בלאט 16 פון 25

נשלח: דאנערשטאג נאוועמבער 03, 2022 10:20 pm
דורך מי אני
דער פאליטישער סייענטיסט און געים טעאריסט דר. סטיווען בּרעמס טוהט דורך באריכות ובעיון די סיפורים פון די ציוויים ונסיונות ביי חטא עץ הדעת, עקידת יצחק, ואיוב פון א מאטעמאטישע געים טעאריע פּערספּעקטיוו, ווי די צוויי שפילערס זענען ג-ט און דער מענטש און יעדער האט זיך זיינע יוּטיליטיִס. אין א פריערדיגן בוך וואו ער טוהט דאס דורך (דערמאנט דא) איז ער מקדים:
Abraham's attempted sacrifice of his son Isaac (as given in Genesis) and Jephthah's actual sacrifice of his daughter (as given in Judges), can be viewed as two-person games played by the fathers with God. Different interpretations of these games suggest there is a trade-off between "Faith" and "Rationality": the more sophisticated the rationality calculations biblical characters make, the less need for them to have blind faith in God to achieve their goals. Thus, as the faith of a character wavers, his rationality may sustain him - but not necessarily if he deviates seriously and God is unsympathetic

One conclusion I draw from these stories is that "rational" interpretations of biblical actions are no more farfetched than "faith" interpretations. In fact, I would argue that a more mundane, rational explanation, precisely because it does not assume of biblical characters super-human righteousness in the face of adversity, is more credible. This is not to say, however, that faith is irrational. On the contrary, being faithful means having preferences such that one's rational strategy is independent of the strategy of other players - that is, one's own values completely determine how one acts
ועיין כאן.

דר. בּרעמס איז דאס מסכם אזוי:
In the Constraint Game, God may or may not impose constraints on Adam and Eve, who may or may not adhere to them if they are imposed. This game is complicated by the wily serpent in a contemporaneous Temptation Game, who successfully tempts Eve. She in turn inveigles Adam into eating from the forbidden fruit

We never learn why the serpent wished to tempt Eve, but in the end Eve falls prey to its powers of persuasion. Might the serpent be a Satanlike creature that God finds convenient to make His evil surrogate for testing Adam and Eve?

This hypothesis is rendered plausible if God wants Adam and Eve to disobey Him in order to set an example that violation of His commands carries serious consequences. But the fact that God does not kill Adam and Eve for their sins, as He had threatened to do, suggests that He wanted them to fail in order to be able to promulgate both His power and His mercy in punishing them but sparing their lives

God’s real concern, it seems, was that if Adam and Eve ate with impunity from the tree of knowledge of good and bad, they would become godlike and so too much like Him. As a consequence, they might be able to challenge His dominion over all living things

But God also makes clear His vulnerability — in particular, that a thin line separates Him from them, based on His possessing a kind of moral knowledge. He does not want to share it with humans, it appears, lest they be able to mimic Him. Ironically, however, God’s moral superiority is challenged in later stories by the evil that He sanctions

The three Testing Games highlight this issue. In Testing Game 1, God asks Abraham to prepare Isaac, his son, for a burnt offering. Abraham is obedient to a fault, so the test is successful: Abraham proves himself willing to do something awful, without a peep of objection, and, consequently, Isaac’s sacrifice is arrested by the intervention of an angel

Does this signify that Abraham had complete faith in God and the superiority of His moral judgment? As I reconstructed the players’ choices and preferences in Testing Game 1, Abraham could surmise that God has a dominant strategy of reneging on His command to sacrifice Isaac. Supposing that God will choose it, Abraham can afford not to choose his own dominant strategy of disobeying God. Instead' he can heed God’s command for a sacrifice, which yields an NME [Nonmyopic Equilibrium] that is not the Nash equilibrium

But there is a second NME, whereby Abraham obeys God’s command and God reneges on His demand that Isaac be sacrificed. However, it occurs only if play starts at this outcome, which one might argue it did when Abraham prepares Isaac for sacrifice

God can implement this NME if He has moving power. However, its invocation is not necessary if Abraham anticipates that God will renege on His command, based on God’s promise that Abraham will found a great nation and have multitudinous descendants

Obviously, this cannot happen if Abraham kills Isaac. Abraham, therefore, can afford to forsake his dominant strategy of disobedience, knowing that Isaac will almost surely be saved and this will please God

On the one hand, if Abraham outwitted God in this manner, we might question whether God is really the superior player. On the other hand, it seems plausible that God could anticipate that Abraham would make this kind of calculation, in which case God would know that His testing of Abraham is not genuine. If this is the case, can God be considered morally superior if He knows His test has been adulterated, and the results are bogus?

In Testing Game 3, Job is a paragon of righteousness at the outset, but God still permits him to be tested by Satan. This time, it is the afflicted player, Job, who eventually succeeds. However, he suffers mightily before triumphing over Satan, in part because, while faltering, he never loses his faith in God entirely. One can say that God is vindicated, obtaining His best outcome, but Job does not do so well when he must endure the worst depredations of Satan. Although Satan loses his wager with God, he apparently survives to another day to test other human players

In summary, the people tested by God or Satan all survive their tests, but their experiences are bittersweet:
• Abraham saves Isaac, but there may well be repercussions in their father-son relationship over Abraham’s apparent willingness to sacrifice his son

• Job is rewarded with a new family and great riches, but is that really recompense for being severely tested, and losing everything, in order that God can win a wager?

All these stories put God’s ethics under scrutiny, which casts doubt on whether He can be considered on a morally higher plane than those He tests
אגב, אין דעם בוך טוהט ער דורך אמונה עפ"י געים טעאריע און פּאַסקאל׳ס געוועט (אין די קאנטעקסט פון די "שפילערס" בתנ"ך). ער שרייבט בסיכום:
I consider the choice, as formulated by Pascal, about whether to believe or not believe in God. Although biblical characters almost never doubted the existence of God, some, such as Pharaoh, questioned whether He had the supernatural powers attributed to Him

Pascal analyzed, from a decision-theoretic viewpoint, the consequences of P’s choice when she takes into account the penalties and rewards associated with each of two states — that God exists or does not exist. This became known as Pascal’s wager, although Pascal never suggested that betting actually take place

From a pragmatic, if not secular, perspective, Pascal concluded that belief in God is justified — even if there is only a small probability that He exists — because of the horrific consequences of not believing when, in fact, He exists. Pascal even recommended that P [person] adhere to rituals that reinforce her belief, especially if she thought that she might waver

I amended Pascal’s wager in the Search Decision to include the possibility that the existence of God, whom I subsequently refer to as SB [Superior Being], might be indeterminate. With the inclusion of this option, P does not have a dominant strategy and, therefore, cannot make the relatively easy choice that Pascal’s wager affords her

In the Search Decision, an agnostic might wish to continue searching — though this could prove costly in terms of time, mental effort, or emotional energy — so it seemed reasonable to postulate as a state of nature that SB’s existence could be indeterminate. In the related Concern Decision, wherein P must decide whether to be concerned about the choice she makes, there is a similar problem: Whether P benefits or not depends on whether SB is aware of, and cares about, P. Not knowing the answer to this question, P is left in a quandary

The P that I assume in these decisions, based on her preferences, is neither a believer nor a skeptic but rather someone eager to find answers, unavailing as they may be. In my opinion, the decisiontheoretic framework helps to show why P’s choices are difficult and may leave her vexed and anxious
ועיין במה שהבאתי כאן מדר. דזשעימס סטיין בזה.

דר. בּרעמס איז מסכם די "געים" פון התגלות ואמונה אזוי:
SB is a player, whose existence and behavior cannot be described as simply a state of nature. Like P, SB makes choices to advance his goals; furthermore, it behooves both P and SB to try to take into account the other player’s preferences in deciding on a rational strategy

In both Belief Games, SB’s strategies are either to reveal himself or not to do so, and P’s strategies are to believe or not to believe in SB. In the two Belief Games, SB’s goals remain the same: Primarily, he wants P to believe in his existence; secondarily, he does not want to reveal himself, lest doing so prevent a test of P’s faith. P, I assume, is of a scientific bent and seeks evidence — positive or negative — for her choice. In both games, she wishes, as a primary goal, that her belief (or nonbelief) in SB’s existence be confirmed by evidence (or lack thereof)

What distinguishes the two Belief Games are the different secondary goals of P. In Belief Game 1, P prefers to believe in SB’s existence if he exists, whereas she prefers not to believe if he does not exist in Belief Game 2. Thereby P gives SB the benefit of the doubt in Belief Game 1 but not in Belief Game 2

In both games, SB has a dominant strategy of not revealing himself, inducing P not to believe, which is the unique Nash equilibrium in both games
א חשוב׳ע מיטגליד האט מיר געפרעגט באישי:
חשוב׳ע מיטגליד האט געשריבן:ליינענדיג ‫די תגובה‬ קומט מיר צו וואונדערן, וויאזוי קענסטו זיך מתענג זיין מיט אזעלכע חקירות און הסברים וואס זענען געשריבן מיט גאנץ א שוואכע (אונזעריגע…) השגה אין גאט, און אדם ואברהם, און אין די ניסיונות? ווי לדוגמא (און לאו דווקא דאס) די מושג פון עונש וואס איז מער אלס א בירור הנפש ווי די פשטות’דיגע הבנה פון ’עונש’ (”נקמה”), לערנט ער כאי’ ס’איז יא עפעס א פייט און די עונש איז פשוט ווייל גאט איז שטערקער ממילא קען ער צוריק שלאגן?

איך מיין נישט ח”ו קיין מוסר, זאל יעדער טון כפי רצונו ואיני נותן דעמן, כ’ברענג נאר ארויס מיין נייגער וויאזוי די ביסט זיך מתענג מיט אזעלכע דברי חכמה.

און אוודאי א גרויסן ייש”כ פאר אלע דיינע תגובות וואס זענען קישורים לעינים!
(עכ’פ דיזע וואס כ’בין זוכה צו פארשטיין...)
דאס איז וואס איך האב גע׳ענטפערט:
מי אני האט געשריבן:ווי איך האב צוגעברענגט אין אפאר פלעצער, לדוגמא דא פון דר. קריסטיִן העיס, איז די אקאדעמישע קאנסענסוס אז די כותבי התנ"ך האבן פאקטיש יא געהאט אזא סארט "אונזעריגע" קאנסעפּשאן פון ג-ט. די פילאזאפישע "רמב"ם'יסטישע" סארט מופשט'דיגע לגמרי קאנסעפּשאן פון ג-ט איז ארויסגעוואקסן שפעטער, און דערנאך האט מען דאס אריינגעטייטשט בהתורה. (און ווי כ'האב למשל צוגעברענגט דא האבן לכאורה אפילו חז"ל געהאט א מער "אונזעריגע" נישט פילאזאפישע וכו' קאנסעפּשאן פון ג-ט; טאקע מער ראפינירט ווי אין די בּיבּליקעל עפאכע, אבער נישט די ראפינירטקייט פון שפעטער. וואס דאס ווערט טאקע אלס מער ראפינירט בהתפתחות החכמה, וואס אפילו בתוך די פארשידענארטיגע סטרענדס בהתורה טרעפט מען די חילוק צווישן די וואס זענען געשריבן געווארן פריער און די פון שפעטער, ואכמ"ל. ועיין ג"כ לדוגמא כאן.)

