כת הצדוקים והביתוסים [פה-סח II]

[מיימון]

זייער א שיינע ארטיקל איבערן ענין
www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=23220&st=&pgnum=58&hilite=

[[NAMELESS]]

א ריזן דאנק פאר, נו, פאר - - -

'ברוך השב'!
[tag]מיימון[/tag] איז צוריקגעקומען!

ומכאן רמז לתחיית המתים מן התורה.
נאכדעם גייען קומען צדוקים און לייקענען אין דעם, טיפשים וואס זיי זענען...

[[NAMELESS]]

[center]להנאת הציבור:
איך האב צאמגענומען די גאנצע ריזן אשכול, מיט די הוספות פון שפעטער,
אין א גרויסע פי. די. עף. פון פערצן בלעטער [!]:[/center]


הרי שלך לפניך.

[[NAMELESS]]

יהיה איך שיהיה, איך האב געמיינט אז דו ביזט דיך מתייחס צו סאך א שטערקערע נקודה, [וואס קומט מעגליך אלס תוצאה פון דיין הערה], אז לדעת החוקרים איז די גאנצע מעשה'לע נישט געשטויגן, און זיי פרובירן צו בויען גאנצע טעאריעס ווער די צדוקים זענען געווען [די שטערקסטע טעאריע - נכדי צדוק הכהן, מימי דוד המלך. ואכמ"ל].

אויב די ערשטע מקור צום מעשה התייסדות כת הצדוקים, נעמט זיך פונעם אבות דרבי נתן, דארף מען טאקע אריינקלערן ווי באגרינדעט דאס מוז זיין, נעמנדיג אין באטראכט אז די גאנצע אבות דר"נ איז מוטל בספק ווען דאס איז באשאפן געווארן, ולדעת החוקרים איז עס אממיינסטנס א יצירה מימי הגאונים. דאס מיינט, אז די גאנצע מעשה קען זיין א סיפור אגדה פון צענדליגע דורות, און לאו דווקא קראנט.

איך פארשטיי אינגאנצן נישט, די אבות דרבי נתן וואס איז לכל הפחות מזמן הגאונים, און אלע ראשונים וגאונים זענען זיך מתייחס לדבריו כדברי חז"ל מקוריים, נישט ווי סתם "אממייסטנס א יצירה מימי הגאונים", און ביי דעם ענין טאקע פון צדוקים איז דער רמב"ם הולך בעקבותיו, אז די צדוקים זענען תלמידי צדוק ובייתוס וועלכע זענען געווען תלמידי אנטיגנוס איש סוכו, דאס אלעס איז כלשונך "לאו דוקא קראנט", און נאר "א סיפור אגדה פון צענדליגע דורות".

אבער "די שטערקסטע טעאריע - נכדי צדוק הכהן, מימי דוד המלך", א טעאריע וואס איז אויסגעטראפן געווארן דורך איינער פון די אזויגערופענע "חוקרים", כמדומה פון "גייגער", דאס איז שוין קראנט????

אתמהה!

עס שפירט זיך זייער געשמאק צו זיין אויפגעקלערט (...?), און נישט גלייבן קיין "סיפור אגדה פון צענדליגע דורות", אבער ... קאם אן... מי אתה מחליף במי???

[[NAMELESS]]

יהיה איך שיהיה, איך האב געמיינט אז דו ביזט דיך מתייחס צו סאך א שטערקערע נקודה, [וואס קומט מעגליך אלס תוצאה פון דיין הערה], אז לדעת החוקרים איז די גאנצע מעשה'לע נישט געשטויגן, און זיי פרובירן צו בויען גאנצע טעאריעס ווער די צדוקים זענען געווען [די שטערקסטע טעאריע - נכדי צדוק הכהן, מימי דוד המלך. ואכמ"ל].

אויב די ערשטע מקור צום מעשה התייסדות כת הצדוקים, נעמט זיך פונעם אבות דרבי נתן, דארף מען טאקע אריינקלערן ווי באגרינדעט דאס מוז זיין, נעמנדיג אין באטראכט אז די גאנצע אבות דר"נ איז מוטל בספק ווען דאס איז באשאפן געווארן, ולדעת החוקרים איז עס אממיינסטנס א יצירה מימי הגאונים. דאס מיינט, אז די גאנצע מעשה קען זיין א סיפור אגדה פון צענדליגע דורות, און לאו דווקא קראנט.

איך פארשטיי אינגאנצן נישט, די אבות דרבי נתן וואס איז לכל הפחות מזמן הגאונים, און אלע ראשונים וגאונים זענען זיך מתייחס לדבריו כדברי חז"ל מקוריים, נישט ווי סתם "אממייסטנס א יצירה מימי הגאונים", און ביי דעם ענין טאקע פון צדוקים איז דער רמב"ם הולך בעקבותיו, אז די צדוקים זענען תלמידי צדוק ובייתוס וועלכע זענען געווען תלמידי אנטיגנוס איש סוכו, דאס אלעס איז כלשונך "לאו דוקא קראנט", און נאר "א סיפור אגדה פון צענדליגע דורות".

אבער "די שטערקסטע טעאריע - נכדי צדוק הכהן, מימי דוד המלך", א טעאריע וואס איז אויסגעטראפן געווארן דורך איינער פון די אזויגערופענע "חוקרים", כמדומה פון "גייגער", דאס איז שוין קראנט????

אתמהה!

עס שפירט זיך זייער געשמאק צו זיין אויפגעקלערט (...?), און נישט גלייבן קיין "סיפור אגדה פון צענדליגע דורות", אבער ... קאם אן... מי אתה מחליף במי???

א גוטן פורים גדול.
ס'האט אייך געדויערט היבש צייט, אבער ענדליך זאגט איר עפעס - ליידער נישט צום זאך.
אם הבנת הנקרא אין כאן, מה יש כאן?

