קאווע שטיבל

אין סקווירא, אויב דו ווילסט אן אייגענע פייער, געט מען דיר עס. ביג טיים.

וואסי פשט ביי רוב בעלי דרשנים קען מען הערן אינמיטן די דרשה בזה הלשון : "עס איז איבעריג צו באטאנען" אז דער ראש הקהל בלא בלא בלא... וכו. אויב איז עס איבעריג צו באטאנען דאן פארוואס באטאנ'סטו עס ..??

ווייל היות רוב פון וואס ער רעדט איז איבריג, מוז ער באטאנען יעדע איבריגע זאך וואס פאלט אים ביי.

berlbalaguleh האט געשריבן:

שמעקעדיג האט געשריבן:לכאורה די זעלבע סיבה פארוואס אבאמא לייענט פון א טעלעפראמפטער.
ביי אונז איז גוט ווי אזוי עס איז, לא איש דברים אנכי, אדער יא אדער נישט; ביי זיי איז זאכן מער פראפעסיאנאל.
דזשאסט טינקינג.

געוויינליך ווען א מענטש זאגט דעים פסוק "לא איש דברים אנוכי" איז דאס אן הקדמה צו א לאנגע דרשה אדער הספד.

און געווענליך ווען א מענטש זאגט 'כ'האב מיך נישט צוגעגרייט', דאן באווייזט זיך פלוצלינג אויפן האריזאנט א בארג צעטלעך מיט צונויפגעדריקטע שורות פון זיין 'אומצוגעגרייטע' פשעטל...

[center][/center]

טאמבל סאס האט געשריבן:וויפיל מאס ענערגיע (אדער עלעקטעריציטעט) ציעהן די אלע מיליאנע סמייליס וואס האלטן זיך אין איין שאקלען?

סארי, כ'האב נישט קיין כח אהערברענגען מיליאנען סמייליס געוואויר צו ווערן...

וואס מיינט זז"ג נאך א נאמען

זאל זיין געזונט

יעדער מאל ביים בענטשען טל וגשם ווינדער איך מיר די זעלבע זאך וואס מיינט דאס אם השמש מכריז אומרים....
ווען מאכט די שמש אפ יא אויס ציקלאפען אן ווען נישט
בכלל וואספארא מין מנהג איז דאס אז ס'ווענט זיך אונעם שמש'ס החלטה?

עס איז א מחלוקת הפוסקים אויב דער ציבור דארף זאגן דעם ''נייעם'' נוסח בעפאר דער חזן בענטשט טל/גשם און עס איז דא אין דעם פארשידענע מנהגים, דארט וואו מען זאגט יא רופט דער שמש אויס, עס איז נישט תלוי אינעם שמש נאר אין מנהג המקום.

פישלע העררינג האט געשריבן:

יואב האט געשריבן:וואסי פשט רביים זענען באוואפענט מיט שטעקנעס. צו וואס דארפן זיי דאס? צו העלפן גיין? פארוואס ביי דורכשניטליכע מענטשן ברויך מען נארמאל זיין א זיידע דערפאר. פאר שיינקייט? פארוואס איז א שטעקן שיין, און אפילו אז יא, פארוואס דווקא ביים שטעקן, מאכן זיי באמיאונגן זייער שיינקייט זאל ארויסשטארצן? אפשר בבחינת "שרביט הזהב", אויסצושטרעקן פאר איינעם צו געבן רשות הדיבור, איז עס טאקע אזוי?

א מנהיג דארף פאָרשטעלן מנהיגות. מטה משה. מטה אהרן. כי במקלי עברתי. אונז ווילן נישט א מנהיג וואס איז שייף עייל שייף נפיק. מיר ווילן עס זאל זיין אנמערקבאר אויף איהם אז ער איז א מנהיג. ווייל דאס איז די טייטשט פון א מנהיג. עס זעהט זיך אן אז ער פירט.

דאס איז פארשטייט זיך נאר געזאגט פאר די גרעסערע רביים וואס זענען באמת מנהיגים. כדוגמת רביי סאטמאר, גור'ער רבי, בעלזא רבי, באבוב, פאפא וכו'.

