shem-tov האט געשריבן:טייערע ידידים איך האלט פונקט ווי אייך. סנאר דא איין חילוק. איך טוה אין חינוך ממילא ווייס איך פוירסט הענד ווי שווער סאיז און די אלע טשאלענדשעס.
shem-tov האט געשריבן:די עט ריסק יוגענט האלט נישט ביי גארנישט זיי זענען זייער פארגויאישט סאיז נישטא וואס סזאל זיי האלטן אויף די מסורה. פרוביר אים נאכצוגעבן, זיי מאכן אלעס אוועק פון משה רבינו ביזן איבערשטן. ער שרייט אז ער גלייבט נאר אין תורה שבכתב ממילא גייט ער נישט מיט קיין ציצית. ביז די ווייזט אים אין די זעלבע תורה די תוכחה אדער עפעס אנדערש גלייבט ער ווייטער נישט. די קענסט מיט יודישקייט נישט מאכן קיין פשרות און די קענסט אים נישט געווינען מיט נאכגעבן ווייל די פארלירסט אים אינגאנצן אין אן אויגענבליק.
דאס איז נאכדעם וואס דו האסט אים אנגעפילט מיט אסאך שטותים און זייטיגע זאכן וואס האבן קיין שייכות מיט די תורה, און ווען ער זעהט שוין אז דאס איז שטותים מיינט ער אז אלעס איז שטותים. אבער אז דו געבסט אים לכתחילה א נארמאלע תורה, וועט ער עס געווענליך יא איינהאלטן. אז דער מגיד שיעור מאכט א גרויסן קוגל פון לייגן תפלין/פלעסטיק גלעזער/היטן שבת/חנוכה פארטיס/דאווענען/תאוות אכילה, טראכט דער בחור אז אויב ער גייט יא צו די טריפה'נע חונכה פארטי דארף ער שוין אויך נישט לייגן קיין תפלין. דאס איז אפשר אן עקסטרעמע משל, אבער עפעס אזוי גייט עס צו.
shem-tov האט געשריבן:אין די וואכעדיגע סדרה ברענגט דער נועם אלימלך שיין ארויס. סשטייט וידבר ה' את "כל" הדברים האלה לאמר. אנכי ה אלקיך ברענגט ער ארויס בערך אזא בחינה אז אנכי ה דאס גלייבט יעדער, יעדער זאגט ער גלייבט, אבער די הקדמה צו גלייבן איז את כל הדברים האלה מען מיז גלייבן אין די גאנצע תורה. ווי דער סלאנימער ברענגט עס פון די גמרא אז אנכי איז נוטריקן אנוכי נפשי כתיבת יהבית. אין די תורה וועסטו טרעפן דעם אייבערשטן. אז נישט ווייסטו נישט וואס אנכי מיינט
הונדערט פראצענט. זיכער דארף מען האלטן די גאנצע תורה, אבער דאס איז זייער ווייט פון די אלע צוגעלייגטע היינטיגע שטותים.
די וועלט זאגט אז שכחה איז א חסרון, און איך זאג אז עס איז א גרויסע מעלה. אזוי קען מען פארגעסן אלע צרות און פראבלעמען און אנהויבן יעדן טאג פון ניי. (רבי נחמן מברסלב)
הרב שם טוב לאמיר ריפרעימען דא די גאנצע ויכוח פון מתחלה עובדי ע"ז...
הרב הוגה האט אויפגעברענגט א נקודה איבער מענטשן וואס זענען פארפרומט און גלייזן מיט די אויגן צום הימל. אבער גלייכצייטיג זענען זיי איגנאראנט, שלעכט צו אנדער און טיילמאל עובר ממש איסורי תורה בעניינים שבין אדם לחבירו.
כדאי ארויסצוברענגען זיין פוינט האט ער זיך באנוצט מיט א בערלערנדע מעשה [אדער א משל ס'נישט קיין חילוק לעצם הענין] אין נאמען פון הרב יאקאבסאן, וואס דאס האט עפעס ארויסגערופן דיין צארן אויף א געפערליכע אופן אזש אז די האסט פארלוירן דיין געווענליכע עלעקוואנטע באטעמ'טע שפראך און זיך ממש צולאזט און געשריבען "סדא מענטשען וואס איך האב ביטערלעך פיינט, למשל איינער וואס קומט אונז מוסר זאגן בשעת ער רעדט זיך איין אז ער איז שוין מעכטיג אויפגעקלערט. נעם דעם חכם אתיק זשעקאבסאן א אפגעפליקטער תלוש" דברים כדרבונות.