אויב דו טרעפסט א מקור וואו איך שרייב אז די טעאריע פון 'נכדי צדוק הכהן' איז יא קראנט, באקומסטו פון מיר משלוח מנות לכבוד פורים. דערווייל האב איך נישט געזאגט קיין רמז כלשהי אין דעם ריכטונג. איך שרייב אז 'די שטערקסטע טעאריע - נכדי צדוק הכהן', דהיינו אז צווישן אלע מאדנע טעאריעס [שלא כהאבות דר"נ] וואס זענען דא איבערן נאמען 'צדוקים', איז די שטערקסטע טעאריע - די טעאריע אז זיי זענען נכדי צדוק הכהן.

דאס מיינט נישט אז די טעאריע איז 'קראנט', און אין פאקט זענען דא אסאך קשיות דערויף אויך. נאר צווישן אלע 'טעאריעס' איז דאס די שטערקסטע. לעומת זה מיינט עס נישט אז די אבות דר"נ איז 'נישט קראנט', ס'מיינט נאר אז אויב ס'איז געשריבן געווארן אזוי שפעט ווי בימי הגאונים, דאס קען מיינען א גוטע טויזנט יאר נאך תוקף תקופת הצדוקים, דאן איז עס א סיפור אגדה וואס איז אריבער במשך צענדליגע דורות, און איז לאו דוקא מוכרח'דיג קראנט אזויווי עפעס וואס מיר טרעפן קלאר אין ספרות חז"ל.


איך וועל פארענדיגן ענליך צו דיר: 'עס שפירט זיך זייער געשמאק צו זיין נישט אויפגעקלערט (...?), און נישט פארשטיין וואס יענער האט געשריבן, אבער קאם אן...

[מי אני]

דר. טאמאס מענסאן האט גע׳טענה׳ט אז ״פרושים״ קומט משרש ״פרס״, אלס דעם וואס זיי האבן געהאט אָנגענומען דאקטרינעס וואס זענען נשפע געווארן מהפרסיים וזאָראָאַסטריעניזם. צב״ש השארת הנפש, כוחות למטה פון ג-ט [מלאכים אא״וו] וכדומה.

הרב דר. אליעזר (לואיס) פינקלשטיין האט געשריבן:

[left]Geiger, conceived of the conflict between these sects as intrinsically similar to that which developed in his own day between the reform and orthodox Jews in Germany. He endeavored to show that the Sadducees were the conservative, priestly group, attached to the traditional laws and customs, and that in opposition to them there arose a liberal, forward-looking Pharisaic sect, who tried to bring about for their time and country religious changes born of the same progressive spirit as his own[/left]

זיין טעזע איז אז אריגינעל האבן זיך די פרושים דעוועלאפירט אין שטעט לעומת די צדוקים וואס זענען געווען אין דערפער [״עם הארץ״], וואו דארט זענען געווען די פעלדער וואס דאדורך איז געקומען דאס רייכטום. לבסוף, דורך זייערע מער פאלקסלארישע, מער ״דעמאקראטישע״, און מער אינדיווידואליסטיק דאקטרינעס וואס זענען ארויסגעוואקסן מחמת׳ן דאס׳ן זיין אין שטעט, ווי למשל דאס אז עבודת ה׳ איז נישט אזוי ווייט בעיקר בעיקר בביהמ״ק בקרבנות וכדומה, און זייערע עסכעטאלאגישע דאקטרינעס פון השארת הנפש, אחרית הימים און תחיית המתים וכדומה, האבן זיי די פרושים געוואונען צו זיך אלס מער און מער פונעם פאלק, ביז אז עס איז נאר פארבליבן ביי צדוקים די אויבערשטע עליטע אריסטאקראטישע שטייסל פונעם פאלק.

‏דאס גייט אין איינקלאנג מיט מעקס וועבּער׳ס טעאריע אז רעליגיע פון יהדות ונוצרות האט זיך נאר געקענט דעוועלאפירן אין שטעט ווי איידער אין דערפער.

הרב דר. פינקלשטיין זאגט אז דאס איז טאקע די סיבה אז ביי די פרושים האבן זיך מער אריינגעדרייט די פרסי׳שע (ווי אויך די העלעניסטישע) סארט פילאזאפיעס און דאקטרינעס, וויבאלד זיי זענען מעיקרא אלס געווען אין די שטעט וואו די הערשאפט פון די פרסיים איז געווען מער בולט, וממילא האט עס געהאט מער א השפעה לעומת הצדוקים בהכפרים.

ער זאגט אז לפי״ז פארשטייט מען ווי אזוי עס איז ארויסגעוואקסן די מחלוקת ביניהם לגבי פשט ב״לא תבערו אש בכל מושבותיכם ביום השבת״: די צדוקים וואס זענען מעיקרא געווען אין די דערפער/סאָבּאָרבּס האבן זיך געלייגט שלאפן פרי בליל השבת ולכן האבן זיי בעצם נישט געדארפט און נישט געוואלט ליכט ביינאכט. משא״כ די פרושים אין די שטעט וואס דארט איז שוין דא מער וואס צו טוהן ביינאכט.

ווי אויך זאגט ער איז דאס געווען די שורש המחלוקת ביניהם ווען צו חוגג זיין שבועות (מנחות פ״י מ״ג ועוד). ווייל די פרושים אין די שטעט האבן געמוזט זוכן צו מקשר דאס יו״ט שבועות צו עפעס און זאל דאס געבן א באדייט, ולכן האבן זיי דאס מקשר געווען צו מתן תורה. אבער דאן מוז דאך דאס האבן א באשטומטען טאג אין חודש סיון וואס דאן האט דאס פאסירט. ולכן האבן זיי געמוזט זאגן אז די חמישים ימי הספירה הייבן זיך אָן באשטימט פון יום שני של פסח. משא״כ די צדוקים וואס זענען מעיקרא פון די פעלדער אין די דערפער האבן דאס נישט געדארפט ווייל זיי האבן מקשר געווען דעם יו״ט מיט הקציר און נישט מער.