למשל דער בעל התניא איז געגאנגען מיט א שטעקן, דער חידושי הרי"ם איז געגאנגען מיט א שטעקן.... הא?!
סארא שטותים און לאקשן.

לאמיר ארויסברענגען די נקודה איינמאל פאר אלעמאל:
דארט ווי ס'איז דא עפעס פנימיות פון חסידות, איז נישטא אזויפיל פון די נארישע חיצוניות, און דארט ווי ס'איז קיין פנימיות נישט פארהאנען, בלייבט מען איבער מיט גאלדענע שטעקענעס און געבלימטע בעקיטשעס.

נעם א שטייגער די רוסישע/ליטווישע חסידות'ן, אזויווי חב"ד, סלונים, קארלין, אדער פוילישע חסידות'ן ווי גור, אלכסנדר, אמשינאוו, וואס קומען פון פרשיסכא חדר, ווי מ'האט געברענט מיט טיפע שארפע געדאנקן פון שפת אמת, שם משמואל, ר' צדוק, וכדו'. ביי די חסידות'ן איז נישטא קיין גאלדענע שטעקענעס, זילבערנע בעקיטשעס, און סטראקעס. ביי זיי איז פארהאן עפעס מער פון דעם. שארפע געדאנקען, טיפע מאמרים, און ברענעדיגע ווערטער, לילך בדרך החסידות.

פון די אנדערע זייט נעם די אונגערישע חסידות'ן, אזויווי סאטמאר, וויזניץ, און די גאליציאנע חסידות'ן אזויווי בעלזא, באבוב, וכו'. וואס האבן גארנישט צו פארקויפן חוץ התקשרות לצדיקים/שבת/ניגונים/[קנאות...], דארט איז דא א שפע פון גינוני מלכות. געבלימטע בעקיטשעס מיט גאלדענע שטעקענעס, און נאך אפאר נערוון וואס מ'רופט 'מנהגים' כדי זיך מצדיק צו זיין די הנהגה... הוי אומר, ס'ווענד זיך צו דער 'מנהיג' האט עפעס מער צו פארקויפן ווי א גאלדענע שטעקן.

און יעצט ערווארט איך א מבול פון אטאקעס פאר די חוצפה מיינע...

כ'מיין אז נאכן ליעק פון די בארימטע טאלנע כתבים קען שוין קיינער נישט דמיון'ען אז דארט ביי זיי אין גור איז די "נישט חיצוניות" הנהגת האדמורות ווייניגער חיצונית'דיגע נארישקייטן ווי ביי אנדערע א"ג חיצונית based חסיד'ישע הויפן. נישט חלילה מזלזל צו זיין אין דעם הויף אדער יענע הויף, כולם אהובים כולם קדושים. אבער צו מאכן חילוקים ציווישן פנימיות און חיצונית געבויעט אויף בעקיטשעס און שטעקענעס איז זייער א חיצונית'דיגע בליק אויף פנימיות.

איך האב מיך היבש געדרייט אין פארשידענארטיגע חצרות און קהילות, כ'קען זעהן ווי יעדער וואס איז פארשפארט איז זיין קרעמעל קוקט אן מאדנע וואס טוט זיך אפ אין קרייזן וואס זענען פאר אים פרעמד. חיצונית און פנימיות, פונקט ווי אלע די אומבאגרעניצטע מושגים זענען רעלעטיוו. דאס וואס קוקט אויס ביי איינעם תוכן'פול קוקט אויס פאר א פרעמדן מאדנע און פוסט. כ'קען זעהן ווי א ווארימע סקווירא חסיד זאל נישט קענען פארשטיין א באבובער איד וואס באטראכט זיין התקשרות לצדיקים ווי עפעס ווייניגער ווי טיפע חסידות עפ"י משנתו של הבעש"ט. און דאס זעלבע פארקערט, וואס קלערט א סקווירא חסיד פון ניו סקוועיר ווען ער הערט דאס ערשטע מאל פון די באבוב'ע רומפלען? אדער פון סאטמארע באגלייטענס מיט די ווייסע פערד?

