קאווע שטיבל

פינטעלע איד האט געשריבן:

קופערניקוס האט געשריבן:עס איז ליידער אן אפטע ערשיינונג אז אין די גרויס געיעג צו מאכזיר ביטשיווע זיין פארקויפט מען די חברה לאקשן, מען זאגט זיי אז די זוהר האט געוואוסט אז די וועלט איז רונדיג

איך ווייס נישט וועגן זוהר, אבער תוס' מסכת עבודה זרה מ''א עמוד א' ד''ה ככדור: שהעולם עגול כדאיתא בירושלמי שאלכסנדרוס מוקדון עלה למעלה עד שראה כל העולם ככדור ואת הים כקערה פי' ים אוקינוס שמקיף את כל העולם:

ובספרא דרב המנונא סבא פריש יתיר
ובספרו של רב המנונא סבא ביאר יותר, ואמר:,

א
דהא כל ישובא מתגלגלא בעיגולא ככדור,
כי כל ישוב הארץ הוא מתגלגל\מסתובב ככדור

ב
אלין לתתא ואלין לעילא,
יש בני אדם בחלק התחתון של כדור הארץ ויש שבחלק העליון שלו

ג
וכל אינון בריין משניין בחזווייהו,
וכל אותם הבריות שהם משונות במראיהן,

ד
הוא משינויא דאוירא, כפום כל אתר ואתר,
מחמת שינוי האויר שיש בכל מקום ומקום,

ה
וקיימין בקיומייהו כשאר בני נשא
ועומדים בקיומם וחיים כשאר בני אדם

ועל דא ועל כן
(לפי שברא הקב"ה את הארץ בצורת כדור),

ו
לכן אית אתר בישובא, כד נהיר לאלין חשיך לאלין,
יש מקום בישוב שבעת שמאיר לאלו שבצד זה של הכדור, נחשך לאלו שבצד השני של הכדור

לאלין יממא ולאלין ליליא,
לאלו הוא יום ולאלו לילה,

ז
ואית אתר דכוליה יממא,
ויש מקום בישוב שכולו יום, ו

לא אשתכח ביה ליליא בר בשעתא חדא זעירא
ולא נמצא בו לילה רק שעה אחת מועטת. …."

ורזא דא אתמסר למאריהון דחכמתא, ו
סוד זה נמסר לבעלי חכמת התורה

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:נאר קלארצושטעלן, לויט יענע ירושלמי איז די וועלט א האלבע באל וואס שווימט ארום אין די אושען, די גרעסטע דשאוק איז ס'איז אפילו דא א קלארע עדות'שאפט פון אלכסנדר מוקדון, און נאכדעם ווילן זיי נאך פארשטיין פארוואס די חוקרים נעמען נישט ערנסט די אלע "פאקטן" און "עדות'שאפטן" פון די תורה.

פינטעלע איד האט געשריבן:

קופערניקוס האט געשריבן:עס איז ליידער אן אפטע ערשיינונג אז אין די גרויס געיעג צו מאכזיר ביטשיווע זיין פארקויפט מען די חברה לאקשן, מען זאגט זיי אז די זוהר האט געוואוסט אז די וועלט איז רונדיג

איך ווייס נישט וועגן זוהר, אבער תוס' מסכת עבודה זרה מ''א עמוד א' ד''ה ככדור: שהעולם עגול כדאיתא בירושלמי שאלכסנדרוס מוקדון עלה למעלה עד שראה כל העולם ככדור ואת הים כקערה פי' ים אוקינוס שמקיף את כל העולם:

פינטעלע איד האט געשריבן:און וועלכע חדר טיישט מען כדור א האלבע באל? שמקיף מיינט נישט אז עס שווימט.

טראכטכמוני האט געשריבן:קודם פירוש המילות:
תוס׳ זאגט אז: דער ירושלמי זאגט אז: אלקסנדער מוקדון האט - לכאורה - געזאגט אז: אז ער האט געזען אז די וועלט איז רונדיג.

קומט אויס:
1. תוס׳ האט געוואוסט
2. ירושלמי האט געוואוסט
3. אלקסנדר מוקדון האט געוואוסט

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:

טראכטכמוני האט געשריבן:קודם פירוש המילות:
תוס׳ זאגט אז: דער ירושלמי זאגט אז: אלקסנדער מוקדון האט - לכאורה - געזאגט אז: אז ער האט געזען אז די וועלט איז רונדיג.

קומט אויס:
1. תוס׳ האט געוואוסט
2. ירושלמי האט געוואוסט
3. אלקסנדר מוקדון האט געוואוסט

אדער קען זיין אז ס'איז סתם א לעגענדע (במילים מכובסות: למעלה מהשגתינו...).

ורזא דא אתמסר למאריהון דחכמתא,

אישתישבי האט געשריבן:תוספות האט זיכער געהאלטען אז די וועלט איז פיר עקעכדיג אזוי ווי דער פשטות פין פסוק ארבע כנפות הארץ, נאר ברענגט דער אלכסנדר מוקדון צו ווייזען אז מענטשן מיינען עס איז רינדיג, און דערפאר וכו'.

אישתישבי האט געשריבן:די וואס ברענגן דער זוהר אז דער זוהר האט שוין געוויסט וכו', פין דער זוהר איז א ראי' אז דער זוהר איז ניי, ווייל אין דער צייט פין דער תנאים ואמוראים האט מען נישט געוווסט אז עס דא אנדערע טיים זאהנס אויף דער וועלט.

אני נזכר באנקדוטה משעשעת (לפחות אותי). בעודי מכהן פאר כרב פורים בישיבת 'נתיבות עולם' בבני ברק והגלילות (ישיבה של בעלי תשובה) עליתי על הבמה עם גביע יין ואחרי הקידוש דרשתי בעוצם ידי החזקה וזרועי הנטויה בענייני פורים. בין היתר, אמרתי שם שמצאתי ממש כעת ממצא מדהים בדילוגים בתנ"ך: המקום שבו מופיעה המילה 'אסתר' בדילוג מינימלי בכל התנ"ך הוא ב… מגילת אסתר. דילוג של 1 כמובן. אם זה לא מחזיר את כולנו בתשובה איני יודע מה עוד ניתן לעשות עם קשי עורף שכמונו. היו שם לא מעט אנשים (כולל חלק מהר"מים) שהיו מזועזעים מכך שאני מזלזל כך ביסודי התורה. הדילוגים בתורה נחשבו אצלם חלק מי"ד העיקרים. היו אפילו כאלה שאמרו לי שדבריי עלולים לגרום לאנשים לנטוש את מחויבותם הדתית. עניתי להם שלדעתי עדיף שייטשו. אם הם מתבססים על ההבלים הללו אז כבר כעת זו מחויבות בטעות והיא בטלה ועומדת. כבר שם החלו להנץ ניצני הכפירה שלי רח"ל.