קאווע שטיבל

דברה תורה כלשון בני אדם. מען קען זייער גרינג זאגן אז די תורה האט אראפ געמאלן בריאת העולם לויט דעם דעמאלסדיגן מענטשליכער פארשטאנד בימי דור המדבר. בימים ההם האבן מענטשן באטראכט די בריאה אזוי ווי די אויג זעהט עס. זיי האבן געגלויבט אז דער בלויער הימל איז א ריזיגער ים, און אז דער לבנה איז די צווייט גרעסטער אביעקט אין הימל און די שטערן זענען פיצעלע לאמפן, זיי אלע פארמאגן א לעבן'ס גייסט און באדינען דעם לעבעדיגן לבנה.

וויבאלד עס איז געווען נהוג בבבל הקדומה צו באשטימען דעם מארק טאג איינמאל אין זיבן טעג, איז דער אנגענומער ארבעטז פעריאד געווען זעקס טעג מיט איין טאג רוה, האט דעריבער די תורה אילוסטרירט דעם וועלט באשאף כאילו עס וואלט געמאכט געווארן אין א מענטשליכער ארבעטס וואך, כדי דער מענטש זאל זיך מצייר זיין און געדענקען אז דער אויבישטער האט באשאפן די וועלט.

נו נו דאס איז דאך דער ענין פונעם אור הגנוז.

@שמערל בהכרח מוז מען צוקומען, אן אריין גיין אין די טעכנישע דעטאלן אין די סייז און ווער עס גייט ארום וועם, אז סוף כל סוף איז די תכלית הבריאה אונזער פיצעלע פלאנעטעלע, און דערפאר איז די גאנצע תורה (נישט נאר דער פסוק. וויאזוי פארשטייסטו בכלל דער ענין פון שמים ווס. ארץ? אפילו דער חלק איז מבואר דורכאויסן תנ"ך אז דער שמים איז אומצאליגע מאל גרעסער פונעם ארץ, דאך באציט זיך אייביג דער פסוק צום ארץ ווי א 50 פראצענט פונעם בריאה. און באמת איז דאך ארץ סה"כ א קליינטשיגע פלאנעט אינעם ריזיגן חלל) איז בהכרח געשריבן אויף אזא וועג.

צי ווייל דאס איז דער תכלית הבריאה, אדער עס איז אויסגעשטעלט פאר מענטשן פון יענע צייטן מיט זייער פערספעקטיוו. (שטעל דיר פאר משה רבינו קומט עדיוקעיטן א גרופע קוים באפרייטע קנעכט, און ער גיט זיי א תורה באזירט אויפן סייענטיפישן מציאות - וואס 'אונז' ווייס מיר היינט, ס'איז נאך ווייט נישט ענדגילטיג און אבסאלוט. כדרכו של סייענס - דער עולם וואלט דאך געלאכט פון אזא וואנזיניגע איידיע און ניטאמאל געקוקט אויף זיין זייט. מ'רעדט דאך פון א תקופה וואס אלע -פאר אונז - פשוט'ע יסודות אין סייענס האבן זיי נאכנישט געהאט. כידוע שטייט אפילו נישט עוה"ב דערמאנט אין די תורה מה"ט, ווייל די תורה איז געגעבן געווארן דאון טו ערטה, לויטן מציאות, לא בשמים היא ולא מעבר לים, נאר קרוב אליך הדבר מאוד. אז די תורה וויל צוזאגן גוטע זאכן זאגט זי עס אויף די וועלט, מיט אונזערע השגות, ונתתי גשמיכם בעתם, און די זעלבע זאך מיט עונשים. עכ"פ מיט א 'ערדישן' בליק קוקט עס אזוי אויס, המאור הגדול ואת הכוכבים).

וואו ווערט דערמאנט אין תנ"ך אז די הימל איז גרעסער פון די ערד?

