קאווע שטיבל

דער היינטיגע וויסענשאפטליכע גלויבונג איז געבויט אויף עמפיריציזם, אז מ'קען אויפווייזען אז עפעס געשעט ווייל ס'געשעט נאכאמאל און נאכאמאל.
דער גאנצע ענין פון די.נ.עיי. איז נישט קיין עמפיריקאלישע זאך. יא, זיי קענען זע'ען די גענעטישע פינגערדרוקען אויף יעדער זאך, אבער וויאזוי ס'גייט פון דורות און דורי דורות, בפרט אז אפילו זיי מוזען מודה זיין אז געוויסע זאכען קענען טאקע בארירען און ענדערען דער די.נ.עיי. איז נאר א טעאריע, בכלל נישט קיין באשטעטיגטע פאקט. יא, איך ווייס אז פון פרוכט פליגען האלטען זיי אז זיי קענען זע'ען וויאזוי דורות רוקען זיך, אבער ס'איז נישט קיין פולקאמע ראיה.

די היינטיגע סייענס איז נישט "גענצליך" אויסגעריסן פון ראציאנאליזם, ווען יא וואלט סקעפטיציזם נישט געהאט קיין גרעניץ און מ'וואלט קיינמאל נישט צוגעקומען צו קיין מסקנה.

ולעצם טענתך, עיין כאן והקש לכאן.

ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן:דער היינטיגע וויסענשאפטליכע גלויבונג איז געבויט אויף עמפיריציזם, אז מ'קען אויפווייזען אז עפעס געשעט ווייל ס'געשעט נאכאמאל און נאכאמאל.
דער גאנצע ענין פון די.נ.עיי. איז נישט קיין עמפיריקאלישע זאך. יא, זיי קענען זע'ען די גענעטישע פינגערדרוקען אויף יעדער זאך, אבער וויאזוי ס'גייט פון דורות און דורי דורות, בפרט אז אפילו זיי מוזען מודה זיין אז געוויסע זאכען קענען טאקע בארירען און ענדערען דער די.נ.עיי. איז נאר א טעאריע, בכלל נישט קיין באשטעטיגטע פאקט. יא, איך ווייס אז פון פרוכט פליגען האלטען זיי אז זיי קענען זע'ען וויאזוי דורות רוקען זיך, אבער ס'איז נישט קיין פולקאמע ראיה.

הסבר?

זיי קענען נישט בויען א לאבאראטערי א דוגמא פון די דורות און וויאזוי דער די. נ. עיי. אנטוויקעלט זיך דורך די אלע mutations. זיי קענען נאר משער זיין וואס וועט זיין. די שינויי האויר והאקלים, די אלע צרות אוו הרפתקאי, דאס קענען זיי נישט מאכען אין א לעבאראטערי, און זיי זע׳ען איין היינט אז די זאכען האבען אן איינדרוק אויף די.נ.עיי..
נאר וויבאלד זיי קענען נישט אויפווייזען עמפיריקאליש אז ס׳איז אזוי צו אזוי, מוזען זיי טוהן די בעסטע וואס זיי קענען.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

ריכטיג האט געשריבן:לכאורה tendency, ניין? כ'האב נישט געגוגלט.
נישט אזא שווערע ווארט.

ריכטיג: ניין נישט פונקטליך. ס'קומט טאקע פון דעם זעלבן שורש. אבער פאקטיש מיינט דאס פרע-דזשודיס'ט. מיט א געוויסע זייטיגע נייגונג. נישט נייטראל...כנלענ"ד...!

שבת אחים האט געשריבן:כהאב נישט די מינדעסטע אהנונג וואס דער ר׳ בערל וויל פון מיין לעבן האבן... איך האב נישט געוואוסט איך בין דא אינטער א שווערע סקרוטני פון סענדער דער דויטש. ר׳ בערל טייערער ווען קען מען האבן א שיעור אין די בלעז״י רש״י?.