ער ברענגט נאך פארשידענע ראיות לחילוק זה.

ער שרייבט דארט אויך:

[left]I take it for granted, with the other writers on the subject, that in the rabbinic sources which we now have before us the term Boethusians is used interchangeably with Sadducees. Originally it probably represented a subdivision of the group. An examination of the various passages in which the terms are used has not yet enabled me to draw any satisfactory distinction between them. Similarly, I take it that the Essenes were originally a group among the Pharisees[/left]

ער זאגט אויך אז הגם בן סירא איז נישט געווען א צדוקי ממש, וואס האט נאכנישט געהעריג עקזיסטירט אלס א כת בימיו, איז ער אבער געווען א חלק פון די אריסטאקראטישע שטייסל וואס זענען שפעטער געווארן די כת.

ער ברענגט אראפ פון לוי (לואיס) גינזבערג אז לאחר מכן וואס די פרושים האבן געזיגט און די וואס זענען געווען (מער-ווייניגער) אפיליאירט מיט די צדוקים זענען בעצם געווארן פרושים, האט זיך אבער בתוך די פרושים אליין ערווארבן צוויי ענליכע כתות: די בית שמאי וועלכע האבן רעפרעזענטירט די מער רייכע און ״עליטע״, און די בית הלל וועלכע האבן רעפרעזענטירט די מער המון עם. ‏ועיין כאן.

עס איז מערקווידיג צו באמערקן אז, עכ״פ שפעטער, זענען אידן נישט אזוי אויסגעקומען מיט די זאָראָעסטריענס - ה״חברין״. ‏

(אינטערעסאנט וויאזוי די גרויסע אדוקים צום טעקסט האבן מפרש געווען די פסוקים אין די נביאים וואס זאגן קלאר אז עס וועט זיין תחיית המתים)

די שאלה איז וואס זיי האבן אָנגענומען אלס כתבי הקודש אין נ״ך. אָרידזשען האט געהאלטן אז זיי האבן נאר אָנגענומען די חמשה חומשי תורה וזהו.

[רשכבהג]

.

[מי אני]

F6FE3214-479F-4E67-9BB2-628E06FA6898.jpeg

דר. דניאל חבולסון.

[בן עיר]

http://ladaat.info/showgil.aspx?par=20220416&gil=316
גליון שערי מדע דעם פסח איבער די צדוקים והבתוסים

[[NAMELESS]]

http://ladaat.info/showgil.aspx?par=20220416&gil=316
גליון שערי מדע דעם פסח איבער די צדוקים והבתוסים

גענומען פון דא?

[בן עיר]

http://ladaat.info/showgil.aspx?par=20220416&gil=316
גליון שערי מדע דעם פסח איבער די צדוקים והבתוסים

גענומען פון דא?

זעהט נישט אויס

[מי אני]

1.jpg

דר. קאפל פּינסאן במשנתו של שמעון דובנאוו.

[טאמבל סאס]

סאוי וואס? די פרושים האבן אדוואקירט פאר א ספיריטשול דזשודעיזם?

[מי אני]

Pretty much
דאס איז וואס ער שרייבט ווייטער:

In his discussion of the revolt of the Pharisees against the war-like policies of Alexander Jannaeus he says: "This was not the kind of state dreamed of by their predecessors, the Hasidim, when the independence of Judea was attained and when the star of the Hasmoneans first began to gleam. Had Judea battled against the Syrian yoke, sacrificed for a quarter of a century its material goods and the blood of its best sons, only in order to become, after attaining independence, a 'despotism' or warrior state after the fashion of its pagan neighbors? The Pharisees believed that the Jewish nation was created for something better; that in its political life it was not to strive for the ideal of brute force but rather for the lofty ideal of inner social and spiritual progress."

מיט "חסידים" מיינט ער די "חסידיענס/חסידים הראשונים" בימי החשמונאים (הראשונים) - פון וועמען די פרושים (מעגליך) קומען (אדער מעגליך די כת האיסיים קומען פון זיי).

[טראכטכמוני]

סאוי וואס? די פרושים האבן אדוואקירט פאר א ספיריטשול דזשודעיזם?

דובנאוו'ס שיטה איז באזירט ס"ה אויף צו געבן א בעיסיס פאר זיין אייגענע שיטה קעגן הערצל'ס רעיון הציונית.

וואו הערצל האט גע'טעהנה'ט אז די עמאנציפאציע פון אידן וועט קומען נאר אין פארעם פון פאליטישע (און טריטארישע) פרייהייט ווען א מערהייט פון אידן וועלן אימיגרירן קיין א"י, האט דובנאוו געהאלטן אז דאס איז א וויסטע חלום.

האט דובנאוו געהאלטן אז די אידן זאלן האבן אזא סארט אטאנאמיע אין אייראפע אליין, וואו דאס וואס וועט זיי מקשר זיין איז אזא סארט ספיריטואלע קאנעקשאן, געבויט אויף אידישיסטישע קולטור וכדו'.

ער האט דאס טיילווייז געבארגט פון אחד העם'ס שיטה פון האבן א 'ספירטואלישע באזע' אין ארץ ישראל וואו איידער א פחאץ וואו אלע אידן זאלן וואונען.

זעה נאך דא אין זיין ביכל page 48, 51 :
https://books.google.com/books/about/Hi ... &q&f=false

און דא: https://en.wikipedia.org/wiki/Jewish_Au ... prov=sfla1

[מי אני]

1.jpg

דר. רחל אליאור.

