קאווע שטיבל

מ'קען נישט ברענגען קיין ראיה פון אן אויסנאם ווי ר' חיים קנייבסקי.
בעיקר הדבר, לכאורה דארף מען ביידער. אז מ'לערנט אויבערפלעכליך, בלייבט מען אן ע"ה, אפילו מ'קען ש"ס אויפ'ן לשון. אז מ'זיצט און קלערט יארען לאנג, בלייבט מען א דרייקאפ. מ'דארף לערנען גרונטליך, נאכגייען די יסודות, ווי אויך אנערקענען די וויכטיגקייט פון גאנץ ש"ס, הן פאר איהר אייגענע חשיבות הן פאר די תועלת פונ'ם איצטיגען סוגיא.
בנוגע א איד וואס איז טרוד אגאנצע טאג און ער האט נאר א שעה צוויי צו לערנען, דאס איז א פראקטישע שאלה. מאנכע קענען זיך נישט האלטען גענוג אין די ראמען צו לערנען טאג טעגליך אן א שעבוד פון דפים. וכן להיפך. אבער עפעס מוז מען נאכגעבען ווען מ'האט נישט קיין צייט.
איך קלער אזוי:
א חלק פון די וויכטיגקייט פון לערנען און האבען א שיעור איז ווייל ווען א מענטש פארנעמט זיין קאפ אגאנצע טאג מיט געלט און מינדערוויכטיגע (עכ"פ כלפי חיי עולם'דיגע זאכען) נושאים, ווערט עס שווער צו געדענקען וואס איז וויכטיג. שפעטער בשעת נסיון, פעלט איהם די כלים זיך אנטקעגען צו שטעלען די יצה"ר. ווען מ'וויילט א שטיק צייט יעדען טאג מיט די קאפ פארנומען מיט רצון ה' וואס וייל ער ית' אין א פאל אז אן אקס בריקעט א קוה, האט ער ביי זיך אריינגעלייגט אין קאפ א דערמאנונג אז זיין טעגליכע באשעפטונגען זענען נישט דער עיקר צו וואס ער לעבט און צילט. דעריבער איז וויכטיג אז מ'זאל אויסנוצען די צייט פון לערנען אין אן אופן אז דער קאפ זאל זיך באמיען דערמיט און אזוי פארדינט מען דער תועלת.
פאר דעם אויך איז וויכטיג אז בחורים זאלען דאס טועם זיין בצעירותם. שפעטער האבען זיי מיט וואס זיך צו דערמאנען אז ביים אויבישטער איז ווייניג אינטרעסאנט רוב זאכען מיט וואס די גאס איז פארנומען און דער עיקר ביי איהם איז צבי וחמיד ורגיג דילעון בלעותא. צו שפירען דער זאך ביי זיך אין געוויסען מוז מען עס פארזוכען, און איינער וואס האט געוויילט א שטיק צייט מיט'ן וויסענשאפט אז אין לו להקב"ה בעולמו אלא ד' אמות של הלכה, ווען זיין לעבען איז ארומגערינגעלט מיט די וויסענשאפט, נישט נאר זיין צייט איז פארנומען מיט לערנען, נאר זיין קאפ און הארץ אויך, אזוי האט ער די יסוד פאר א געטליכע לעבען.
הנלע"ד כתבתי

די לימוד העיון פון די ישיבות איז נישט גרונטליך לאפוקי אויבערפלעכלעך נאר פון אלע רעיד שנאמרו עד היום, ולענ״ד נעמט דאס לערנען תילי תילי לומדות מפרשים וכו׳ וכו׳ אוועק פונ׳ם געשמאק און זיכער פונ׳ם קצב הלימוד, הקיצור מקען לערנען גרונטליך אהן וויסן אלע ר׳ שמעון שקאפ׳ס וואס האבן א שייכות מיט די סוגיא,
ב. סדא לימוד הגמרא און סדא לימוד הסוגיא סאיז צוויי אנדערע סארט עיונים.