עכ"פ דר. בּרעמס גייט לפי דעם paradigm. ולפי"ז, ווי צוגעברענגט פריער פון דר. העיס (ווי אויך דא), זוכט מען צו פארשטיין די ליטערערי כאראקטער פונעם ווערק און אין דעם איז ג-ט טאקע א ״כאראקטער״ מיט רצוניות'ן אא"וו. אין אנדערע ווערטער, פון די פּערספּעקטיוו פון די כותבים וואס האבן דאס געשריבן.

נ.ב. פאר דו נעמסט דיך שרייען ״כפירה!״, איז לענ"ד קען מען דאס אלעס רואיג משווה זיין מיט דת. דאס איז א חלק וואס איך בין נחית מבאר צו זיין אין מיינע ארטיקלען און פארגעגרייטן אשכול דערויף.

נשלח: מוצ"ש נאוועמבער 05, 2022 8:45 pm
דורך מי אני
לגבי עונש איז אינטרעסאנט צו באמערקן אז אינעם פעלד פון ABA ווערט עס נאר גערעכענט אלס אַן ״עונש״ (סיי ״פּאזיטיוו״ וואו מ׳געבט אדער מ׳מאכט שטערקער עפעס א סטימיולוס וואס מ׳גלייכט נישט, און סיי ״נעגאטיוו״ וואו מ׳נעמט אוועק אדער מ׳מאכט שוואכער עפעס א סטימיולוס וואס מ׳גלייכט יא) נאר טאמער מ׳זעהט אז אינעם עתיד איז די סארט בּיהעיוויאר/רעספּאַנס וואס איז גראד פאר דעם בזמן, פארמינערט געווארן פון ווידער פאסירן. וכידוע, כדי צו זיין ריכטיג עפעקטיוו דארף דאס פארצוקומען גראד נאכ׳ן רעספּאַנס, ווי אויך נישט צופיהל דערפון אז מ׳זאל ווערן צוגעוואוינט דערצו אדער אז די ריענפאָרסמענט/שכר וואס ער באקומט פאר׳ן בּיהעיוויאר וועגט דאס איבער (והוי מחשב שכרה כנגד הפסידה). ומאידך גיסא איז אויך ידוע אז ווי שטערקער די עונש, אלס מער סאָפּרעסט דאס די רעספּאַנס פון נאכאמאל פאסירן; ועכ״כ אז צומאל גענצליך, וויבאלד (אויס מורא) גייט ער דאס נישט נאכאמאל פרובירן צו זעהן טאמער גייט די עונש נאכאמאל קומען. ווי אויך אויב געבט מען דאס intermittently, רענדאם אויף די סארט רעספּאַנסעס און ער קען נישט פאראויסזאגן, דאן איז דאס אויך עפעקטיוו.

מ׳דארף זיין באוואוסטזיניג צו די מעגליכע סייד עפעקטס וואס דאס קען צוברענגען. למשל, די פענאמענאן פון בּיהעיוויארעל קאנטראסט וואו דורכ׳ן מעניש זיין איין בּיהעיוויאר ווערט א צווייטע פאראלעל בּיהעיוויאר וואס מ׳איז נישט דן אויף פארמערט אינעם עתיד. ובפרט וואו עס ברענגט עי״ז א פארמערונג פון א נאך ערגערע בּיהעיוויאר. ווי אויך אז די ״עונש״ בּיהעיוויאר פונעם מעניש ווערט דאך געמאדעלט צום קליענט און ער קען דאס יעצט גיין טוהן צו אנדערע; מ׳האט אים דאס אויסגעלערענט.

פון די סארטן עונשים וואס שטודיעס האבן געוויזען אז זיי זענען עפעקטיוו זענען רעספּאַנס בּלאַקינג. דאס איז ווען גראד ווען מ׳הייבט אָן א פראבלעמאטישע בּיהעיוויאר, טוהט מען גראד זיך אריינמישען דאס צו בלאקירן פון אויסגעפירט ווערן אינגאנצן. ווי אויך אָווערקאָרעקשאן, וואס איז אז מ׳דארף סיי פאררעכטן דאס וואס מען האט שאדן געטוהן בסור מרע, בנוסף צו אַן עשה טוב וואס ער דארף טוהן עקסטערע. מ׳דארף געבן פארשידענארטיגע סארט עונשים, וויבאלד אז נישט ווערט מען העבּיטוּעיטעד דערצו און עס איז מער נישט עפעקטיוו.

וכמובן דארף מען אלס אפשאצן די עטישקייט פון אימפּלעמענטן עונשים און אַן עונש פּראגראם.

די שאלה איז ווי שטארק דאס איז אלס עפּליקעבּל צום געדאנק פון ״עונש״ (במובן הפשוט) מהקב״ה להאדם/לישראל (לגבי נישט זיין קיין פעולת ריק, ועיין במו"נ ח"ג פכ"ה)?

***

ומענין לענין באותו ענין פונעם גאנצן אשכול ולגבי זוכן א טעאדיסי וסיבה להרעות, זאגט דר. טאַשׁא יוּריך (עפ״י שטודיעס) לגבי זיין self-aware אז די וואס טראכטן אויף זיך ״פארוואס?״ אויף זיך אליינס זענען ווייניגער צופרידן ווי אלגעמיינע מענטשן, ווי איידער די וואס פרעגן אויף זיך אליינס ״וואס?״ (צו טוהן אא״וו).

נשלח: מאנטאג נאוועמבער 07, 2022 12:15 pm
דורך מי אני
דער תניא שרייבט (אגרת הקודש י"א מאמר להשכילך בינה):
וכשיתבונן האדם בעומק הבנתו ויצייר בדעתו הווייתו מאין בכל רגע ורגע ממש האיך יעלה על דעתו כי רע לו או שום יסורים מבני חיי ומזוני או שארי יסורין בעולם הרי האין שהיא חכמתו יתברך הוא מקור החיים והטוב והעונג והוא העדן שלמעלה מעוה״ב רק מפני שאינו מושג לכן נדמה לו רע או יסורים, אבל באמת אין רע יורד מלמעלה והכל טוב רק שאינו מושג לגודלו ורב טובו

. . .

המאמין לא יחוש משום יסורים בעולם ובכל עניני העולם הן ולאו שוין אצלו בהשוואה אמיתית
דאס בעצם קען גיין אין איינקלאנג מיט וואס דער רמב״ם זאגט במו״נ ח״ג פנ״א: אז פאר׳ן מושגח ודבוק בשכלו איז ער אויף אזא מדריגה אז ער פּערסיִווט נישט די רעות אלס ״רע״. וואס דאן איז דאך דאס יא אלעס מסוג הג׳, וואס איז ״רע״ נאר מפאת המקבלים און ענליך צו וואס דער עקידה זאגט. (ועיין ג״כ במסילת ישרים פי״ט בביאור חלקי (מדת) החסידות, בבעלי דעה אמיתית ע״ש.)

עס דארף אויך באטאנט ווערן אז דער רלב״ג במלחמות ה׳ (מאמר ו ח״א פ״ז) האלט נישט (מכח א פילאזאפישן מבט) פון דעם אז מציאות העולם איז דורכ׳ן זיין מושפע ממנו ית׳ תמיד ע״ש, וואס עפי״ז גייט דער תניא.

***

דער ענגלישער פייטן פּערסי שׁעלי האט געשריבן:
In fact, even while admitting the existence of the theological God, and the reality of his so discordant attributes which they impute to him, one can conclude nothing to authorize the conduct or the cult which one is prescribed to render him. Theology is truly the sieve of the Danaides. By dint of contradictory qualities and hazarded assertions it has, that is to say, so handicapped its God that it has made it impossible for him to act. If he is infinitely good, what reason should we have to fear him? If he is infinitely wise, why should we have doubts concerning our future? If he knows all, why warn him of our needs and fatigue him with our prayers? If he is everywhere, why erect temples to him? If he is just, why fear that he will punish the creatures that he has filled with weaknesses? If grace does everything for them, what reason would he have for recompensing them? If he is all-powerful, how offend him, how resist him? If he is reasonable, how can he be angry at the blind, to whom he has given the liberty of being unreasonable? If he is immovable, by what right do we pretend to make him change his decrees? If he is inconceivable, why occupy ourselves with him? IF HE HAS SPOKEN, WHY IS THE UNIVERSE NOT CONVINCED? If the knowledge of a God is the most necessary, why is it not the most evident and the clearest?
ולגבי השארת הנפש:
The examination of this subject requires that it should be stripped of all those accessory topics which adhere to it in the common opinion of men. The existence of a God, and a future state of rewards and punishments are totally foreign to the subject. If it be proved that the world is ruled by a Divine Power, no inference necessarily can be drawn from that circumstance in favor of a future state. It has been asserted, indeed, that as goodness and justice are to be numbered among the attributes of the Deity, he will undoubtedly compensate the virtuous who suffer during life, and that he will make every sensitive being, who does not deserve punishment, happy forever. But this view of the subject, which it would be tedious as well as superfluous to develop and expose, satisfies no person, and cuts the knot which we now seek to untie. Moreover, should it be proved, on the other hand, that the mysterious principle which regulates the proceedings of the universe, to neither intelligent nor sensitive, yet it is not an inconsistency to suppose at the same time, that the animating power survives the body which it has animated, by laws as independent of any supernatural agent as those through which it first became united with it. Nor, if a future state be clearly proved, does it follow that it will be a state of punishment or reward
***

ומענין לענין באותו ענין איבער באטראכטונגען איבער המות, שרייבן זיי:
74DB55AD-A11A-459D-9B7D-3E359FA7E89E.jpeg