שבת אחים: לאמיר אלע שמייכלען צוזאמען. נעם נישט אזוי ערנסט מיינע ווערטער. איך בין נישט אזוי וויכטיג. (דו און איך ווייסן עס.) ממילא ווערסטו דעפענסיוו. און דו שיסט מיט סענדער דער דייטש, (כצ"ל) נישט אזוי ווי שמעקעדיג האטציך איינגערעדט...דויטש....!
איך האב א ליעבשפט פאר ווערטער. סיי אין אידיש און סיי אין ענגליש. יא אויך די בלע"ז ווערטער פון רש"י הק'. ווען דו וואלסט געהאט (איך דזשאדזש דיך נישט. יא. נעם עס נישט אזוי ערנסט. געב א שמייכל...) אן אינטערעסט אין אפטייטשן די בלע"ז ווערטער פון רש"י אזוי ווי איך האב, וואלסטו אפשר פארשטאנען דעם תענוג רוחני וואס איך שפיר ווען איך קען צו טרעפן דעם פשט פון רש"י'ס ווערטער אין די היינטיגע פראנצויזישע שפראך. ווייל דאמאלס קענמען פארשטיין דעם פשט פון רש"י'ס ווערטער מיט א סאך א גרעסערע קלארקייט...טועמיה חיים זכו...טריי איט, יו'לל לייק איט. יו בעט...!

כהאב גראדע געמיינט אז סאיז אזויווי ריכטיג זאגט tendency, כהאב נישט פארשטאנען פארוואס איר שטעלט זיך אזוי אויף די ווארט ווייל סאיז זייער א common ווארט. ר׳ בערל לערן אונז אויס יעדע טאג א נייע ווארט אין פראנצויזיש, אדער ״הויך-ענגליש״, מ׳דארף עפענען א נייע אשכול...

שבת אחים: ייש"כ פאר דיינע ווארעמע דיבורים. נאר דער עולם איז בכלל נישט אינטרעסירט וואספארא בויך ווייטאג בערל בעל עגלה האט מיט די בלעז"ן פון רש"י. צי זאלל זאס זיין שיפער פלינצעסע דינין פישיש. אדער מישענדע. אדער דער שטירנער/שטירמער. גלייב מיר ווען דער עולם זאלל ארויסווייזן א ביסל אינטרעסע וואלט איך געשריבן און מפרש געווען די בלע"ז ווערטער פון רש"י א יעדע וואך אויף די פרשת השבוע. און אויף די בלע"ז ווערטער פון רש"י אויף די גמרא. נאר ס'ליגט פאר (כמעט) א יעדן אין די לינקע פיאה. סאו פארוואס זאלל איך אויסברענגען צייט. און רעדן צו די ווענט. בעסער לערן איך עס אליינס. פאר מיר...! נאר ס'איז א שאד. ווייל דאס איז באמת אן אומשאצבארער אוצר. נאכמער פון דעם גאליציאנער אוצר...!

מיש-נייעס האט געשריבן:כ'אב געהערט אמאל אז דער חתם סופר זאגט אויף א פלאץ אז די מאמע-מילך איז אנדערעשביי אידישע ווי ביי גויאישע, (איך געדענק נישט פונקטליך איך מיין אין קאליר) מאכט סענץ, אדער אין בין מיך טועה?

אין מס' ע"ז זאגט די גמרא עפעס אזא לשון: שאני עכו"ם דאכלי שקצים ורמשים חבלי גופיהו. זאגט די ח"ס אז לפי"ז וועט אויסקומען אז די גוף פון א איד איז אנדערש ווי א גוי און רפואות וואס זענען געפארשט געווארן אויף א גויאישע גוף מוז נישט זיין אז ס'וועט ווירקן אויף א איד. די ח"ס שטייט אויך אין די תשובות און אין די דרשות.
דאס וואס מ'האט דא אויבן אראפגעברענגט וועגן די ציינער, שטייט אין מגלה עמוקות פרשת בהעלותך אויפ'ן פסוק הבשר עודנו בין שיניהם אז נאר אידן האבן ל"ו ציינער. גוים האבן מער אדער ווייניגער

די ציינער צאל איז פאלטש. עס נעמט נישט מער ווי עפענען די מויל און ציילן. א מענטש פארמאגט 32 ציינער אינקלאדינג די וויסדאם ציינער. קען זיין דער בעל המאמר רעכענט די נאז אויער אדער פינגערס פאר ציינער. אדער בין איך גאר א גוי.

פרייוויליג: נאר איין ווארט...לאל...!

שמעון וואלף האט געשריבן:

מיש-נייעס האט געשריבן:כ'אב געהערט אמאל אז דער חתם סופר זאגט אויף א פלאץ אז די מאמע-מילך איז אנדערעשביי אידישע ווי ביי גויאישע, (איך געדענק נישט פונקטליך איך מיין אין קאליר) מאכט סענץ, אדער אין בין מיך טועה?

