קאווע שטיבל

אינטערעסאנט, איך האב געליינט די וואך אין א סאטמארער גליון אז דער דברי יואל פלעגט פארציילן, אז זיין זיידע דער ישמח משה (אדער יטב לב) האט ערקלערט פארוואס ער גייט מיט אזא געשטרייפטע בעקיטשע און סאמעט ביי די ארבעל, ווייל ער האט געזען אז אזוי גייען די אראבערס, און זיי די אראבער טיען פונקטליך וואס זייערע עלטערן האבן געטון ארויף ביז אביהם ישמעאל. און ישמעאל האט זיכער געטראגן וואס זיין טאטע (אברהם) האט געטראגן.

וזה פלא.

געוואלדיג האט געשריבן:גמ' מגילה כג.

ביו"ט מאחרין לבוא, רש"י: משום שצריכין לטרוח בסעודת היום

יו"ט הייבט מען אן שפעט צו דאווענענן שחרית, ווייל מען דארף קאכן א סעודה, זאגט אויף דעם דער יעב"ץ.

דאע"פ שאין הכנת הסעודה ממלאכת אנשים [שהאשה אופה ומבשלת, כדאיתא בכתובות נ"ט ע"ב], ואם כן, הרי האנשים אינם טורחין בסעודה, מ"מ, כיון דצריכין האנשים לשמור הבית בעוד נשותיהם עוסקות בצרכי סעודה, וגם צריכות הנשים סיוע מאנשיהן, להכי מאחרין לבוא.

די מענער דארפן וואטשן די קינדער ווען די פרויען טוהען הויז ארבעט און אויך צולייגן א האנט...

און עס איז אזוי וויכטיג אז מען וועט לכבוד דעם דאווענען שפעטער, ומכאן תוכחת מגולה פאר די פרומע חברה אויף די ווייב'ס חשבון,
און אזוי ווערט טאקע גע'פסק'נט אין שו"ע או"ח סי' תקכט.

הג"ה: בְיוֹם טוֹב מְאַחֲרִין לָבֹא לְבֵית הַכְּנֶסֶת

מראה מקום של היעב"ץ ?

דער געוואגטער יונגעל האט געשריבן:אינטערעסאנט, איך האב געליינט די וואך אין א סאטמארער גליון אז דער דברי יואל פלעגט פארציילן, אז זיין זיידע דער ישמח משה (אדער יטב לב) האט ערקלערט פארוואס ער גייט מיט אזא געשטרייפטע בעקיטשע און סאמעט ביי די ארבעל, ווייל ער האט געזען אז אזוי גייען די אראבערס, און זיי די אראבער טיען פונקטליך וואס זייערע עלטערן האבן געטון ארויף ביז אביהם ישמעאל. און ישמעאל האט זיכער געטראגן וואס זיין טאטע (אברהם) האט געטראגן.

וזה פלא.

האב איך א פשוט'ע פירכא. היינט צוטאגס גייען די אראבער נישט מיט קיין סאמעט ארויף ביי די ארבעל. ע"כ איז די סיבה, ווייל די אראבער זענען יא משנה פון וואס זיי האבן געטון אפאר דורות צוריק, נו אויב אזוי אפשר האבן זיי דעמאלס אויך משנה געווען פון זייערע זיידעס בעפאר, און אברהם אבינו איז קיינמאל נישט געגאנגען מיט קיין סאמעט ביים ארבעל?!
תיובתא.

ביליג האט געשריבן:מראה מקום של היעב"ץ ?

גמ' עוז והדר קובץ מפרשים על הדף.

טור או"ח סי' רל"ו הלכות תפילת ערבית

כתב רב נטרונאי מדברי חכמים אין אומרים בערב אלא שתים לפניה ושתים לאחריה וכיון שהלכה כרב דאמר תפלת ערבית רשות תקנו האחרונים שאחר שאמר שומר את עמו ישראל לעד שאומר פסוקים שיש בהם זמירות ושבח ולומר אחריהם ברכה ומפסיק בקדיש כלומר אסתיים תפלה הרוצה לצאת יצא

פארוואס זאגט מען קדיש פאר שמו"ע ביי מעריב, וייל מדינא דגמ' איז די תפלה א רשות לאזט מען וויסן אז מען האט געענדיגט די ברכות קרי"ש וואס איז א חיוב, און ווער עס וויל קען גיין (נישט כהיום ווען עס איז שוין א חיוב).

לויט דעם לשון קומט אויס אז די קדיש גייט נאר ארויף אויף די פסוקים (ברוך ה' לעולם) און נישט אויף ברכות ק"ש, איז פארוואס אין א"י זאגט מען קדיש?

די קדיש גייט ארויף אויף די אלע ברכות נישט אויף די פסוקים עיין בפנים.

דעמאלטס פארוואס דארף מען די פסוקים?

