קאווע שטיבל

מורינו הרב האט געשריבן:איך זעה אז מענטשן רעדן דא מחוסר ידיעה, אמעראצעס אנגעקליידעט מיט שפיציגע חכמה...

איך מיין אז מ'קען זיך טענה'ן אן צוקומען צו דעגראדירן א צווייטן.

מורינו הרב האט געשריבן:איך וויל דא פרעגן עטליכע קושיות, אבער איך שטעל קלאר אז איך פרעג עס לשבר את האוזן - עס איז דא תירוצים דערויף. איך וויל נאר זען וואס די גרויסע חכמים דא וועלן ענטפערן.

קודם כל האב איך נאר נאכגעברענגט די הוחכה פון כוזרי, זייער מעגליך אז ס'איז דא גוטע פירכות אויף דעם, און תירוצים אויף די פירכות, און פירכות אויף די תירוצים און אזוי ווייטער. אבער דאס איז לכאורה זעכער, אויב ברענגסטו נאך אזא מעשה פון א מעמד שישים ריבוא וואס האבן צוגעזען א זאך וואס ווייזט זיך ארויס נישט אמת, איז די ראי' לכאורה אפגעפרעגט.

chaims האט געשריבן:

ונבנתה העיר האט געשריבן:

נולד מאוחר האט געשריבן:ונבנתה פארוואס איז דאס וואס שטייט און די תורה אז איז געווען א מעמד הר סיני און גאט האט אינדז געגעבן די תורה, א שוואכרע ריאה ווי דאס וואס שטייט און די תורה אז 60000 מענטשען האבן פארציילט פאר זייער קונדער.

ווי געפילטע, איך האב נישט געזאגט אז אין די תורה שטייט אז וכו', נאר איך זאג אז בפועל האבן 600 טויזנט מענטשן אזוי פארציילט, און ווי אויבן געשריבן איז נישט שייך אנצוהייבן א שקר מיט 600 טויזנט מענטשן.

מיר באדערט שוין לאנג א קשיא
לאמיר זאגן אז עס ווערט היינט באוואוסט אז עס איז דא א געוויסע שבט אין אינדיע וואס האבן געהאט א מעמד כעין מתן תורה פאר צוויי יאר צוריק און איך הער עס פערזענליך פון א אינדעיאנער גוי וואס איז דארט געווען בשעת מעשה וועל איך עס לכאורה אננעמען אלטס א דמיון אדער שקר און ערגסטן פאל אדער אלטס ספק און בעסטן פאל
איז פארוואס ווען די מעשה איז געשעהן מיט מיינהע עלטערען פאר 3300 יאר צוריק וואס זענען לכאורה געווען אזוי פרימיטיו ווי די אינדיאנער אדער מער נעם איך אהן אז דאס איז אמת לאמיתו?

לאז אפ רעליגיע פאר א סעקונדע, טאמער הערסטו פון אסאך אינדיאנער, אז ס'איז געווען א בעיס באלל געים אין א סטעדיום מיט 600,000 באטייליגטע ווי די היטער האט געשאסן דעם באל ארויס פונעם באל פארק, קענסט יעדעם פרעגן, וועסטו גלייבן אז ס'איז געשען? אבער טאמער וועט ער זאגן אז די פיטשער האט געפיטשט אן עלעפאנט ארויס פונעם באלל פארק וועסטו זיי זאגן זיי זענען משוגע, אדער זענען זיי געווען אויף דראגס, אדער איז דאס געווען א פיינע אילוזשען, די עולם איז גוט איינגערעדט, אבער למעשה וועסטו גלייבן אז זעקס הונדער טויזענט באטייליגטע אין סטעדיום זענען פיין איינגערעדט, אבער וועסט נישט זאגן אז די גאנצע סטעדיום איז קיינמאל נישט געווען, נאר אז זיי האבן זיך טועה געווען איז וואס ס'איז פארגעקומען דארט.
לענינינו, דא רעדט מען אויב ס'איז געווען א מעמד ביים הר סיני בשישים ריבוא, נישט אויב די קולות ולפידים זענען געווען עכט, אדער געמאכט אביסל פייער קרעקערס, דאס אז די מעמד איז געווען אן אינטערגעשטעלטע זאך איז א עקסטערע שמועס וואס באלאנגט נישט דא.