איך האב נישט וואס צו ענטפערן אויף אזא אטאקע נאר דאס וואס מיינע חברים אין חדר האבן מיר געענטפערט ווען איך בין געווארן אין כעס הא הא די אמת באדערט, מען האט געזעהן אז שם טוב איז עפעס געפערליך צושטורעמט געווארן און די ווערטער פון דשעיקבסאן האבן אים אנגערירט עפעס א האקעלע אדער אדער א אפענע וואונד.
צוביסלעך האט זיך אויסגעקלארט די בילד. עס ווערט נתגלה אז שם טוב איז א מגיד שיעור אדער א משגיח אין ישיבה און די אלע סארט גערעדעכצער מאכט אים קאליע די חינוך, ער האלט אז אויב מ'וועט זאגן פאר קינדער אז חוץ פון פיינט האבן רשעים דארף מען אויך זיין ארנטליך און פריינטליך און ליבליך, וועלן די קינדער פארלאזן אידישקייט אין די מאסן.
מען רעדט פון ריין אידישע אידיאלן, אהבת הבריות, כבוד הבריות, אהבת ישראל, שמירה על ממון חבירו, פארוואס פילסטו אז דאס טוט באדראען דיין סיסטעם? געוואלד מען טאר נישט מחנך זיין די יוגנט אז מען דארף ליב האבן א איד ווייל דאס קען אים שאטן. א כפרה פאר אזא אידישקייט!
דו רעדסט פון יוגנט עט ריסק, וואס דו האלטסט אז זיי זענען פשוט שלעכט, זיי זענען איינפאך געבוירן געווארן מיט א טיפע שנאה צום אייבערטען און צו משה רבינו? שם טוב זאלסט וויסן אז זיי זענען פראסטרעיטעד פון דיר און פון דיינע לאקשען תורה וואס דו האסט אויסגעטראפען צו ריפלעיסן תורת ה' און תורת משה.
איך האב ליב די תורה און איך גלייב אז יעדע בחור און יונגל קען דאס ליב האבן אויב מען וועט אים געבן צו שפירן די זיסקייט און די לאגיק וואס ליגט אין דעם
דו רעדסט איבער א בחור וואס האט געפרעגט א מגיד שיעור פארוואס מען דארף גיין א קאפל, די בחור האט פיין געפרעגט זיי מוחל ענטפער אים א נארמאלע לאגישע צופרידנשטעלנדע תירוץ, דו האסט נישט? מוטשע זיך, האסט נאך אלץ נישט גייט האק האלץ! דיין פלאץ איז נישט אין חינוך.
די אידישע תורה איז נישט אזוי פרעדשייל אז ווען א יונגע בחור פרעגט קשיות צופאלט די גאנצע יסוד, עס איז דיין נארישע אויבערפלעכליכע פאנאטישע סיסטעם וואס איז געלעכערט און זינלאז, מיר האלטן די תורה ווייל ס'איז אמת און אז קינדער פרעגן קשיות פלאג דיך און ענטפער א תירוץ נישט נוץ עס פאר א אויסרייד אויף צו אונטערדריקן נאך מער....
די יוגנט וואס די רופסט עט ריסט זענען די בעסטע מאטריאל מיט וועם צו ארבעטען זיי טראכטען זייער קאפ איז אפן זיי ווילן האבן משמעות אין וואס זיי טוען און ווילן נישט בלויז נאכטאנצען אויב אין אונזער חינוך סיסטעם איז נישטא קיין פלאץ פאר זיי זענען מיר גוט אויף צרות. און מיר זענען ליידער...
סיז א געשמאק ווי דער עולם איז טיף אין פאנטאזיע לאנד און דמיונט אז די "עכטע" "עיקר" "יסוד" פון אידישקייט איז אהבת הבריות און מענטשליכקייט און מדות.
קינדערליך זיסע, אין ארגינעלע אידישקייט זענען די אלע זאכן גארנישט מער ווי נאך א מצוה צווישן אנדערע און אויך טאקע נאר אויף געוויסע וואס זענען עושה מעשה עמך וכו.
פון צווישן די שפעטערדיגע נביאים זענען געווען געוויסע וואס האבן שטארק פארפירט וועגן בין אדם לחברו, און הלל איז נזהר געוועזן דערינען מער ווי אנדערע.
