קאווע שטיבל

יאיר האט געשריבן:האבן דאך שוין אנדערע געטענהט אז אין הכי נמי אין פיזישן מציאות ווערט באשאפן א יש מאין, אבער אין פילאזאפישן מציאות איז עס א יש מחוקי הטבע, און די חוקי הטבע עקזיסטירן שוין פריער. נאר קול דודי לשיטתו וואס ער גלייבט נישט אין דער אנטאלאגישער עקזיסטענץ פון חוקי הטבע.

איך בין מודה צו דעם. חוקי הטבע זענען א חיוב המציאות; ס'קען נישט "נישט" עקזעסטירן. ס'איז אן עולמית ווייל אנדערש קען נישט זיין. (אפשר בין איך א שטיקל חסיד פון רבי ר' ברוך'ל? (שפינאזא) איך בין נישט זעכער ער האט דאס געמיינט.)

זאגסט האסט געמאכט א טעות האסט אויסגעמישט זיין דערקעגען מיט זיין שטארק דערפאר, איך וועל עס אננעמען

איז מעגליך צי האבען א וויריטאל פאריקעל אן קיין source?
אויף וועם איז חל די action at a distance ?


פאר אלף בית פין ווירעטואל פארטקעלס קנסטו קוקען דא

[tag]קול דודי[/tag] אפשר ביסטו מער מרחיב פארוואס דו האלטסט אז קוואנטום פיזיקס איז א סתירה צו בחירה חופשי, ווי איך פארשטיי גיבט די רענדאמנעס פלאץ פאר בחירה צו ארבעטן, ניין?

גראדעמעכעלע האט געשריבן:[tag]קול דודי[/tag] אפשר ביסטו מער מרחיב פארוואס דו האלטסט אז קוואנטום פיזיקס איז א סתירה צו בחירה חופשי, ווי איך פארשטיי גיבט די רענדאמנעס פלאץ פאר בחירה צו ארבעטן, ניין?

בקיצור נמרץ:
קוואנטום רענדאמנעס האט א קאנטראקט מיט די יוניווערס (אזוי ציזאגן) אויף פראבעביליטיס. נעם א פשוטע קוואנטום פארטיקל וואס קען זיין אדער ספין ארויף אדער ספין אראפ מיט 50% פראבעיליטי. רוף אן ארויף "גיט" און אראפ "שלעכט". יעצט, אמת אז די קענסט נישט פאראויס זאגן אויב די פרטיקל גייט אויסקומען גיט אדער שלעכט ווען מ'גייט עס מעסטן. אבער וואס מ'ווייסט זעכער איז אז ס'דא פונקט א 50% פראבעביליטי אויף ביידע.

יעצט לאמיר זאגן אז ס'דא א בחירה חופשית אויף גיט. מיינט דאס אז אויב די פארטיקל איז גיט האט עס לאמיר זאגן א 60% טשאנס אויף ספין ארויף, יא? אבער אויב זאל דאס זיין אזוי וועט די גאנצע יוניווערס צופאלן אדער עקספלוידן. זאכן וועלן ווערן מאגנעטיק אדער ראדיואקטיוו פוצלינג אן א ווארענונג און פיזיקס וועט צופאלן.

מער בקיצור: כאטשיג קוואנטום ארבעט טאקע אויף רענדאם טשענס, איז אבער די פראבעביליטי פון אלע מעגליכקייטן פונקטליך פאראויסגעזאגט (נישט אייביג 50%). אויב סזאל איינער האבן די מעגליכקייט צו טוישן די טשאנס מיט א כל שהוא ציפאלט באלד אלעס. געקוקט דערויף מיט א ווייטערן בליק: אויב ביזטו נעכטן געווען גוט מיזטו היינט זיין שלעכט. אויב ביזטו גוט מיז דיין ברידער זיין שלעכט. גוט אין שלעכט (ליין: ספין ארויף אין ספין אראפ) מיזן אייביג זיין 50-50 (אדער וואס פארא נאמבער שטימט פאר דעם סיסטעם), און מקען דאס נישט טוישן.