דעתי הענייה האט געשריבן:יא!!! עס איז דא א אנדיאנער שבט, דא אין אמעריקע, וואס צייגן אהן אויף א פלאץ אין קאליפארניע, ממש אזוי מעשה ווי מתן תורה.
פאר מער, און נאך אין דעם נושא (שוואכע מאמינים, קוקט עס נישט, אבער א מאמין וואס קען הערן אנדערע זאכן, ובפרט נאר ארויסנעמען די פאקטן, איז עס א גוטע קליפ, עס איז 10 חלקים, די מעשה מיין איך זאגט ער אין חלק 3) זעה דא

ער זאגט דאך דארט אז ס'נישט ממש ווי מעמד מתן תורה, ווי די אידן האבן געהערט די ערשטע צווי דיברות פונעם באשעפער אליינס, און דארט איז סך הכל געווען א דרשה פון איינער וואס האט זיך גערופן גאט. (קען זיין איך האב עם נישט פארשטאנען, כ'האב נישט צוגעלייגט צו פיל קאפ.

געפילטע
איך בין נישט אריין אין די שאלה צו עס איז געוועהן אזא מעמד איך האב נאר ארויסגעברענגט אז אויפן צד אז יא פארשטיי איך נישט פארוואס דאס זאל מיר איבערצייגן

chaims האט געשריבן:

ונבנתה העיר האט געשריבן:

נולד מאוחר האט געשריבן:ונבנתה פארוואס איז דאס וואס שטייט און די תורה אז איז געווען א מעמד הר סיני און גאט האט אינדז געגעבן די תורה, א שוואכרע ריאה ווי דאס וואס שטייט און די תורה אז 60000 מענטשען האבן פארציילט פאר זייער קונדער.

ווי געפילטע, איך האב נישט געזאגט אז אין די תורה שטייט אז וכו', נאר איך זאג אז בפועל האבן 600 טויזנט מענטשן אזוי פארציילט, און ווי אויבן געשריבן איז נישט שייך אנצוהייבן א שקר מיט 600 טויזנט מענטשן.

מיר באדערט שוין לאנג א קשיא
לאמיר זאגן אז עס ווערט היינט באוואוסט אז עס איז דא א געוויסע שבט אין אינדיע וואס האבן געהאט א מעמד כעין מתן תורה פאר צוויי יאר צוריק און איך הער עס פערזענליך פון א אינדעיאנער גוי וואס איז דארט געווען בשעת מעשה וועל איך עס לכאורה אננעמען אלטס א דמיון אדער שקר און ערגסטן פאל אדער אלטס ספק און בעסטן פאל

ווען דו הערסט עס פון 600 טויזנט מענטשן וועסטו עס אויך אנעמען אלץ דמיון?

פון אינדיע מן הסתם יא
בקיצור אז היינט זאל געשעהן ניסים וועל איך נישט אננעמען אז איז אזוי ווען איך זעה עס נישט

געפילטע פיש האט געשריבן:ער זאגט דאך דארט אז ס'נישט ממש ווי מעמד מתן תורה, ווי די אידן האבן געהערט די ערשטע צווי דיברות פונעם באשעפער אליינס, און דארט איז סך הכל געווען א דרשה פון איינער וואס האט זיך גערופן גאט. (קען זיין איך האב עם נישט פארשטאנען, כ'האב נישט צוגעלייגט צו פיל קאפ.

וואס איז דער חילוק? ביידע האבן א מסורה אז גאט, באיזה צורה שהוא איז ארפגעקומען רעדן פאר זיין פאלק.

בקיצור, וואס איז געבליבן, דארף איך לייגן תפילין מארגן אדער נישט?

יאיר האט געשריבן:בקיצור, וואס איז געבליבן, דארף איך לייגן תפילין מארגן אדער נישט?

