קאווע שטיבל

שמערל האט געשריבן:כ'האב געשריבן רוב הונגער פון "מענטשן".
דאס איז קלאר אז די אידישע גלויבינג איז אז בהמות זענען לכתחילה באשאפן געווארן כדי מענטשן זאלן האבן וואס צו עסן, איז שוין נישט אזוי ווייט צו זאגן אז די גאנצע סייקל אף לייף איז נאר פארן מענטש, שטימט נאך אלס נותן לחם לכל בשר. איי מען עסט זיי אליין אויף? דאס איז לצורך האדם.

נו, אויף דעם פרעגט יאיר, פונקט ווי דו פארשטייסט אז די בהמות זענען נישט נכלל אין "כל בשר" נאר אדרבא זיי זענען דא לשמש אותנו. אזוי אויך קענסטו זאגן אז די אפריקאנער וואס שטארבן פאר הינגער זענען אויך נישט נכלל אין "כל בשר", ווייל אין יהדות ווייסט מען אז א איד און א גוי זענען אויף אנדערע לעוועלס.


.

פארוואס זאל איך אזוי וועלן זאגן, איך האב דאך א בעסערע תירוץ?

שמערל האט געשריבן:פארוואס זאל איך אזוי וועלן זאגן, איך האב דאך א בעסערע תירוץ?

ווייל געווענטליך גייט מען מיט די תירוץ וואס פארענטפערט מער קשיות, ווי איידער האבן מערערע תירוצים. ועוד, שמעקעדיג האט דאך געפרעגט אויף דיין תירוץ.

זיין קשיא איז ווייטער א ריפראדאקציע פון די גרויסע מיליאן דאללאר קשיא, פארוואס לאזט גאט צו שלעכטס אויף דער וועלט, אבער אויף דעם לשון הברכה האלט איך איז מיין תירוץ א גוטע.

בכלל איך האב נישט געזאגט אז לכל בשר איז נישט כולל בהמות, אין תהילים אין ברכי נפשי שטייט קלאר אויסגערעכנט אז גאט שפייזט די בהמות און חיות.
יאיר'ס קשיא פארוואס זענען די בהמות דיזיינט געווארן מיטן תכלית צו ווערן אויפגעגעסן דורך א צווייטן, האב איך פראבירט צו פארענטפערן מיטן אלטמאדישן סייקל אף לייף תירוץ.

די קשיא איז דאך שווער אויך אויפן פסוק פותח את ידך ומשביע לכל חי רצון. די וועלט ענטפערט אויף דעם אז וועגן דעם שטייט תיכף נאכדעם צדיק ה' בכל דרכיו, אפילו מען פארשטייט עס נישט.

אבער די תירוץ איז אז דער פסוק און דאס בענטשן רעדט זיך באופן כללי, עס איז אלעס א שבח פארן אויבערשטן, נישט קיין הבטחה מצידו. און דער סדר איז אז ווען מען לויבט איינעם אויס מאכט מען נישט זיכער אריין צו ווארפן אז די שבח איז נאר 99.99 פראצענט אקוראט, און אז ערגעץ וואו אין אפריקע זענען פארהאן קינדער וואס הונגערן ל"ע, און אין מדבר איז דא עפעס א ענדעינזשערד ספיסיס וואס ברויך דרינגענד הילף. מען מאכט א עקסטערע יום תפילה פאר דעם, אבער אין א שבח קומט עס נישט אריין.

(בפרט ווען דו רעדסט פון חורבן ביהמ"ק איז דאך דאס א פארט פון די תוכחה, קענסט פרובירן צו פארשטיין / פרעגן אויף די תוכחה, אבער דאס איז ענדערש א קלארע דיבור פון באשעפער אז אזוי 'גייט' זיין, ווי די שבח פון פותח את ידך און דאס בענטשן).

בקיצור, פוינט איז אז 99.99 פון די בריאה האבן זיך זייער עסן, און זינט דער באשעפער איז דער מענעזשער פון די בריאה, דער מחיה את כולם איז זייער פאסיג אים צו לויבן אויף דעם סיסטעם וואס איז דא. שלימות וועט זיין ווען משיח וועט קומען.

(מיר באדערט עפעס אנדערש, וויאזוי האט משה רבינו מתקן געווען דעם נוסח און צוגעלייגט כאמור פותח את ידך וואס דוד המלך האט ערשט געזאגט הונדערטער יאר שפעטער?).

chusid האט געשריבן:מיר פלעגט זיך ווינדערן ענליך נאר נישט אויפן לשון הברכה נאר אויף די כוונות עפ"י הגאון ר' אביגדור מילער. ער איז מסביר למשל: קוק אהן א עפל ווי פערפעקט דער אייבערשטער האט עס באשאפן....די שאלעכץ כדאי עס זאל נישט שמוציג ווערן ..די שפיץ אז עס זאל שיין הענגן...וכו וכו'... הייסט גאט האט געמאכט דא א קאנוויניענט וועלט?! ס'זעט דיר אויס אזוי?! איך בין מוותר אויפן שיינעם קאליר און מאך אנדערע זאכן גוט....מענטשן האבן אים געהאלטן פאר א טיפע מענטש דעריבער פלעג איך מיך מיטשענען צו פארשטיין עמקות דבריו אבער קיינמאל זוכה געווען.