אפשר אויב וואלט געבליבן די מאורות הגדולים וואלט טאקע לבנה נישט געווען אין ארביט ארום די וועלט נאר אויך ארום זון אדער וואלט עס געשטאנען אליינס, אזויווי די זון, און דורך חשבונות וואלטן זיך די וועלט און לבנה צוזאמגעטראפן,
@שמערל, ווי איך געדענק איז יא אנגענימען אז אלעס קומט פון סטאר דאסט, דאס הייסט אז אויף א געוויסע וועג וויאזוי א שטערן פאלט צוזאם גיבט עס ארויס מאטריאל צו פארמירן פלענעטס,

ועיין בספרו המהופך של זמיר כהן, ווי ער איז מגלה ווי חז''ל האבן געוויסט זאכן וואס נאס"א הייבט ערשט יעצט אן צו פארשטיין וועגן די לבנה,



Sent from my SGH-T599N using Tapatalk

גראדעמעכעלע האט געשריבן:אפשר אויב וואלט געבליבן די מאורות הגדולים וואלט טאקע לבנה נישט געווען אין ארביט ארום די וועלט נאר אויך ארום זון אדער וואלט עס געשטאנען אליינס, אזויווי די זון, און דורך חשבונות וואלטן זיך די וועלט און לבנה צוזאמגעטראפן,

כ'האף אז כאטש איר פארשטייט וואס איר רעדט, ווייל איך האב נישט.

לגבי סטאר דאסט, ס'נישט אזוי פשוט, ווען א שטערן צופאלט, קען עס זיך שפעטער ריפארמירן צו ווערן נאכאמאל א שטערן. די שריים ברוכווארג וואס זענען געבליבן ארביטן ארום דעם נייעם שטערן, קענען ווערן פלאנעטן. אבער עס איז נישט אויס געהאלטן צו זאגן אז א שטערן ווערט א פלאנעט, פונקט ווי עס איז נישט אויס געהאלטן צו זאגן אז א שטערן ווערט א מענטש - הגם טעקניקל איז עס אמת.

לגבי זמיר כהן, העמער ווארטן אז [tag]אבטולמוס[/tag] זאל ארויס פון די כלים, און אים אויך צושמירן...

איז נישטא אזא זאך אז א סופער נאובע זאל אינגאנצן בטל ווערן און די ברוכווארג זאלן לאנדן און נתבטל ווערן צו פארשידענע אנדערע שטערן?

גראדעמעכעלע האט געשריבן:אפשר אויב וואלט געבליבן די מאורות הגדולים וואלט טאקע לבנה נישט געווען אין ארביט ארום די וועלט נאר אויך ארום זון אדער וואלט עס געשטאנען אליינס, אזויווי די זון, און דורך חשבונות וואלטן זיך די וועלט און לבנה צוזאמגעטראפן,
@שמערל, ווי איך געדענק איז יא אנגענימען אז אלעס קומט פון סטאר דאסט, דאס הייסט אז אויף א געוויסע וועג וויאזוי א שטערן פאלט צוזאם גיבט עס ארויס מאטריאל צו פארמירן פלענעטס,

ועיין בספרו המהופך של זמיר כהן, ווי ער איז מגלה ווי חז''ל האבן געוויסט זאכן וואס נאס"א הייבט ערשט יעצט אן צו פארשטיין וועגן די לבנה,


Sent from my SGH-T599N using Tapatalk

דהיינו?וואס נעמט נאסא פון חז״ל??? לאמיר דיך פרעגן וואס איז פשט אין די מאמרי חז״ל?

1)אמר שמואל נהירין לי שבילי דשמיא כשבילי נהרדעא (ברכות נח ע”ב)
2) אמר לוי מהארץ ועד לרקיע מהלך ה' מאות שנה ומרקיע לרקיע מהלך ת"ק שנה ועביו של רקיע ת"ק שנה וכן לכל רקיע ורקיע (ירושלמי ברכות ט,א:)
3) חכמי ישראל אומרים, ביום חמה מהלכת למטה מן הרקיע ובלילה למעלה מן הרקיע. וחכמי אומות העולם אומרים, ביום חמה מהלכת למטה מן הרקיע ובלילה למטה מן הקרקע (פסחים עב)

האלטס אז קארל סעיגאן און סטיווען האוקינגס האבן געוואוסט פון די מאמרי חז״ל???