[מי אני]

די צדוקים האבן געהאלטן אז ביוה"כ זאל דער כה"ג מתקן זיין די קטורת מבחוץ און דערנאך אריינגיין לפני ולפנים בהקודש הקדשים, בשעת די חכמים הפרושים האבן געהאלטן אז דער כה"ג זאל עס מתקן זיין אויך אך ורק בפנים (יומא נג.). דר. יעקב לאטערבאך האט גע'טענה'ט אז די מחלוקת בין הצדוקים והחכמים הפרושים, איז צושטאנד געקומען מחמת דעם אז די צדוקים זענען געווען, ווי געזאגט אויבן, די אריסטאקראטן אין מאכט וואס די כהנים גדולים זענען געווען פון זיי. און זיי האבן גאר שטארק געציטערט פון אריינגיין אינעם טונקעלן קודש הקדשים (ועיין בירושלמי פ"ה ה"ג ובזבחים נה:) מיט דאס אז ג-ט איז דארט. ולכן האבן זיי געזוכט לתקן מבחוץ אז זיי זאלן האבן דאדורך עפעס ליכטיגקייט און רויעך פארנט פון זיי, אזוי נישט צו קוקן אין פנים פון גאט און צו אוועקשרעקן דעם שטן וואס איז דארט. משא"כ די פרושים, וועלכע זענען געווען די פּלעבּיענס און די מער אונטערשטע קלאסן אין פאלק, האבן (כמעט) נישט געהאט קיינע כהנים גדולים וועלכע האבן דאס געדארפט דורכגיין, וממילא האבן זיי געוואלט אז מ'זאל טוהן אזוי ווי פשט בסדר הפסוקים (ועיין ברמב"ם בהל' עבודת יוה"כ פ"א ה"ז). בנוסף צו דעם איז די צדוקים'ס פאזיציע צושטאנד געקומען פון זייער אלגעמיינע גלויבונג וואס איז געווען מער בהגשמה כלפי הא-ל, און זיי האבן געציטערט פון "זעהן" דארט הקב"ה עם משרתיו. די הגשמה איז אויך געווען קעגן די (מער "פּראגרעסיווע/ליבעראלע") טעאלאגיע פון די פרושים און זיי האבן זיך קעגנגעשטעלט דערצו (ועיין בברכות ז. במעשה דר' ישמעאל בקודש הקדשים, וביומא לט: ומנחות קט: ובירושלמי פ"ה ה"ב עם שמעון הצדיק).

(אגב, ער טענה'ט דארט אז דאס איז די אמת'ע סיבה פארוואס הלכה האט זיך אוועקגערוקט פון תכלת בהציצית. ווייל מעיקרא איז די געדאנק פון התכלת בה געווען צו דערמאנען דעם מענטש איבער דעם כסא הכבוד (מנחות מג:). און זיי האבן זיך געוואלט אוועקרוקן פון די הגשמת הא-ל.)

דר. אליעזר (לואיס) פינקעלשטיין לייגט צו אז א פארקערטע פענאמענאן איז געווען לגבי די מחלוקת ביניהם אין די הלכות פון הבערת אש בשבת, הלכות עירוב, וטבול יום בפרה האדומה. לגבי הבערת אש האט נישט אויסגעפעהלט פאר די צדוקים ביי די פעלדער, וואו ס'איז ווארעמער אפילו אין די ווינטער, צו האבן פייער דורכאויס שבת. משא"כ פאר די סתם שטאטסמענטש אין ירושלים האט עס אים יא שטערקער אויסגעפעהלט. ווי אויך זענען זיי געגאנגען שלאפן שפעטער ווי פעלדסמענטשן אין די מער rural געגענטער. ולכן איז מען אויפגעקומען מיט די פשט אין פסוק דאס מתיר צו זיין, ועכ"כ מְצַוֶה צו זיין על הדלקת נרות מערב שבת.

דאס זעלבע איז געווען בנוגע אוועקשטעלן היתר עירובי חצירות בשבת. פאר די רייכערע צדוקים מיט גרעסערע הייזער, האט נישט אזוי ווייט געשטערט דעם איסור פון הוצאה והעברה בשבת. משא"כ פאר'ן שטאטסמענטש אין די טענעמענטס וכדומה, וואו זיי האבן געמוזט האלטן זאכן אין געמיינזאמע חצירות מיט שכנים, איז דאס געווען גאר שווער. ולכן פלעגן זיי זיך צאמקומען אין איין הויז צוזאמען, כדי עס זאל ווערן גערעכענט ווי איין רשות און זיי זאלן דאדורך זיך קענען באנוצען מיט מוציא ומכניס זיין מהחצר לרשותם. לבסוף איז דאס געווארן פשוט אז מ'לייגט פת אין איין שטוב און דאס איז שוין גענוג.

דאס איז אויך דאס וואס ליגט אונטער די מחלוקת ביניהם צי א בת הבן איז יורש במקום שנשאר רק בת להאב בב"ב קטז: לויט די פרושים טאמער האט דער טאטע איבערגעלאזט א בן ובת, און די בן איז געשטארבן און איבערגעלאזט אַן אייגענעם בת, ירש'נט זי אלעס פונעם זיידן און גארנישט פאר איר מומע. משא"כ לויט די צדוקים צוטיילן זיי זיך. וואס ליגט אונטער דעם איז אז די פרושים זענען געווען ארימער מיט קליינע הייזער וכו', ולכן האט מען געזוכט ווי ווייניגער צו צוטיילן א נכס, וואס דעמאלטס באקומט קיינער כמעט גארנישט. משא"כ די רייכערע צדוקים.