נשלח: דינסטאג נאוועמבער 08, 2022 6:46 pm
דורך מי אני
לגבי די געדאנק פון הודאה לה׳ ווען פון אים קומט דאך אויך די רעות (מעיקרא) איז מכח אויף צו פשוט אינקאָלקעיטן א פּאזיטיווע אטיטוד, האב איך געקלערט אז דאס איז אפשר אויך די געדאנק פונעם גמרא בקידושין פ: במימרא של אבא שאול:
מה יתאונן אדם חי גבר על חטאיו (איכה ג לט) במתרעם על מדותיו כתיב והכי קאמר מה יתרעם על מדותיו וכי גבר על חטאיו, דיו חיים שנתתי לו
שטעלט זיך די קשיא אויף די חלק פון ״דיו חיים שנתתי לו״ אז, ראשית דאס איז נישט אזוי פשוט און ווי צוגעברענגט פונעם רע״ב באבות (פ״ד מכ״ב; ואיה״נ עיין באיוב ב ד). און שנית הא׳מיר דאך צוגעברענגט דעם תוס׳ יו״ט בברכות (פ״ז מ״ג) אז ״הדין נותן לכלכל את ברואיו״, און דאס איז לכאורה ג״כ על הכלל כולו צו ראטעווען מחיי צער. ולגבי דעם חלק פונעם ״גבר על חטאיו״ און דעם ״לא כחטאינו עשה לנו ולא כעוונתינו גמל עלינו״ (תהלים קג י) איז דאך דאס אז ער האט באשאפען דעם מענטש וואו עס איז מן הנמנע שלא לחטוא (קהלת ז כ) ״כי אדם אין צדיק בארץ אשר יעשה טוב ולא יחטא״ (ועכ״כ אז דאס איז א לאגישע סתירה ומן הסוג שנמנע אף ממנו ית׳), וואו די געים איז ריגד ומה יעשה אותו הבן שלא יחטא (ברכות לב.), וידוע מה דאיתא בסוכה נב: עה״פ (מיכה ד ו) ואשר הרעותי, ולכן מה מקום לענוש בצדק. און די פשטנים זענען טאקע מער מפרש די פסוק אין איכה אז עס איז מקושר עם הפסוק שלפניו ״מפי עליון לא תצא הרעות והטוב״, והיינו אז עס איז נישט בגזירה ״דירעקט״ מעליון, נאר איידער אזא סארט ״אומדירעקט״ און מער נאטורליך, וואו חטא ועון ברענגט אטאמאטיש נאטורליכע שלעכטס עפ״י פיזישע דיטערמעניזם ועזיבה למקרים גרידא (ועיין בראב״ע שם ובאיכ״ר ג מ). וואס דאס גייט דאך אין איינקלאנג מיט׳ן ראציאנאלן מהלך הרמב״ם וואס איז דא דורכאויס די ארטיקלען און דעם אשכול אויסגעשמועסט געווארן באריכות. אנדערש האט פשוט נישט געקענט זיין א וועלט מחומר, ונמנע אף ממנו ית׳ וככל הנ״ל.

עכ״פ קען מען זאגן אז דאס איז די געדאנק פון אבא שאול: פשוט אלס נישט פאקוסן און זיך מתרעם זיין על הרעות, און איידער פאקוסירן אויפ׳ן פּאזיטיוו אז ער לעבט (און דאס זאל טאקע גערעכענט ווערן א פּאזיטיוו פאר אים) און וואו ס׳דא לעבן איז דא האפענונג.

נשלח: מוצ"ש נאוועמבער 12, 2022 11:07 pm
דורך מי אני
דר. משה הלברטל שרייבט אויך ווי איך איבער טעאדיסי במשנתו של הרמב"ם (סיי פון דעם לאגישן קוק-ווינקל און סיי פונעם עקזיסטענשאלן קוק-ווינקל):
The evils suffered by a person because he is a material being, Maimonides argues, are “privations,” that is, situations that have no actual existence and that appear to us as the absence of a desired situation. Illness is the absence of health, death is the absence of life, infirmity is the absence of completeness, and so forth. In these cases, God does not create the evil because the evil does not really exist, and all that exists is good. Evil is the absence of certain reality; existence as such is good

Of all the philosophical arguments made in the Guide, this seems the weakest. First, the evil caused by the absence of the good can sometimes cause great pain and unbearable suffering. The pain itself can hardly be described as an absence, for it is real, extant, and scorching. Beyond that, the argument seems to be a casuistic logic game that contributes little to an understanding of the question. What is gained by calling something the absence of something else? There is, to be sure, something else in play behind the flimsy argument from absence, a more profound and significant argument: the impairments and evils that result from our material nature are necessary conditions. To ask why death, illness, or difficult old age exist in the world is to ask a meaningless question as long as we are interested in being what we are, namely, material creatures. To complain about those evils necessarily entails an expectation of being something other than what we are. By its very nature, matter is limited and finite, and hoping for it to be perfect and eternal is like hoping for a square to be circular. Destruction and impairment are part of the essence of something material, and matter is given to accident and will never be perfect. And so, in those relatively few instances when children are born with defects, the situation is tied of necessity to our being creatures possessed of bodies. That God does not create durable or perfect material does not mean that his power is limited, because God does not do the logically impossible: He is unable to create a number “two” such that multiplying it by itself will yield “five.” This approach to the first category of evil is marked by a profound acceptance of limits and a recognition of our finitude. The consciousness of evil is, among other things, a consequence of expectation which confronts the limitation of what is possible. If death is necessary, we do not experience it as evil; it is part of being what we are. Recognition that something is inevitable blunts the force of the complaint

But affirmation of reality cannot entail solely the inevitability of its deficiencies. Reality, as it is, must afford us the possibility of a good and rewarding existence. And here we turn to the two remaining sorts of evil, those wrought by other people and those that are self-imposed. The evils that men do to one another, such as wars and crimes, result, in Maimonides’ view, from competition for limited resources. Nevertheless, examination of the nature of the world shows that the more basic and necessary a resource, the more abundant it is. Air, water, and basic food exist almost without limitation. The struggle for resources begins when people internalize unnatural goals, such as pursuit of wealth, honor, and pleasure. There are not enough diamonds and gold bars to go around, nor is there power and might for all. People internalize inappropriate goals and then complain that the world does not provide adequately for their desires. And this affects not only interpersonal relationships but also the life of the individual. Were a person to be satisfied with meeting his basic needs, he would not have to spend his life in risktaking, worry, frustration, jealousy, and bitterness. Similarly, given that Maimonides believed that most illness originated in improper consumption of food, a man in control of his desires would have less exposure to illness and decline

The goal of a human being is to develop the intellectual elements of his life and to pursue knowledge and truth. Knowledge, unlike power, wealth, and honor, is an inexhaustible resource. That one person has knowledge does not diminish the supply available to others. Other, imagined, goods entail a zero-sum game, in which one person’s gain is another’s loss, and a society that pursues those goods will experience conflict as a result. But a society that internalizes knowledge as its highest goal will be spared such conflict. It will possess all the material resources it needs to exist, because the world provides them in sufficient quantity, and its highest goal, knowledge, is not limited or subject to competition. And what is true of society is true of the individual as well. By internalizing the proper goal, he will free himself from the physical and spiritual torments associated with a life given over to pursuing desires. This attitude toward the problem of evil is profoundly accepting of the world as it exists. The world is a domain fit for a human being as long as the human being adopts the proper goal for his life. But if he does ill to himself or his fellow, it is ridiculous to see that as a tragic flaw in the world or the basis for a complaint against God
ולגבי השגחה במשנתו של הרמב"ם שרייבט ער (און אינעם קאנטעקסט פונעם מחלוקת צו דער רמב"ם האט באמת יא געהאלטן פון קדמות וג"כ השארת הנפש):
The deep-seated basis for Maimonides’ position on the question of evil, then, is affirmation of reality, an idea corresponding to Maimonides’ position regarding God’s revelation in the world as it exists. But does existence itself react to the righteous and the wicked in the same manner? Does a man’s religious and moral standing have any impact on his fate? To what extent, if any, is God involved in what goes on in the world that He created or that causally arose from Him? Given these questions, the discussion of providence is a natural extension of the inquiry into the question of evil; in the Guide, it follows right on its heels

. . .

The fifth position Maimonides describes is that of the Torah, his own. As long as one is speaking of non-humans, he believes, Aristotle is correct to assert that providence applies only to species overall. God does not govern the events experienced by each and every animal, and He certainly does not directly deploy His will each time a leaf falls from a tree. All such events are within the context of general causal regularity. Most human beings, too, are relegated to natural randomness and are not governed by providence. Where Maimonides departs from Aristotle is in maintaining that perfected human beings are subject to providence as individuals. He understands providence as a privilege that distinguishes the perfected among human beings from others, and the perfected human differs from other beings in the degree of providence to which he is subject. The closer a person comes to perfection, the greater the degree of divine providence to which he is subject, for he is bonded more closely to the intellect emanating onto him

Maimonides’ position departs in no uncertain terms from the traditional view of providence, which believes that God punishes the wicked and rewards the ordinary (that is, those who are neither wicked nor virtuous). According to Maimonides, the wicked and the ordinary, constituting most of humanity, are relegated to happenstance. But despite this dramatic divide, the concept he presents has an internal religious logic: providence is not a basic given and does not apply to all people; it is, rather, something achieved only by a few. Throughout existence, God attends only to species as a whole, but perfected human beings merit individual providence. How that individual providence operates, however, is subject to widely differing interpretations

The conservative reading of the Guide offers one such interpretation. The causal structure is what controls all existence and the fate of most men, but perfected men are subject to God’s special attention, and He exercises His will to protect them from the harms and misfortunes that befall other creatures. On this reading, nature and wisdom are maintained with respect to reality as a whole, but when necessary, divine will bursts through and acts within it. If that is so, Maimonides rejected the Ashʿarite position, according to which God’s willful providence governs every individual and event to the point of negating the entire causal order. But he also rejects the Aristotelian position, which sees the causal order as the exclusive principle governing all existence, wicked and perfected alike. According to the conservative reading, Maimonides’ view of providence parallels his views of creation and prophecy. With respect to creation, he preserved a necessary, fundamental element of creation in time — the creation of existence ex nihilo — and allows for the action of divine will when necessary. With respect to prophecy, he interpreted the phenomenon as a natural one but left room for a supernatural exercise of will in the case of Moses’ prophecy. The same structure can be seen in connection with providence. The causal order applies everywhere except with regard to perfected people, who are protected by God’s will. Accordingly, the principle of causal wisdom is not the exclusive explanation for what happens in the universe, and it is limited in areas related to the principles of religion — creation, prophecy, and providence

The Guide’s philosophical readers, for their part — that is, those who understood it as affirming eternal preexistence — took a very different view of the idea that perfected people were subject to divine providence on an individual basis. On their reading, which seems to have better internal, textual logic, perfected individuals are not providentially overseen by means of divine intervention volitionally bestowed only on them. Providential oversight is afforded them, rather, by reason of causal reality itself, and it can be accounted for in terms of wisdom, not will. The perfection of the individuals who enjoy providence is commensurate with their apprehension of God and the world, as Maimonides emphasized, and that apprehension affords them two advantages that distinguish them from other men and beasts. Those advantages are theirs without any intervention of the divine will

The first advantage is that of a place in the world to come; their souls do not perish and they are not eliminated from the world. Like Aristotle, Maimonides believed that providence implies the possibility of eternity and stability inherent in the causal order. That capacity for eternity is granted to those who attain knowledge and become bound to the active intellect; accordingly, providence - bestowed, in Aristotle’s view, only on sorts whose eternity is ensured — pertains to perfected individuals