דערנאך עפעס א ר' חיים וויטאל און תלמודי בע"ש וואס האבן גערעדט פון שבירת המדות, וואס מיינט פונקט אזוי די "מדה" פון ליב האבן צו קוקן ווי מען טאר נישט. שבירת המדות מיט בין אדם לחברו זענען נישט די זעלבע זאך ודו"ק.
הוגה שרייט אז מען איז געבוירן דערמיט, פיין און וואויל, איך האלט אויך אזוי, מישט אבער נישט קיין קוגל דערוועגן, זיי א אדוואקאט פאר מדות מצד עטישקייט אדער לאגיק אדער חסידות אדער וואטעווער, האלט דיך אבער אמתדיג.
ממרום ס'איז נישט אזוי שווארץ ווייס ווי איר מאכט עס, אוודאי איז דא זאכן אין די תורה וואס זעהט אויס אכזריות'דיג און אזוי אויך אין גמרא, אבער פון די אנדערע זייט איז דא אין די תורה און בעיקר אין נביאים פאדערונגען פאר זייער הויכע מאראל, און דער צייט ווען אין די וועלט זענען זאך די זאכן געווען זייער אומפאפולער, איך וויל נאל שרייבן א אריכות וועגן דעם אבער איך בין מסופק צו מ'קען עס שרייבן דא איך קען נאך באקומען קאלטס און ווארימ'ס פון די פינטעלעך מיט די פרייליכע.
מרום מיט שם טוב פארפירן, ולכן לא אוכל מלמנוע והביע דעתי דעת תורה ברבים כדי שתלמידי הולכים בדרכי ידעו המעשה אשר יעשון. לענין, ממרום שרייט אז אלעס איז גאט! גאט? איז א ברייטע זאך יעדער קען רעדן בשם גאט. יעדער קען ברענגן פסוקים מיט חז"ל אז וואס ער וויל דאס איז גאטס רצון. אזויווי איך האב אמאהל געזאגט פאר ידידי א סאטמארער אז יעדער סאטמערער דרייט זיךמיט א רבי זי"ע אין טאש. וואס ער האט ליב זאגט ער אז די רבי זי"ע האט שטארק געהאלטן פון דעם. וואס ער האט פיינט זאגט ער אז דער רבי זי"ע איז געוועהן שטארק קעגן דעם! די זעלבע איז מיט גאט, יעדער קען זאגן וואס ער וויל וועגן גאט, גאט וויל דאס יא וויל דאס נישט. מיר האבן נישט באקומען קיין רעכט דאס צו טוהן. ולכן גאט האט מורא געהאט אז מענטשן וועלן טוהן זאכן בשמו, האט גאט מגלה געוועהן א תורה פון '613' מצוות, ועוד 7 מצוות דרבנן. וכן האט ער מגלה געוועהן דורך חז"ל גדרים וסייגים. יעצט, קומען בדורנו אלה, אין מען טוהט נאך מצוות,מען לאזט נישט באגראבן אין די בית החיים דער וואס האט נישט געהאט א בארד. דאס איז בשם גאט! מען לאזט נישט אריין אין די מוסד א אינגעל וואס זיין מאמע דרייווט. דאס איז בשם גאט! מען שיקט נישט צו צום עמוד דער וואס רירט צו צום בארד. דאס איז סשם גאט! מאן טאהר נישט האבן קיין 'געפילטערטע' אינטערנעט אינדערהיים. דאס איז בשם גאט! רבותי זאג פאר דעם גאט וואס דו רעדסט בשמו עס אינטערסירט מיר נישט וואס דו האסט צו זאגן. אלע רשעות פון אונזער קהילות קענען געטוהן ווערן בשם גאט? האב איך א קשיא פארוואס אלעמאהל ווען עס דארף געטוהן ווערן, ווערט עס געטוהן דורך א שיק אינגעל וואס איז א שלעכטע מענטש? זאל די שיינע איד ארויסקומען מיט זיין פרצוף אז איך טוה עס בשם גאט? הא? פארוואס זאגט די רב אז ער קען זיך נישט אריין מישען אין די וועד? (כאילו אז דו וואלסט יא אריין געלאזט זיינע קינדער) דו האסט דאך געשטעלט א וועד פון פאפעטס אז דו זאלסט קענען ארום גיין ווי א שיינע איד! דאס איז אלעס בשם גאט! קיצרתי מפני קוצר הזמן, ולמחר וועל איך בל"נ מאריך זיין.