אני בעניי בינעך נישט קלאר פארוואס ס'איז דא אזא זאך ווי צוויי סארט לימודים, א שיעור עיון און א שיעור בקיאות, ממה נפשך פארשטייסטו די גמ' גיי ווייטער, און אז נישט, פארוואס האסטו אפגעמאכט צו דאווענען גמ' ווען תהילים does the job

ס'איז דא אז מהלך פון קודם אפלערנען די סוגיות כפשוטן גמ' רש"י (אן תוס') א פאר מאל פשוט זיך צו באקענען מיט די סוגיא און די שיטת התנאים ואמוראים, אלץ א 'הכנה' צו לערנען די סוגיא כדבעי, ס'איז זייער א גוטע איידיע, איך האב עס געהערט פון א דיין דעם זעלבן געדאנק אויף שלחן ערוך, אז קודם זאל מען אפלערנען מחבר מיט רמ"א און האבן א שטיקל אנונג פון וואס מ'גייט דא רעדן און נאכדעם לערנען געהעריג, דאס זעלבע האב איך געליינט ערגעץ אין א אינטערוויו מיט הגאון ר' יהושע כהן שליט"א וואס האט גע'עצה'ט צו לערנען קודם 3 מאל גמ' רש"י אן קיין תוס' אדער ראשונים, און נאכהער זיך זעצן לערנען געהעריג.
אבער דאס איז אלעס נאר א mean נישט א goal, מילא דו ביסט א בעל הבית וואס דו זוכסט צו אוועקגעבן 1-2 שעה א טאג פארן אייבערשטען און לערנען זיין זיסע תורה, און דו האסט נישט די צייט און כח צו אינוועסטירן אין א געהעריגע שיעור, אבער דו ווילסט דאך פילען א סיפוק אין דיין ארבעט און קענען מסכתות אין ש"ס, איז די מהלך זייער ראטזאם, ס'ברענגט א געפיהל צו וואס מ'טוט, און אנדערש ווי אין די צייטן פאר זכרו/תורתך שעשועי, ווי רוב מענטשען האבן 'געהאט א שיעור' און דעטס איט, זיי האבן נישט געמיינט די לערנען און די לערנען האט זיי נישט געמיינט, איז זייט די זכרו/תורתך שעשועי באוועגונג דאז לערנען גענומען געווארן אסאך ערנסטער, מענטשען לעבן דערין טאג און נאכט, און צו דעם פעלט אויס א דרך הלימוד וואס זאל קענען אניאגן אסאך חומר אין א קורצע צייט, אז נישט ווערט די עקסייטמענט אפגעשוואכט.

משא"כ ווען איינער וויל לערנען תורה לשמור ולעשות ולקיים, לאסוקי שמעתתא אליבא דהילכתא (וואס דארף 'לכאורה' צו זיין די פריימערי ציהל מיט'ן לערנען), האט נישט קיין פשט דורכצודאווענען בלעטער גמ' (חוץ אז דו ביסט א ברעסלעווער...)

לגבי די דרך הלימוד בכלליות, האבעך פונקט געזעהן פון סאטמער רבי זצ"ל זיין מיינונג אויף די נושא, (און ס'איז זייער א מסתבר'דיגע מהלך, אפגעזעהן ווער ס'האט דאס געזאגט), אז די גאנצע 'ליטווישע' דרך הלימוד וואס ער רופט 'בויך סברות', איז גאנץ א נייע מהלך וואס איז נתחדש געווארן דורך זייערע מנהיגים 3-4 דורות צוריק אפצושלאגען די השכלה באוועגונג וואס האט צוגערויבט די יוגענט, האט מען איינגעפיהרט אזא דרך הלימוד וואס זאל זיין 'עקסייטינג' און אזוי ארום אפהאלטן בחורים פון ווערן פארכאפט, אבער די דרך הלימוד וואס איז געווען אנגענומען מדורי דורות איז געווען דורכצולערנען די סוגיא מיט אלע ראשונים, און אזוי ציען ווייטער דעם פאדעם ביז מ'קלארט אויס די הלכה, און נישט מחדש זיין נייע סברות שלא נמצאו בדברי הראשונים.