Samuel Ibn Tibbon read Maimonides this way, understanding him to hold the view that individual providence did not involve willful divine intervention in an individual’s life. In a letter on providence that he sent to Maimonides (and that Maimonides never answered), he afforded a philosophical interpretation to the concept of prophecy as it appeared in the Guide. In his view, misfortunes befell perfected people in the same way as others, and God did not intervene to free them from poverty, illness, or travail. But because they adhere to the proper goal of apprehending the intelligibles, which assures them eternal life, they do not regard these events as troubles. They do not consider such things as loss of wealth, illness, or handicap to be losses, for they are bound to what truly matters and what assures a person eternal life. Accordingly, in addition to the eternal life these individuals are assured of, they experience providence in their day-to-day lives, expressed not in the form of events that happen to them but as a profound change in consciousness

The second advantage that apprehension affords to individuals overseen by providence was formulated by Moses Ibn Tibbon, Samuel’s son. Unlike his father, Moses held that those perfected in thought were protected from troubles in a practical way, but not because God willfully directed reality to their benefit, as the conservative reading would have it. Rather, the knowledge of the world that these people acquired allowed them to live better protected lives, and that is their second natural advantage: they know how to foresee risks and properly assess situations. Moreover, their focus on the higher goal of knowing God frees them from the mental and physical woes that ensue when a person’s life is controlled by his desires. Perfected individuals are distinguished, then, by being providentially protected from the afflictions of the world to a greater extent than other people, but in the understanding associated with a preexisting universe, that distinctiveness does not entail a miraculous departure from the causal order. The protection and endurance simply reflect the fact that the causal order itself does well for the good

Conservative and philosophical readers agree that Maimonides’ great innovation here was the idea that providence was something afforded only to individuals and that other people were given over to chance. He thereby rejected the position of the Kalam, which saw divine intervention in every event that transpired in the world, and dissented from the traditional Jewish view that individual providence governed all people. According to Maimonides, God’s presence and providence, for most people, are mediated via the causal order that He created, an order to which people are subject. The dispute between the conservative and philosophical readings pertains to how the providence extended to perfected individuals should be understood: is it effected through willful divine intervention, as the Kalam understood it to be, or is it built into the causal order itself, to be understood in terms of eternity and immortality, as Aristotle understood providence with respect to other species? The philosophical reading affords Maimonides’ acceptance of reality, emphatically declared in the discussion of theodicy, a more profound meaning. Existence itself, structured through divine wisdom, corresponds to the varying degrees of human virtue, responding to differences among people without any need for willful divine intervention
ער זאגט אויך אז די עיקרים פון שכר ועונש ותחיית המתים האט דער רמב"ם געהאלטן אלס אמונות הכרחיות.

***

ולגבי מחיית עמלק ברענגט צו הרב דר. מלך שפירא אז עס איז יתכן אז די גמרא האט זעלבסט-צענזורירט ווער עס איז מבני בניו של המן כדי אז די קיצוניים זאלן זיי נישט זוכן צו הרג׳ענען כדי לקיים מצות מחיית עמלק:
R. Meir Mazuz calls attention to what he thinks is another example of internal censorship in the Talmud. BT Sanhedrin 96b and Gitin 57b state that descendants of Haman studied Torah in Benei Berak. Yet the version of Sanhedrin recorded in Ein ya'akov continues by identifying a descendant of Haman, R. Samuel ben Shilat. According to Mazuz, this is the original text, which was later removed from the Babylonian Talmud. This was done so that R. Samuel and his descendants not be put in danger by someone seeking to fulfill the commandment to destroy Amalek, and who did not know that a Jewish descendant of an Amalekite is to be left alone

נשלח: דינסטאג נאוועמבער 15, 2022 4:28 pm
דורך מי אני
לגבי די געדאנק פון קבע בתפילה איז דאך ידוע די משנה בברכות כח: ר״א אומר העושה תפלתו קבע אין תפלתו תחנונים, און דארט בדף כט: איז די גמרא מסביר אז דאס מיינט כשתפלתו דומה עליו כמשוי און כשאינו אומרה בלשון תחנונים ע״ש. און ווי דער רמב״ם זאגט דארט בפירוש המשנה (פ״ד מ״ד):
רוצה לומר בעניין קבע - שישים תפילתו כמי שיש לו עסק שהוא מצווה לעשותו, וישלמהו כדי שינוח מעבודתו ויסיר מעליו טרחו ומשאו.
און ער פסק׳נט אזוי טאקע במשנה תורה (הלכות תפילה פ״ד הט״ז):
ולא יעשה תפלתו כמי שהיה נושא משאוי ומשליכו והולך לו.
וע״ש בכסף משנה דהיינו דבעי תרווייהו: שאל תהיה עליו כמשוי ושיאמרה בלשון תחנונים ע״ש. ואיפסק נמי בשו״ע באו״ח סימן צח סעיף ג:
יתפלל דרך תחנונים כרש המבקש בפתח ובנחת ושלא תראה עליו כמשא ומבקש ליפטר ממנה.
והיינו, ככל הנ״ל אז די געדאנק איז די סאָבּמישאן דערפון צום ״אַבּסאַלוּט״.

אגב, עס איז מן הראוי לציין אז אנדערש ווי אין די ״אני מאמין׳ס״, וואו די פיפטע עיקר איז אוועקגעשטעלט אלס ״שהבורא ית״ש לו לבדו ראוי להתפלל ואין לזולתו ראוי להתפלל״, איז עס אוועקגעשטעלט אין די הקדמה פונעם רמב״ם בפירוש המשנה לפרק חלק, ״שהוא יתברך הוא הראוי לעבדו ולגדלו ולהודיע גדולתו ולעשות מצותיו״ ע״ש. עס איז בעיקר אוועקגעשטעלט קעגן דינען אנדערע ועכו״ם. און ווי דער מלכי בקודש (וכן טען נמי הרב דר. יהושע בערגמאן), זענען די ״אני מאמין׳ס״ נישט באמת דער רמב״ם׳ס עיקרים; די פיוט פון יגדל כאפט זיי בעסער ע״ש.

ובכל אופן איז די געדאנק מער אויף ״ראוי״ להתפלל.


***

לגבי די געדאנק פון דעם ״as if״ בנוגע די כבוד פאר א מת לגבי דאווענען בתוך י״א חודש וכו׳, איז מיר געווען אינטרעסאנט צו זעהן דעם טרעילאר פאר John Wick 4. אינעם אָנהויב זעהט מען ווי דער פּראטאגאניסט דזשאַן וויק זיצט אין א קירכע/crypt צו רעדן צו זיין פארשטארבענע ווייב. דער אנטאגאניסט פרעגט אים צי ער גלייבט אז זיין ווייב קען אים הערן? צו וועלכע דזשאַן ענטפערט ״ניין״. דער אנטאגאניסט פרעגט צוריק אז אויב אזוי פארוואס טוהט ער דאס? צו וועלכע דזשאַן ענטפערט, ״אפשר בין איך wrong [זי קען אים יא הערן].״ וידוע די (לכאורה apocryphal) אנעקדאט מיט דער פיזיקער ניעלס בּאָהר ווי א באזוכער האט באמערקט אז ער האט א horseshoe הענגן העכער זיין טוהר, וואס מענטשן גלייבן ברענגט מזל. האט ער אים געפרעגט ״דו גלייבסט אין דעם?!״ האט אים בּאָהר גע׳ענטפערט, ״אוודאי נישט. אבער מ׳זאגט אז דאס ברענגט מזל צום מענטש אפגעזעהן צי ער גלייבט דערין צי נישט.״…

אגב, דאס אז דער פּראטעגאניסט דזשאַן וויק שלאגט זיך פאר זיין לעבן דורכאויס דעם סעריע, ווען ס׳זעהט נישט אויס ווי ער האט פארוואס צו לעבן ויצא שכרה בהפסידה, גייט מיט מיט׳ן פסוק אין איוב (ב ד) פון כל אשר לאיש יתן בעד נפשו.

נשלח: דינסטאג נאוועמבער 15, 2022 4:55 pm
דורך חדשים
דאס שטימט גוט מיט די שטיקלעך וואס מען רעדט פון גדלות הבורא. לגבי די חלקי הבקשה, ארויסצוברענגען שפלות עצמו, וואס דארף מען א גאט?

נשלח: דינסטאג נאוועמבער 15, 2022 5:06 pm
דורך מי אני
איז דאס דען נישט א גוטע/עפעקטיוו וועג פון פועל זיין (א סארט) סאָבּמישאן צום טרענסענדענט "אַבּסאלוט"?

נשלח: דינסטאג נאוועמבער 15, 2022 5:13 pm
דורך חדשים
פארקערט, עס מאכט אים טראכטן אז עס איז נאך דא א סעלף וואס דארף צרכים.

נשלח: דינסטאג נאוועמבער 15, 2022 5:29 pm
דורך מי אני
איה"נ. ובפרט אז להרמב"ם איז די מטרה פון אלעס צוצוקומען צו pure contemplation בהמושכלות. אבער די געדאנק איז אז תפילה איז א מיטל אויפ'ן וועג אהין. עס איז נישט די מטרה ווי איידער רק האמצעי. און ווי איך האב צוגעברענגט ווי ער שרייבט במו"נ ח"ג פל"ב בדמיון ציווי הקרבנות למצות תפילה:
והיה דומה אז כאלו יבוא נביא בזמננו זה שיקרא לעבודת השם ויאמר: "השם צוה אתכם שלא תתפללו אליו ולא תצומו ולא תבקשו תשועתו בעת צרה, אבל תהיה עבודתכם מחשבה מבלתי מעשה". מפני זה השאיר השם מיני העבודות ההם והעתיקם מהיותם לנבראים ולעניינים דמיוניים שאין אמתות להם לשמו יתברך, וצונו לעשותן לו יתברך.
ער זאגט דאס טאקע אין די קאנטעקסט פארוואס ס'געווען א מצות קרבנות, אבער צווישן די שורות בא ללמד ונמצא למד... ;)

דאס גייט טאקע אין איינקלאנג מיט די חסידי'שע געדאנק אז מ'האט טאקע נישט צו דאווענען פאר צרכי עצמיים, ווי איידער א געבענקעניש וכו' פאר התגלות "כבוד שמים" והאמת מפני שהיא אמת (און אויך נישט ווייל דאס "וויל איך" - הגם, כידוע עפ"י פּסיכאלאגישע עגאָאיזם, והובא (טאקע...) בחובת הלבבות בפתיחה לשער עבודת אלקים, איז נישט שייך ס'זאל נישט זיין צרכי עצמיים וואס ער וויל, אפילו וואו עס איז ריין altruistic).

עכ"פ, עס איז אַן אמצעי צוצוקומען צו דעם סאָבּמישען און טאקע נישט קיין מטרה.

נשלח: דינסטאג נאוועמבער 15, 2022 5:46 pm
דורך חדשים
מאכסט נאר שווערער די קשיא. וויאזוי איז מתפלל זיין על צרכים א אמצעי, עס שלעפט דאך אים אוועק פון די מטרה? לויט’ן רמב”ם פארוואס האט מען עס אריינגעלייגט אין די סדר התפילה?