shem-tov האט געשריבן:סדא מענטשען וואס איך האב ביטערלעך פיינט [...] חכם אתיק זשעקאבסאן א אפגעפליקטער תלוש [...] איז עס(=גנבנ'ן מילך) א שטאלץ וואס נאר אן ערליכער יוד קען פארשטיין. [...] כוועל ענדערשער אויסהערן וואס דשאול אוסטין האט צו זאגן [...] היינט איז ב"ה דא א סיסטעם ווי מען מאכט יעדען פילן וועלקאם [...] אויפגעקלעקטע אנגעפרעסענע פראפעסערס [...] ווען די זאגס דאס פאר דיין שוואכן בחור אדער תלמיד און די רעדסט פון דעם פרייען יודס אדער חילוניס מעלות וואס ברויך אים אפצוהאלטן נישט צו שטרעבן צו זיין ווי אים [...] איך טוה אין חינוך
אוי לנו שכך עלתה בימינו!!
אנטשולדיגט מיר אבער די ליינסט נישט אפט מיינע תגובות. איך האב א ידיד וואס איז א ראש ישיבה פאר גאר שוואכע בחורים. די סארט בחורים וואס ליגן אין הבלי עוה"ז ראשו ורובו, זיי העלפט ער ב"ה מיט אומבאשרייבלעכע איבערגעגעבנקייט. מען רעדט דא פון בחורים וואס זענען שוין געווען אויפן גאס, האבן שוין סמארט פאונס, רעדן און שמועסן פון גאר פראסטע זאכן, בחורים וואס קיין שום ישיבה ברויך זיי נישט אזעלעכע נישט צו גאט און נישט צו לייט. סאיז דא אסאך קליינע ישיבות וואס נעמן אריין די בחורים און פלאגן זי מיט זיי זייער שטארק. איך שמועס מיט דעם ראש ישיבה טאג טעגליך און איך קלער אים אסאך אויף איבער זייערע התנהגות'ן כדי ער זאל קענען ממשיך זיין זיין עבודה רבה. אבער אני לכשעצמי בין נישט קיין ראש ישיבה און אויך נישט קיין מגי"ש איך פארשטיי אויך נישט קיין סאך צו שמות און רמזים און כהאב נאכנישט געלערנט די ספר הגולגילים פון רבי חיים וויטאל ז"ל צו פארשטיין מער איבער זייערע נשמות פונעם עבר און עתיד. אבער צו זייערע איצטיגע פראבלעמען, און וואס סבאדערט זיי און וויאזוי מקען זיי העלפן פארשטיי איך ב"ה גאר גוט. און ווען נישט קום איך דא ארויף שמועסן מיט אייך און כבעט הילף. דער אייבערשטער זאל העלפן ווייטער.
shem-tov האט געשריבן:סדא מענטשען וואס איך האב ביטערלעך פיינט [...] חכם אתיק זשעקאבסאן א אפגעפליקטער תלוש [...] איז עס(=גנבנ'ן מילך) א שטאלץ וואס נאר אן ערליכער יוד קען פארשטיין. [...] כוועל ענדערשער אויסהערן וואס דשאול אוסטין האט צו זאגן [...] היינט איז ב"ה דא א סיסטעם ווי מען מאכט יעדען פילן וועלקאם [...] אויפגעקלעקטע אנגעפרעסענע פראפעסערס [...] ווען די זאגס דאס פאר דיין שוואכן בחור אדער תלמיד און די רעדסט פון דעם פרייען יודס אדער חילוניס מעלות וואס ברויך אים אפצוהאלטן נישט צו שטרעבן צו זיין ווי אים [...] איך טוה אין חינוך
אוי לנו שכך עלתה בימינו!!