ביי איין מיטונג מיט די הנהלה רוחנית, האט זיך איינער פון די אנוועזענדע אנגערופן אז 'למעשה זעהט מען דאך אז אין זייערע ישיבות לערנט מען געשמאקער', האט דער רבי געזאגט, (איך פאַראַפראַזׂ) 'אוודאי' לערנט מען געשמאקער ס'איז דאך דיין אייגענע בנין וואס דו האסט אויפגעבויעט און ס'ברענגט די זעלבע צפרידנהייט ווי יעדע אנדערע זאך וואס א מענטש בויעט אליינס אויף. ס'שטייט אין חתם סופר (איך געדענק נישט די מקור, אז איינער וויל עס שטארק וועל איך עס מארגן אהערברענגן) אז תורה דארף נישט צו זיין נאטורליך געשמאק.

אין סאטמערע ישיבה האט מען אמאליגע צייטן געלערנט אויף די מהלך 2 בלאט גמ' א וואך, איך ווייס נישט ווער ס'האט אפגעמאכט צו טוישן, אבער יענער האט געמאכט א חורבן, פרעג עני סאטמערע תלמיד א 2 יאר נאכן גראדואירן, אויב ער קען דיר אנצייגן פונקטליך וואס ער האט קונה געווען אין די ימי הבחרות, פון די געדאווענעכץ ביי שיעור פשוט און די קובצים דיקער מעשרה טפחים איז ער געבליבן מיט ג-א-ר-נ-י-ש-ט! שטעל אפ א האלאקאוסט איבערלעבער וואס האט נאך געלערנט אין א נארמאלע ישיבה בעפאר די קריג, וועט ער דיר קענען זאגן וויפיל מסכתות ער האט דורכגלערנט אין ישיבה (אזא בילד האב איך באקומען פון די פאר וואס איך האב געקענט פערזענליך, קען זיין ס'איז לאו על הכלל כולו יצא).

געוויסע זאכען בין איך מסכים צו דיר, וכמו"ש אינ'ם סוכות אויסגאבע.
די ליטווישע האבען נישט מחדש געווען דאס לערנען בעיון און פארשטייען סברות. אלע האבען אזוי געלערנט. נאר אז א יונגע בחור זאל זיך באשעפטיגען מיט א פארטיגע סברא איידער קענען די ראשונים און פוסקים גרונטליך איז יא א חידוש. מ'האט אמאל געלערנט די סוגיא און איהר חשבונות גרונטליך, און די סברות זענען געבליבען באופן ספק ביז מ'האט געהאלטען ביי די דברי הפוסקים.
עכ"פ מ'איז פארפארען צו בחורים ווען בעיקר דארף מען רעדען פון בעלעבאטים, כולל יונגעלייט און ערוואקסענע מענטשען. דארט איז יעקב הונדרעט פערצענט גערעכט.

ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן:געוויסע זאכען בין איך מסכים צו דיר, וכמו"ש אינ'ם סוכות אויסגאבע.
די ליטווישע האבען נישט מחדש געווען דאס לערנען בעיון און פארשטייען סברות. אלע האבען אזוי געלערנט. נאר אז א יונגע בחור זאל זיך באשעפטיגען מיט א פארטיגע סברא איידער קענען די ראשונים און פוסקים גרונטליך איז יא א חידוש. מ'האט אמאל געלערנט די סוגיא און איהר חשבונות גרונטליך, און די סברות זענען געבליבען באופן ספק ביז מ'האט געהאלטען ביי די דברי הפוסקים.
עכ"פ מ'איז פארפארען צו בחורים ווען בעיקר דארף מען רעדען פון בעלעבאטים, כולל יונגעלייט און ערוואקסענע מענטשען. דארט איז יעקב הונדרעט פערצענט גערעכט.

אז מ'האט דיך שוין יא דא הרב ליטוואק, קענסטו קאנפוירמען

1) איז טאקע די מהלך נתחדש געווארן צו קאנפראטירן השכלה ?

2)מ'פלעגט אמאל מאכן א אייגענע סברא אין בויען אויף דעם א פסק ? (נישט אז מ'פארשטייט אז 'דאס' זאגט דער רמב"ן, נאר א גענצליך נייע סברא אין די גמ' שלא נמצאו בדברי הראשונים)

1) איך ווייס נישט קיין מקור דערצו. מעשה'לעך פון מענטשען וואס האבען נישט געהאלטען דערפון, יא. אבער ס'איז קלאר אז ר' חיים האט אזוי געהאלטען.
2) ר' חיים וואלאזינער ברענגט מען אזא זאך, אבער איך ווייס נישט אז נאך ר' חיים האט מען עס יא געטוהן. אמאל זעט אויס אז ר' משה טוט עס, אבער אז מ'קען דער סוגיא זעט מען אז ער איז מקצר בתשובותיו. קוק אין דברות. משה וועסטו זען אז ער האט פולע אחריות פאר יעדער זאך און זוכט צו פאר'ענטפערען יעדער דיוק.