נשלח: דינסטאג נאוועמבער 15, 2022 6:13 pm
דורך מי אני
עס איז למעשה סאָבּמישען צו ״העכערס״, און אין דעם איז עס אַן אמצעי וואס ברענגט אים נענטער דערצו. די חלק פון פאקוסירן אויף די צרכים פון דעם ״איך״ איז טאקע נישט דייקא conducive דערפאר, אבער מ׳קען טענה׳ן אז יצא הפסידו פון דעם בשכרו פונעם סאָבּמישאן וואס עס ברענט. און צוביסלעך ווערט די חלק פונעם פאקוס על הסאָבּמישאן מער און דער חלק פונעם פאקוס אויף די צרכים און ״איך״ (וואס ברענגט מעיקרא דערצו, און אָן דעם איז שווער אפילו אָנצוהויבן וכדהבאתי דבריו בפל״ב) ווייניגער (עכ״פ דאס איז די געדאנק).

ועוד קען מען אפשר זאגן אז די געדאנק פון בעהטן על צרכים אז דאס איז תלוי אין די ״העכערס״, איז אים צו ברענגן צוביסלעך נענטער צו די הכרה פון די ״נאטורליכע״ סארט השגחה וואס איז ארומגעשמועסט געווארן אינעם צווייטן ארטיקל (און דורכאויס דעם אשכול). והיינו, אז ווען מ׳איז זיך מקשר ומתדבק בשכלו צו אט דעם ״העכערס״ (צו וואס תפילה איז טאקע אַן אמצעי צו), איז מען דאן מושגח וואס ברענגט טאקע די גוטס (נאטורליך וכו׳), ועכ״כ אז מ׳איז שוין ״גוט״ ומאושר אָן די ״גוטס״ המדומים (וכמש״כ בפנ״א) אויף וואס מ׳בעהט טאקע אויף בתפילה. ‏(עס דערמאנט פון דעם בּוּדהיסט געדאנק.)

ואגב, דר. ארטור היימאן שרייבט במשנתו של הרמב"ם אודות קביעת מצות תפילה:
it seems to follow that the formal prayer that we now possess is inferior to spontaneous prayer. One might wonder whether Maimonides would advocate a return to spontaneous, biblical prayer when the time of the exile is ended and the Jews once again will have their own land and a common language

. . .

It should be noted that in the Guide Maimonides emphasizes the cognitive function of prayer – instilling correct beliefs – and its role in fostering the love of God
און פונקט זעה איך דאס איבער החכם אַרנאלד ארליך (איינע פון דר. מרדכי קאפּלאן׳ס רביים):
942BD7D7-EF36-4D1C-A03D-AEB179DC8FC4.jpeg
ועיין מה שכתבתי כאן.

נשלח: מיטוואך נאוועמבער 16, 2022 10:28 am
דורך חדשים
וועגן דעם דארף זיין לעולם יסדר אדם שבחו של מקום ואח”כ יתפלל, דאס גייט אים אוועקשטעלן צו די תכלית התפילה. ולפי”ז מיושב מה שהקשו על הרמב”ם מנין לו דהדין שיש ליתן שבח והודיה לאחר התפילה הוא מן התורה. דאם הסיבה שנתחייבנו לסדר שבחו של מקום הוא משום שזהו תכלית התפילה, כ”ש לאחר שהתפללנו על צרכינו צריכין לזכור שהמטרה הוא שבחו של מקום.

Re: א נחמה פאר א צעבראכענעם אבל - וועקער 18

נשלח: מיטוואך נאוועמבער 16, 2022 11:27 pm
דורך כרם זית
מי אני האט געשריבן:
ולגבי מחיית עמלק ברענגט צו הרב דר. מלך שפירא אז עס איז יתכן אז די גמרא האט זעלבסט-צענזורירט ווער עס איז מבני בניו של המן כדי אז די קיצוניים זאלן זיי נישט זוכן צו הרג׳ענען כדי לקיים מצות מחיית עמלק:
R. Meir Mazuz calls attention to what he thinks is another example of internal censorship in the Talmud. BT Sanhedrin 96b and Gitin 57b state that descendants of Haman studied Torah in Benei Berak. Yet the version of Sanhedrin recorded in Ein ya'akov continues by identifying a descendant of Haman, R. Samuel ben Shilat. According to Mazuz, this is the original text, which was later removed from the Babylonian Talmud. This was done so that R. Samuel and his descendants not be put in danger by someone seeking to fulfill the commandment to destroy Amalek, and who did not know that a Jewish descendant of an Amalekite is to be left alone
דאס שטימט מיט דעם וואס דער רמב''ם, נאכן מסדר זיין די הלכות בנוגע עמלק שרייבט, 'וכבר אבד זכרם'.

נשלח: דאנערשטאג נאוועמבער 17, 2022 8:38 am
דורך חדשים
כרם זית האט געשריבן:
מי אני האט געשריבן:
ולגבי מחיית עמלק ברענגט צו הרב דר. מלך שפירא אז עס איז יתכן אז די גמרא האט זעלבסט-צענזורירט ווער עס איז מבני בניו של המן כדי אז די קיצוניים זאלן זיי נישט זוכן צו הרג׳ענען כדי לקיים מצות מחיית עמלק:
R. Meir Mazuz calls attention to what he thinks is another example of internal censorship in the Talmud. BT Sanhedrin 96b and Gitin 57b state that descendants of Haman studied Torah in Benei Berak. Yet the version of Sanhedrin recorded in Ein ya'akov continues by identifying a descendant of Haman, R. Samuel ben Shilat. According to Mazuz, this is the original text, which was later removed from the Babylonian Talmud. This was done so that R. Samuel and his descendants not be put in danger by someone seeking to fulfill the commandment to destroy Amalek, and who did not know that a Jewish descendant of an Amalekite is to be left alone
דאס שטימט מיט דעם וואס דער רמב''ם, נאכן מסדר זיין די הלכות בנוגע עמלק שרייבט, 'וכבר אבד זכרם'.
דו מיינסט מסתם הלכות שבעה עממין. ווייל ביי עמלק זאגט ער עס נישט.

דא האסטו די צוויי הלכות.

הלכה ד: מצות עשה להחרים שבעה עממין, שנאמר: החרם תחרימם וכל שבא לידו אחד מהן ולא הרגו, עובר בלא תעשה, שנאמר: לא תחיה כל נשמה. וכבר אבד זכרם.

הלכה ה: וכן מצות עשה לאבד זכר עמלק, שנאמר: תמחה את זכר עמלק. ומצות עשה לזכור תמיד מעשיו הרעים ואריבתו, כדי לעורר איבתו, שנאמר: זכור את אשר עשה לך עמלק, מפי השמועה למדו: זכור – בפה, לא תשכח – בלב, שאסור לשכוח איבתו ושנאתו.

די רמב”ם אליינס בספר המצוות שמועסט אויס אז אפילו דכבר אבד זכרם, איז די מצוה נאך נוגע.
מצות עשה קפז - להחרים שבעה עממין
היא שצונו להרוג שבעה עממין שישבו בארץ כנען ולאבדם, שהם שורש עבודה זרה ויסודם הראשון. והוא אמרו יתעלה "החרם תחרימם". וביאר לנו בהרבה כתובים שסיבת זה כדי שלא נלמוד מכפירתם. והנה באו כתובים רבים לרמוז על זה, רוצה לומר על הריגתם, לחזק בזה. ומלחמתם מלחמת מצוה.

ואולי יחשוב חושב שזאת מצוה שאינה נוהגת לדורות, אחר ששבעה עממין כבר אבדו. וזה אמנם יחשוב אותו מי שלא הבין עניין מנהג נוהג לדורות ואינו נוהג לדורות. כי הציווי שנשלם בהגיע תכליתו מבלתי שיהיה זה תלוי בזמן ידוע, לא יאמר בו אינו נוהג לדורות, אבל הוא נוהג בכל דור שימצא בו אפשרות הדבר ההוא. התחשוב כשיאבד השם יתעלה זרע עמלק ויכריתהו עד אחריתו, כמו שיהיה במהרה בימינו, כמו שהבטיח אותנו באמרו כי מחה אמחה את זכר עמלק, אינו לדורות, זה לא יאמר, אבל נוהג בכל דור ודור, כל זמן שנמצא מזרע עמלק, מצוה להכריתו. וכן להרוג שבעה עממין ולאבדם, ציווי נצטוינו בו והוא מלחמת מצוה ואנחנו מצווים לחטט אחריהם ולרדפם בכל דור ודור עד שיכלו ולא ישאר מהן איש. וכן עשינו עד אשר תמו ונכרתו בימי דוד ונתפזרו הנשארים ונתערבו באומות עד שלא נשאר בהם שורש. ולא בעבור שנכרתו תהיה המצוה שנצטוינו להרגם בלתי נוהגת לדורות, ואפילו אחר כלותם ואבדם, מפני שאלה המצות אינן נקשרות בזמן ולא במקום מיוחד כמו המצות המיוחדות במדבר. אבל הם נקשרות בו כל זמן שימצא שיהיה אפשר בו הציווי ההוא.

ובכלל הנה ראוי לך להבין ולדעת ההבדל אשר בין המצות והדבר ההוא שנצטוינו עליו, כי פעמים הרבה תהיה המצוה נוהגת לדורות אבל יהיה הדבר שנצטוינו עליו כבר נעדר באחד מהמקומות מהדורות. ולא בהעדר הדבר שנצטוינו עליו תשוב המצוה בלתי נוהגת לדורות, אבל תהיה בלתי נוהגת לדורות כשיהיה הענין בהפך, והוא שיהיה דבר נמצא בענין אחד מן הענינים, והוא חייב לעשות המעשה אחד או משפט אחד בזמן מן הזמנים והוא היום בלתי נוהג, אע"פ שהדבר ההוא נמצא באותו ענין, כמו לוי שהיה פסול במדבר והוא כשר אצלנו היום, וכמו שהתבאר במקומו. והבן זה השורש ושים אותו בלבבך.

נשלח: דאנערשטאג נאוועמבער 17, 2022 7:09 pm
דורך מי אני
דר. דזשאָרדען פּיטערסאן זאגט אין א קאמענסמענט אדרעס אין הילסדעיל קאלעדזש:
I think faith is a form of courage. You know if you're hurt by life and you will be it's understandable that you might react in a nihilistic and hopeless fashion and become anxious and depressed and cynical and bitter and all of that. That's a bad pathway and I think part of what helps you through that, is faith. And and part of that faith is that it's incumbent upon you and actually in your best interest and everyone else's to maintain faith in the fundamental goodness of existence including your own, despite the evidence to the contrary. Because you can draw conclusions from suffering in two ways: one is that you have a duty and perhaps the capability to transcend the suffering and still serve the good, or you can derive the conclusion that life is so unbearable that it would be best terminated, which is the conclusion that Girth as Mephistopheles derives for example in Faust. He says the world is rife with suffering and it's so unbearable that consciousness itself, all being, should cease to exist - that would be better; nothing is better than something, if something is rife with suffering. And you can derive that conclusion and you'll be driven to it in some of the farther reaches of your life when terrible things happen to you. But I would say faith is the courage to not take that path despite the evidence that that might be justified. And so I think it is a form of courage in the highest sense and I also think it is a redeeming form of courage
***

דער קריסטליכער טעאלאג דר. רענדעל ראַוּסער טענה'ט אז דאס וואס די תורה איז מצווה החרם תחרימם לגבי די ז' עממין ועמלק, איז מכח א סארט (ליטערערי) איראניע צו ארויסברענגען איר קעגנערשאפט דערצו. ער ברענגט צו ווי דר. דאָגלעס אירל זאגט ענליך לגבי ספר יהושע.