און ענליך איז געווען בנוגע זייער קפידה לטמא הכהן השורף את הפרה שיהיה טבול יום (פרה פ"ג מ"ז), ועכ"כ אז די פרה וואס ר' ישמעאל בן פיאבי האט געטוהן שלא בטבול יום האט מען אויסגעגאסן, ווי אויך האט רבן יוחנן בן זכאי גע'פסל'ט און געמאכט א בעל מום עי"ז שצרם באזנו דעם כהן וועלכע האט דאס נישט געטוהן (תוספתא פרה ג ד-ה). דאס איז וויבאלד פאר די צדוקים, וועלכע זענען אדער געווען אין די סאָבּאָרבּס אדער בביהמ"ק, איז עס נישט געווען אזוי שווער פאר זיי להישאר בטהרה - אדער האבן זיי זיך נאר געדארפט מטהר זיין ביים עולה רגל זיין, אדער איז דארט סתם אזוי נישט געווען קיין טומאה בביהמ"ק. משא"כ פאר דער סתם מענטש אינעם שטאט, ובפרט ירושלים, וואו אלעס ארבעט ארום דעם אז מ'קען עס נאר עסן וכו' בטהרה, און דארט איז דאך שייך להיטמא (ועיין בב"ק פב: וואו מ'האט געזוכט ממעט צו זיין די מעגליכקייט פון טומאה בירושלים), און דאס גייט זיי מורא'דיג אפעקטירן. ולכן איז מען אויפגעקומען מיט טבול יום בעפאר הערב שמש, וועלכע איז שוין "גענוג" טהור שלא לטמא קדשים ווייטער. די צדוקים, וועלכע האבן דאס נישט געדארפט, האבן נישט מסכים געווען צו די אינאוועישאן בכלל. און דאס האט געפלאצט ביים פרה אדומה, וואו די פרושים האבן דאס געזוכט צו שטארקן פאר'ן אלגעמיינעם המון עם וועלכע האבן דאס געדארפט, און די צדוקי מיט'ן זיין דערקעגן האט מיט דעם אוועקגעמאכט דעם גאנצן היתר פון טבול יום וועלכע איז געווען וויכטיג פאר'ן שטאטסמענטש.

ענליך איז בנוגע די מחלוקת איבער ניסוך המים בסוכות. פאר די צדוקים וועלכע האבן פארמאגט פעלדער, איז דאך די שמחה פונעם יו"ט געווען דאס זמן האסיף אליינס. משא"כ פאר'ן אלגעמיינעם שטאטסמענטש האבן די פרושים דאס אוועקגעשטעלט אלס מ'ווערט נידון על המים, וואס איר סעזאן הייבט זיך אט אט אָן. און דער שטאטסמענטש האט געדארפט די וואסער אויף צו טרינקן שוין יעצט, ווי די פעלדסמענטש וואס איר העדר איז מער ניכר אין א יאר ארום ווען די תבואה דארף ארויסצושפראצן וכו'; ובפרט אז דאס איז מען שוין נידון געווארן ביוה"כ. ווי אויך האבן די מער ארימע שטאטסמענטשן באטראכט טרינקען וויין ווי א לוקסוס און (כמו) עון, און דאס גיסן ווייסער פאר ג-ט כעין א קרבן בכלל (ער זאגט אז דאס קען זיין א פשט אין וואס אליהו הנביא האט דאס געטוהן בהר הכרמל במלכים א חי לד-לה). משא"כ די רייכערע צדוקים האבן דאס באטראכט פונקט פארקערט. און וועגן דעם זענען זיי געווען אזוי ברוגז ווען דער כהן האט געגאסן די וואסער על רגליו בסוכה מח:

דאס איז אויך וואס ליגט אונטער זייער מחלוקת צי שבועות איז לעולם בו' סיון להפרושים, אדער די זיבעטע זונטאג נאך פסח להצדוקים. ווייל פאר'ן שטאטסמענטש האט מען דאס געמוזט צאמשטעלן מיט א מאורע וואס האט פאסירט אויף א ספּעציפישן טאג, וואס האט נישט צו טוהן מיט פעלדער ועבודה בשדה. משא"כ פאר'ן פעלד אייגענטומער.

ווי דר. פינקעלשטיין שרייבט:

Neither sect determined its views by such artificial and spurious principles as "literal" and "liberal" interpretation of Scripture. They both were ready to adhere to the letter of the law or to depart from it as best suited the needs of their following. Like the Pharisees, there were those among the Sadducees who were not so much interested in agreeing with Scripture, as having Scripture agree with them - customs create exegesis, not exegesis customs

[אלפא]

דר. יעקב לאטערבאך האט גע'טענה'ט אז די מחלוקת בין הצדוקים והחכמים הפרושים, איז צושטאנד געקומען מחמת דעם אז די צדוקים זענען געווען, ווי געזאגט אויבן, די אריסטאקראטן אין מאכט וואס די כהנים גדולים זענען געווען פון זיי.

זייער א שיינע מארקסיען טעאריע צו מסביר זיין די מיינונגס-פארשידענהייטן געבויט אויף די סאציא-עקאנאמישע קלאסעס!

[ברוך שפינוזה]

ס'איז טאקע זיס, די שאלה איז וויפיל דערפון שטימט טאקע און וויפיל דערפון איז סתם געקוועטשט אבי עס צו מאכן שטימען. כ'האב נאר אפאר זייטיגע הערות:

משא"כ די פרושים, וועלכע זענען געווען די פּלעבּיענס און די מער אונטערשטע קלאסן אין פאלק, האבן (כמעט) נישט געהאט קיינע כהנים גדולים וועלכע האבן דאס געדארפט דורכגיין, וממילא האבן זיי געוואלט אז מ'זאל טוהן אזוי ווי פשט בסדר הפסוקים

דאס איז א שטיקל אווערסימפליפייד ווי מ'זאגט ווייל די סדר העבודה פון די משנה deviates אפאר מאל פונעם פסוק אין ויקרא, זעהט נישט אויס ווי די פרושים האבן זיך צופיל געקימערט מיט'ן פסוק.

דאס איז אויך וואס ליגט אונטער זייער מחלוקת צי שבועות איז לעולם בו' סיון להפרושים, אדער די זיבעטע זונטאג נאך פסח להצדוקים. ווייל פאר'ן שטאטסמענטש האט מען דאס געמוזט צאמשטעלן מיט א מאורע וואס האט פאסירט אויף א ספּעציפישן טאג, וואס האט נישט צו טוהן מיט פעלדער ועבודה בשדה. משא"כ פאר'ן פעלד אייגענטומער.