אויב מארגן איז חול המועד דארפסטו נישט לייגן תפילין. ניין. ווייסטו וואס דו טארסט נישט לייגן תפילין. ס'איז מוקצה.

מיינסט צו זאגן פארקערט, אויב דארף איך נישט לייגן תפילין וועט ווערן יום טוב אינדערוואכן. ס'איז אזא זה וזה באין כאחד.

צי די כוזרי איז פראף אדער נישט ווייס איך נישט. דאס אליין אז קיין שום אנדערע ריליגיע האט נישט געקענט באווייזען אזא קלעים וואס מיר האבן, ווייזט אויף די שטארקייט פון די טענה.
נישט אזוי?

יאיר איך גלייב נישט אז דער אייבשטער איז אינטערסירט און תפילין פון זאלכע שטארקע סקעפטיקס.

דרך אגב איך פארשטיי נישט די גאנצע טענה דא. אמאליגע צייטען האט מען דאך געגלייבט און כל מיני שטותים אפגעטער עבודה זרה סתם myths וואס נישט (איך בין נישט זיכער אויב נאך און די צייטן פון מתן תורה). לאגיק איז בכלל נישט געווען די הויפט מכריע. קומט מען א שכל פון 2013 און משרייעט עה וואלסט זיי דאס קיינמאל נישט געקענט איינרעדען. נאר אז געטער קריגען זיך ארום האט מען זיי געקענט איינרעדן.

יאיר האט געשריבן:בקיצור, וואס איז געבליבן, דארף איך לייגן תפילין מארגן אדער נישט?

ווענדט זיך, אויב ביסטו א איד וואס פירט זיך ווי די עלטער עלטער זיידעס בימי הביניים דאן קוק דא.

ויש מקומות שלא נהגו לתת אפר בראש חתנים...ושמענו כי לכך נמנעו הראשונים מלתת האפר בראש החתנים, מפני שאין העם מחוזקי' כלל בהנחת תפילין, ולא יהיה אפר תחת פאר....[גנזי ראשונים, ספר המכתם דף רעח-רעט]

וביותר אויב ביסטו פין די אידן וואס האבען נישט קיין תפילין אדער וואס ווילען נישט לייגען [מכח גוף נקי?] דאן קוקט דא.

וכל אחד מתעטף בטליתו ומברך בא"י אמ"ה אקב"ו להתעטף בציצית: ומי שיש לו תפילין ורוצה להניח מניח של יד תחילה ומברך בא"י אלקי' מ"ה אקב"ו להניח תפילין: ואחר כך מניח של ראש בלא ברכה: ואם אין לו אלא אותו של ראש מניחן ומברך עליהם על מצות תפילין. [מחזור ויטרי סימן פט]

מערקווידיג אז די 'כל בו' אין די 'מחזור ויטרי' דערמאנען נישט די ברכות תפילין נישט אין סדר התפלה אין נישט אין די רשימה פין מאה ברכות.

וביותר אויב ביסטו פין די גאר גרויסע צדיקים, אין מיר זענען נישט אין די טעג פין עשרת ימי תשובה, דאן קוק דא,

מה שביארנו שהדברים אמורים במי שמיקל בהנחת תפלין דרך פירוק עול מצות הוא מפני שיש נמנעים מזה מצד אחר והוא שהתפלין צריכים גוף נקי ושצריך להזהר שלא יישן בהם ושלא יסיח דעתו מהם וכל שכן שלא יתעסק בשום דבר לכלוך מה שאין כל זה בציצית ובתלמוד המערב הזכירו במקצת חכמים שהיו נזהרים שלא להניחם אלא בימים ידועים בשנה והיה בהם מי שלא היה מניחם אלא אחר שבאו עליו יסורים ונתרפא שהיה חושב בעצמו שמרקו היסורים את עונותיו והיו סומכים זה למה שנ' הרופא לכל תחלואיכי הגואל משחת חייכי המעטרכי חסד ורחמים וראה איך הפליגו בכונה כלומר שהן צריכין גוף נקי מעבירות ומהרהורים ואין ראוי להניחם אלא לאחר התשובה וקצת חכמים נוהגים להניחם בימים שבין ר"ה ליום הכפורים אחר התשובה והטבילה והוודויין וכן הדבר נכון בעיני: [בית הבחירה למאירי מסכת ברכות דף יד עמוד ב]

אויב אבער דו ביסט א היינט צייטיגער מאדערענער איד זאלסטו אוודאי לייגען תפילין.

