי גוט).

אבער אפילו נעמענדיג אין אכט די פלאטפארמע וואו ער האט פארשפרייט זיין קריטיק, האט ער געמעגט אנגעבן אז מען רעדט פון סתם דורכשניטליכע ליינער (א גרויסע חלק פון זיי גאנץ יונג). איך גלייב נישט אז ווען 'פארווערטס' באקומט פאעמעס פון צען פראצענט פון זייערע געווענליכע ליינער דרייסיג יאר צוריק, וואלטן זיי געצייגט מער קונסט ווי אונזער שושנים פאעזיע פארמעסט.

[שלום בערגער]

נעגאַטיװ בין איך געװען נאָר אסור צי איך זע װאו כ׳האָב חלילה אױסגעדריקט „האַס“ צו חסידים. איר קענט אפשר אָנװײזן דערױף?

[פליקער]

איך מיז זאגן אז איך בין א קנאפער מבין בכלל אויף פואעזיע, ווי שוין עטליכע מאל ערוועינט, אבער ווען שלום קומט אריין מיט זיינע קואד שפרייך וואס דאכט זיך מיר קיינער פארשטייט נישט, אבער ווען ער וואלט געוועין א מאן פון דאזיגען פלאנעט העטער וועין זיך געבראכן צים דראנג פון די פילע מיטגלידער דא וואס פריוון צי ברעכן זיין קאוד שפרייך, און כאטש איין מאל מסביר געוועין וואס ער וויל זאגן, לאזט ער דעים עולם ווישן זיין התגלות הפנמיות, און גייט פארוואנדלען דעים גאנצן ציבור דא און קארץ קעפיקע פאר די חברה אויפ פארווערץ וואס פארשטייען נישט נאר אינזער פאעזיע נאר פארשטייען נישט זיין אויך נישט.

[שלום בערגער]

געלײנט די לשון־קודשע לידער אױך. אינטערעסאַנט, אַז איר מײנט כ׳האָב זײ נישט געלײענט אָדער פאַרשטאַנען. אין אַרטיקל בין איך געװען אױסן די אידישע לידער.

[מאטי]

נעגאַטיװ בין איך געװען נאָר אסור צי איך זע װאו כ׳האָב חלילה אױסגעדריקט „האַס“ צו חסידים. איר קענט אפשר אָנװײזן דערױף?

מ'מוז נישט ארויס שרייבן דאס ווארט "האס" ס'זאל זיך ליינען האסיג. מ'מיינט דא די זלזול צום פאקט אז "ארט" און "חסידים" גייען נישט אינאיינעם וויפיל זיי פרובירן נאר נישט.

[[NAMELESS]]

עס פליען דא הייסע פיילן.. ביזדערווייל שטיי איך אינדרויסען, נאר ווען איך האב געליינט ר' שלום'ס ארטיקל איז מיר געקימען אין זכרון דברי פי חכם מאורינו הרב לעיקוואד געשריבן בנוגע אן אנדערע נעריש'ן ארטיקל אונעם פארווערטס,

מ'האט געפרעגט הרב דין וואס איז טאקע פשט אז ער מאכט אזא גאנצער ארטיקל וועגן אזא מין נארישקייט, האט ער גענטפערט נו וואס פארשטייט איר נישט, דאס צאלט מיר דער פארווערטס צו שרייבען.
און כיון דאתינא להכי, איז מיר פארענטפערט געווארען פארוואס דער בלאט און דבר יום ביומו שרייבען זייערע נארישקייטן, ועבדו רבנן שלמא בהדיי, אז טראץ זייערע דיפערענצן, מיינען ביידע די זעלבע כוונה.

[פידלער]

נעגאַטיװ בין איך געװען נאָר אסור צי איך זע װאו כ׳האָב חלילה אױסגעדריקט „האַס“ צו חסידים. איר קענט אפשר אָנװײזן דערױף?