אויף דיין ערשטער מאמר חז"ל זעה איך נישט וואס עס איז דא וואס זיך צו דינגען. שמואל זאגט אז ער קען די חכמת מהלכי הכוכבים, וואס איז היינט דער פראבלעם דערמיט?

אויף דיין צווייטער מאמר חז"ל איבער די ווייטקייט און דיקקייט פון די הימלען איז לאו דוקא א קשיה. מען קען זאגן אז זיבן הימלען מיינען די זיבן גלגלים פון אונזער סאלאר סיסטעם, און עובי הרקיע מיינט פון איין גלגל צום אנדערן, און די מספר השנים רעכנט זיך לויט די מושגים פון דרך הליכה בחלל השמים מיט א ספעיס שאטל וואס דערמיט נעמט טאקע טויזנטער יארן דורך צו שניידן דעם גאנצן סאלאר סיסטעם.
אדער קען מען זאגן אז מהלך ת"ק ועוד רעכנט זיך לויט לייט ספיד.

אויף דיין דריטער מאמר חז"ל איז אויך נישט קיין קשיה, אדרבא, מען זעהט דערפון אז חז"ל האבן שוין געוויסט אז דער הימל נעמט ארום די וועלט, וואס אפילו די חכמי היונים וואס האבן אנגענומען אז די וועלט איז רונדיג האבן אבער נאך נישט געוויסט אז דער הימל נעמט ארום די וועלט פון אלע זייטן.
וואס זאגן די חכמי ישראל? אז דער זין איז בייטאג אונטער הימל, און ביינאכט העכערן הימל. הפלא ופלא, גענוי ווי אונז ווייסן היינט, אז ביינאכט איז די זין כלפי וואו מיר שטייען, אונטער די וועלט און העכער דעם הימל אונטער די וועלט. און דאכט זיך אז די חכמים האבן מודה געווען צו דימחכמי האמות אז דער זין גייט ביינאכט אונטער די ערד, טאקע דערפאר ווייל עס איז נישט קיין סתירה.

יישר כוח מושב פארן אזוי הערליך פארענטפערן די מאמרי חז"ל מען זעהט טאקע באשיינפערליך ווי זיי האבן טאקע ממש אלעס געוואוסט, ספיד אוו לייט, סאלאר סיסטעם וכו'.
עס וואונדערט מיר נאר אביסל פארוואס האבן די היינטיגע סייענטיסן געמיזט פארדרייען אלעס, חז"ל האבן דאך אלעס אזוי שיין מסביר געווען, מיט אזעלכע קלארע דעפיניציעס, קומען זיי די סייענטיסן און געבן פאר די אלע זאכן אזעלכע קאמפליצירטע נאמען. זיי האלטן דאך פונקט ווי חז"ל נו לאז די אלטע, פארוואס פארדרייען זיי סתם א קאפ?

ווי אויך איז מיר ממש א פלא אז אויב חז"ל גאר זענען די וואס האבן געהאלטן אז די ערד איז רינדעכיג, פארוואס האבן זיי אליין צוריקגעצויגן צו די שיטה פון די פרימיטיווע חכמי אומות העולם אז די ערד איז פלאך, און ביינאכט פארט די זון אונטער די ערד אנווארעמען די וואסער... דעס איז ממש הפלא ופלא! שוין יא געוואוסט דעם אמת און זיי האבן זיך געלאזט פארדרייען פון די גוים נעבעך.

moshav zekeinim האט געשריבן:אויף דיין ערשטער מאמר חז"ל זעה איך נישט וואס עס איז דא וואס זיך צו דינגען. שמואל זאגט אז ער קען די חכמת מהלכי הכוכבים, וואס איז היינט דער פראבלעם דערמיט?