לגבי די פראבלעם פון שלעכטס נעמט ער דארט אויך אָן א מהלך פון אז אונז האבן נישט גענוג פּערספּעקטיוו. ווי ער שרייבט לדוגמא:
I presume that the charge of incompetence is really reflective of incredulity toward the pains of planet earth, a planet where the glory of creation brought forth sentient creatures who have at times suffered greatly. This presents us with a problem of evil that every theist must take seriously. While the problem of evil is difficult, it is also important to keep it in perspective. To dismiss God as an incompetent creator based on your experiences on planet earth is tantamount to dismissing the president of the United States as an incompetent leader based on the cleanliness of a single bathroom tile at Chicago's O'hare Airport. This kind of charge smacks of an indefensibly narrow-minded provincialism and anthropocentrism. Indeed, it appears to be the height of hubris to make sweeping judgments about the Creator's competence based merely on our experience on this infinitesimal pale blue dot called earth
***

לגבי עקידת יצחק שרייבט דר. דוד פרענקל, בנוגע וואס ער האלט אז מעיקרא זענען אברהם און יצחק געווען צוויי באזונדערע טראדיציעס וואס מ'האט דערנאך צאמגעפלאכטן אלס איינס, מאכענדיג זיי טאטע און זוהן:
I believe that the same situation adheres to the story of the “binding of Isaac” of Gen 22. Interpreters have long grappled with the strange fact that God’s demand that Abraham sacrifice Isaac contradicts his own promise that he would make of Isaac, the son of Sarah, a great nation. In my view, the original narrative spoke of an anonymous beloved son of an unknown mother, who was indeed sacrificed. There was nothing paradoxical about this demand, since this only son was never destined to be more than Abraham’s heir. Only at a secondary stage was this son identified with Sarah’s son, Isaac, the son of the covenant, and, accordingly, saved at the last moment

נשלח: זונטאג נאוועמבער 20, 2022 12:34 pm
דורך מי אני
די וואך שבת ביי מנחה האב איך געזעהן דעם גליון ״אז נדברו״ פון פרשת וירא. אין דעם זאגט ער אז איינער האט אים געפרעגט אז היתכן מ׳טרעפט ביי סעקולארע ציוויליזירטע (ליבעראלע) מדינות ווי מ׳לייגט א געוואלדיגע דגוש אויף ארויסצוהעלפן די הענדיקעפּט ונכה לבבות, משא״כ אין די תורה טרעפט מען דאס נישט. אנשטאטס צו ענטפערן אז מ׳טרעפט (עכ״פ די אָנהויב פון) די געדאנק אין די תורה מיט איר דגוש אויף החזקת אלמנות יתומים וגרים וכו׳, אדער אז איה״נ מ׳דארף צו פארענטפערן די מאראלישע שוועריקייטן אין די תורה (ווי למשל עבדות וכו׳) אז ס׳איז צב״ש מיוסד אויף צו פּראגרעסירן די מאראלישע ווירדן פון זמן נתינתה און ווי מער די וועלט ווערט נתפתח אלס מער ווערט דאס טאקע בעסער, גייט ער מיט גאר אַן אנדערן צוגאנג. ער רייסט גאר אראפ(!) דעם געדאנק פון עקוואליטי, אינעם קאנטעקסט פון חסד לאומים חטאת, דורכ׳ן טענה׳ן אז די געדאנק וכדומה קומט בעצם פון א פארדארבענע אונטערליגענדע מחשבה פון ״גם להם מגיע״ און אז בעצם איז דאס אז איינער האט א דיסאבּיליטי, אַן עוול בהעולם. ער טענה׳ט אבער אז דאס איז קעגן די געדאנק פון יהדות, וואס גלייבט אז אלעס איז מיט א פונקטליכע חשבון מהקב״ה, און דאס האלטן פארקערט לייקענט בהשגחה פרטית. און יעצט אז חכמתו ית׳ האט אזוי גוזר געווען איז פשוט דא א מצוה מעמו ית׳ פון צדקה לעניים וכו׳.

און איך שטיי און איך שטוין. דאס איז מחשבת והשקפת יהדות, וואס מ׳פארטיילט נאך אויס אין בתי מדרשים?! לא די אז ער מאכט גאר אוועק דעם מאראלישן שכליית׳דיגן געדאנק פון עקוואליטי, טענה׳ט ער אז די געדאנק פון ״גם להם מגיע״ איז א פארדארבענער גאר?! איך פארשטיי אז ער וויל נעמען לגבי טעאדיסי דעם תירוץ פון ״נסתרים דרכי ה׳״ וכו׳, און נאך ווייטער אז אזש דער וואס האט גאר קושיות דערויף איז גאר דער אפגעפרעגטער, אבער דאס פירט דאך אריין אין צום קשיא אז אויב איז ג-ט א כל יכול וכל כולו טוב לגמרי, האט ער דען נישט געקענט מאכן בעסער ווי דעם אזוי אז מ׳זאל נישט דארפן צוקומען צום פארנעפעלטען ״נסתרים דרכי ה׳״? ער איז דאך א כל יכול וכולו טוב. וכמובן גייט זיין מהלך פון ״השגחה״ קעגן ווי אזוי דער רמב״ם האט דאס אפגעלערענט אז נאר דער דבוק איז מושגח (אחוץ טאמער נעמט ער אָן ווי דער משרת משה ודעימיה וואס האבן אים אפגעלערענט אז בעצם איז יעדער מושגח נאר למדריגה ווענדט זיך עס אין דביקות.) ולגבי זיין מהלך במצות צדקה, וואס איז בעצם די געדאנק פון תירוצו של ר״ע לטורנוסרופוס בב״ב י., הא׳מיר שוין אראפגעברענגט אז דאס טוהט טאקע אונטערמינעווען דאס געפיהל פון לינדערן דעם פראבלעם פון שלעכטס במעשה.

ווי מ׳קען זעהן איז דורכאויס דעם אשכול האב איך אראפגעברענגט פארשידענארטיגע מהלכים בטעאדיסי און נישט דוקא דאס וואס איך האב געשריבן אין די ארטיקלען. אבער די גליון׳ס מהלך האט מיר איבערגעלאזט מיט גאר א שלעכטן טעם אין מויל, און איך וואלט מיך געשעמט ווען א גוי ליינט דאס און טראכט, ״דאס איז מחשבת והשקפת יהדות?! דאס איז דאך קעגן מוסרי הטבעי!״ ולענ״ד יש בו משום חילול ה׳ באופן נורא ועד כדי גידוף.

ובאותו ענין, אויב למעשה האט ג-ט געקענט דאס מאכן אנדערש און דאס אויך אריינעמען אין כלל וכו׳, נאר ״כך גזרה חכמתו״ ווי דער גליון האלט אין איין זאגן, איז ווי @יאיר האט געשריבן:
יאיר האט געשריבן:מייחס זיין אוממאראלישע מעשים צו גאט מאכט נישט די מעשים מאראליש; עס מאכט גאט אוממאראליש.
איי געס אזוי ווי א חבר מיינער האט מיר געזאגט, אין די קאנטעקסט פון מיין מהלך לגבי אסון מירון, "דו קענסט זיין גערעכט, אבער דו רעדטסט נישט צום קאמיוניטי." ליידער רעדט די סארט מהלך פונעם גליון יא צו זיי.

איך האב סתם אזוי עגמת נפש ווען איך ליין די סארט גליונות...

נשלח: זונטאג נאוועמבער 20, 2022 9:07 pm
דורך מי אני
מ'האט דורכאויס דעם אשכוך דערמאנט עטליכע מאל דעם רמב"ן בשער הגמול אשר דרך אחרת היתה לו בזה. איז דאס איז וואס ער שרייבט אינעם הקדמה צום תורת האדם:
כי אומץ הלב בזה מדרך המרד, והמרך בו מדרכי ההודאה והתשובה. ועל הענין הזה כתוב (איכה ג לט) מה יתאונן אדם חי גבר על חטאיו. ולפרש הפסוק הזה בבאור אומר כי כתוב למעלה ממנו: כי לא יזנח לעולם ה' כי אם הוגה ורחם כרוב חסדיו כי לא ענה מלבו ויגה בני איש. רוצה לומר: אם תשובו בתשובה ותיחלו לאלהים – כמו שאמר בתחלת הפסוק: טוב ה' לקוויו לנפש תדרשנו – ירחם אתכם כרוב חסדיו, כי האלהים לא יענה בני אדם מרצונו ולא יגה בני אדם בחפצו ולדכא תחת רגליו אנשי הארץ שהם אסוריו, להראות ממשלתו עליהם או להטות משפט גביריהם, או לעוות דליהם בריבם עמו, כלומר בחטאם לפניו, כל זה לא ראה השם בלבו לעשות כן. וכיון שהרחיק חפצו מן הרע הזה אמר: אל תחשבו כי הצרות הרבות והרעות הבאות עליכם מקרה לכם, ואינן באות מאתו יתברך, כי מי הוא זה שאמר דבר והיה שהשם לא צוה, הכל בא מאתו והוא צוה ונבראו כל המעשים, ואין ברעות ובטוב דבר שיהיה ומפי עליון לא יצא, והכתוב האחד מושך חבירו. אם כן, מאחר שהכל יוצא מפיו והכל מאתו, והוא יתברך אין לו חפץ ברע, כי במשפט הוא עושה הכל, מה יתאונן האדם? על חטאיו יתאונן ויתאבל, על כן אמר אחריו: נחפשה דרכינו ונחקורה ונשובה אל ה'. ורבי המפרשים זכורים לטוב אמרו כי מפי עליון לא תצא הרעות והטוב לומר שאין הבורא גוזר על האדם לעשות רעה או טובה כי ברשות עצמו מעשיו, על כן יתאונן על חטאיו. והנכון בפסוק הזה מה שאמרנו.