קוק אריין דארט אין טור, אז וועל איך קענען וועל איך דאס באלד מעתיק זיין, עס איז מעין שמונה עשרה.

אל תשליכני לעת זקנה, רש"י: אם זקנתי בחטאים כלומר שחטאתי הרבה.

אז די קאווע זאל זיך נישט נאכאמאל אויסגיסן

ווייטער אין מלכים ב ה.ו.

אן אינטערעסאנטע פשט פונ׳ם רלב״ג.

{ו}וַיָּבֵ֣א הַסֵּ֔פֶר אֶל־מֶ֥לֶךְ יִשְׂרָאֵ֖ל לֵאמֹ֑ר וְעַתָּ֗ה כְּב֨וֹא הַסֵּ֤פֶר הַזֶּה֙ אֵלֶ֔יךָ הִנֵּ֨ה שָׁלַ֤חְתִּי אֵלֶ֙יךָ֙ אֶת־נַעֲמָ֣ן עַבְדִּ֔י וַאֲסַפְתּ֖וֹ מִצָּרַעְתּֽוֹ׃

רלב'ג: ואספתו מצרעתו . ר''ל שתרפאהו מצרעתו ונקרא הרפואה מהצרעת אסיפה כי הצרעת תעשה מהאחד רבים כי מפני תגבורת החום העפושי יחלש מאד החום הטבעי הקושר איברי הבעלי חיים ומשים אותם אחד ולזה תמצא במצורע שכבר יפלו אבריו ולזה אמר בזה המקום ברפואת המצורע וישוב בשרך לך וטהר כי המצורע אין בשרו לו כמו שזכרנו כי אין בו הדבר שקושר בשרו בו

בן אדם האט געשריבן:אז די קאווע זאל זיך נישט נאכאמאל אויסגיסן

לא הבנתי. קענסט אריינקומען קלארער ביטע?

אדנירם האט געשריבן:

דער געוואגטער יונגעל האט געשריבן:אינטערעסאנט, איך האב געליינט די וואך אין א סאטמארער גליון אז דער דברי יואל פלעגט פארציילן, אז זיין זיידע דער ישמח משה (אדער יטב לב) האט ערקלערט פארוואס ער גייט מיט אזא געשטרייפטע בעקיטשע און סאמעט ביי די ארבעל, ווייל ער האט געזען אז אזוי גייען די אראבערס, און זיי די אראבער טיען פונקטליך וואס זייערע עלטערן האבן געטון ארויף ביז אביהם ישמעאל. און ישמעאל האט זיכער געטראגן וואס זיין טאטע (אברהם) האט געטראגן.

וזה פלא.

האב איך א פשוט'ע פירכא. היינט צוטאגס גייען די אראבער נישט מיט קיין סאמעט ארויף ביי די ארבעל. ע"כ איז די סיבה, ווייל די אראבער זענען יא משנה פון וואס זיי האבן געטון אפאר דורות צוריק, נו אויב אזוי אפשר האבן זיי דעמאלס אויך משנה געווען פון זייערע זיידעס בעפאר, און אברהם אבינו איז קיינמאל נישט געגאנגען מיט קיין סאמעט ביים ארבעל?!
תיובתא.

אדנירם: אבער אן אנדערע טראדיציע וואס זיי פאלגן נאך זייער זיידע ישמעאל אבער נישט ח"ו אברהם אבינו איז, ניאוף און רציחה. זיי זענען גרויסע נואפים און רוצחים. כ'האב אמאל געפרעגט איינעם פון זיי אזא קשיא. פארוואס ענקערע ווייבער און מיידלעך (אפילו נישט פארהייראטע) טוט עטץ אן זייער ..."צניעות'דיג"...(אך און וויי פאר אזא צניעות)...און עטץ גייטץ ווי גויים... !

אדנירם: ס'איז מיר בייגעפאלן א תירוץ. היינט צו טאגס איז שוין יא דא ווער ס'גייט מיט סאמעט און איז א פארשטינקענער (אונגערישער) אראבער. משה בער [שרייב נישט קיין אומאיידעלע ווערטער. מנהל] ...

בערל שיסט פולווער...

ווען ער זעט אן אראבער, שפיגלען זיך אפ גלייך סענדער דער דייטש זכותו יגון עלינו, משה בער [שרייב נישט קיין אומאיידעלע ווערטער. מנהל], מנשה פילאפף, און שמואל שלמה טעלער...

אדנירם האט געשריבן:בערל שיסט פולווער...

ווען ער זעט אן אראבער, שפיגלען זיך אפ גלייך סענדער דער דייטש זכותו יגון עלינו, משה בער [שרייב נישט קיין אומאיידעלע ווערטער. מנהל], מנשה פילאפף, און שמואל שלמה טעלער...