דאס איז נישט זיינע רעיונות, עכ"פ די מקור הדברים איז פון חובת הלבבות. און יא, ווי שלעכט די וועלט איז יעצט, וואלט זי געקענט זיין טויזנט מאל ערגער מכל הבחינות, נאר אין בעל הנס מכיר בניסו, מען נעמט אלעס פאר גרענטעד און וואס מען האט נישט על ה' יזעף לבו.

שמעקעדיג האט געשריבן:וויפיל קינדער שטארבן אויס טעגליך אין אינדיע אדער אין ארימע אפריקאנע לענדער, אדער ווי אונזערע זיידעס אין לאגער זענען ארומגעגאנגען וואנזיניג נאך א שטיקל עסן און טויזענטער זענען נעבעך אויסגעגאנגען בחרפת רעב, ווי קינדערלעך זענען אויסגעגאנגען פאר הונגער און דארשט ביים חורבן ביהמ"ק ווי עוללים שאלו ללחם, און וויפיל חיות בהמות עופות וואנדערן צו טרעפן אביסל וואסער און וויפיל פון זיי שטארבן אויס אויפן וועג פאר דארשט

נאכן ליינען די שורות, האב איך זיך געטראפן דאנקען דעם אייבערשטן אז איך האב ב"ה א דאך איבערן קאפ, די ווייב און קינדער זענען ב"ה געזונט, צו עסן איז דא בשפע. איך האב שיעור נישט געוואלט מאכן א ברכה בשם ומלכות צו דאנקען דעם אייבערשטן פאר די פילע חסדים וואס ער טוט מיט מיר. איך וועל זיך אבער מוזן איינהאלטן און ווארטן ביז די נעקסטע מאל איך וועל בענטשן ברכת המזון.

די ריכטיגע סיבה פארוואס מ'זאגט די ברכה איז ווייל ס'שטייט אזוי אין סידור וכבר האיר החכם יאיר שליט"א דאס גייט אריין אין דעם מוח קעמערל וואס רופט זיך "רעליגיעזע פיילס."

רופא "כל " בשר ומפליא וכו'.... אידן שטארבן דאך פון קרענק טעגליך??

אולי הפירוש, אז ער איז דער וואס גיבט די עסן פאר כל בשר, דהיינו אז אלע עסן וואס בע''ח באקומען קומען פון אים,
כאילו עס וואלט געשטאנען הוא הנותן הלחם לכל בשר,

כ'מיין אז אסאך ברכות זענען געמאכט צו זאגן מיט א לשון בתמיה.
שעשה לי כל צרכי?
הגומל חסדים טובים לעמו ישראל?
נותן התורה?
שלא עשני גוי?

בעצם הקושיא, אזויווי אין קאפ דארף מען זיך קענען א עצה געבן מיטן פראבלעם פון א קל כולו טוב vs. די רעות אויפן וועלט, און אפי' מען פארשטייט נישט גלייבט מען אז סאמהאו דורך עפעס א קאלקולעישאן איז ער דאך רק טוב, איז פארוואס זאל זיין א פראבלעם עס ארויסצוזאגן בפה?

בדרך אפשר, וועגן דעם בענטשט מען נאר אויב מ'האט געגעסן א שיעור כדי חיות. איינער וואס האט ווייניגער ווי א שיעור בענטשט נישט, ווייל ס'איז נישט שייך ביי עם וואס שטייט אין די ברכה.

פון רבי חיים בריסקער זאגט מען נאך אז די אלע בשרים וואס באקומען נישט קיין לחם זיינען קיין בשר ניט, ווייל אן לחם קען מען דאך ניט לעבען.

דעת תורה האט געשריבן:די קשיא איז דאך שווער אויך אויפן פסוק פותח את ידך ומשביע לכל חי רצון. די וועלט ענטפערט אויף דעם אז וועגן דעם שטייט תיכף נאכדעם צדיק ה' בכל דרכיו, אפילו מען פארשטייט עס נישט.