ועל כל פנים, התאונן האדם על חטאיו בעת מקרהו הרע ופגעיו הקשים – מצוה. וידוע בתורה כי מות האדם קודם הזקנה עונש לו מדין הכריתות או המיתה בידי שמים, ונאמר בברכות "את מספר ימיך אמלא" (שמות כג כו), וכן מיתת הבנים בחיי אביהם עונש כמו שכתוב ערירים ימותו, וכתיב "כי אם יגדלו את בניהם ושכלתים מאדם" (הושע ט יב), ונאמר בברכות "לא תהיה משכלה ועקרה בארצך" (שמות כג, כו). אם כן, מי שימות טרם זמן הנקצב לרוב בני אדם ראוי הוא וכן ראויים האוהבים לו להתאונן עליו ולהתאבל, וכן באבדן הבנים, רק שיהיה התאוננותם בדרך עבודת האלהים על החטאים הגורמים להם הצער ההוא, ושובם מן הנודעים, והתוודותם על לא הודע שלהם, ויאוש בסבל האמיץ והלב החזק בענין הזה הוא רע מוחלט.

בני אם יפתוך חטאים אל תאבה, כי תמצא מאמרים רבים לפילוסופי היוונים והמתחכם בחכמתם מאמצי כח הלבבות ומחזקי המחשבות, משמחים ללא דבר, מנחמי עמל, מכחשים העתיד ומיאשים על העבר, זכרוניהם משלי אפר, תועבה יבחר בהם וכל כופר. כי סקראט‏ אחד מחכמיהם אמר עם הספר: שאלוני מדוע לא ראינוך נעצב מעולם, אמר לו מפני שאין לי דבר שאם אחסר אותו אתעצב עליו, ועוד אמר מי שיכיר העולם לא ישמח בטובתו ולא ידאג ברעתו, ואמרו: האומלל מי שידאג כלל, ועוד אמר: מה מאד נפתה מי שידע כי נוסע מן העולם וישתדל בישובו, וכהנה רבות עמו ועם חבריו הפילוסופים.

ואמנם כי הענין הזה ראוי להם ולכל מתחכם, לעשות כל מעשה תבל אפס ותהו ריק והבל,
וכאשר יוסיפו יגביהו ויעמיקו / ובילדי נכרים ישפיקו,
מה יתן לך ומה יוסיף לך לשונם / ורוממות גרונם,
הנה שלמה המלך ברוח הקדש הוסיף על כולם,
הכל להבל דמה / ואין אצלו יתרון לאדם מן הבהמה,
ועם כל זה אזן וחקר / ובין טוב לרע בקר,
להבדיל בין האמת ובין השקר / והוא צוה להיות האדם טוב ביום טובה, וביום רעה יוריד דמעה, כדכתיב "עת לבכות", ונאמר "עת ספוד".

והנה חכמי האמת רבותינו ז"ל אמרו בבראשית רבה (פרשה ט) "והנה טוב זה יצר הטוב, מאד זה יצר הרע, וכי יצר הרע טוב הוא מאד?! אלמלא יצר הרע לא בנה אדם בית ולא נשא אשה ולא הוליד בנים ובנות." העמיקו הרחיבו לעשות כל ישובו של עולם אפס ותהו מפני שאין בו קיום לבד עבודת יוצר הכל, ועם כל זה הוא טוב מאד לטובים ולישרים בלבותם, כי מעבודת האלהים הוא לעסוק בעניני העולם בקיום המינין, למען היות חפץ האלהים ביצירתו אותנו עומדת לעד, ונדע ונאמין כי בהצליחו אותנו ובהקימו ממנו מוסדות תבל מצאנו חן בעיניו, ובהכריתו רחקיו קצף ה' עליהם קצף, או הן יסורין של אהבה כראוי להן, כמו שנבאר בספר הזה בע"ה. ואין ספק ולא צורך לאמר כי ההתקצף וההשתומם על המקרים סכלות גמורה מצד השכל, ופשע ואשם מצד מרדו במשפט אשר שפט המלך ית'. הנה תראה ספר איוב בספור התלאות הגדולות והנוראות, מה ראה על ככה ומה הגיע אליו, קרע בגדיו בכה והתאבל בכל דרכי האבלות, וברך שופטו: ה' נתן וה' לקח יהי שם ה' מבורך.

כללו של דבר במה שיהיה ואשר כבר היה,
כי הקצף והדאגה / אולת ומשוגה,
ואם יתיאש ויתנחם / ולבבו לא יחם,
יתלהו במקרה או במנהג / בשגעון ינהג,
זה דרך התורה,
עליו תשכון נהרה,
ממנו תצא מאפלה לאורה,
ובו תדבק לאור באור המנורה הטהורה.
עס איז אויך מן הראוי לציין צו וואס דער רמב"ם זאגט בהל' אבילות (יג יא):
אל יתקשה אדם על מתו יתר מדאי שנאמר (ירמיה כב י) אל תבכו למת ואל תנודו לו כלומר יתר מדאי, שזהו מנהגו של עולם, והמצער עצמו יותר על מנהגו של עולם הרי זה טפש.
והוא עפ"י הגמרא במו"ק כז: ע"ש. והָבֵן אומרו וואס דער רמב"ם לייגט צו "שזהו מנהגו של עולם והמצער עצמו יותר על מנהגו של עולם הרי זה טפש", וואס גייט פולקאם אין איינקלאנג מיט זיין מהלך וואס אונז האבן ארויסגעברענגט.

נשלח: מאנטאג נאוועמבער 21, 2022 9:11 am
דורך חדשים
מי אני האט געשריבן:די וואך שבת ביי מנחה האב איך געזעהן דעם גליון ״אז נדברו״ פון פרשת וירא. אין דעם זאגט ער אז איינער האט אים געפרעגט אז היתכן מ׳טרעפט ביי סעקולארע ציוויליזירטע (ליבעראלע) מדינות ווי מ׳לייגט א געוואלדיגע דגוש אויף ארויסצוהעלפן די הענדיקעפּט ונכה לבבות, משא״כ אין די תורה טרעפט מען דאס נישט. אנשטאטס צו ענטפערן אז מ׳טרעפט (עכ״פ די אָנהויב פון) די געדאנק אין די תורה מיט איר דגוש אויף החזקת אלמנות יתומים וגרים וכו׳, אדער אז איה״נ מ׳דארף צו פארענטפערן די מאראלישע שוועריקייטן אין די תורה (ווי למשל עבדות וכו׳) אז ס׳איז צב״ש מיוסד אויף צו פּראגרעסירן די מאראלישע ווירדן פון זמן נתינתה און ווי מער די וועלט ווערט נתפתח אלס מער ווערט דאס טאקע בעסער, גייט ער מיט גאר אַן אנדערן צוגאנג. ער רייסט גאר אראפ(!) דעם געדאנק פון עקוואליטי, אינעם קאנטעקסט פון חסד לאומים חטאת, דורכ׳ן טענה׳ן אז די געדאנק וכדומה קומט בעצם פון א פארדארבענע אונטערליגענדע מחשבה פון ״גם להם מגיע״ און אז בעצם איז דאס אז איינער האט א דיסאבּיליטי, אַן עוול בהעולם. ער טענה׳ט אבער אז דאס איז קעגן די געדאנק פון יהדות, וואס גלייבט אז אלעס איז מיט א פונקטליכע חשבון מהקב״ה, און דאס האלטן פארקערט לייקענט בהשגחה פרטית. און יעצט אז חכמתו ית׳ האט אזוי גוזר געווען איז פשוט דא א מצוה מעמו ית׳ פון צדקה לעניים וכו׳.

און איך שטיי און איך שטוין. דאס איז מחשבת והשקפת יהדות, וואס מ׳פארטיילט נאך אויס אין בתי מדרשים?! לא די אז ער מאכט גאר אוועק דעם מאראלישן שכליית׳דיגן געדאנק פון עקוואליטי, טענה׳ט ער אז די געדאנק פון ״גם להם מגיע״ איז א פארדארבענער גאר?! איך פארשטיי אז ער וויל נעמען לגבי טעאדיסי דעם תירוץ פון ״נסתרים דרכי ה׳״ וכו׳, און נאך ווייטער אז אזש דער וואס האט גאר קושיות דערויף איז גאר דער אפגעפרעגטער, אבער דאס פירט דאך אריין אין צום קשיא אז אויב איז ג-ט א כל יכול וכל כולו טוב לגמרי, האט ער דען נישט געקענט מאכן בעסער ווי דעם אזוי אז מ׳זאל נישט דארפן צוקומען צום פארנעפעלטען ״נסתרים דרכי ה׳״? ער איז דאך א כל יכול וכולו טוב. וכמובן גייט זיין מהלך פון ״השגחה״ קעגן ווי אזוי דער רמב״ם האט דאס אפגעלערענט אז נאר דער דבוק איז מושגח (אחוץ טאמער נעמט ער אָן ווי דער משרת משה ודעימיה וואס האבן אים אפגעלערענט אז בעצם איז יעדער מושגח נאר למדריגה ווענדט זיך עס אין דביקות.) ולגבי זיין מהלך במצות צדקה, וואס איז בעצם די געדאנק פון תירוצו של ר״ע לטורנוסרופוס בב״ב י., הא׳מיר שוין אראפגעברענגט אז דאס טוהט טאקע אונטערמינעווען דאס געפיהל פון לינדערן דעם פראבלעם פון שלעכטס במעשה.

ווי מ׳קען זעהן איז דורכאויס דעם אשכול האב איך אראפגעברענגט פארשידענארטיגע מהלכים בטעאדיסי און נישט דוקא דאס וואס איך האב געשריבן אין די ארטיקלען. אבער די גליון׳ס מהלך האט מיר איבערגעלאזט מיט גאר א שלעכטן טעם אין מויל, און איך וואלט מיך געשעמט ווען א גוי ליינט דאס און טראכט, ״דאס איז מחשבת והשקפת יהדות?! דאס איז דאך קעגן מוסרי הטבעי!״ ולענ״ד יש בו משום חילול ה׳ באופן נורא ועד כדי גידוף.

ובאותו ענין, אויב למעשה האט ג-ט געקענט דאס מאכן אנדערש און דאס אויך אריינעמען אין כלל וכו׳, נאר ״כך גזרה חכמתו״ ווי דער גליון האלט אין איין זאגן, איז ווי @יאיר האט געשריבן:
יאיר האט געשריבן:מייחס זיין אוממאראלישע מעשים צו גאט מאכט נישט די מעשים מאראליש; עס מאכט גאט אוממאראליש.
איי געס אזוי ווי א חבר מיינער האט מיר געזאגט, אין די קאנטעקסט פון מיין מהלך לגבי אסון מירון, "דו קענסט זיין גערעכט, אבער דו רעדטסט נישט צום קאמיוניטי." ליידער רעדט די סארט מהלך פונעם גליון יא צו זיי.