אויף דיין צווייטער מאמר חז"ל איבער די ווייטקייט און דיקקייט פון די הימלען איז לאו דוקא א קשיה. מען קען זאגן אז זיבן הימלען מיינען די זיבן גלגלים פון אונזער סאלאר סיסטעם, און עובי הרקיע מיינט פון איין גלגל צום אנדערן, און די מספר השנים רעכנט זיך לויט די מושגים פון דרך הליכה בחלל השמים מיט א ספעיס שאטל וואס דערמיט נעמט טאקע טויזנטער יארן דורך צו שניידן דעם גאנצן סאלאר סיסטעם.
אדער קען מען זאגן אז מהלך ת"ק ועוד רעכנט זיך לויט לייט ספיד.

אויף דיין דריטער מאמר חז"ל איז אויך נישט קיין קשיה, אדרבא, מען זעהט דערפון אז חז"ל האבן שוין געוויסט אז דער הימל נעמט ארום די וועלט, וואס אפילו די חכמי היונים וואס האבן אנגענומען אז די וועלט איז רונדיג האבן אבער נאך נישט געוויסט אז דער הימל נעמט ארום די וועלט פון אלע זייטן.
וואס זאגן די חכמי ישראל? אז דער זין איז בייטאג אונטער הימל, און ביינאכט העכערן הימל. הפלא ופלא, גענוי ווי אונז ווייסן היינט, אז ביינאכט איז די זין כלפי וואו מיר שטייען, אונטער די וועלט און העכער דעם הימל אונטער די וועלט. און דאכט זיך אז די חכמים האבן מודה געווען צו דימחכמי האמות אז דער זין גייט ביינאכט אונטער די ערד, טאקע דערפאר ווייל עס איז נישט קיין סתירה.

איך גיי מיך יעצט נישט טעהנן וועגן דעם, איך האב נישט קיין נערווען צו טייפּן אזוי פיל, און סאיז שוין אסאך באשריבן וועגן דעם, יעדע פון די מאמרי חז״ל וואס איך האב אראפגעברענגט פרעגט אפּ די מציאות פון astrophysics and cosmology , אזש אז דער רמב״ם איז געקומען צו די מסקנא אז די חלק הסייענס פון חז״ל איז נישט תורה מסיני נאר אז זיי האבן פשוט נאכגעזאגט פון גריכישע פילאסעפארס פון יענע צייט און אויב די גריכישע פילאספערס האבן געמאכט א טעות האבן די חז״ל אויך געמאכט דעם זעלבן טעות, אינטערסאנט אז דער רמב״ם האט עס נישט געקענט פארענטפערן און דו יא,

פאר מעהר וועגן ר׳ שמואל פון נהרדעא דריקט דא
http://freemorgen.com/blog/%D7%A7%D7%95 ... A1-%D7%95/

moshav zekeinim האט געשריבן:אויף דיין ערשטער מאמר חז"ל זעה איך נישט וואס עס איז דא וואס זיך צו דינגען. שמואל זאגט אז ער קען די חכמת מהלכי הכוכבים, וואס איז היינט דער פראבלעם דערמיט?

אויף דיין צווייטער מאמר חז"ל איבער די ווייטקייט און דיקקייט פון די הימלען איז לאו דוקא א קשיה. מען קען זאגן אז זיבן הימלען מיינען די זיבן גלגלים פון אונזער סאלאר סיסטעם, און עובי הרקיע מיינט פון איין גלגל צום אנדערן, און די מספר השנים רעכנט זיך לויט די מושגים פון דרך הליכה בחלל השמים מיט א ספעיס שאטל וואס דערמיט נעמט טאקע טויזנטער יארן דורך צו שניידן דעם גאנצן סאלאר סיסטעם.
אדער קען מען זאגן אז מהלך ת"ק ועוד רעכנט זיך לויט לייט ספיד.