הצד השווה שבהם, איבאראל איז דא געהויבענע חסיד'ישע יידן בעלי השגה ותוכן וואס פירן זייער לעבן על פי מנהגי החצר מיט א פנימיות'דיגע העכערקייט. און אויך איז איבאראל דא חסידים וואס פארשטייען נאר צו די שטותים והבלים וואס קומט מיט אוטאמאטיש מיט יעדע "הויף" און "רעביסטעווע". נאך אלעם איז יעדע רעבישע דינעריי (כהיום עכ"פ, ווי ווייט איך האב נאר דעגרייכט אויסצושמעקן) נישט ווייניגער ווי א פונקטליכע איבערשפיל פון די געצען-דינעריי פון די אלטע צייטן. ס'איז טאקע עבודה זרה בטהרה, מנהג אבותיהם בידיהם און מיינען נישט חלילה קיין שלעכטס, אבער פארט עבודה זרה מיט אלע קליפערלעך.

יואב האט געשריבן:וואסי פשט רביים זענען באוואפענט מיט שטעקנעס. צו וואס דארפן זיי דאס?

זיי דארפן דאס פאר זעלבסט-שוץ. אנטקעגן די 'ברודערס' חסידים...

אדנירם: דיין איצטיגער מאמר איז געווען אין פינטל. דערפאר האביך טאקע געגעבן א "לייק"...

אבער דיין פריערדיגער מאמר אוואו דו מאכסט א חילוק צווישן די פוילישע און רוסישע חסידות'ן און רביים, אוואו מ'איז געגאנגען מיט שכל, שארפקייט און פנימיות. אט דאס איז א נארישער חילוק און הבחנה. ווייל קוק אוואו קאצק איז אנגעקומען מיט זייער שארפקייט און שפיציגקייט...און קוק אן וויאזוי גור און אלכסנדר זעען היינט אויס, ר"ל. אנטשולדיגט. אפשר ביסטו אן אלכסנדעער חסיד. אמת. סאטמאר און וויזשניץ זעען נישט קיין סאך בעסער אויס. זיי האבן כאטש א שיטה און...גינוני מלכות..מיט שטעקענעס...און הויכע שטריימלעך...און פיינע, געשמאקע מאכלים...און קעגל...!

כ'געהער נישט צו קיין שום ספעציפישע חסידות, ב"ה.

מיין נקודה איז איבער די עקרונות פון די חסידות. דאס וואס דער בית ישראל האט איינגעפירט אין גור, וואס מיט דעם ווערט היינט א מענטש אפגעשטעמפעלט אלס גערע, דאס איז נאכאלס נישט דער יסוד פון גור. נאר די שארפע חסיד'ישע געדאנקען, די בליצן פון לב שמחה, די טיפקייט פון שפת אמת, און די ברען פון בית ישראל. די מספר אויסגעהארעוועטע גערע עובדים [נישט נאר בעניני אישות], זענען פארט מער ווי די טיפישע אונגערישע/גאליציאנע סטייל חסידות'ן.

נאך א נקודה: קוק אן די אלכסנדרע רבי, קוק אין די ספרים זייערע, [איך רעד פון די ארץ ישראל'דיגע. די אמעריקאנע איז סתם א בארא פארקער גביר'יש קינד, וואס די טאטע האט געארבעט אין דיימאנטן אין מאנהעטן], וועסטו זען אז ס'נאך דא דארט אמאליגע סארט חסידות. ודו"ק. און דאס זעלביגע איז מיט סלאנים, קארלין, חב"ד, אמשינאוו, ועוד. ס'איז דא א געוויסע אמת'דיגקייט וואס דו וועסט נישט טרעפן ביי די פאר'אונגעריש'טע חסידות'ן.