אבער די תירוץ איז אז דער פסוק און דאס בענטשן רעדט זיך באופן כללי, עס איז אלעס א שבח פארן אויבערשטן, נישט קיין הבטחה מצידו. און דער סדר איז אז ווען מען לויבט איינעם אויס מאכט מען נישט זיכער אריין צו ווארפן אז די שבח איז נאר 99.99 פראצענט אקוראט, און אז ערגעץ וואו אין אפריקע זענען פארהאן קינדער וואס הונגערן ל"ע, און אין מדבר איז דא עפעס א ענדעינזשערד ספיסיס וואס ברויך דרינגענד הילף. מען מאכט א עקסטערע יום תפילה פאר דעם, אבער אין א שבח קומט עס נישט אריין.

זאגסט א פיינע נקודה, אבער די ציפערן דארף מען אביסל אויסבעסערן.
http://www.wfp.org/hunger/stats
זאת ועוד, דאס איז נאר היינטיגע צייטן ווען מיר זענען מאדערניזירט. אמאל איז געווען א נארמאלע זאך אז קינדער שטארבן פאר הונגער אין די מערב וועלט.

יאיר האט געשריבן:כ'מיין אז אסאך ברכות זענען געמאכט צו זאגן מיט א לשון בתמיה.
שעשה לי כל צרכי?
הגומל חסדים טובים לעמו ישראל?
נותן התורה?
שלא עשני גוי?

דערמאנסט מיר פון א ווערטל:

דער קלויזנבורגער רבי ז"ל האט אמאל געזאגט ביי א דרשה, אז מ'דארף לערנען פשט אינעם 'פת במלח תאכל' וכו', בלשון תמיה, כלומר 'פת במלח תאכל?', וכו', קען מען דען אויסשטייגן אזוי? ניין. מען דארף עסן צום זעט, זיין געזונט, און אזוי קען מען האבן כח צו לערנען וכו'.

האט מען געזאגט, אז אי משום הא קען מען לערנען אזוי פשט אין די גאנצע תורה: 'לא תגנוב?', קען מען דען אסר'ן צו גנב'ען? מ'דארף דאך גנב'ען צו קענען לעבן וכו'...

יאיר האט געשריבן:

שמעקעדיג האט געשריבן:ווען איך לייען זיך אן וויפיל קינדער שטארבן אויס טעגליך אין אינדיע אדער אין ארימע אפריקאנע לענדער, אדער ווי אונזערע זיידעס אין לאגער זענען ארומגעגאנגען וואנזיניג נאך א שטיקל עסן און טויזענטער זענען נעבעך אויסגעגאנגען בחרפת רעב, ווי קינדערלעך זענען אויסגעגאנגען פאר הונגער און דארשט ביים חורבן ביהמ"ק ווי עוללים שאלו ללחם, און וויפיל חיות בהמות עופות וואנדערן צו טרעפן אביסל וואסער און וויפיל פון זיי שטארבן אויס אויפן וועג פאר דארשט, וואונדערט מיר פשט אין די ברכה וואס מיר זאגן כסדר, בשם ומלכות.

דאס איז אלץ וואס וואונדערט דיר?

כ'פארשטיי נישט דיין שאלה.

דעת תורה האט געשריבן:אבער די תירוץ איז אז דער פסוק און דאס בענטשן רעדט זיך באופן כללי, עס איז אלעס א שבח פארן אויבערשטן, נישט קיין הבטחה מצידו. און דער סדר איז אז ווען מען לויבט איינעם אויס מאכט מען נישט זיכער אריין צו ווארפן אז די שבח איז נאר 99.99 פראצענט אקוראט, און אז ערגעץ וואו אין אפריקע זענען פארהאן קינדער וואס הונגערן ל"ע, און אין מדבר איז דא עפעס א ענדעינזשערד ספיסיס וואס ברויך דרינגענד הילף. מען מאכט א עקסטערע יום תפילה פאר דעם, אבער אין א שבח קומט עס נישט אריין.

(בפרט ווען דו רעדסט פון חורבן ביהמ"ק איז דאך דאס א פארט פון די תוכחה, קענסט פרובירן צו פארשטיין / פרעגן אויף די תוכחה, אבער דאס איז ענדערש א קלארע דיבור פון באשעפער אז אזוי 'גייט' זיין, ווי די שבח פון פותח את ידך און דאס בענטשן)

ווען איך וואלט געגעבן א פריוואטן שבח פארן באשעפער אז איך פערזענליך האב אפגעגעסן און בין זאט געווארן, פארשטיי איך אז "עס קומט נישט אריין" צו קאמפלעינען, אבער אז דו שטעלסט מיר פאר א נוסח צו לויבן דעם באשעפער אז ער שטעלט צו עסן פאר די גאנצע וועלט, דאן איז הקושיא במקומה עומדת. (בכלל איז אינטרעסאנט אז די מ"ע דאורייתא איז נישט צו דאנקען אויפן עסן, נאר "וברכת את ה' אלקיך על הארץ הטובה אשר נתן לך"..)

