נשלח: דאנערשטאג דעצעמבער 08, 2022 7:36 pm
זאגסטו אז עס זענען דא משלים אין תנ"ך.
אמת.
אבער, דער רעכט צו אפמאכן ווען עס איז א משל און ווען ליטעראל, געהערט צו יעדן איינעם?
מן הסתם נישט.
דו ברויך'סט נישט גיין זוכן ראיות אז עס זענען דא משלים, דער פסוק אליין איז זיכער א משל, ווייל אפילו אויב דער וועלט האט יא פיר עקן, דער דער רבש"ע נישט אנכאפן דער ערד ביים עק, און ארויסשאקלען די רשעים.
אבער מהיכי תיתי צו זאגן אז די פיר עקן זענען א משל?
דער נוסח הברכה קומט ענדרעש פין ישעיהו י"א וּנְפֻצ֤וֹת יְהוּדָה֙ יְקַבֵּ֔ץ מֵאַרְבַּ֖ע כַּנְפ֥וֹת הָאָֽרֶץ.
אינטרעסאנט אז דער תרגום יונתן טוישט טאקע און זאגט וְגָלוּת יְהוּדָה יְקָרֵב מֵאַרְבַּע רוּחֵי אַרְעָא. טוישט ער אויף זייטען, נישט עקען, דארף אויך א ביאור פארוואס עס האט אים אויסגעפעלט, האט ער אויך געוויסט דער סוד אז דער וועלט האט נישט קיין עקען?
דער רד"ק אין שרשים זאגט יא אז עס מיינט קצוות, עקען, און אזוי אויך דער מצודות. ווי דער פשטות.
נאך א נקודה, בנוגע משל, איז דא א מאמר חז"ל אז אין תורה איז נישטא קיין משל, נאר אלץ איז ליטעראל, און מען טאר נישט זאגען אז עפעס איז א משל, נאר אין נ"ך. און געזעהן האב איך אין א געוויסע ספר, אז פשט אין דער מאמר איז, ווייל אין תורה שטייט מצות, און מען טאר נישט זאגען אז די מצות זענען נאר משלים, און מען דארף עס נישט טוהן בפועל. אבער אנדערע ענינים מעג מען יא זאגען אז עס איז א משל.
און עס איז באקאנט דער תשובת הרשב"א וועגען די וואס ווילען זאגען אז די מעשיות פין די תורה, אברהם שרה איז אלץ משלים אויף חומר און צורה. און ער קריגט אויף דעם זעהר שטארק. און נאך אלעמען, איז געבליבען אז מען מעג מפרש זיין אלעס בדרך משל, אזוי לאנג ווי מען האלט דער פשט. זעהט אויס, אז דער נקודה וואס איז אלעמען זעהר פשוט, אז עס איז דא דער פשוט (חז"ל לערנען אויך נישט פשוט פשט אין די מצות, אבער שוין), און דאס בלייבט על אף מען לערנט אפ משלים און חידות אין יעדע ווארט, בלייבט נאך אלץ דער פשוט במקומו, דער נקודה איז נישט געוועהן אזוי פשוט אמאהל.
און צו אונזער שמועס, אפילו מען זאל זאגען אז ארבע כנפות הארץ איז א משל, איז נישט גענוג, נאר מען דארף מסביר זיין וואס ליגט אונטער דעם, און פארוואס דער פסוק ברענגט ארויס כאילו דער וועלט האט ווינקלען.
אמת.
אבער, דער רעכט צו אפמאכן ווען עס איז א משל און ווען ליטעראל, געהערט צו יעדן איינעם?
מן הסתם נישט.
דו ברויך'סט נישט גיין זוכן ראיות אז עס זענען דא משלים, דער פסוק אליין איז זיכער א משל, ווייל אפילו אויב דער וועלט האט יא פיר עקן, דער דער רבש"ע נישט אנכאפן דער ערד ביים עק, און ארויסשאקלען די רשעים.
אבער מהיכי תיתי צו זאגן אז די פיר עקן זענען א משל?
דער נוסח הברכה קומט ענדרעש פין ישעיהו י"א וּנְפֻצ֤וֹת יְהוּדָה֙ יְקַבֵּ֔ץ מֵאַרְבַּ֖ע כַּנְפ֥וֹת הָאָֽרֶץ.
אינטרעסאנט אז דער תרגום יונתן טוישט טאקע און זאגט וְגָלוּת יְהוּדָה יְקָרֵב מֵאַרְבַּע רוּחֵי אַרְעָא. טוישט ער אויף זייטען, נישט עקען, דארף אויך א ביאור פארוואס עס האט אים אויסגעפעלט, האט ער אויך געוויסט דער סוד אז דער וועלט האט נישט קיין עקען?
דער רד"ק אין שרשים זאגט יא אז עס מיינט קצוות, עקען, און אזוי אויך דער מצודות. ווי דער פשטות.
נאך א נקודה, בנוגע משל, איז דא א מאמר חז"ל אז אין תורה איז נישטא קיין משל, נאר אלץ איז ליטעראל, און מען טאר נישט זאגען אז עפעס איז א משל, נאר אין נ"ך. און געזעהן האב איך אין א געוויסע ספר, אז פשט אין דער מאמר איז, ווייל אין תורה שטייט מצות, און מען טאר נישט זאגען אז די מצות זענען נאר משלים, און מען דארף עס נישט טוהן בפועל. אבער אנדערע ענינים מעג מען יא זאגען אז עס איז א משל.
און עס איז באקאנט דער תשובת הרשב"א וועגען די וואס ווילען זאגען אז די מעשיות פין די תורה, אברהם שרה איז אלץ משלים אויף חומר און צורה. און ער קריגט אויף דעם זעהר שטארק. און נאך אלעמען, איז געבליבען אז מען מעג מפרש זיין אלעס בדרך משל, אזוי לאנג ווי מען האלט דער פשט. זעהט אויס, אז דער נקודה וואס איז אלעמען זעהר פשוט, אז עס איז דא דער פשוט (חז"ל לערנען אויך נישט פשוט פשט אין די מצות, אבער שוין), און דאס בלייבט על אף מען לערנט אפ משלים און חידות אין יעדע ווארט, בלייבט נאך אלץ דער פשוט במקומו, דער נקודה איז נישט געוועהן אזוי פשוט אמאהל.
און צו אונזער שמועס, אפילו מען זאל זאגען אז ארבע כנפות הארץ איז א משל, איז נישט גענוג, נאר מען דארף מסביר זיין וואס ליגט אונטער דעם, און פארוואס דער פסוק ברענגט ארויס כאילו דער וועלט האט ווינקלען.