קול דודי האט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:האבן דאך שוין אנדערע געטענהט אז אין הכי נמי אין פיזישן מציאות ווערט באשאפן א יש מאין, אבער אין פילאזאפישן מציאות איז עס א יש מחוקי הטבע, און די חוקי הטבע עקזיסטירן שוין פריער. נאר קול דודי לשיטתו וואס ער גלייבט נישט אין דער אנטאלאגישער עקזיסטענץ פון חוקי הטבע.

איך בין מודה צו דעם. חוקי הטבע זענען א חיוב המציאות; ס'קען נישט "נישט" עקזעסטירן. ס'איז אן עולמית ווייל אנדערש קען נישט זיין. (אפשר בין איך א שטיקל חסיד פון רבי ר' ברוך'ל? (שפינאזא) איך בין נישט זעכער ער האט דאס געמיינט.)

אין דעם חלק אז די חוקי הטבע זענען מחוייבי המציאות קענסטו נאך גיין מיט שפינאזע, וועלכער איז גאנץ קלאר דערויף. לויט אים איז א נס אין דעם ביבלישן זין נישט בלויז improbable אדער impossible נאר א contradiction in terms (גאט/טבע זאל צענישט מאכן גאט/טבע?). אבער לויט שפינאזע איז אויך קלאר אז די חוקי הטבע זענען א פאקטישע ישות בפני עצמם, (נישט ממש בפני עצמם וויבאלד עס איז נאר א mode פון גאט). עס קוקט אויס ווי א מינדערוויכטיגע סימענטישע חילוק, אבער עס זענען פארהאן גרויסע נפקא מינא'ס להלכה למעשה. למשל, לויט שפינאזע איז שייך צו "דינען" גאט דורכ'ן זיך מחבר זיין מיט עס/אים. משא"כ לויט דער אטעאיסטישער/מאטעריאליסטישער געדאנקענגאנג האט אזעלכע רייד נישט קיין פשט.

קול דודי, ווער זאגט אז די בחירה חופשית דארף שוין ליגן אין די פארטיקלס?
אויב עפעס קענסטו סתם אזוי פרעגן אז אויב יעדער פיזישע פענאמאנען איז סוביעקט צו חוקי הטבע וואו איז נאך די פלאץ פאר בחירה חופשית.

יאיר האט געשריבן:קול דודי, ווער זאגט אז די בחירה חופשית דארף שוין ליגן אין די פארטיקלס?
אויב עפעס קענסטו סתם אזוי פרעגן אז אויב יעדער פיזישע פענאמאנען איז סוביעקט צו חוקי הטבע וואו איז נאך די פלאץ פאר בחירה חופשית.

אין הכי נמי, איך פרעג דאס אפט. וואס איך זאג נאר איז אז קוואנטום רענדאמנעס ראטעוועט אונז נישט פון די קשיא. איך האלט טאקע נישט אז ס'מאכט די קשיא שטערקער (אדער שוואכער).

יאיר האט געשריבן:[שפינאזע איז אויך קלאר אז די חוקי הטבע זענען א פאקטישע ישות בפני עצמם,

איך בין נישט קלאר אז א חוק קען האבן א ישות אונ'ם געווענליכן זין פון ווארט. אבער איך בין באקקוועם צו זאגן אז די חוקי הטבע זענען היה הוה ויהיה. אויב וויל איינער דאס אנרופן גאט איז אויך גוט.

קול דודי, איך מיין אז דער חילוק צווישן דיר און שפינאזע וועט טאקע זיין הא גופא, וואס ישות באדייט. דהיינו, צו די גייסטיגע פענאמען פון חוקי הטבע קען באטראכט ווערן א ישות פון וועלכן מען קען רעדן פונקט ווי פון א האלץ אדער א שטיין.

אגב, דאס טאקע האב איך געמיינט מיט "שיש בנברא יכולת להשיג השגת סוד הבורא". שחוקי הטבע זה הוא הבורא בעצמו, כידוע הסוד של שבירת הכלים.