אויף דיין דריטער מאמר חז"ל איז אויך נישט קיין קשיה, אדרבא, מען זעהט דערפון אז חז"ל האבן שוין געוויסט אז דער הימל נעמט ארום די וועלט, וואס אפילו די חכמי היונים וואס האבן אנגענומען אז די וועלט איז רונדיג האבן אבער נאך נישט געוויסט אז דער הימל נעמט ארום די וועלט פון אלע זייטן.
וואס זאגן די חכמי ישראל? אז דער זין איז בייטאג אונטער הימל, און ביינאכט העכערן הימל. הפלא ופלא, גענוי ווי אונז ווייסן היינט, אז ביינאכט איז די זין כלפי וואו מיר שטייען, אונטער די וועלט און העכער דעם הימל אונטער די וועלט. און דאכט זיך אז די חכמים האבן מודה געווען צו דימחכמי האמות אז דער זין גייט ביינאכט אונטער די ערד, טאקע דערפאר ווייל עס איז נישט קיין סתירה.

אידיש:
http://freemorgen.com/blog/%D7%A7%D7%95 ... A1-%D7%93/
עברית/לשה״ק
http://www.daatemet.org.il/articles/art ... ticle_id=4

שמערל האט געשריבן:
ווי אויך איז מיר ממש א פלא אז אויב חז"ל גאר זענען די וואס האבן געהאלטן אז די ערד איז רינדעכיג, פארוואס האבן זיי אליין צוריקגעצויגן צו די שיטה פון די פרימיטיווע חכמי אומות העולם אז די ערד איז פלאך, און ביינאכט פארט די זון אונטער די ערד אנווארעמען די וואסער... דעס איז ממש הפלא ופלא! שוין יא געוואוסט דעם אמת און זיי האבן זיך געלאזט פארדרייען פון די גוים נעבעך.

פארוואס ביסטו מגיב איידער דו קוקסט וואס איך שרייב, איך האב געשריבן אז חז"ל האבן געוואוסט אז די הימל נעמט ארום די וועלט און נישט בלויז אז די וועלט איז רונדיג. און איך האב דערמאנט אז חז"ל האבן מודה געוטען צו די גוי'אישער שיטא ווייל ביידע שיטות זענען אמת בבת אחת.

אבער למען האמת, דאס איז נאר לחידודי בעלמי, עס איז קיין ספק נישט אז חז"ל זענען אין די ענינים נישט געווען מער באהאוונט ווי די חכמי התכינה היונים והכשדים בימיהם. און די אלע וואס פראבירן צו מאכן דעם בילד כאילו די חז"ל האבן אלעס געוואוסט מאכן נאר ערגער פאר אידישקייט1

@מושב, לאמיר לערנען א שטיקל גמרא וועגן ר׳ שמואל פון נהרדעא:
ברכות נח: (ש"ס ווילנא); ז"ל

על הזיקין: מאי זיקין אמר שמואל כוכבא דשביט ואמר שמואל נהירין לי שבילי דשמיא כשבילי דנהרדעא לבר מכוכבא דשביט דלא ידענא מאי ניהו וגמירי דלא עבר כסלא ואי עבר כסלא חרב עלמא והא קא חזינן דעבר זיויה הוא דעבר ומתחזי כדעבר איהו רב הונא ברי' דרב יהושע אמר וילון הוא דמקרע דמגלגל ומחזי נהורא דרקיעא רב אשי אמר כוכבא הוא דעקר מהאי גיסא דכסלא וחזי ליה חבריה מהך גיסא ומיבעית ומחזי כמאן דעבר. עכ"ל