וועגן דעם חורבן ביהמ"ק פארענטפערסטו ריכטיג.

דעת תורה האט געשריבן:(מיר באדערט עפעס אנדערש, וויאזוי האט משה רבינו מתקן געווען דעם נוסח און צוגעלייגט כאמור פותח את ידך וואס דוד המלך האט ערשט געזאגט הונדערטער יאר שפעטער?).

עס איז טאקע פאראן נוסחאות וועלכע נעמען ארויס דעם חלק פון די ערשטע ברכה (אין אסאך סידורים איז עס איינגערינגלט), טאקע מחמת די סיבה.

יאיר האט געשריבן:כ'מיין אז אסאך ברכות זענען געמאכט צו זאגן מיט א לשון בתמיה.
שעשה לי כל צרכי?
הגומל חסדים טובים לעמו ישראל?
נותן התורה?
שלא עשני גוי?

יאיר: און וואס איז די אפירמאציע...?...!

דעת תורה האט געשריבן:
(מיר באדערט עפעס אנדערש, וויאזוי האט משה רבינו מתקן געווען דעם נוסח און צוגעלייגט כאמור פותח את ידך וואס דוד המלך האט ערשט געזאגט הונדערטער יאר שפעטער?).

משה רבינו האט מתקן געווען מען זאל מאכן ברכת הזן, נישט די פונקטליכע נוסח הברכה, אזוי ווי אברהם אבינו האט מתקן געווען תפילת שחרית, אבער די נוסח התפילה קומט פון אנשי כנסת הגדולה, אזוי איז מיט נוסח פון בענטשן.

[justify]מען קען פארענטפערן דער קשיא ע"פ חסידות אזויווי די מעשה מיט די מאור עינים. (דאכציך איך האב עס שוין איינמאל געשריבן דא אין ק"ש.) א איד האט זיך אמאל באקלאגט פאר די מאור עינים אז ער מוטשעט זיך מיט קשיות אויף אמונה. ער פילט זיך ווי א שטיק גארנישט. א איד וואס זאל האבן ספיקות אין אמונה? ווי איז דערהערט געווארן אזא זאך? האט די מאור עינים אים געזאגט אז אני מאמין איז געדרוקט געווארן אין די סידורים ווייל עס איז א תפלה. מען בעט די אייבישטער אז מען זאל זוכה זיין צו אמונה שהוא יחיד ואין יחידות כמוהו, אז זאת התורה נתונה למשה רבינו, מען בעט די אייבישטער אז מען זאל קענען גלייבן אז כל דברי נביאים אמת, ביאת המשיח וכו'. נו, אויב איז דאס געווען ביי די הייליגע מאור עינים, אנן מה נענה אבתריה?

די זעלבע איז דא מיט די ברכות. מען בעט די אייבישטער שעשה לי כל צרכי. מען בעט הגומל חסדים טובים און מען בעט אז הוא נותן לחם לכל בשר וכו'.


.[/justify]

הוגה האט געשריבן:[justify]האט די מאור עינים אים געזאגט אז אני מאמין איז געדרוקט געווארן אין די סידורים ווייל עס איז א תפלה. מען בעט די אייבישטער אז מען זאל זוכה זיין צו אמונה שהוא יחיד ואין יחידות כמוהו, אז זאת התורה נתונה למשה רבינו, מען בעט די אייבישטער אז מען זאל קענען גלייבן אז כל דברי נביאים אמת, ביאת המשיח וכו'. נו, אויב איז דאס געווען ביי די הייליגע מאור עינים, אנן מה נענה אבתריה?

די זעלבע איז דא מיט די ברכות. מען בעט די אייבישטער שעשה לי כל צרכי. מען בעט הגומל חסדים טובים און מען בעט אז הוא נותן לחם לכל בשר וכו'.
.[/justify]

אה, ס'איז מיר פארענטפערט געווארן א שווערע קשיא. מ'זאגט יום כיפור כל מיני "על חטא שחטאתי", בשעת וואס באמת האט מען ווייט נישט געטון די אלע זאכן?
נאר וואס דען, ס'מיז זיין א תפילה. מען בעט, הוי ווען איך זאל נאר זוכה זיין צו די אלע זאכן וואלט איך דאך געהאט כל טיב וטוב...

אם ללצים הוא יליץ...............

די תכלית פון ברכות איז צו זעהן און ווערן איבערגענומען פון די גרויסקייט פון די בריאה צוצוקומען צו א טיפערע איינערקענונג אין דעם מי שאמר והיה העולם, נישט צו לעבן אויבערפלעליך נאר מיט א טיפערע ריעליטי. And it defenetly serves the purpose
אויף וואס דו פרעגסט עיין בטעמא דקרא מהגר"ח קנייבסקי על פסוק פותח את ידיך