קל וחומר האט געשריבן:כ'זעה אז דער עולם גייט אריין אין אלעם חוץ פון די שאלה זעלבסט...

די שאלה איז נישט אויב מ'דארף לערנען אין ליטווישע ישיבות אדער אין חסידישע, כ'האב נאר אראפגעברענגט דעם משל ווייל אמאל איז אזוי געווען באקאנט, די שאלה איז וועלכע דרך הלימוד ברענגט דעם תועלת הרצוי?

די תועלת הרצוי וועט זיין אז א בחור לערנט שטארק בעיון פאר 2-3 יאר און די שפעטער יארן בלעטער וואס דעמאלטס פארשטייט מען שוין אליינס וועליכע קשיות זענען נארישקייטן אין וועלעכע מוז מען זיך אפשטעלן צי דורך טוהן בעיון. אין די נסיון ווייזט אז איינער וואס האט עקספיריענס לערנען בעיון אז א סאך א קלארער בקיאות לערנער וי סתם איינער וואס פארט בלעטער. ואם תקשה אז די גמ' זאגט דליגמר איניש והדר ליסבר (שבת ס"ג ע"א) מיט קען מען יוצא זיין ביז די 14 אדער אין די זייטיגע צייט

דער גמרא איז דא נישט נייטיג. ר' חיים וואלאזינער שרייבט שוין אויף דעם און אסאך ענדליכע גמרות אז ס'רעדט זיך איידער מ'האט אראפגעשריבען די גמרא, וטעמו פשוט