עמעזאן האט געשריבן:ווי נעמט זיך צו לערנען תוס' על הדף פארוואס זאל דאס נישט זיין אזוי ווי אנדערע ראשונים?
ס'איז ידוע שי' המהר''ל בזה בכמה מקומות אז די דרוקער האט עס אריין געלייגט מיינט נאך נישט אז מען דארף דאס לערנען, ער פארפירט אז דאס איז די חורבן פארוואס די עולם וואקסט אויף עמי הארצים,

ס'איז נישט מסתבר למעשה צו זאגען אזוי אז די דרוקער זאלן דאס האבן גורם געווען

אבער די פאקט איז, אז די דרוקערס האבן דאס גורם געווען.
דער וואס האט צום ערשטן מאל איבערגעדריקט ש"ס [כ'האב פארגעסן ווער], שרייבט קלאר אין זיין הקדמה די השתלשלות הדברים. ער דערציילט אז די תוס' רבינו פרץ ותוס' רא"ש [וואס זענען ע"פ רוב מער קלאר און גראד ווי אונזערע תוס'], זענען געווען זייער מצוי אין איטאליע וואו ער האט געוואוינט, און היות ער האט געוואלט מזכה זיין את הרבים [און אפשר האט ער געמיינט זיין טייסטער אויך... דורך אריינלייגן א תוס' וואס איז געווען א יקר המציאות], איז ער געקראכן איבער מדינות אשכנז ביז ער האט אנגעטראפן אונזער תוס', וואס באשטייט בעיקר פון תוס' טוך [באקאנט איז ר"א מטוך. כ'האב שוין געלערנט אסאך שטיקלעך זיינע], און ער האט דאס אריינגעלייגט אינעם גמ' זיינעם. און זייט דעמאלס איז דאס געווארן חלק פונעם ש"ס.
און ווי מזאגט: דאס רעשט, איז היסטאריע.

איר האט אן אנונג וואס איר רעדט? וואס איז מיט די אלע שפעטערע ראשונים פאר די אויפקום פונעם דרוקעריי וואס האלטן און איין ברענגן "תוספות" סתם און באציען זיך צו אונזערע אשכנז'ישע תוס'? דער רא"ש, מרדכי, ר"ן, ריב"ש, וכו' וכו'.

ס'האט גארנישט מיטן דרוקעריי, דער דרוקער (דניאל באמבורג) האט געדרוקט דאס וואס ס'איז געווען א פארלאנג. ער האט נישט אפגעמאכט וועלעכע תוס' זאל אריינגיין אין סדר הלימוד, זיכער נישט צוויי הונדערט יאר פאר ער איז געבוירן געווארן. (יא, מיר זענען כשר'ע אשכנזים, נישט איטאליקער)

שיינע קאנספיראציעס, אבער היסטאריש אומריכטיג

געהאקט א טשייניק. זעט אויס ווי דו קענסט נישט די היסטאריע פון 'תוספות'. ווער האט דאס באשאפן, וואו מ'האט דאס געלערנט, און ווילאנג דאס האט געדויערט צו שרייבן.

תוס' טוך איז די לעצטע ווערסיע וואס האט זיך נאר געדרייט ביי די חכמי אשכנז. און איז מער א געמישעכץ פון ווילדע חיות, אנדערש ווי רוב תוס' ווי תוס' הרא"ש, תוס' רבינו פרץ, וכדו', וואס האבן מסדר געווען זייערע ווערטער און מברר געווען אוכל הראוי לאכילה.

דניאל באמבערג איז געווען א גוי, און כ'רעד נישט פון אים. ער איז געווען דער דריקער ממש. לאו דווקא דער וואס האט מחליט געווען וואס אריינצולייגן. בין כך ובין כך, רעד איך נישט פון אים נאר פון א איד, חלק פון א גאר בארימטע משפחה פון איטאליע וואס האבן זיך אפגעגעבן כמה דורות להוציא הש"ס און נאך ספרים.

בשעתו האב איך געליינט א לענגערע סקירה איבער דעם, אפשר פונעם חוקר דנדרוביץ אדער זיינס גלייכן. כרגע געדענק איך נישט ווער. אבער קיין קאנספיראציע איז דאס זיכער נישט, נאר היסטאריש ריכטיג.