קול דודי האט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:קול דודי, ווער זאגט אז די בחירה חופשית דארף שוין ליגן אין די פארטיקלס?
אויב עפעס קענסטו סתם אזוי פרעגן אז אויב יעדער פיזישע פענאמאנען איז סוביעקט צו חוקי הטבע וואו איז נאך די פלאץ פאר בחירה חופשית.

אין הכי נמי, איך פרעג דאס אפט. וואס איך זאג נאר איז אז קוואנטום רענדאמנעס ראטעוועט אונז נישט פון די קשיא. איך האלט טאקע נישט אז ס'מאכט די קשיא שטערקער (אדער שוואכער).

איך מיין אז די קושיא איז בעיקר שווער אויף השגחה פרטית. אויף בחירה (וואס איז נאר אויף מענטשן און נאר אין ספעציפישע פעלער) קען מען שטענדיג זאגן אז סייענס האט נאכנישט אויפגעוויזן אז אלע באשלוסן פון א מענטש זענען תלוי אין דעטערמיניסטישע געזעצן.

קול דודי האט געשריבן:

גראדעמעכעלע האט געשריבן:[tag]קול דודי[/tag] אפשר ביסטו מער מרחיב פארוואס דו האלטסט אז קוואנטום פיזיקס איז א סתירה צו בחירה חופשי, ווי איך פארשטיי גיבט די רענדאמנעס פלאץ פאר בחירה צו ארבעטן, ניין?

בקיצור נמרץ:
קוואנטום רענדאמנעס האט א קאנטראקט מיט די יוניווערס (אזוי ציזאגן) אויף פראבעביליטיס. נעם א פשוטע קוואנטום פארטיקל וואס קען זיין אדער ספין ארויף אדער ספין אראפ מיט 50% פראבעיליטי. רוף אן ארויף "גיט" און אראפ "שלעכט". יעצט, אמת אז די קענסט נישט פאראויס זאגן אויב די פרטיקל גייט אויסקומען גיט אדער שלעכט ווען מ'גייט עס מעסטן. אבער וואס מ'ווייסט זעכער איז אז ס'דא פונקט א 50% פראבעביליטי אויף ביידע.

יעצט לאמיר זאגן אז ס'דא א בחירה חופשית אויף גיט. מיינט דאס אז אויב די פארטיקל איז גיט האט עס לאמיר זאגן א 60% טשאנס אויף ספין ארויף, יא? אבער אויב זאל דאס זיין אזוי וועט די גאנצע יוניווערס צופאלן אדער עקספלוידן. זאכן וועלן ווערן מאגנעטיק אדער ראדיואקטיוו פוצלינג אן א ווארענונג און פיזיקס וועט צופאלן.

מער בקיצור: כאטשיג קוואנטום ארבעט טאקע אויף רענדאם טשענס, איז אבער די פראבעביליטי פון אלע מעגליכקייטן פונקטליך פאראויסגעזאגט (נישט אייביג 50%). אויב סזאל איינער האבן די מעגליכקייט צו טוישן די טשאנס מיט א כל שהוא ציפאלט באלד אלעס. געקוקט דערויף מיט א ווייטערן בליק: אויב ביזטו נעכטן געווען גוט מיזטו היינט זיין שלעכט. אויב ביזטו גוט מיז דיין ברידער זיין שלעכט. גוט אין שלעכט (ליין: ספין ארויף אין ספין אראפ) מיזן אייביג זיין 50-50 (אדער וואס פארא נאמבער שטימט פאר דעם סיסטעם), און מקען דאס נישט טוישן.