אנטשולדיגט מיר אבער די ליינסט נישט אפט מיינע תגובות. איך האב א ידיד וואס איז א ראש ישיבה פאר גאר שוואכע בחורים. די סארט בחורים וואס ליגן אין הבלי עוה"ז ראשו ורובו, זיי העלפט ער ב"ה מיט אומבאשרייבלעכע איבערגעגעבנקייט. מען רעדט דא פון בחורים וואס זענען שוין געווען אויפן גאס, האבן שוין סמארט פאונס, רעדן און שמועסן פון גאר פראסטע זאכן, בחורים וואס קיין שום ישיבה ברויך זיי נישט אזעלעכע נישט צו גאט און נישט צו לייט. סאיז דא אסאך קליינע ישיבות וואס נעמן אריין די בחורים און פלאגן זי מיט זיי זייער שטארק. איך שמועס מיט דעם ראש ישיבה טאג טעגליך און איך קלער אים אסאך אויף איבער זייערע התנהגות'ן כדי ער זאל קענען ממשיך זיין זיין עבודה רבה. אבער אני לכשעצמי בין נישט קיין ראש ישיבה און אויך נישט קיין מגי"ש איך פארשטיי אויך נישט קיין סאך צו שמות און רמזים און כהאב נאכנישט געלערנט די ספר הגולגילים פון רבי חיים וויטאל ז"ל צו פארשטיין מער איבער זייערע נשמות פונעם עבר און עתיד. אבער צו זייערע איצטיגע פראבלעמען, און וואס סבאדערט זיי און וויאזוי מקען זיי העלפן פארשטיי איך ב"ה גאר גוט. און ווען נישט קום איך דא ארויף שמועסן מיט אייך און כבעט הילף. דער אייבערשטער זאל העלפן ווייטער.
ועכ"ז נעם איך מיך פאר, צו רעדען מער איידעלער. פשוט צוליב דעם ווייל דברי חכמים בנחת נשמעין. און ווי דער אגרת הרמב"ן שרייבט אונז תתנהג תמיד לדבר כל דבריך בנחת לכל אדם ובכל עת ובזה תנצל
בהמשךצו מיין נעכטיגע תגובה, וויל איך מיטטיילן עטליכע מעשיות וואס איך האב מיטגעהאלטן, ווי מען עסט מענטשן פלייש, אונטער די איצטלא פון 'לעשות נחת רוח לאבינו שבשמים'.
1. קומט א איד אין א חסידישע בית המדרש, ער גייט מיט אביסל לענגערע האהר, א פארקערצערטע בארד. ער שמעקט פון פערפיום, קורצע רעקל בענדאון היט. זיין התנהגות אין ביה"מ איז איי איי איי. ער רעדט הויך, קוים וואס ער דאווענט וכו', ווען ער רעדט אסאך מאהל איז עס נישט די שענסטע שפראך. מען איז אים מעורר, מיט גוטענס און מיט בייזענס, נו שא, מען רעדט צו אים, ער פייפט ווייטער. ווען די מתפללים זענען ארויס פון די כלים, האט זיך די וועד צוזאם געזעצט, וואס טוהט מען מיט אזא מענטש? איינער פון די זאכען וואס די וועד דן געוועהן (בכובד ראש), איז אז זיי האבן געהערט א שמועה אז מען האט אים שוין געווארפן פון אנדערע בתי מדרש! אהן מברר זיין, האבן די הייליגע אינגעלייט-חברי הוועד מחליט געוועהן אומר ועושה, מען גייט שיקן א בריוו צו דעם אינגערמאן אז ער קען מעהר נישט קומען ביי זייער ביה"מ. די בריוו איז אהנגעקומען צו זיין ווייב, זי האט פארשטאנען אז הלא דבר הוא, מען ווארפט נישט ארויס א מענטש סתם פארן רעדן אינמיטן דאווענען, זי האט נישט געוואלט גארנישט הערן, זי איז אנטלאפן פון דעם שגץ. קוים מיט צרות נאך א האלב יאהר וואס עסקנים האבן איר קאנווינסט אז מען האט אים ארויסגעווארפן ווייל ער האט געשטערט ביים דאווענען, איז זי צוריק. די קהילה האט 'אביסל שלעכט געפילט', אבער עס איז שוין פופצן יאהר זייט דעם מעשה, אן זיי האבן אים נאך אלץ נישט ריכטיג מפייס געוועהן.
נו מענטשן פלייש איז יא כשר?
2. א איד ווערט אויפגענומען צו זיין אדמיניסטרעטאר אין א מוסד. ער איז אויפגענומען געווארן ווייל ער האט קוואליפיקאציעס. נאך א קורצע צייט איז ארויס א שמועה אז ער פירט די מוסד מורא'דיג. אבער דער ראש המוסד רבי/רב/דיין/ראש הישיבה, האט נישט אויסגעהאלטן, ווייל עס פאסט נישט אז א אזא קאלטע באפיצטע אינגערמאן זאל רעפרעזענטירן 'מיין הייליגע' מוסד. איז ער געגאנגען אונטער די טיש געטוהן אז מען זאל פטור ווערן פון דעם טויגליכע אינגערמאן, דורך דעם וואס די וועד זאל לויז ווערן פון אים. ער האט זוכה געוועהן צו מקיים זיין דעם אחד בפה ואחד בלב, אז ער האט נאך געהאט מיטלייד מיט דעם אדמינסטרעטאר, אז ער האט פארלוירן זיין פרנסה!