What are zikin? Samuel said: A comet. Samuel also said: I am as familiar with the paths of heaven as with the streets of Nehardea, with the exception of the comet, about which I am ignorant. There is a tradition that it never passes through the constellation of Orion, for if it did, the world would be destroyed. But we have seen it pass through? – Its brightness passed through, which made it appear as if it passed through itself. R. Huna the son of R. Joshua said: Wilon was torn asunder and rolled up, showing the brightness of Rakia. R. Ashi said: A star was removed from one side of Orion and a companion star appeared on the other side, and people were bewildered and thought the star had crossed over. [translation by Maurice Simon in The Babylonian Talmud, Rabbi Dr. I. Epstein, ed., Seder Zera`im Vol. I (Berakhot), London: Soncino, 1958]

http://torahandscience.blogspot.com/200 ... t-58b.html

און אז מ׳לערנט שוין יא לאמיר לערנען נאך איין שטיקל גמרא און מיט דעם וועל איך מסיים זיין (ר׳ מאטעלע וועט הנאה האבן ווען איך וועל אים געבן די שעות צעטיל די חודש )

עירובין נו. (ש"ס ווילנא); ז"ל

רבי יוסי אומר אם אינו יודע לרבעה בריבוע של עולם מרבעה כמין התקופה כיצד חמה יוצאה ביום ארוך ושוקעת ביום ארוך זה הוא פני צפון חמה יוצאה ביום קצר ושוקעת ביום קצר זה הוא פני דרום תקופת ניסן ותקופת תשרי חמה יוצאה בחצי מזרח ושוקעת בחצי מערב שנאמר הולך אל דרום וסובב אל צפון הולך אל דרום ביום וסובב אל צפון בלילה סובב סובב הולך הרוח אלו פני מזרח ופני מערב פעמים מהלכתן ופעמים מסבבתן אמר רב משרשיא ליתנהו להני כללי דתניא לא יצאה חמה מעולם מקרן מזרחית צפונית ושקעה בקרן מערבית צפונית ולא יצאה חמה מקרן מזרחית דרומית ושקעה בקרן מערבית דרומית. עכ"ל

R. Jose said: If one does not know how to square a town so as to make it correspond with the directions of the world, one may square it in accordance with the circuit of the sun. How? – The direction in which on a long day the sun rises and sets is the northern direction. The direction in which on a short day the sun rises and sets is the southern direction. At the vernal and autumnal equinoxes the sun rises in the middle point of the East and sets in the middle point of the West, as it is said in Scripture, It goeth along the south, and turneth about the north: 'It goeth along the south' during the day 'and turneth about the north' during the night. The wind turneth, turneth about and moveth refers to the eastern horizon and the western horizon along which the sun sometimes moves and sometimes turns about.

R. Mesharsheya stated: These rules should be disregarded for it was taught: The sun has never exactly risen in the North East and set in the North West, nor has it ever risen precisely in the South East and set in the South West. [translation by Rev. Dr. Israel W. Slotki in The Babylonian Talmud, Rabbi Dr. I. Epstein, ed., Seder Mo'ed Vol. III (`Erubin), London: Soncino, 1938]

http://torahandscience.blogspot.com/200 ... n-56a.html

ויעש — נקראו השנים הגדולים כנגד הכוכבים. וכן נקראו שלשה בני ישי "הגדולים" כנגד האחרים, ואליאב היה הבכור גדול מכולם, ולא זה גדול מזה. יש לו סוד, ממשלת השמש ביום. ולא בלילה, כי אין לה אור. גם ללבנה וכוכבים לא יראה אורם ביום. ואם ישאל שואל: הלא אמרו חכמי הספירות, שכוכב צדק וכל הכוכבים, חוץ מכוכב ונוגה, גדולים מהלבנה, ואיך כתוב הגדולים? התשובה: אין פירוש הגדולים על מדתם בגופם, רק על אורם; ואור הלבנה כפלי כפלים, בעבור היותה קרובה מהארץ.

פון וואו??

אבן עזרא אויפן פלאץ. פון אנדערע ראשונים איז משמע אז זיי לערנען אויך אזוי פשט.
רש"י הקדוש כדרכו גייט מיטן דרש.