יאיר האט געשריבן:דעתי הענייה,
לגבי דיינע אנדערע הערות, זע וואס איך האב פריער געשריבן:

יאיר האט געשריבן:עס שטייט נישט אין ערגעץ אז עזרא איז געקומען מיט א נייע ספר תורה אין די האנט, נאר אז ער האט אויסגעלערנט די אידן די מצוה פון סוכה וואס דער המון עם האט פארגעסן דורך אלע צרות פון גלות בבל. דו מיינסט מסתם די ספר תורה וואס חלקיהו האט געטראפן אין בית המקדש. די מפרשים זענען שוין מסביר דארט אז ער האט געטראפן די ספר תורה פון משה רבינו אויפגעמישט צו די תוכחה, און וועגן דעם איז ער געווארן דערציטערט.

דו קענסט טענה'ן אז דו האסט א בעסערע פשט אין די מעשה פון חלקיהו, אבער היות דער כוזרי איז אפריורי איבערצייגט אין זיין ראיה, איז פאר אים מער מסתבר צו לערנען אנדערש פשט, אזוי ווי די מפרשים זאגן. אויב עס געפעלט דיר נישט צו לערנען אזוי, דעמאלט מוזטו זאגן ווי אזוי דו וועסט זיך אן עצה געבן מיט דעם כוזרי'ס ראיה.

איז אז מיר פארשטיין, מיר גייען אננעמען עזרא האט דערמאנט די אלטע תורה, פיין.
אבער יעצט, וויפל עדי ראיה האסטו דור אחר דור, ששים רבוא, אדער ששים רבוא מקובל דור אחר דור ביז.... עזרא!
איך מיין נישט צוזאגן אז עזרא האט טאקע מחדש געווען חידושים, איך בין דיר נאר מסביר פארוואס די כוזרי איז נישט קיין ראיה

נולד מאוחר האט געשריבן:צי די כוזרי איז פראף אדער נישט ווייס איך נישט. דאס אליין אז קיין שום אנדערע ריליגיע האט נישט געקענט באווייזען אזא קלעים וואס מיר האבן, ווייזט אויף די שטארקייט פון די טענה

כאפ ביטע א בליק אויף די לינק וואס איך האב צוגעברענגט, אזאלכע און ענליכע מסורות (און אפילו א מעשה פון פערציג יאר צוריק, אז א פערטל מיליאן קריסטן און עגיפיטן האבן געזעהן דעם שמייליגן מיט זיין מאמע) איז דא און אסאך רעליגיעס, מיר זענען נישט די איינציגסטע....

נאכאמאל, איך האלט אויך אז די אלע האבן עס קונה געווען בשינוי מעשה פון די תורה, אבער, קיין ראיה צ'ן די אמיתות פון מתן תורה איז דאס נישט.

איך האב יעצט באמערקט, די לינק איז נישט די גוטע קוקט דא.
בעיקר די ערשטע צוויי חלקים.

נולד מאוחר האט געשריבן:יאיר איך גלייב נישט אז דער אייבשטער איז אינטערסירט און תפילין פון זאלכע שטארקע סקעפטיקס.

איך האף אז איר מאכט א ווערטעל....

נולד מאוחר האט געשריבן:דרך אגב איך פארשטיי נישט די גאנצע טענה דא. אמאליגע צייטען האט מען דאך געגלייבט און כל מיני שטותים אפגעטער עבודה זרה סתם myths וואס נישט (איך בין נישט זיכער אויב נאך און די צייטן פון מתן תורה). לאגיק איז בכלל נישט געווען די הויפט מכריע. קומט מען א שכל פון 2013 און משרייעט עה וואלסט זיי דאס קיינמאל נישט געקענט איינרעדען. נאר אז געטער קריגען זיך ארום האט מען זיי געקענט איינרעדן.