מ'מוז נישט ארויס שרייבן דאס ווארט "האס" ס'זאל זיך ליינען האסיג. מ'מיינט דא די זלזול צום פאקט אז "ארט" און "חסידים" גייען נישט אינאיינעם וויפיל זיי פרובירן נאר נישט.

אויב די קאווע שטיבל פארום איז א ראיה, גייען ארט און "געוויסע" חסידים גאר גוט צוזאמען. די קונסט וואס ליגט אין די שרייב ארבעט פון פיל פון די תגובות דא זענען אומגלויבליך! די פארשטאנד און appreciation פאר געוויסע פעינטינגס און פאטאגראפיע איז עניטיים equivalent צו סעקיולער פארוםס (at least, according to how I deem it). די דיסקאסיעס איבער מוזיק און פילם זענען סאפיסטיקירט. אפילו אין די וועטער באריכטן ליגט א מין ארט! אבער פאר סאם ריעזען, ווען ס'קומט צו פאעזיע ווערט מען אזוי defensive און זיכער מיט זיך אז מ'האט זיך גארנישט צו לערנען, און קיין שום outsider האט אונז נישט וואס צו זאגן ווייל דאס איז אונזער וועג און מיר קענען עס די בעסטע.

[געפילטע פיש]

קיין פאעט אדער דיכטער בין איך נישט, און איך האב נישט אריינגעגעבן קיין פאעזיעס צום פארמעסט, קלער איך אז כ'בין גענצליך אום בייעסד דא. איז קודם כל ר' שלום, אז דער עולם שטורעמט אזוי פון דיינע קריטיק מיינט דאס אז מ'קוקט ארויף אויף דיר, דיין ווארט איז ווערט עפעס. ווען א שרייבערל אויף אייוועלט וואלט געשריבן ס'זעלבע וואלט מען זיך אויסגעלאכט, געווישט מיט די נאז, אדער צוריק געטשעפעט, דא זעט מען אבער ריכטיגע אויפברויז, און לדעתי, איז עס אויך אביסל בארעכטיגט.

דאס וואס דו רעכענסט אויס א חיסרון אז די פאעזיעס זענען נישט לויטער יידיש, נאר "מיט לשון־קודשדיקע אױסדרוקן קאַרגט מען נישט, װי אױך מיט פֿאַררופֿן זיך אױף מאמרי־חז”ל" פארשטיי איך אינגאנצען נישט, אונזער אידיש, חסידיש אידיש, האט אין זיך א שלל פון לשון קודש, מאמרי חז"ל זענען ביי אונז בני בית, און לכאורה וועט איר טרעפן אין יעדע זאץ וואס ווערט געזאגט אין א שמועס פון חסידישע אידן לפחות א קיימא לן פון צוויי דריי לשון קודש'דיגע ווערטער. דאס קוקט מיר אויס ווי איינער זאל קריטיקירן ענגלישע פאעטרי פארן האבן איך זיך ווערטער וואס האבן א לאטיינישע אדער דויטשע אפשטאם.

אויך דאס וואס איר האלט א פובליק פארום, וואס איז נישט א פאעזיע פארום, ניטאמאל א קונסט פארום, סך הכל אפאר חסידיש-אידיש רעדענדע אידן וואס קומען פארברענגען דא. טאמער איך און דו וועלן שפילן א באסקעט באלל פארמעסט, וועסטו עקספעקטירן א ספארטס אנאליסט זאל דיר זאגן אז דו שפילסט נישט פראפעסיאנאל? אויף איין זייט איז שיין פון אייך אונז צו האלטן אויפן אולימפיק שטאפל, אבער פונעם אנדערן זיין זענט איר אומרעאליסטיש. אויסער דעם מיין איך אז געוויסא נואנסן (וויאזוי זאגט מען nuance אויף יידיש?) פונעם חרידשן קולטור פעלן אויס כדי צו קענען מעריך זיין און אפרישיעיטן געוויסע חלקים פון די פאעזיע שטיקלעך, וואס דאס וואס איר זענט א דרויסענדיגער צו אונזער קולטור האט איר נישט פארשטאנען וואס מ'וויל זאגן.