אין מס' ע"ז זאגט די גמרא עפעס אזא לשון: שאני עכו"ם דאכלי שקצים ורמשים חבלי גופיהו. זאגט די ח"ס אז לפי"ז וועט אויסקומען אז די גוף פון א איד איז אנדערש ווי א גוי און רפואות וואס זענען געפארשט געווארן אויף א גויאישע גוף מוז נישט זיין אז ס'וועט ווירקן אויף א איד. די ח"ס שטייט אויך אין די תשובות און אין די דרשות.
דאס וואס מ'האט דא אויבן אראפגעברענגט וועגן די ציינער, שטייט אין מגלה עמוקות פרשת בהעלותך אויפ'ן פסוק הבשר עודנו בין שיניהם אז נאר אידן האבן ל"ו ציינער. גוים האבן מער אדער ווייניגער

יישר כח עס איז מיר געליגן אין קאפ אבער כ'אב נישט געוויסט אז דא אין קאווע שטיבל וועל איך טרעפן אזעלכע בקיאים

קיבלתי שדוקא לישראל יש ל"ב שינים וכו' אבל לאומות העולם יש ל"ג עי"ש

http://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?re ... 19&hilite=

עס איז אמאל געוועהן א שערוריה ווייל ר' חיים קניבסקי האט געטייטשט עפעס לויט דער הנחה אז אידען האבן איין ציין מער ווי א גוי.

דער חתם סופר האלט אזוי לגבי נאך זאכען, לגבי הלכות נדה, זיך פארלאזן אויף א גוי'שע דאקטאר, ווייל אונז האבען אן אנדערע טבע, און נאך זאכען.

עס איז פשוט אז דער אנגענומענער פסק היינט איז נישט ווי חתם סופר, איך האב נישט געהערט א רב זאל פסק'נען אז מען טאר זיך נישט פארלאזן אויף א דאקטער בימינו.

דער יסוד מעיקרא האבן די דייטשן ימ"ש אויך געהאלטן, און בשעת די מלחמה ווען זיי האבען געמאכט זייערע עקספערימענטן אויף אידען רח"ל, צ.ב.ש. ווען א מענטש שטארבט אין הייס וואסער וכדומה, האבען זיי געטוישט אלעס מיט דער הנחה, ד.ה. אויב דער איד איז געשטארבן ווען דער היץ פין דער וואסער איז געווען 170 גראד, האבען זיי געשריבן 190, ווייל דער גוי פין דער אריאנער ראסע, קען פארטראגן מער.

בנוגע דער חילוק פין אידען און גוים ביאלאגיש, דארף מען בעסער מגדיר זיין ביאלאגיש, וואס מיינט דאס? די איטאליענער גוים זענען אנדערש ביאלאגיש ווייל זיי האבען אן אנדערע נאז? די כינעזער זענען אנדערש מיט זייערע צורה? איז דאס ביאלאגיש אנדערש? ווייל טאמער יא, איז דא אזויפיל סארט אידן, טאקע וועגען דער סיבה אז אידן זענען אנגעקומען אין אלע געגענטער און דארט חתונה געהאט מיט לאקאלע גויאישע פרויען, און פין זיי איז געווארן א אידישע דור, ממילא איז דא חילוקים אין אלע געגענטער.

די אידען פין בראזיל למשל האבען א אייגנארטיגע צורה, און דאס איז למרות זיי זענען אנגעקומען דארט נישט לאנג.

אישתישבי: לויט מיין באגרעניצטע וויסנשאפט אין ביאלאגיע קענמען לערנען פשט אז ס'איז דא צווייערליי באשטאנדן וועלכע באשטימען די אויסזעהן פון א מענטש. איינס, די.ען.עי. וואס איז די גענעטישע צוזאמשטעל פון דעם מענטש. דאס האט הויפטזעכליך צו טון מיט אפשטאם. דאס קענמען נישט טוישן. נאכדעם איז פארהאן אזא מאס וואס הייסט בי.עם.איי. באדי מעסס אינדעקס. דאס האט מערסטנס צו טון מיט די קלימאט און די געגנט וואו מ'וואוינט. און די דייעט פון דעם מענטש...דאס באשטימט מערסטנס אויב מ'איז א הויעכער דינער אדער אן עגיל ואשמח...! ס'הייסט, ס'איז נישט קיין דעטערמינענט, נאר א מאס. פראפארציאנעל ווי הויעך און ברייט דער בר נש איז און וויפיהל ער/זי וועגט.