לגבי דעם מיין איך איז מער אנגענומען אז די כהנים מבית צדוק זייענדיג כהנים האבן זיך געפירט ווי דעם תורת כהנים אז מ'פאנגט אן ציילן ממחרת השבת, און די פרושים האבן זיך געפירט ווי דעם ספר דברים אז מ'פאנגט אן ציילן מהחל חרמש בקמה.

בנוסף צו דעם איז די צדוקים'ס פאזיציע צושטאנד געקומען פון זייער אלגעמיינע גלויבונג וואס איז געווען מער בהגשמה כלפי הא-ל... די הגשמה איז אויך געווען קעגן די (מער "פּראגרעסיווע/ליבעראלע") טעאלאגיע פון די פרושים און זיי האבן זיך קעגנגעשטעלט דערצו. (אגב, ער טענה'ט דארט אז דאס איז די אמת'ע סיבה פארוואס הלכה האט זיך אוועקגערוקט פון תכלת בהציצית. ווייל מעיקרא איז די געדאנק פון התכלת בה געווען צו דערמאנען דעם מענטש איבער דעם כסא הכבוד (מנחות מג:). און זיי האבן זיך געוואלט אוועקרוקן פון די הגשמת הא-ל.)

דאס דערמאנט שטארק די מעשה פון דער כהן גדול וואס האט אפגעזעגנט די גרים שמעיה און אבטליון זאגענדיג: "זאלן די גוים (כלומר קינדער פון גוים) זיך גיין לשלום", האבן זיי איהם געענטפערט: "זאלן גיין לשלום די גוים וואס טוען די עבודה פון אהרן, און זאל נישט גיין לשלום דער אייניקל פון אהרן וואס טוט נישט די עבודה פון אהרן." דאס הייסט אז די פרושים האבן זיך אנגעקוקט ווי די "עכטע" ממשיכים פון די כהונה כאטש וואס אין רעאליטעט זענען זיי געוועהן גאר ווייט דערפון, אזא בחינה ווי די קריסטליכע דאקטרינע פון Spiritual Israel פונעם איגרת אל הגלטים ג ז (Galatians 3:7) און ווי אויסגעשמועסט באריכות אין איגרת אל הרומאים (Epistle to the Romans) פרק ט פסוק ו און ווייטער. (דאס גייט נאך טיפער נעמענדיג אין באטראכט אז די פרושים מאוומענט איז מייסטנס באשטאנען פון גרים און זייערע תלמידים כמבואר אצלנו, כנראה איז די Spiritual Israel שוין זייער'ס א פאטענט.)

[מי אני]

משא"כ די פרושים, וועלכע זענען געווען די פּלעבּיענס און די מער אונטערשטע קלאסן אין פאלק, האבן (כמעט) נישט געהאט קיינע כהנים גדולים וועלכע האבן דאס געדארפט דורכגיין, וממילא האבן זיי געוואלט אז מ'זאל טוהן אזוי ווי פשט בסדר הפסוקים

דאס איז א שטיקל אווערסימפליפייד ווי מ'זאגט' ווייל די סדר העבודה פון די משנה deviates אפאר מאל פונעם פסוק אין ויקרא, זעהט נישט אויס ווי די פרושים האבן זיך צופיל געקימערט מיט'ן פסוק.

איה"נ. און ווי איך ברענג צו צום סוף זיין אויסדרוק:

Neither sect determined its views by such artificial and spurious principles as "literal" and "liberal" interpretation of Scripture. They both were ready to adhere to the letter of the law or to depart from it as best suited the needs of their following. Like the Pharisees, there were those among the Sadducees who were not so much interested in agreeing with Scripture, as having Scripture agree with them - customs create exegesis, not exegesis customs

דאס איז אויך וואס ליגט אונטער זייער מחלוקת צי שבועות איז לעולם בו' סיון להפרושים, אדער די זיבעטע זונטאג נאך פסח להצדוקים. ווייל פאר'ן שטאטסמענטש האט מען דאס געמוזט צאמשטעלן מיט א מאורע וואס האט פאסירט אויף א ספּעציפישן טאג, וואס האט נישט צו טוהן מיט פעלדער ועבודה בשדה. משא"כ פאר'ן פעלד אייגענטומער.

לגבי דעם מיין איך איז מער אנגענומען אז די כהנים מבית צדוק זייענדיג כהנים האבן זיך געפירט ווי דעם תורת כהנים אז מ'פאנגט אן ציילן ממחרת השבת, און די פרושים האבן זיך געפירט ווי דעם ספר דברים אז מ'פאנגט אן ציילן מהחל חרמש בקמה.

יא יא. אבער ווייטער די זעלבע זאך: זיין טעזע איז אז ווען די דאקטרין פון ספר דברים וואלט ווען געשטימט מיט די סאציאלע אגענדע פון די צדוקים, וואלטן זיי דאס אָנגענומען, ולהיפך ביי די פרושים. און אזוי ווי איך האב צוגעברענגט זיין ציטאט.

[מי אני]

דער משכיל דר. שלמה רובין האט געשריבן אז די כת הצדוקים זענען בשרשם געווען פון די וועלכע זענען פארבליבן בא״י און נישט אראפגעגאנגען צו בבל בעת חורבן בית ראשון. בשעת די פרושים זענען געווען די וואס זענען שפעטער צוריקגעקומען און עולה געווען מבבל לא״י:

הנשארים בארץ יהורה ובעיר ירושלים והשבים והעולים הראשונים הנקיים מערב רב ואספסוף דלת העם, ואשר כרבם היו עשירים ואצילים מאזרחי הארץ מלפנים,‏ ומראשי העם וכהניו וגדוליו אשר שבו מעט מעט מבבל ומפרס, קראו א“ע ירושלמים או צדוקים, ר”ל בני עיר הצדק היא ירושלים, כי כבר נאחזו בעיר הצדק כאחיהם תושביה מאז; ואל אחיהם המדולדלים השבים האחרונים מן הגולה קראו פרוזים (כמו פזורים ונדחים) או פרושים (שר“ל נפרשים ונבדלים ונפרדים כלומר מפוזרים ומפורדים ואולי גם פרסים (ר"ל מקבלי דעות הפרסים אשׁר גרו בארצם). אך ברבות הימים, כאשר גברו המון עם עולי הגולה האחרונים על שרידי ירושלמים והעולים הראשונים ברוב מנין, כי ההמון הולך ורב על ידם, קראו לעצמם פרושים, בהוראות נזירים מאחיהם בפרישות (או כדעת יוסיפון בהוראת מפרשים את התורה עצהיו"ט) ושם הירושלמים או הצדיקים שינו אל צדוקים ע”ש איזה צדוק, שלפי המסורה הנזכרת באגרת אבות דר' נתן, היה בזמן אנטיגנוס איש סוכו, בדור שלישי לעזרא, כי אז פרץ אש המחלוקת ויצאה ללהב קטטה ומריבת בדת ודין. (ובזאת מסכימים חכמים רבים וכן שלמים, חדשים גם ישנים כנ“ל, כי הספור באגדות צדוק וביתוס תלמידי אנטיגנוס הוא מאוחר ואגדה בעלמא, וכי מקור זמן ושם הצדוקים לא כן הוא.)

ער טענה׳ט אז די שורש המחלוקת ביניהם איז טאקע געווען אז די צדוקים האבן נישט געוואלט אָננעמען די ‏מנהגים ואמונות וועלכע זענען נשפע געווארן מהפרסיים, וועלכע די פרושים האבן מיטגעברענגט און נספח געווען צו דת יהודית. ווי צב״ש שמות ומציאות המלאכים והשטן וועלכע די צדוקים האבן געהאלטן איז כעין ע״ז, תחיית המתים בהאי עלמא וביאת המשיח ושכר ועונש שהיא לעוה״ב אחר ביאתו והתחייה, נטילת ידים וטבילת בעל קרי וואס איז געווען מהשפעת צורואסתר, אין אדם נוקף אצבעו מלמטה, ניסוך המים ומנהג ערבה שהם בדת הפרסים. עס איז אויך אינטרעסאנט ווי ער ברענגט צו אז עס זענען די פרושים וועלכע האבן געלייגט דעם שטארקן דגוש אויף פו״ר:

וככה הביאו עמהם עולי גלות בבל עוד הרבה תקנות ושנויים וסיגים ודעות ונימוסים ואמונות ומסורות ומנהגים אשר בארץ קימו וקבלו הפרסים (כנ"ל ובספרים שהזכרנו), ואשר אך זרים נחשבו להירושלמים הם הצדוקים והתנגדו להם.

לדוגמא ידענו שאם אמנם הולדת בנים ובנות היה חשוב, ויקר עד היום הזה לכל עמי ארצות הקדם, נערך ביתר שאת אצל הפרסים המעריצים והמקדישים בדתם כל רעיון פריה ורביה בכלל,‏ עד שנקרא אצלם הנישואין עבודת אורמוצד וכל ספרי אפעסטה מלאים תפלות והודאות וברכות על עניני פריה ורביה, ואין ספק שזה מקור החרדה והחומרא שהכבידו חז“ל על מצוה זו. ראשית כל תרי”ג המצות לפי דעתם, עד שאמרו מת בלא בנים אין לו חלק לעולם הבא ‏(עיין בב״ב דף קטז. ודף קמא.), וכדומה ממאמריהם המאיימים והמחרידים בביטול העבודה הזאת, ומהם באה הזהירות והזריזות בפו“ר עד המקובלים באסמכתא על מאמרם (יבמות סב.) אין בן דוד בא עד שיכלו כל הנשמות שבגוף. (ובזה יובן כוונת האי צדוקי (ברכות י.) שאמר לברוריא אשת ר‘ מאיר (אשר מתו שני בניה ביום שבת אחד לפי המסופר) רני עקרה לא ילדה, משום דלא ילדה רני? והיה זה ע“ד הלצה, כלומר גם עקרה תוכל לרנן אעפ”י או משום דלא ילדה, והיא הטיחה פניו בתשובתה: רני כנסת ישראל וכו’ שלא ילדה בנים לגיהנם כוותייכו.) והרבה כתות נוצריות כמו כן כת שבתי צבי, אשר ראשית עבודותיהם לשם שמים היה הרבוי בפו”ר באופן יוצא מחוק כל מוסר ודרך ארץ כידוע.

לגבי מחלוקתם בביאת המשיח שרייבט ער:

לדעת הצדוקים לא רמזו הנביאים אלא יעודי מלכי העוה“ז בהצלחה זמנית, שכן כינו בשם ״משיח״ את המלכים שאול ודוד ויחזקיה (וע"ז כוון ר׳ הילל באמרו בסנהדרין צט. אין להם משיח לישראל שכבר אכלוהו בימי חזקיה וכו') ופעם כינו גם מלך אוה”ע הוא כורש מלך פרס (ישעיה מה א). ולוּ הסכימו כל כתות בית ישראל לדעת הזאת, אז לא קמה האמונה החדשה לקצות בישראל, ומקרב האומה לא יצאו מהריסיה ומחריביה, רק היהדות הטהורה התפשטה על כל העולם, והיה ה' אחד ושמו אחד.

***

וויקיפידיה שרייבט לגבי משנתו של אברהם גייגר:

בכתביו ובפרסומיו זיקק את תפישתו לפיה ליהדות יש יסוד עמוק אחד שאינו משתנה, והוא ערכי המוסר והצדק להם הטיפו נביאי ישראל. גייגר הצביע על האופן בו גינו פולחן דתי שלא הייתה כוונה בצדו כראיה לכך שההיבטים הטקסיים אינם בעלי חשיבות כשלעצמם. גייגר העריץ גם את הפרושיםוהחשיב אותם כמי שהביאו את היהדות לשלב גבוה יותר בכך שדחו את הריטואליזם הנוקשה של הצדוקים.