אז מ'וויל ארומשומעס'ן די ישיבות און זייערע דרכים איז נאך דא וואס צו שמועס'ן.
א. טאמער ס'איז טאקע ריכטיג אז די ליטווישע האבען משנה געווען וועגען השכלה, ט'ווער האט געזאגט אז ס'גילט נישט היינט?
ב. די סאטמארער ישיבות, עכ"פ בחיי דער רבי'ן, זענען געווען געפערליך במלא מובן המילה. זיי האבען אלס געמוזט אנקומען צו פרעמדע פאר תלמידי חכמים. ריחמ"פ קומט דאך פון בית מדרש עליון ועוד. דיינים האט מען באקומען פון סקווער. בקיצור די ישיבה האט קיין סאך נישט פראדוצירט אחוץ פוס זעלנער פאר'ן פארטיי. מ'האט צוביסלעך משנה געווען און אוועק געשטעלט א בעסער'ן גייסט, אבער זיי האבען נאך וואס צו לערנען.
ג. א סאטמארער תלמיד איז אמאל אריין צום ישיבה פון סאוטה פאלסבערג אין זומער נאך ר"ח אב. די זענען די לעצטע טעג פון די זמן און סתם אזוי איז דער זומער גאר א שוואכע צייט אין א ישיבה אין די קעטסקיל"ס. ער האט געזען ווי בחורים רעדען אין לערנען צווישען זיך און נישט געקענט קומען צו זיך פון התפעלות. ער האט קיינמאל נישט געזען ווי יונגע בחורים זאלען זיך אזוי אריינטוהן אין א זאך. אוודאי איז נישט אזוי אין יעדער ישיבה וואס לערנט אויף די מהלך, אבער דאס זעט מען און יעדער קען זיך איבערצייגען. דער סאטמארער רבי האט נישט געהאט קיין וועג פון פיהרען א ישיבה וואס זאל אוועקשטעלען א גייסט אז לערנען איז ברום המעלה, און אזוי האט דער לערנען געליטען טאקע. ס'איז קיינמאל נישט געווען קיין שטופ צו ליגען אין לערנען און צו לעבען דערין. זיין פרום, יא, אבער לערנען נישט. ס'איז גאנץ קלאר אז ער האט עס נישט געשעט צו פיל. מ'הערט טאקע אסאך מימרות פון איהם אויף ישיבות וואס ווייזען ווי ווייט ער האט נישט פארשטאנען וואס א ישיבה איז און וואס מ'דארף טוהן מיט בחורים.
ד. דאס וואס מ'דארף געבען בחורים געשמאק אין לערנען איז נאך אזוי וויכטיג היינט ווי אמאל. מ'קען אריינגייען אין סיי וועלכע ישיבה וואס לערנט בעיון, וואס גראבט און זוכט צו דערגייען די עומק הדבר, און מ'וועט זיך איבערצייגען אז די בחורים לעבען אין לערנען. די וואס לייגען זיך אריין אין די זאך נוצען זייער כוחות און טראכטען כסדר פון די סוגיא. אין די ישיבות ווי מ'וויל אנהאלטען דאס אלטע דרך, און ס'איז דא אזעלכע ליטווישע אויך, קען מען זען אפשר התמדה פון אסאך שעות, אבער די קאפ און די נייגער איז נישט אין לערנען. מ'האלט חשבון וויפיל מ'האט געלערנט, מ'לאזט זיך אפשר פארהערען, אבער מ'ליגט נישט דערין. ווען מ'וויל איבערגעבען פאר א בחור וואס מיינט עס א לעבען פון לערנען, האט מען ביזדערווייל נישט געזעהן אז די וואס האלטען זיך צו די אלטע האבען עפעס באוויזען דערמיט.
ה. דער ענין איז נישט בעיון צו בקיאות. דער תכלית פון לערנען איז צו קענען ארויסהאבען די פסק הלכה. פסק הלכה קומט פון לערנען און פארשטייען די גאנצע זאך די סברות מיט די חשבון צוזאמען. די שאלה איז יעצט וויאזוי צוצוקומען צו דער גרונטליכער קענשאפט. דעריבער ווען הרב שך באקלאגט דאס לערנען אזוי שטאט אין ישיבות, דערמאנט ער נישט ווייל מ'דארף אסאך לערנען. ער זאגט ווייל דברי תורה עניים הם במקום אחד וכו', אז פאר דער עיון דארף מען קענען נאך סוגיות. ווייל ער האט אויך געוואוסט אז דער עיקר איז אייביג דער עיון, און דער נידון איז וויאזוי צוצוקעמען דערצו.
ו. דער ליטווישע דרך הלימוד כהיום איז א שטארקע פראבלעם. מ'איז שוין נישט מחנך צו משנתו סדורה לו בפיו, און דער קענד"י וואס מ'גיבט פאר די בחורים איז געווארען דער עיקר און אלס אוועק געשטופט. אפשר דארף מען עס האבען, אבער אלס דארף נישט ווערען נכנע דערצו. צום סוף בלייבט מען אין א מצב אז מ'זאגט שוין א 'ווארט' איידער מ'קען דער רש"י. נישט אז יעדער איז אזוי אבער ס'איז אזוי פארהאנען מענטשען, און דער עתיד ווערט נאר ערגער. מ'דארף א שטארקע שטופ אויף צוריק אז די ישיבות זאלען זיך ווידער קערען צום שרשים לערנען אמת'דיג. אנדעריש ווער ווייסט ווי מ'וועט אלס אנגקומען. דערווייל ווען מ'ווערט עלטער און מ'קומט אן אין לעיקוואוד, הגם מ'לערנט דארט אויך אזוי, אבער מ'האט א דרך ארץ און מ'זעט דער חילוק פון דער וואס קען די סוגיא גרונטליך און זיין חידושים זענען געבויט. באלד וועט מען אנקוקען די מענטשען אזוי ווי די 'פוסקים' וואס קענען אסאך ווערטער אבער פארשטייען גארנישט. עולם הפוך ראיתי.

סאטמער האבען אלס געמוזט אנקומען צו פרעמדע פאר תלמידי חכמים

@ליטוואק דו ביזט שרעקליך מגזם אין סאטמער איז אייביג געווען היבש תלמידי חכמים, הגאון ריח"מ האט מען אויפגענומען אין די ל' יארן וואס דעמאלטס איז ער שוין גארנישט פרעמד געווען אין סאטמער און למעשה איז ער א זעלטענע פערזענליקייט מצד עצמו,

דיינים האט מען באקומען פון סקווירא

די ערשטע מאל איך הער דערפון, וועם מיינט איר? ר"ג בערקאוויטש רז"ל פילאפף רש"ל ווב"ג? לפי ידיעתי זענען דיי תלמידי סאטמער.