--------------------
נאכן נישטערן א טראפעלע, בין איך געוואויר געווארן די פאלגענדע:
כ'רעד פון 'משפחת שונצינו'. די ערשטע ארויסצוגעבן געוויסע מסכתות על הש"ס. זיי האבן געלעבט און געווען קאנקורענטן צו דניאל באמבורג. זיי האבן טאקע געוואוינט אין איטאליע. גרשם שונצינו האט ארויסגעגעבן דעם ש"ס מיטן תוס' טוך ווי געברענגט דא: http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.asp ... t=&pgnum=7.
איבער דעם זהות פון תוס', עי' כאן: http://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7% ... 7%95%D7%AA,
וכאן: http://www.daat.ac.il/encyclopedia/value.asp?id1=1682,
אבער נאכאמאל, איך האב געשריבן ע"פ זכרון פון א לענגערע מאמר וואס א חוקר האט געשריבן.


נ.ב. כעלעמער, אביסל מענטשליכקייט ווען דו רעדסט צו א צווייטן, קען דיר זיין נוצבאר. כבוד הדדי, און אודאי - נישט קיין יוהרא. און אודאי און אודאי נישט, ווען צום סוף ווערט די 'קאנספיראציע' פלוצלינג 'היסטאריש ריכטיג'.

איר שרייבט פון זיכרון אבער איר שרייבט נישט וואס ליגט אייך אין זיכרון. די טענה אז די דרוקערס האבן אפגעמאכט וועלעכע תוס' מיר זאלן אננעמען ("תוס' טוך, א געמישעכץ פון ווילדע חיות" כלשונך) האלט נישט אויס ווען מ'זעהט שוין אין ראשונים פון צוויי הונדערט יאר פארדעם אז ביי זיי איז אונזערע תוס' געווען תוס' מיטן ה' הידוע.

לגבי דיין טענה, האב איך צוגעצייכענט די לעצטע צוויי לינקס.

לגבי מיין לשון 'א געמישעכץ פון ווילדע חיות', סאיז א לשון מושאל פון ערוב, א צעמישעניש. כלומר, סאיז א געמישעכץ פון אפאר הונדערט יאר וואס ישיבות האבן אראפגעשריבן זייערע רבי'ס חידושים און פירושים, און ס'איז נישט מסודר ווי די אנדערע תוס' וואס איז נישט אריין אין ש"ס. וק"ל.

דריידל האט געשריבן:וואס איז די ראשי תיבות פון הי"ד, איז עס השם יקום דמו, מלשון הפסוק דם עבדיו יקום אדער איז עס השם ינקום דמו, מלשון נקמת דם עבדיך השפוך.

איך פארשטיי אז ביידע קענען זיין אמת, אבער איך בין נייגעריג צו ס'איז דא עפעס א מקור וואס די ארגינעלע ר"ת איז געווען.

לית דין בר נש האט געשריבן:די צווייטע איז ריכטיג ינקום!

לויט מיין פארשטאנד איז עס 'יקום' און נישט 'ינקום'.
די פסוק נקמת דם עבדיך קומט נישט אריין דאהי, וויבאלד ס'גייט ארויף אויף א לשון בעפאר 'יודע בגוים לעינינו' - 'נקמת דם עבדיך השפוך'. און אודאי דארט מוז מען זאגן נקמת, אבער ווען מרעדט פון דעם באשעפער זאגט מען 'יקום' כלשון הכתוב 'דם עבדיו יקום'.

אלענפאלס, ביי מדקדקים האב איך געזען אז זיי שרייבן נאר 'יקום'. און די וואס שרייבן 'ינקום' זענען נישט קיין מדקדקים בדרך כלל.

אדנירם האט געשריבן:לגבי דיין טענה, האב איך צוגעצייכענט די לעצטע צוויי לינקס.

שטייט דארט גארנישט לטובת דיין טענה

chusid האט געשריבן:וואס איז דאס "יידושיסטן"?