אדנירם: ייש"כ. דא איז אין פלאץ איבערצוזאגן א זיס ווערטל וואס כ'האב געהערט בשם א טייערן איד. דער פארשטארבענער, ערשטער פרעמיער פון מדינת ישראל דוד בן גוריון... ווען מ'האט איהם געפרעגט פארוואס ער האט פיינט אראבער, האט ער געענטפערט..."ווייל זיי זעען אויס ווי די תימנ'ער"...

בן אדם האט געשריבן:לויט דעם לשון קומט אויס אז די קדיש גייט נאר ארויף אויף די פסוקים (ברוך ה' לעולם) און נישט אויף ברכות ק"ש, איז פארוואס אין א"י זאגט מען קדיש?

איך וועל אביסל מאריך זיין אין די השתלשלות פון תפילת מעריב, א) קרי"ש און ברכות קרי"ש זענען א חיוב, אבער שמו"ע וואס דאס ווערט אנגערופן תפילה דאס איז מעיקרא דדינא א רשות ב) אין יענע יארן זענען די שוהלן געווען אין די פעלדער אויסער די שטאט און עס איז געווען א פחד צו אהיים גיין שפעט ביינאכט, (במאמר המוסגר: דאס איז די סיבה פון ברכת מגן אבות פרייטאג צו נאכטס, אז דער עולם אין שוהל זאל אויסווארטן אויף די וואס האלטן נאך אינמיטן שמו"ע ווייל זיי זענען געקומען שפעט, אז זיי זאלן נישט בלייבן אליין), עס איז דא א מחלוקת פארוואס מען זאגט ברוך ה' לעולם צו ווייל מען האט מורא צו בלייבן שפעט און שמו"ע נעמט צייט צו דאווענען כדבעי האט מען מתקן געווען ברוך ה' לעולם וואס איז מעין שמו"ע און נעמט נישט אזוי לאנג, אדער זאגט מען דאס וויבאלד די עיקר תפילה האט זיך שוין געענדיגט איז דאס פסוקי שבח צו סוף פון דאווענען אזוי ווי עלינו לשבח היינט, און נאך ברוך ה' לעולם לויט ביידע שיטות האלט מען שוין נאכן דעווענען סיי אויב ברוך ה' לעולם איז מעין שמו"ע און סיי אויב עס איז פסוקי שבח, זאגט מען קדיש צו מודיע זיין אז עכט האט מען שוין געענדיגט דאווענען.

בית יוסף או"ח סי' רסח

וכתב עוד שאע"פ שבספר השלחן כתב שבשבת שאחר יו"ט אין אומרים אותה, יותר יש לסמוך על ספר המנהיג, שכתב בפירוש שאומרים אותה, שהיה מחברו רב גדול יותר ממחבר הספר ההוא וגם מפני הראיות שכתבתי עכ"ל.

א מקור לדרך הפסק פון הרב עובדיה יוסף זצ"ל

איך האב געהערט אז רב עובדיה פלעגט זיך רעכענען מיט רוב, אפילו אויב ציווישען די רוב זענען געווען אשכנזים. (ער פלעגט מאכן 2 הויפענעס פון ספרים, די וואס האבן געפסק'נט איין צד אויף די רעכטע זייט און די מחלקים אויף די לינקע זייט און נאכדעם האט ער געציילט ווער איז די רוב). און דאס האט ער טאקע גענומען פון'ם בית יוסף, ווי מ'זעט אז אויב ס'איז דא רוב קעגן די "בנין" וואס דאס איז רי"ף, רא"ש, רמב"ם, איז ריפט ער דאס אן רוב "מנין", און ס'איז מכריע.

פארגעסן צו צוצייכענען, אז דער וכתב עוד איז דער ריב"ש.

אונז פירן זיך צו שמירן פון די הבדלה וויין אויף די אויגן, דא שטייט עפעס אנדערש.

וזה שמקדש ונותן לציבור משום רפואה ליתן על עיניהם

טור סי' רס"ט

לייגן אויף די אויגן פון די קידוש וויין, און דער ב"י לייגט צו מער

מאחר שהרפואה נעשית מיד בשמיעה וכו'

ער האלט אז עס איז גענוג צו הערן לרפואה,

אבער דער ב"ח איז משלב ביידע

אלא בעל כרחך משום רפואה היו נותנים לכולם לטעום ואח"כ נותנין על עיניהם וקבלה היתה ביד הגאון דסגולת הרפואה היא דוקא בענין זה דתרתי בעינן שטועמין ממנו תחילה ואחר כך ג"כ נותנין על עיניהם

שבת איז זכר למעשה בראשית, אויב אזוי פארוואס זאגט ביי קידוש אויך זכר ליציאת מצרים

ושמעתי ממהר"ם שיש במדרש לפי שבמצרים עבדו בהם ישראל בפרך, ופר"ך בא"ת ב"ש וג"ל שהם מלאכות ארבעים חסר אחת וכשנגאלו ממצרים הזהירם על השבת לשבות מאותם ל"ט מלאכות ע"כל

ב"ח סי' רע"א