נו מענטשן פלייש איז יא גלאט כשר?
3. עס איז געוועהן א אינגערמאן וואס געדארפט האנדלען אין עפעס אן אופן וואס איז שאלה אין די פוסקים צו מען מעג? יש מחמירין ויש מקילין. (איך פארדריי פרטים, שלא ידעו במה מדובר). לדעת המחמירים איז עס א דבר מגונה. זיין רב/רבי האט נישט געזאגט אז ער טאהר נישט, אבער ער האט אים געזאגט אז עס איז זייער הארבע און א שווערע שאלה. דער אינגערמאן איז געגאנגען פרעגן א מעהר ברייטערער רב ממחנינו. יענער האט אים מתיר געוועהן. אזויווי דער אינגערמאן האט עס געטוהן, זיין טאטע האט אים מער נישט געוואלט קענען, זיינע געשוויסטער האבן אפגעהאקט מיט אים, אזוי אויך איז געוועהן אזעלעכע אינגעלייט פון זיין קהילה וואס זענען ארויף צום רבי/רב/דיין/ר"י טענה'ן מען דארף ארויס ווארפן דעם אינגערמאן, ווייל ער ברענגט אראפ אונזער קהילה. די רבי/רב/דיין/ר"י האט געמאכט אן אסיפה וואס מען האט דן (???) געוועהן צו מען זאל אים ארויסווארפן. ווען עס איז נישטא אן הלכה אז מען דארף מעניש זיין א מענטש פארן טוהן א זאך וואס שטייט אין שו"ע אז יר"ש ירחיק עצמו מזה.
נו, איז מענטשן פלייש יא כשר?
אנטשולדיג פאר מיין שפראך! אבער דו שטינקער דו רוצח, דו מיט די פארדארבענע מידות, וואס איז גרייט צו אויסזויגען יענעמ'ס בלוט עד שתצא נפשו, דו ביסט דן דיני נפשות, כאילו מען עסט יעצט א טונא סענדוויטש? דו זעצט דיך אריין אין א וועד כאילו דו ביזסט שומר אויף די ריינע כלל ישראל, ביזט גרייט צו באגראבן און פארשעמען מענטשן קבל עם ועדה, ביזט גרייט צו וויי טוהן מענטשן מיט זייערע ווייבער און קינדער ברבים, מיט אזא גלייכגילטיגקייט? וואס איז מיט דיר? אין דאס איז אלץ נאר ווייל דו מיינסט כבוד שמים? יענער בלוטיגט און דו גייסט שלאפן רואיג?
אה, איך האב נישט מעהר קיין ווערטער, ווייל עס טוהט מיר וויי אלץ וואס איך האב צוגעזעהן פון די נאנט.
נ.ב. איך בין פון דיע וואס בחסדי השם האב פערזענליך נישט געליטן פון דעם, אבער עס איז א שרעק צו זעהן ווי מושחתים במידות טוהן בשם 'גאט'.
איך אויך האט געשריבן:דער אינגערמאן פון מעשה נומער איינס איז א פשוטע בהמה און זאל קיינעם נישט באשולדיגן נאר זיך אליינס.
שמעקעדיג האט געשריבן:געטראכט די זעלבע (אויסער די ווארט פשוטע בהמה, פשוט נישט מיין שפראך..) איך זעה נישט וואס די וועד האט געטון אזוי ראנג. וואס וואלסטו אנדערש געטון?
הוא אשר דיברתי. אונז זענען אזוי צוגעוואוינט און IMMUNE צו די רשעות אז מיר דיטעקטן עס נישט בכלל נישט, און מיר פארענטפערן עס נאך. עס זענען דא צוויי טיילן צו די ערשטע מעשה וואס ער פארציילט.
1) האסט א יונגערמאנטשיק (בא"ם בלע"ז) וואס האט לכאורה נישט צופיל שכל, יענער קומט אריין צו יענעם אין בית המדרש און שטערט די סדר. ער איז הונדערט פראצענט נישט גערעכט.