דר. סוּסאנא העשעל זאגט אויך במשנתו:

A major question in Geiger’s time was, on what grounds are we permitted as Jews to make changes in Judaism? Are we violating rabbinic law? In which case, are we abandoning Judaism and the centrality of halachah? So Geiger's arguments were actually sophisticated. He was trying to defend these changes against claims that, for example, that these liberalizers were only following the Bible and not the Talmud. That these liberalizers were like the Karaites who rejected rabbinic authority, things like that. His argument, which is related to his claims about the Second Temple Period, was that in the Second Temple Period, the Pharisees, whom he understood as the sort of proto-rabbis of the Second Temple Period, these Pharisees were liberalizers, democratizers, who were working against the claims of the priests in the temple in Jerusalem, the Sadducees, that is, to their absolute authority. It was a clash of these two, what he calls these two tendencies, within Second Temple Judaism, the liberalizers and the conservative Sadducees

So, roughly, he thought of these reforms of Judaism in the 19th century as actually restoring the initial democratic progressive impulse of the earliest kinds of rabbis, the Pharisees

Geiger claimed that to say that the Sadducees had no oral law really makes no sense. And he's right. If you're a priest and you're in the temple and you're performing sacrifices, worship, there are going to be situations that come up where you're not quite sure what to do and you have to figure it out

And that's what Halacha is. Not everything is spelled out exactly. You have to figure it out. So Geiger argues that actually within Halacha, within the Mishnah, you can see traces of what he called an older Halacha, that is the Halacha of the Sadducees, and a later Halacha, the Halacha of the Pharisees. Occasionally, Sadducees are mentioned by name in the Mishnah, sometimes not. So he saw these two tendencies already reflected in rabbinic literature. That complicates, for one thing, our understanding of the Mishnah. It's not one unified whole. It has conflicting viewpoints that represent sharp distinctions within the Judaism of the Second Temple period

Now, on the Pharisees, he sees them as the liberalizers, the democratizers, who opposed the Sadducees for being authoritarian and aristocratic and hobnobbing with the Romans. Pharisees came in and said, look, your home is as good, a Jewish home is as good as the temple. Your table is as good as the altar. Your prayer at your table is as good as what the priests are doing in the temple and so on. So, they wanted to democratize Judaism in that way and that is, for Geiger, the core of what became ultimately the pharisaic or early rabbinic halacha, the later halacha, that became normative

Geiger says within these two tendencies, Jesus himself represents or comes out of the pharisaic mold. That is, he is not anti-halakha. He is, like the Pharisees, trying to liberalize and democratize halakha. But in that sense, he makes an argument, similar argument, what he said about the Quran, namely, there's nothing new in the New Testament. Jesus said nothing new, nothing original. All that Jesus said you could find in Jewish sources, either in the Hebrew Bible or in rabbinic literature. There's nothing new here. Jesus differs from the Pharisees only on the question of divorce, where Jesus is more conservative than the rabbis. But he never said anything new or original or distinctive. Christianity only starts when Paul went out to the Greco-Roman world and created this new religion about Jesus rather than, of course, sticking to the faith of Jesus

And that's an important distinction because already in the 18th century, Protestants were arguing that what we want as Christians is to have the faith of Jesus and not the religion about Jesus. That is, all the dogma, the doctrines, the miraculous, the supernatural claims about miracles that he performed. What's the faith of Jesus? And Geiger's saying the faith of Jesus is liberal Pharisaic Judaism

Now what happened to that Judaism? Geiger argues that liberal spark of the Pharisees unfortunately got lost over the centuries in rabbinic law and interpretation of rabbinic law. Because Christians had ghettoized Jews and had persecuted Jews, and that narrow mindedness of being in a ghetto, that had led to a hardening and narrowness of Jewish law. And we lost the Pharisaic spirit

The implication Geiger is making, and he doesn't say this explicitly, but the implication is if you Protestants want the faith of Jesus, not the religion about Jesus, where are you going to find it? The faith of Jesus is the liberal, Pharisaic Judaism of the Pharisees. It really is the later halacha. And therefore, if you want to be a Christian, become a reformed Jew, because that's where you'll find it

[מי אני]

דאס איז אויך וואס ליגט אונטער זייער מחלוקת צי שבועות איז לעולם בו' סיון להפרושים, אדער די זיבעטע זונטאג נאך פסח להצדוקים. ווייל פאר'ן שטאטסמענטש האט מען דאס געמוזט צאמשטעלן מיט א מאורע וואס האט פאסירט אויף א ספּעציפישן טאג, וואס האט נישט צו טוהן מיט פעלדער ועבודה בשדה. משא"כ פאר'ן פעלד אייגענטומער.

ר׳ מענדל פינלס שרייבט אין זיין דרכה של תורה:

IMG_7712.jpeg

***

דר. מיכה יוסף בארדיטשעבסקי ברענגט צו פון זלמן עפשטיין לגבי אסעטיסיזם ביהדות:

קשה ליה להמְמצע הזה: הלא “בסוף ימי הבית השני נולדה אצל ישראל כת האיסיים, אשר עזבו את החברה, התבודדו ביערות, התעסקו הרבה בתפילות ובצומות, ובזה קווּ להגיע למדרגה גבוהה”; והתשובה בצדה : “אולם הכּיתה הזאת היתה מולדת־חוץ, מולדת חכמת־יון וכו'”.

‎וכשהוא מוצא “בהתלמוד אמנם פּזורים מאמרים אחרים זעיר שם, זעיר שם, מאמרים מעין פּת במלח תאכל וכו‘, קדש עצמך במוּתר לך וכו’”, הוא מעיר תיכף, ש“כל אלה המאמרים הם – יתר הפּליטה מלימודי האיסיים, אשר נשארו עוד למורשה להרבה מחכמי ישראל וכו'”