איך האב סתם אזוי עגמת נפש ווען איך ליין די סארט גליונות...
שיקט אים אונטער נאך גליונות. מיר דארפן נאך פון דעת תורה הצרופה...
ערנסט גערעדט, דער בעל ”אז נדברו” דארף ארויסגעברענגט ווערן לשבח פאר זיין ברייטע, געשמאקע שפראך וואס ער נוצט צו בארירן אסאך האקעלע נושאים. ער שרייבט אויך די גליון ”שלהבת” וואס ער גייט בדרך ר”ע טויבער. פון די אנדערע זייט, כדרך רבו, טוט ער מיט אידישקייט מה שלבו חפץ און ער לייגט אריין אסאך אייגענע סברות וואס איז ניטאמאל ווערט צו איגנארירן.
לגופו של ענין, מעולם איז מיר שווער געווען די מצוה פון כהנים בעלי מומין. איך ווייס פון די חינוך אז די עבודה דארף זיין אטראקטיוו. אבער לויט די היינטיגע בליק אויף people with disabilities וואס איז אין מיינע אויגן פלעין מאראליש, איז עס ריין דיסקרימינאציע אקעגן זיי.

נשלח: מאנטאג נאוועמבער 21, 2022 10:33 am
דורך היסטאריע
אבער לויט די היינטיגע בליק אויף people with disabilities וואס איז אין מיינע אויגן פלעין מאראליש, איז עס ריין דיסקרימינאציע אקעגן זיי.
אין הכי נמי. די מצות פין די תורה זענען נישט לויט דער היינטיגע בליק. אין דער בית המקדש השלישי וועלען די בעלי מומין זיין כשר. אופס, עס וועט נישט זיין קיין בעלי מומין בכלל.

לגבי דער רעיון פין דער גליון, איך הער כסדר אויסדריקן פין מענטשען אז א געפייניגטער מענטש מיט צרות פין אלע זייטען דארף מען גלייבען אז עס קומט אים פין רבש"ע, און מיט א חשבון וכו'. ביי די מלחמה אין אוקריינא האבען אויך פיל חרדים (ר' מנשה ר"מ וסייעתו) געזאגט אז עס קומט זיי צוליב דער חטא פין זייערע זיידעס, און אז דאס איז דער ריינער אידישע השקפה.

אינטרעסאנט איז, אז דער ריינער חסידישער השקפה זאגט פארקערט, און האלט אז לגבי העלפען א צווייטער דארף מען זיין א אפיקורס.

און דאס גייט נאך צוריק צו דער באקאנטער מדרש פין ר"ע און טורונסרופוס לגבי עניים. ווי אויך דער מערסטע באקאנטע מדרש פין ראה בירה דולקת וואס מען קען לערנען ביידע וועגען, ברענען אדער לייכטען, והדברים עתיקים, נישטא קיין גוטע וועג מסביר צו זיין די צרות פין אזויפיל מענטשען אויף דער וועלט, און דאס איז טאקע א גרויסע סמכות פין אטיעסטין.

נשלח: מאנטאג נאוועמבער 21, 2022 10:39 am
דורך מי אני
חדשים האט געשריבן:מעולם איז מיר שווער געווען די מצוה פון כהנים בעלי מומין. איך ווייס פון די חינוך אז די עבודה דארף זיין אטראקטיוו. אבער לויט די היינטיגע בליק אויף people with disabilities וואס איז אין מיינע אויגן פלעין מאראליש, איז עס ריין דיסקרימינאציע אקעגן זיי.
אויף דעם טאקע איז לכאורה גילטיג די זעלבע אפאלאגעטיקס וואס איז גילטיג אויף די אנדערע סארט עטישע וכו׳ פראבלעמען וואס מ׳טרעפט בהתורה (די פריערדיגע משל פון עבדות וכו׳ איך פארשטיי אז עבדות איז אסאך הארבער)). ועוד יותר אז עס גייט צוזאמען מיט דעם וואס מ׳דארף בכלל משווה זיין די עטישקייט פון עבודת הכהנים בכלליות, והיינו הקרבת קרבנות. ביי די זאכן ארבעט עס אז עס איז געגעבן/געזאגט געווארן לפי די נאָרמעס של זמן נתינתה/כתיבתה, וואס דאן איז דאס געווען אָנגענומען און מ׳האט פארשטאנען א כהן/כומר אזוי ווי א סארט מיניסטער/סאלדאט פון ג-ט וואס דארף צו באזיין אין peak physical perfection.

און טאקע סיי קרבנות און סיי עבודת הכהנים, וואס דארט גייט דאך אָן די מצוה פון בעלי מומין, זענען למעשה היינט שוין בטל. ולגבי צי זיי גייען צוריקומען לעת״ל? איז אחוץ מזה וואס, ווי @היסטאריע האט ארויסגעברענגט, איז במובן הפשוט של ״לעת״ל״ וועלן נישט זיין קיינע בעלי מומין (עיין ב״ר כ ה עפ״י הפסוק בישעיה לה ה-ו), לאזט זיך דאס סתם אזוי סיי אריין אין צו דעם להגדיר מהו בדיוק ״לעת״ל״ ו״ביאת המשיח״, און סיי דאס צי הקרבת הקרבנות וועט בכלל חוזר זיין ואפילו לפי מובנה הפשוט של ״לעת״ל״.

ולפי וואס דער חינוך שרייבט במצוה ערה משרשי המצוה קען מען דאס אויך גרינגער פארענטפערן:
משרשי המצוה, לפי שרב פעלות בני אדם רצויות אל לב רואיהם לפי חשיבות עושיהן, כי בהיות האדם חשוב במראהו וטוב במעשיו, ימצא חן ושכל טוב בכל אשר יעשה בעיני כל רואיו. ואם יהיה בהפך מזה פחות בצורתו ומשנה באבריו, ואם אינו ישר בדרכיו לא יאותו פעלותיו כל כך אל לב רואיו, על כן באמת ראוי להיות השליח שהכפרה תלויה עליו איש חן יפה תאר ויפה מראה נאה בכל דרכיו, למען יתפשו מחשבות בני איש אחריו. ומלבד זה, אפשר שיש בשלמות צורתו, רמז לענינים, שמתוך מחשבות האדם בהן, תטהר נפשו ותתעלה, ולכן אין ראוי בשום צד שיהיה בו שנוי צורה מכל צורותיו, פן תתפזר נפש המחשב מצד השנוי ותנוד מן החפץ.
ס׳איז מכח די אינטאלעראנץ חסרון פון די וואס זעהן דאס אלעס צו, און דאס קען אונטערברענגען די מטרה פון חשיבות עבודת ה׳.

נשלח: מאנטאג נאוועמבער 21, 2022 3:31 pm
דורך מי אני
אויבן האב איך געשריבן איבער געים טעאריע בכל זה. כ׳האב אויך געהאט געשריבן איבער דעם אז ממזרות, וואס איז כנראה אַן עונש האב על הבן, איז א דיטערענט און סטראשע אז מ׳זאל דאס מעיקרא נישט טוהן און מזנה זיין. ולכן, קען מען קלערן אז כדי דאס צו מאכן א קרעדיבּל-סטראשע, מוז דאס אויסגעפירט ווערן אפילו ווי עטישקייט, והיינו ג-ט, פארלירט, למען די יוּטיליטי פון דאס גאנצע.

הגם, דער חינוך געבט דאס יא א מער דזשענעטיק הסבר מכח דער ממזר ומזגו אליין במצוה תקס:
משרשי המצוה לפי שתולדת הממזר רעה מאד (מסכת כלה פ"א) שנעשית בטמאה ובמחשבת פגול ועצת חטא, ואין ספק כי טבע האב צפון בבן ולכן השם בחסדו הרחיק זרע הקדש ממנו, כאשר הבדילנו והרחקנו מכל דבר רע.
ס'איז אויך אזוי משמע פון אים לגבי איסור חיתון עם זכרי עמון ומואב אינעם נעקסטן מצוה תקסא. אבער סתם אזוי, ווי אזוי ער ענדיגט צו דארט, האט מען שוין קובע געווען אז דאס גייט נישט אָן מער שכבר עלה סנחריב בלבל ע"ש. (ואפשר להעמיס ג"כ ענין מזגו של עמלק וזרעו בטעמו למצות זכירת כריתת עמלק במצות תרג-תרה ע"ש.)

ביי פצוע דכה וכרות שפכה פארשטייט מען דאס יא און ווי דער חינוך שרייבט במצוה תקנט:
משרשי המצוה להרחיק ממנו לבלתי הפסיד כלי הזרע בשום צד (עיין מורה נבוכים ח"ג פמ"ט), כידוע במלכים שמסרסים הזכרים למנותם שומרים לנשים, ויש מן הזכרים הפחותים שרוצים בדבר כדי לזכות בשלחן המלך ולהרויח ממון. ואנחנו עם הקדש, בדעתנו שכל הסריס בידי אדם יפסל מהתחבר עוד עם בת ישראל ומלשבת בית או דרך אישות, נרחיק הענין ונמאס אותו. ועם טענה זו נמצא טעם בחלוק האסור בין הנפסד בידי אדם לנפסד בידי שמים.
ועיין בדברי דר. דוד גלאט-גלעד (וואס זאגט אז מעיקרא איז די איסור געווען פשוט אויף געזעלשאפטליכע צאמקומענישן וכדומה און נישט אויף חתנות):
This person’s defect is physical, although the prohibition itself most likely derives from the legislator’s negative view of emasculation in the religious realm. (As Tigay, The JPS Torah Commentary: Deuteronomy, pp. 210–211 explains: “Deuteronomy may exclude emasculated men from the Assembly because of the association of emasculation with paganism or because of revulsion against mutilation. Since emasculation disqualifies priests from officiating, and invalidates animals for sacrifice, such defects may have been considered incompatible with the holiness demanded of Israelites.”) Since this person is incapable of producing offspring in any event, the prohibition of entering the assembly applies to him alone

נשלח: דינסטאג נאוועמבער 22, 2022 2:59 pm
דורך מי אני
די עקזיסטענשעליסט פילאזאף און פעמיניסט סימוֺין דע בּוּוואר פארציילט ווען זי האט געלערענט צוזאמען אין שולע מיט סימוֺין ווייל ווען עס איז געווען א הונגער אין כינע:
Weil declared in no uncertain tones that only one thing mattered in the world: the revolution which would feed all the starving people of the earth. I retorted, no less peremptorily, that the problem was not to make men happy, but to find the reason for their existence. She looked me up and down: ‘It’s easy to see you’ve never been hungry,’ she snapped
***

אפלטון אין זיין פיִדאָ, מפי רבו סקראט, טענה׳ט אז די נפש איז נצחי און איז (כמעט) נישט שייך צו פארטיליגן. דר. שׁעלי קאגאן טוהט דורך זיינע טענות דערפאר אין די לעקציע (און אין די צוויי פריערדיגע און אין די נעקסטע). דאס איז אלס אינעם ברייטערן קאנטעקסט פון דוּעליזם נגד פיזיקעל מאָניזם.

***

ולגבי די געדאנק פון עונש, ובתוך ABA, איז דאס וואס דר. מאַנטרויס וואלף שרייבט (בנוגע אלעמאל זיין באוואוסטזיניג צום סאָבּיעקטיוון חלק, ואפילו בתוך אביעקטיווע סייענס, אין וועלכע בּיהעיוויאריזם פאלט אריין):
121C6E9E-1267-4158-AD0C-57FD6D82260F.jpeg