וואס דארפסטו צוריקגיין אזוי לאנג?
דא האסטו א מעשה פון 1968 אין וואס טויזענטער מענטשען וואס לעבן נאך היינט שווערן זיך!!! און דא איז די ניו יארק טיימס באריכט דערוועגן.
אוןו פאר ווער עס האט מורא אז ער ווערט איבערצייגט דערין, ליינט דא פון הייד פארק א אידישער בליק אויף די נושא (נישט אלעס וואס ער זאגט איז אמתת אבער עס איז א גוטער ארטיקל)

דעתי הענייה האט געשריבן:

נולד מאוחר האט געשריבן:דרך אגב איך פארשטיי נישט די גאנצע טענה דא. אמאליגע צייטען האט מען דאך געגלייבט און כל מיני שטותים אפגעטער עבודה זרה סתם myths וואס נישט (איך בין נישט זיכער אויב נאך און די צייטן פון מתן תורה). לאגיק איז בכלל נישט געווען די הויפט מכריע. קומט מען א שכל פון 2013 און משרייעט עה וואלסט זיי דאס קיינמאל נישט געקענט איינרעדען. נאר אז געטער קריגען זיך ארום האט מען זיי געקענט איינרעדן.

וואס דארפסטו צוריקגיין אזוי לאנג?
דא האסטו א מעשה פון 1968 אין וואס טויזענטער מענטשען וואס לעבן נאך היינט שווערן זיך!!! און דא איז די ניו יארק טיימס באריכט דערוועגן.
אוןו פאר ווער עס האט מורא אז ער ווערט איבערצייגט דערין, ליינט דא פון הייד פארק א אידישער בליק אויף די נושא (נישט אלעס וואס ער זאגט איז אמתת אבער עס איז א גוטער ארטיקל)

איהנ"מ, אבער השפל עצמך לסיפא דקרא, קוק צום סוף ווי עס שטייט ווי פאלגענד:

אשר למקורות האור עצמם, בשנת 1988 דווח כי הפעילות הטקטונית באתר סמוך גברה פי עשרה בשנה שאחרי הופעת האורות. נמצא מתאם משמעותי למדי, 0.56, בין דיווחים על אורות לבין פעילות טקטונית באותו חודש, או בחודש העוקב לו. לאור ממצאים אלה, הציעו החוקרים כי מאמץ מצטבר בקרקע הביא לפליטת האורות המזדמנת בזייתון.[10] אורות דומים תועדו באזורים אחרים הפעילים טקטונית, אם כי המנגנון המחולל אותם עדיין אינו ברור.[11]

ד"ה אז די סיבה פאר די מראות קען זיין מכח די ארומריקונג פין די אונטער-ערדישע plates (וואס דאס איז גורם במשך הזמן אז אפי' גאנצע קאנטינענטס זאלען זיך ארום ריקען) ווייל דאס ברענגט ארויס פארשידענע צורות פין ליכטיקייט.
הרי לנו אז מען קען לכאורה נישט מאכען א מעשה פין לופט. עכ"פ נישט היינטיגע צייטן.

אינטערסאנט, אז עס איז דא א בוך וואס איז רעספעקטירט ביי ערענסטע חוקרים, וואס פרובירט אויפצווייזען אז הר סיני איז א וואלקאנישער בארג. (דאס געשעהט אויך פין אונטער-ערדישע ארומריקונג)די דעסקריפשענס פין מעמד הר סיני זענען זייער ענליך צו א וואלקאנישע אויסברוך, אין די געאגראפישע פלאץ ווי הר סיני דארף זיך געפינען לויט די סימנים פינעם פסוק, איז טאקע א געגענט מיט אזעלכע בערג. זי ברענגט אראפ אסאך חוקרים וואס האלטען אזוי. די פערסטידזפולער לייברערי דזשורנאל זאגט דא אויף דעם בוך אז

[left]VERDICT Intriguing ideas recommend this well-written, well-researched work to those who enjoy biblical studies through the lens of science, although some may wonder if subsequent scholarship will support the author's somewhat expansive claims.[/left]

דאס נעמט ח"ו נישט אוועק קיין כי הוא זה פינעם אמתדיגקייט פין אונזער מסורה. דער אייבערשטער האט מתחלה אויסגעשטעלט אלע כוחות הטבע צו מאכען זיינע וואונדער פינקטליך אויף די צייט וואס מען דארף. עס איז די זעלבע וואס די בעשה"ק האט געזאגט דא בענין קריעת ים סוף.