אזוי צו אזוי, ס'איז שיין אז קאווע שטיבל באקומט אביסל דעקונג, ווי זאגט די וועלט? any publicity is good publicity, אבער קומענדיגע מאל פראבירט אויסצוטוהן אייערע condescending גלעזער.

א גוט שבת.

[אפטעמיסט]

[tag]פידלער[/tag]
קיינער האלט נישט (עכ"פ איך האלט נישט) אז מיר האבן זיך נישט וואס צו לערנען אויפ'ן געביט פון פאעזיע, אבער אוועקמאכן אזוי כלאחר יד ווי כאילו גארנישט אינטערעסאנט און קונסטליך איז פארהאן דא, איז נאריש. דאס דלות און שיר החסידים זענען נאך אזוי געלונגען אין פאכמאניש ווי דער קריג קעגן קראצמעך און צווישן פינצער אין ליכט

[[NAMELESS]]

רעדענדיג פון לשה"ק ווערטער לאמיר נישט פארגעסען אז שלום האט א נאמען געגעבן די אשכול: מיינע צוויי "פרוטות" וועגן קאווע שטיבעל פאעזיע

[אפטעמיסט]

איך האב אויך באמערקט די גרייז "שטיבעל" נאר כ'האב מורא געהאט אז ס'שטעלט זיך אויס אז ניטאמאל אויסלייג קענען מיר.

זיין קאמענטאר וועגן מיר, שרייבער, און די אויבן-אן וואס מיר שענקען פאר די רבי'ס, איז יענס געלעכטער.

[לעיקוואד]

און קלוגשאפט האט געשוויגען. אויך אביסעל געשריבען. בארואיגט אייך אידן און יידן. שיינע זאך א איד האט אנגעשריבען אן ארטיקל וועגן אונזער פאעזיע פארמעסט אין א צייטונג וואס ווייזט אויס מען דרוקט נאך אויף פאפיר און עס פארמאגט גאר אפילו ליינער אויך. יעצט איז עס ארויף אויפ'ן אינטערוועב, מסתמא האט דאס געשיקט אייניגע לעזער פון דער נייעס פאפיר אויף אונזער ארט ליינען אונזערע פראזן. נו וואס קען זיין פעלעריג אין דעם.

דער באשרייבונג פאר זיך איז א טייל פון ארט, פארהאן א פאכמאנישקייט אין באשרייבונגען איבער שרייבען ווי אין דער שרייבען זעלבסט. אונזער פריינט ר' שלום שרייבט ווערק אויף זיין גאנג און באשרייבט אויף זיין גאנג, די גאנג וואס איז גאנגבאר אויף די ערטער ווי זיינע שרייב-ווערק פיגורירען.ברענגט ארויס די בעסערע טיילן און די שוואכערע טיילן פון אונזער ווערק, און כאראקאטאזירט אונז אויף זיין אייגן ארטיסטיש וועג, ווי עס שרייבט א קריטיק. דער שרייבאכץ, צוזאם מיט דער שרייבאכץ צו דער שרייבאכץ, גיט אלץ צו קאליר צו דער שמועס, און פארעמט צוזאם אינאיינעם א שיין געשעהניש צו דערציילען.

אלזא קאווע שטיבל שרייבער און ליינער פון קאווע שטיבעל וואס האט עטס זיך צו שלאגען, שלום שמו ושלום נעשה, ולכם שבת שלום.

[מאטי]

און פארשטייט זיך די איצטיגע אויפברויז דא אויף בערגער'ס געשרייבעכטס ווי אויך לעיקוואדס בארואיגונגס מיטלען זענען אויך א חלק פון די ארט-סאגא.

[קאווע טרינקער]

אױב דאָס לאָזט זיך נישט גרײכן, איז כאָטש צו דער שאַפֿערישקײט און גראַם־מײַסטערשאַפֿט פֿון אַ ליפּאַ שמעלצער.

אזוי גאר, ניטאמאל ווי ליפא שמעלצער זענען מיר?!