2) זיין עונש איז אפגעהרגענען שלום בית, כמעט גע'גט און חרוב געמאכט די שטוב, די קינדער און די קומענדע דורות. אפילו אזוי וועט זיין שטוב שוין קיינמאל נישט זיין די זעלבע.
קיינער זעהט נישט דא קיין רשעות? איז די עונש פארן נישט האבן שכל טאקע צו צוברעכן זיין שטוב? וואס האט זיין ווייב, שווער, שוויגער, טאטע, מאמע, ברודער, שוועסטער, און אומשולדיגע קינדער געזינדיגט? וואס איז זיין זינד געווען אזוי גרויס אז ס'קומט אים מיתה? די רשע וועט אוודאי ענטפערן אז אויב ער שטערט ביי מיר אין שטוב האב איך א רעכט אים צו פארשוקען, איך בין אים נישט מחויב צו האלטן און ס'נישט מיין דאגה וואס וועט ארויסקומען דערפון. אט דאס איז די רשעות ואכזריות וואס איך האב אויבן דערמאנט. לייג דיך אריין אין יענעמ'ס שיך, פיל וואס ער און זיין משפחה מאכן מיט וועסטו זעהן דאס רשעות.
פון א אידישע שטאנדפונקט האט עס זיכער נישט קיין פשט. ביי אידן ווארפט מען נישט ארויס פון כלל ישראל א זינדיגער, מען פרובירט יענעם מקרב צו זיין לתשובה. דער שריט פון די בריוו האט דעם יונגערמאן גארנישט מקרב געווען, אויב עפעס האט עס געשטיפט אים און זיינע ב"ב ווייטער ארויס. א גרויסע חכמה!
עברי האקט.
.[/justify]
"לא מצאנו בשום מקום בתורה שמצווה אדם להיות למדן ובקי בכל חדרי התורה. שכן תכלית הלימוד אינה להיות למדן אלא להיות אדם טוב, לעשות הטוב ולהטיב לזולתו." ~ רמ"מ מקאצק ז"ל
די זעלבע אויסגעדראשענע טענה נוטצן די וואס פראטעקטן שוין יארן די רוצחים די מאלעסטערס ,הלמאי יענער האט דאך א ווייב און קינדער פארוואס זאל ער גיין זיצן? העי ווען דו האסט אפגעהרגט אומשולדיגע קינדער האטו געזאלט טראכטן פון דיין ווייב און לעכטיגע קינדער און זיך איינהאלטן אדער גיין פאר הילף ,יעצט איז שוין צו שפעט.
מען האט עם נישט געזאגט ער איז אויסגעשלאסן פון כלל ישראל צו וואס ,מען האט עם סך הכול געזאגט אז זיין התנהגות איז נישט וועלקאם אין דעם ספעציפישן ביהמ"ד. עס פעלט נישט קיין בתי מדרשים ווי באמס זענען וועלקאם.
די שענסטע אויסוועג איז שיקן א בריוו אין די פאסט (אפשר וואלט געווען מער פאסיג צו לייגן אין זיין תפלין בייטל?) און אים מודיע זיין אז אויף אזא אופן זאל ער מער נישט קומען אין ביהמ"ד. וואס האבן די וועד געזאלט וויסן אז זיין ווייב עפנט די פאסט? און אויב יא, אז זי איז אזא בהמה (איך בארג דעם ווארט פון דיר, איך אויך) אז פאר אזא בריוול אנטלויפט זי פלוצים אן מברר זיין א זאך? סארי אבער די פרוי האט געטון א קאקא זאך און די שולד ליגט נישט אינגאנצן אויפן וועד וואס האט נישט געברויכט וויסן אז מען רעדט דא פון אזא איבער-סענסיטיווע פרוי.
מיר האבן א מצות עשה דאורייתא פון בצדק תשפוט עמיתך, דן זיין לכף זכות. אפשר קענען מיר דן זיין דעם וועד אויך לכף זכות אז זיי האבן באמת גארנישט געוואלט/געמיינט, עס איז טאקע בשוגג ארויסגעקומען א גרויסע מכשול דורך זיי, אבער זיי האבן נישט געמיינט שלעכטס, נאר כבוד הביהמ"ד?
די איינציגסטע חסרון וואס איך קען זעהן, איז, אז זיי האבן אים נישט איבערגעבעטן נאכן זיך דערוואוסן וואס זיי האבן שלא בכוונה גורם געווען.