בעל שם טוב על התורה שמות פרשת בשלח אות ז
ז. וישב הים לפנות בוקר לאיתנו. מעשה מהבעל שם טוב ז"ל, שבא אחד אצלו ורצה לשאול אותו, היות כי למד חכמת הטבע והפילוסופיא ועל פי חכמות הללו יצא לו שבאותה שעה שנבקע הים לפני בני ישראל היה צריך הים אז להבקע על פי הטבע של הים, ואם כן מה זה הרעש מהנס בקריעת הים שאנו מאמינים, ועם זו הקושיא הלך במבוכה גדולה, ונסע להבעל שם טוב, וכאשר בא שמה, קודם שהוא שאל זאת מהבעל שם טוב, הלך הבעל שם טוב לבית הכנסת וצוה לקבץ את בני העיר ודרש לפניהם, בהיות כי יש שוטים בעולם ואפיקורסים שהוקשה להם כנ"ל, אמנם עינים להם ולא יראו כי כתיב (בראשית א', א') בראשית ברא אלהים וגו' אלהים גימטריא הטבע, והטבע בעצמו גם כן ברא הקדוש ברוך הוא, וזהו שדרשו חז"ל (שמות רבה כ"א, ו') לאיתנו לתנאו מלמד שהתנה הקדוש ברוך הוא במעשה בראשית וכו', ומאז הטביע הקדוש ברוך הוא בטבע הים שיתבקע לפני בני ישראל לאותה שעה, וממילא הנס יותר גדול, כי בראשית בריאת העולם עשה הקדוש ברוך הוא טבע זו לצורך ישראל, ובראשית בשביל ישראל שנקראו ראשית נברא טבע זו, ובאם לא היו ישראל צריכים לזה הנס לא היה הקדוש ברוך הוא עושה טבע זו בים: (בית יעקב פרשת בראשית ופרשת בשלח)

כעין וואס די רמב"ם זאגט דא

פירוש המשניות לרמב"ם מסכת אבות פרק ה משנה ו
ושאר המופתים אמנם הושמו בטבע הדבר אשר נעשו בו בראשית העשותו. למשל אמר, כי ביום השני, בעת היחלקות המים, הושם בטיבעם שייבקע ים סוף למשה, והירדן ליהושע, וכן לאליהו ואלישע. וביום הרביעי, כשנבראה השמש, הושם בה שתעמוד בזמן פלוני במאמר יהושע לה. וכן שאר המופתים,

מח נישט נאר סמאכט נישט שוואכער סמאכט שטערקער.
אז איינער איז מסכים אז ספאר געקומען אלע דיסקריפשננס אויף 'ן זעלבען פלאץ ווי ס'שטייט און די תורה. האבן מיר א שטארקע הודאה אויף מתן תורה.
צי זאגן אז משה רבינו האט אויסגרעכנט ווען ווי סגייט זיין א וואלקענא און אויסגעשפילט דעם ציבור. קוקט מיר אויס סתם געדרייעט א קאפ.

לדברם קען זיין אז ער האט זיי געפירט צו א וואלקאן בארג און די תמימות'דיגע אידן וואס האבן נאך קיינמאל נישט געזען אזא זאך אין זייער לעבן זענען געווען זיכער אז משה רבינו מיט זיין ווידער קול פון דער בארג מיט רויעך איז דער באשעפער אליין.
עס איז ארויסגעקומען א גאנצע מואווי וואס פרובירט אראפצולייגן ווי אזוי יציאת מצרים און מתן תורה האט אויסגעזען, אז אנגעבליך זענען די צען מכות אויך געקומען פון א געוויסע סארט וואלקענאו. זיי פארבינדן עס מיט היסטארישע פאקטן וואס רוב פון זיי זענען סייווי אפגעפרעגט ביי היסטאריקער, ווי למשל אז די אידן זענען די היקסאס שבט, אבער די כלומר'שטע היסטאריע מאוויס רעכענען זיך גאנץ ווייניג מיט אמת'ע היסטאריע, כידוע.