בעפארן קריג האבן זיך געיאוועט פארשידענע פארמען פון פרייע פארטייען.

למשל:
קאמוניסטן
יידישיסטן
בונדיסטן
ציוניסטן.

די יידישיסטן האבן געהאלטן אז מען קען בלייבן אין יוראפ, פריי, און אויפטוישן די ווירדן און שטאלץ פון לשון הקודש/עברית [והמסתעף: יישוב ארץ ישראל והרעיון הציוני], מיטן אייגענעם נאציאנאלן שפראך יידיש.
אלס חלק פון זייער פראפעגאנדע האבן זיי אנגעהויבן מתקן זיין תקנות און מכלה זיין די קוצים מכרם בית השפה 'אידיש', כדי ס'זאל זיין א נארמאלע שפראך. אזוי איז אויסגעקומען אז זיי שרייבן יידיש תחת אידיש, ווייל מען זאגט ארויס די ווארט מיטן יו"ד און נישט מיטן אל"ף. דאס איז עס בקוצר אמרים.
עד היום הזה, כאטשיג זיי זענען אן אויסגעשפילטע אפגעריסענע פארם פון פרייע סטיל אידן, זענען זיי נאכאלס פארנומען מיט זייער באליבטע שפראך יידיש [וואס איז סך הכל א זשארגאן פון דויטש. וואס איז נשתנה געווארן ממקום למקום, פון דייטשלאנד ביז פוילן און פון אונגארן ביז רוסלאנד, און פון אמעריקע ביז ישראל]. די צייטונג 'פארווערטס' איז א שטארקע פאן טרעגער ביי זיי. און וואו זיי קענען, וועלן זיי חוזק מאכן פון אונזער כלומר'שטע אומבאלומפערטע אידיש.

chusid האט געשריבן:איך האב אלץ געוואלט פארשטיין די אידילאגיע פון היטלער י"מש , וואס האבן אים מיינע פוילישע זיידעס געשטאנען אין וועג?

בקוצר אמרים איז זיין טענה געווען, אז אידן האבן צוויי גרויסע חסרונות:
1. זיי האבן געברענגט די גרויליגע זאך פון 'מאראל' אויפן וועלט [!!!]. נישט קיין ווערטל, ס'איז אמת לאמיתו. ער האט גע'טענה'ט, אז היות די וועלט גייט דורך אוועלוציע [דארוויניזם איז דאן געווען שפיץ מאדע, און די נאצי אידיאלאגיע האט געארבעט מיט דעם פול פארס], זענען מענטשן בעצם פונקט ווי חיות פון וואלד, וואס דער כלל איז 'כל דאלים גבר'. און דאס איז דער יסוד פון סערווייוועל, כנודע. משא"כ די אידישע ראסע האט אנגעברענגט א 'תורת משה' פיל מיט מאראל, וואס האט געמאכט אז מענטשן דארפן זיך רעכענען מיטן שוואכן וואס נוצט אויס דעם שטארקן.
2. זיי אליינס זענען דאס סאמע שמוץ אויפן וועלט, זוכנדיג צו בא'גנב'ענען יעדן, און זיך משתלט זיין אויפן וועלט. דאס איז אן אור-אלטע אנטיסעמיטישע טענה, נאר פאר היטלער'ן איז געלונגען אז בשעתו האט ער געהאט אויף וואס צו בויען זיין טענה, אנווייזנדיג אויף די צוויי הויפטקווארטירן פון די גרעסטע רעגירונגען אויפן וועלט, אמעריקע מיטן קעפיטאליזם, און רוסלאנד מיטן קאמוניזם, ווי זיי זענען אנגעפיקעוועט מיט אידן איבעראל. וואס ווי באקאנט איז רוזוועלט געווען ארומגערינגעלט מיט א טוץ אידן [ובראשם סטיווען ווייז], און די גרינדער און קנאקערס פונעם קאמוניסטישן רוסלאנד זענען געווען אן א שיעור אידן [ובראשם טראצקי]. דערפאר האבן זיך גוט איינגעגעבן זיינע טענות בשעתו.