בעצם ביסטו גערעכט סאטמער רב האט נישט געהאלטן בשיטה צו מאכן דאס תורה לערנען פאר אן גשמיותדיגע ענדשוימענט נאר מיט א פארצייטישקייט באימה וביראה וכו' ומה אי טעמה האט ער נישט געלאזט בלייבן ביים לערנען נאך די חתונה אפי' בנשק'ליך, צו ער איז גערעכט ווייס איך נישט עכ"פ עס איז געווען מיט א שיטה.

מדמה זיין פאלסבורג ישיבה צו סאטמער ישיבה איז קיין דמיון ווייל פאלסבורג ישיבה איז פאר מצויינים, ופשוט הוא.

איך האב געמיינט דיינים פון חו"מ, נישט מו"צ'ן.
איך האב נישט געזאגט אז לערנען דארף זיין א גשמיות'דיגע הנאה. אבער ס'דארף ארומנעמען דער מענטש אז בשעת'ן לערנען זאל ער נאר זוכען צו וויסען דער אמת'ער פשט. און דאס האט דער סאטמארער רב נישט מצליח געווען אין זיין ישיבה, און מסתבר איז א כח הפועל בנפעל אין דעם.

סאטמער רב׳ס גאנצע הנהגה לענ״ד איז געווען על דרך אז אלס דארף זיין אזוי ווי אמאל, ממילא דארף מען לוחם זיין מיט די ציונים ווי אמאל און מדארף גיין ארבעטן ווי אמאל און מדארף לערנען ווי אמאל וכו׳ וכו׳, והנלע״ד כתבתי.

ווען האט מען גענומען חו"מ דיינים פון סקווירא? וועלכע דיינים???
איך בין נישט אזוי באקאנט וועם סאטמער האט דעמאלטס געהאט פאר חו"מ,
לפי ידיעתי האט די ברך משה ז"ל געפירט חו"מ ד"ת, ר' מענדל זילבער מיין איך איז שוין א דיין איבער 30 יאר.

לגבי די כח הפועל בנפעל וואס דו שרייבסט קען איך דיר נאר זאגן הוי זהיר בגחלתן!!

ירא שמים האט געשריבן:סאטמער רב׳ס גאנצע הנהגה לענ״ד איז געווען על דרך אז אלס דארף זיין אזוי ווי אמאל, ממילא דארף מען לוחם זיין מיט די ציונים ווי אמאל און מדארף גיין ארבעטן ווי אמאל און מדארף לערנען ווי אמאל וכו׳ וכו׳, והנלע״ד כתבתי.

לוחם זיין מיט די ציונים ווי אמאל, וואס???? דעמאלטס איז געווען שעת מלחמה און ער איז גרעסטע לוחם אויף ציונות! הגם אויף דף היומי איז געווען גרעסער לוחמים ווי די בעלזא רב און באבובער רב.

לדעתי שרייבסט דברי הבלים

מזעט אזא קו אין זיין הנהגה, כקען נישט זאגן אז יעדע איינציגע זאך וואס ער האט געטוען איז געווען דאס, אפשר ציונות למשל איז נישט געווען געטריבן דורך דעם.
ווער האט דיר פארציילט אז בעלזער רב און באבובער רב האבן לוחם געווען אויפן דף היומי אפשר פארמישסטו מיטן מונקאטשער?!

אין בעלזא האט מען נישט געלערנט דף היומי פארן קריג, רי"ד מבעלזא האט געהייסן די ראש הלוחמים אויף ציונות פארן קריג נישט סאטמאר רב, נאכן קריג האט ר"א מבעלזא געזאגט אז ס'יז אנדערע צייטן וכו'.

Sent from my LG-LS980 using Tapatalk

ירא שמים האט געשריבן:סאטמער רב׳ס גאנצע הנהגה לענ״ד איז געווען על דרך אז אלס דארף זיין אזוי ווי אמאל, ממילא דארף מען לוחם זיין מיט די ציונים ווי אמאל און מדארף גיין ארבעטן ווי אמאל און מדארף לערנען ווי אמאל וכו׳ וכו׳, והנלע״ד כתבתי.