יאיר האט געשריבן:בקיצור, וואס איז געבליבן, דארף איך לייגן תפילין מארגן אדער נישט?

ווענדט זיך, אויב ביסטו א איד וואס פירט זיך ווי די עלטער עלטער זיידעס בימי הביניים דאן קוק דא.

איך דארף נישט צוקומען צו די אלע פארווארפענע מקורות. איך לערן פשט אין "והיה לאות על ידך" אזוי ווי דער רשב"ם און אבן עזרא.

נולד מאוחר האט געשריבן:דרך אגב איך פארשטיי נישט די גאנצע טענה דא. אמאליגע צייטען האט מען דאך געגלייבט און כל מיני שטותים אפגעטער עבודה זרה סתם myths וואס נישט (איך בין נישט זיכער אויב נאך און די צייטן פון מתן תורה). לאגיק איז בכלל נישט געווען די הויפט מכריע. קומט מען א שכל פון 2013 און משרייעט עה וואלסט זיי דאס קיינמאל נישט געקענט איינרעדען. נאר אז געטער קריגען זיך ארום האט מען זיי געקענט איינרעדן.

יתכן אז בעקיפין קומט דא אויס א ראיה צום כוזרי, ווייל ווי קומען מענטשן פון 3,300 יאר צוריק, ווען יעדער האט געגלייבט אין נארישע אפגעטער, צו גלייבן אין אזא "מאדערנער" איינציגער גאט, וואס האט אונז ליב און מיינט אונזער טובה. פון וואו האבן זיי גענומען א מושג ווי "ואהבת לריעך כמוך" אין יענע צייטן ווען דאס איז געווען גענצליך אומדערהערט. אין אנדערע ווערטער, אן איינציגער גאט וואס וויל אז מיר זאלן זיין מאראליש, האט זיך געהערט אסאך מער אומלאגיש פאר מענטשן פון דריי טויזנט יאר צוריק, ווי עבודה זרות הערן זיך היינטיגע צייטן.
(אודאי איז דאס נאר לויט דיין קשיא, אז די תורה איז געשריבן געווארן אין יענע צייטן).

דעתי הענייה האט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:דעתי הענייה,
לגבי דיינע אנדערע הערות, זע וואס איך האב פריער געשריבן:

יאיר האט געשריבן:עס שטייט נישט אין ערגעץ אז עזרא איז געקומען מיט א נייע ספר תורה אין די האנט, נאר אז ער האט אויסגעלערנט די אידן די מצוה פון סוכה וואס דער המון עם האט פארגעסן דורך אלע צרות פון גלות בבל. דו מיינסט מסתם די ספר תורה וואס חלקיהו האט געטראפן אין בית המקדש. די מפרשים זענען שוין מסביר דארט אז ער האט געטראפן די ספר תורה פון משה רבינו אויפגעמישט צו די תוכחה, און וועגן דעם איז ער געווארן דערציטערט.

דו קענסט טענה'ן אז דו האסט א בעסערע פשט אין די מעשה פון חלקיהו, אבער היות דער כוזרי איז אפריורי איבערצייגט אין זיין ראיה, איז פאר אים מער מסתבר צו לערנען אנדערש פשט, אזוי ווי די מפרשים זאגן. אויב עס געפעלט דיר נישט צו לערנען אזוי, דעמאלט מוזטו זאגן ווי אזוי דו וועסט זיך אן עצה געבן מיט דעם כוזרי'ס ראיה.