קיינער זאגט נישט אז דער מענטש, מיט זיין בחירה, איז א קוואנטום פארטיקל און מיז האבן די זעלבע געזעצען
אויב דיין שכן איז בוחר צו טון שלעכט און דו אויך, מיז נאך נישט די וועלט צופאלען

פאקט איז קיין איין קוואנטום פארטיקל איז נישט מחייב זיין שכן וואו אזוי ער זאל בוחר זיין חאטש בכללות איז דא א באלאנס.
א יעדע פארטיקל קען בוחר זיין פאר זיך גאט וועט שוין זען דעצו אז די בעלענס זאל בלייבן.
אויב האט אבער איינער געמיינט אז א יעדער יחיד איז זיין ביהעווער דיטערמענט, קימט קוואנטעם פיזיקס און ציווארפט דאס, ביג-טיים

נאכן ליינען דיין תגיבה "קוואנטום רענדאמנעס האט א קאנטראקט מיט די יוניווערס" האב איך באקימען א נייער דערהער און ר' צדוק'ס מהלך אין בחירה חפשית
"אם יהיו חטאיכם כשנים הללו הסדורות ובאות מששת ימי בראשית ועד עכשיו כשלג ילבינו"
שכח פאר דעם.

הקטן, איך זע דו רעדסט מיט אזא זאפטיגע בקיאות איבער אזעלכע פארפלאנטערטע נושאים. פון צווישן די אלע טעקסט ביכער אויף פיזיקס און קוואנטום מעכאניקס וואס דו האסט דורכגעליינט, אפשר וואלסטו מיר געקענט מציע זיין עטליכע פון די בעסטע, איך זאל אויך האבן עפעס א הבנה אין דעם ענין?

יאיר האט געשריבן:אויף בחירה (וואס איז נאר אויף מענטשן און נאר אין ספעציפישע פעלער) קען מען שטענדיג זאגן אז סייענס האט נאכנישט אויפגעוויזן אז אלע באשלוסן פון א מענטש זענען תלוי אין דעטערמיניסטישע געזעצן.

א מענטש איז געמאכט פון פיזישע חומר, אריינגערעכנט די עלעקטריקל אימפאלסעס אונ׳ם מח וואס מיר רופן אן ״טראכטן״. מיר פארשטייען אלע כוחות (forces) וואס ארבעטן אויף פיזישע חומר און אלע געזעצן וואס רעדן פון די כוחות זענען דעטערמיניסטיש. אויב איז דא אן אנדערע כוח וואס קען האבן א השפעה, א גורם, (interact) אויף חומר איז דאס דאך בע״כ א פיזישע כח ביי דעפינישן. וואלט מען דאך דאס געדארפט באמערקן אדער מעסטן ערגעץ דארך א force field אדער וואס, פונקט ווי מיר קענען מעסטן די אנדערע פיר פונדעמענטאלע כוחות, נישט אזוי? אנדערש מוז מען זאגן אז דער מח איז א ספעציעלע מין חומר אנדערש פון אלע אנדערע פיזישן חומר, אבער מיר ווייסן דאך אז ס׳נישט אזוי.

ממ״נ, קען דער מיסטעריעזע כח אינטערעקטן מיט פיזישע פארטיקלס? וואלט דאך פיזיקס געוויסט דערפון. אדרבה, לאמיר עס מעסטן און פארשטיין. א פופטע פונדעמענטאלע force! אויב קען עס נישט אינטערעקטן (און ממילא קען מען עס נישט מעסטן), קען דאך דער כח נישט האבן אן השפעה אויף א קרוץ מחומר. (און די קשיא בלייבט די זעלבע אויב מען רופט אן די מיסטעריעזע כח ״נשמה״ אדער סיי וואס, פארשטייט זיך. ממ״נ, אינטערעקט די כח מיט פיזישע חומר, אדער נישט.)

קול דודי האט געשריבן:א מענטש איז געמאכט פון פיזישע חומר, אריינגערעכנט די עלעקטריקל אימפאלסעס אונ׳ם מח וואס מיר רופן אן ״טראכטן״.

דו שאלה איז, איז "טראכטן" די תוצאה פין עלעקטריקל אימפאלסעס אדער די עלעקטריקל אימפאלסעס א תוצאה פין טראכטן
אנדערע זאגן אז "טראכטן" = "עלעקטריקל אימפאלסעס"

באופן כללי איז סעקייעטרי אויף די ערשטע זייט און מאדערן סעקאלעדזי קימט מער און מער אריבער צום צווייטע זייט
עוועלאשנערי בייאלעדשיסטס דו 3טע