וואס ער האט געהאלטן אז מען דארף משנה זיין האט ער שוין איינמאל משנה געווען ווי צו מאכן א סקול פאר מיידליך וואס כאטש מען האט שטארק נישט געהאלטן דערפון און גאר געפירט א מלחמה דערקעגן אבער דא האט ער פארשטאנען אז עס איז א דבר טוב האט ער משנה געווען,

ער איז נישט געווען קיין פארריקטע מענטש וואס האט נישט געלעבט מיט די מציאת און אז ער האט נישט געהאט קיין ברירה איז ער נישט געגאנגען קאפ אין וואנט, אבער ווי ער האט געקענט האט ער געהאלטן אז וואס איז אמאל געווען איז קדש קדשים, אזוי קוקט מיר אויס.

נאך א נקודה, ווי באקאנט אז ווי לאנג די רבי איז געווען געזינט איז די ישיבה געפירט געווארן מיט א שטארקייט און עס איז געווען א שטארקע הצלחה סיי מיט תלמידי חכמים יושבי אהל און סיי מיט בעה"ב קובע עתים לתורה עטליכע שעה א טאג וואס א גרויסע טייל דערפון תלמידי חכמים בקי בסוגיות השס ושו"ע,
די חורבן האט זיך אנגעפאנען שנת תשכ"ח וואס ווער עס איז באקאנט האט סאטמער געליטן א ירידה וואס זיי האבן זיך נישט ערהוילט עד היום הזה, ובפרט בנוגע די ישיבה ווער עס האט געפירט די ישיבה האט עפעס געכאפט א ריק און עס האט פאסירט וואס עס האט פאסירט, דאס איז ניטאמאל אויפן שפיץ גאפל דקצרתי מאוד.

א קליין דוגמא די מאמענט באשרייבט יענע וואך 27 ת"ח מפורסמים איז 6 דערפון תלמידי סאטמער!

ירא שמים האט געשריבן:ער איז נישט געווען קיין פארריקטע מענטש וואס האט נישט געלעבט מיט די מציאת און אז ער האט נישט געהאט קיין ברירה איז ער נישט געגאנגען קאפ אין וואנט, אבער ווי ער האט געקענט האט ער געהאלטן אז וואס איז אמאל געווען איז קדש קדשים, אזוי קוקט מיר אויס.

א וודאי האט ער געלעבט אויפן דרך החת"ס אז חדש אסור אבער דארט ווי מען האט געדארפט משנה זיין האט ער משנה געווען, די דרך הלימוד האט ער געהאלטן בשיטה אז די אמאליגע דאס איז די ריכטיגע וועג,
סוי בעסיקלי זעמיר אויף איין בלאט, יא?
און מיט די נעלאגן-ספרדים האט ער דאהי אויך נישט געפירט א מערכה...
און מסתבר אז ער לעבט ווען נאך כהיום וואלט ער גאר ווינציג גערעדט פון די נגע הציונות,
ער וואלט ווען געפירט די מערכה מיט די אינטערנעט און ער וואלט דאס מסדר געווען אויף א געוויסע אויפן

ער האט משנה געווען נאר דארט ווי סגעווען אזוי קלאר אז מקען נישט אנדערש.

נו אזוי טוט א קלוגער באזעצענע מענטש ביי א ספק ווי עס נישט קלאר שב ואל תעשה ווי ענדערש צו גיין פאטשקענען

מעניין לעניין באותו עניין...

ס'יז באקאנט אז סאטמער רב האט זיך אויסגעדריקט אז ער איז די אחצנטע דור וואס האט נישט פוגם געווען.

געהערט אמאל פרשנות אזוי, דאס איז אמאל זיכער אז בעלזא רב זיבעצן דורות האבן נישט פוגם געווען (געווען צדיקים וקדושי עליון) די זעלבע לגבי די בית ישראל, אמרי חיים וכו' די נקודה וואס ער האט געמיינט ארויסצוברענגן איז 'איך יא און דו נישט' והמבין יבין...