איז אז מיר פארשטיין, מיר גייען אננעמען עזרא האט דערמאנט די אלטע תורה, פיין.
אבער יעצט, וויפל עדי ראיה האסטו דור אחר דור, ששים רבוא, אדער ששים רבוא מקובל דור אחר דור ביז.... עזרא!
איך מיין נישט צוזאגן אז עזרא האט טאקע מחדש געווען חידושים, איך בין דיר נאר מסביר פארוואס די כוזרי איז נישט קיין ראיה

דאס איז מיין שאלה, ווי אזוי ווייסטו אז עזרא איז געקומען מיט א תורה וואס די אידן האבן שוין גענצליך געהאט פארגעסן. אין נ"ך שטייט נאר אז דער המון עם האט פארגעסן איין מצוה, עס שטייט נישט אז קיינער האט נאכנישט געהערט פון די תורה צו זאגן. אויסער דעם, איז נישט מסתבר אז עזרא האט געשריבן די תורה פונדאסניי, ווייל דעמאלט וואלטן די שומרונים וואס האבן געפירט א מלחמת חרמה מיט אים עס נישט מקבל געווען. אפילו לויט די היינטיגע ביבל קריטיקירער איז שוין לכה"פ רוב פון די תורה געשריבן געווארן פאר דעם חורבן בית ראשון.

יאיר האט געשריבן:

נולד מאוחר האט געשריבן: דרך אגב איך פארשטיי נישט די גאנצע טענה דא. אמאליגע צייטען האט מען דאך געגלייבט און כל מיני שטותים אפגעטער עבודה זרה סתם myths וואס נישט (איך בין נישט זיכער אויב נאך און די צייטן פון מתן תורה). לאגיק איז בכלל נישט געווען די הויפט מכריע. קומט מען א שכל פון 2013 און משרייעט עה וואלסט זיי דאס קיינמאל נישט געקענט איינרעדען. נאר אז געטער קריגען זיך ארום האט מען זיי געקענט איינרעדן.

יתכן אז בעקיפין קומט דא אויס א ראיה צום כוזרי, ווייל ווי קומען מענטשן פון 3,300 יאר צוריק, ווען יעדער האט געגלייבט אין נארישע אפגעטער, צו גלייבן אין אזא "מאדערנער" איינציגער גאט, וואס האט אונז ליב און מיינט אונזער טובה. פון וואו האבן זיי גענומען א מושג ווי "ואהבת לריעך כמוך" אין יענע צייטן ווען דאס איז געווען גענצליך אומדערהערט. אין אנדערע ווערטער, אן איינציגער גאט וואס וויל אז מיר זאלן זיין מאראליש, האט זיך געהערט אסאך מער אומלאגיש פאר מענטשן פון דריי טויזנט יאר צוריק, ווי עבודה זרות הערן זיך היינטיגע צייטן.
(אודאי איז דאס נאר לויט דיין קשיא, אז די תורה איז געשריבן געווארן אין יענע צייטן).

ס'איז א טענה.
כ'מיין אז דזשעמס קוגעל האט אסאך ראיות אז מאנאטיעזם איז נישט דוקא די תורה'ס גאט. מי כמוך באלים ה'.
אבער איז נישט אלץ דא חכמים וואס האלטן א שטאפל ווייטער ווי די המון עם?
נאך א שאלה, למשל אין די חוקי חמורבי איז נישט דא קיין עטיקס אזויווי ואהבת לרעך?

א חבר האט מיר געפרעגט,
אויב איז דא אזויפל ריליגיעס און אזויפיהל כופרים,און אפילו אין אידישקייט איז דא 100ער מיני וואס יעדער טענהט אז דאס ווייל דער אייבישטער,
פארוואס קומט ער נישט היינט זאגן איינמאל פאר אלעמעל פונקטליך וואס ער וויל,
איך האב אים פראבירט צו ענפערן אזוי ווי דער רמב"ן סוף פרשת בא.
ער טענה'ט אבער אז דעמאלס איז געווען צו פרימיטיווע צייטן
האב איך אים געענפערט אז דאס איז די נסיון טאקע צו גלייבן
ער זאגט אבער אז מען קען נישט באשילדיגן איינער וואס גלייבט נישט בכלל אין א נסיון

פארוואס טאקע קומט נישט השי"ת? רצונינו לראות את מלכינו!