איז נישט געשמאקער צו זיין א נאר?

[שמן למאור]

די תגובה האט מיר ארויפגעברענגט נישט גוטע געפילן, און קוקנדיג אויף צוריק כאפ איך מיר עס איז די זעלבע מעשה וואס האט מיר שוין געמאכט פילן אזוי אינעם עבר.

וואס זאל איך זאגן? ביסט א גרויסע רחמנות אין די מצב וואס דו ביסט, די גרעסטע רחמנות איז די עבדות וואס דו האסט ביי דיר אליין. טו א טובה פאר דיר און דיינע דורות, און גיי פאר העלפ. אויב גייסטו שוין פאר העלפ, זאג איך דיר דו האסט נאך א לאנגע וועג צו גיין.

איך האף זאלסט אויפגעראכטן ווערן און אנקומען צו דיין גאולה פרטית, און איך און דו ווייסן אז קיין אנדערע גאולה (תרתי משמע) וועסטו נישט זען.

ווי שוין טאקע געשריבן אויבן, האט ער דאס געשריבן מיט יארן צוריק. היינט איז ער שוין אין א בעסערע מצב, מיט זיין ווייב אויפן זעלבן בלעטל ווי אים.

איך ברענגט עס נאר נאך, ווייל די מצב זעלבסט וואס ער איז דאן געווען אין, איז נאכאלטס אקטועל. טאקע נישט פאר אים, אבער פאר צענדליגע צו הונדרעטע אנדערע חרדים אנוסים.

[שפילער]

די תגובה האט מיר ארויפגעברענגט נישט גוטע געפילן, און קוקנדיג אויף צוריק כאפ איך מיר עס איז די זעלבע מעשה וואס האט מיר שוין געמאכט פילן אזוי אינעם עבר.

וואס זאל איך זאגן? ביסט א גרויסע רחמנות אין די מצב וואס דו ביסט, די גרעסטע רחמנות איז די עבדות וואס דו האסט ביי דיר אליין. טו א טובה פאר דיר און דיינע דורות, און גיי פאר העלפ. אויב גייסטו שוין פאר העלפ, זאג איך דיר דו האסט נאך א לאנגע וועג צו גיין.

איך האף זאלסט אויפגעראכטן ווערן און אנקומען צו דיין גאולה פרטית, און איך און דו ווייסן אז קיין אנדערע גאולה (תרתי משמע) וועסטו נישט זען.

וואס קען "העלפ" העלפן וויזוי קען א פסיכילאג איינעם אויפקלערן און מסביר זיין אז סאיז יא דא א גאט און יודישקייט איז יא אמת פאר א מענטש וואס גלייבט נישט?

איך מיין ס'עכט נישט דא וואס צו טון

קען איינער א גיטע שרייבער אראפלייגן אזא "למעשה" ארטיקל וויזוי א יונגערמאן קען ווייטער פאנקצינירן און האבן נערווען צו שרייען ביי הלל פסח נאכן דאווענען (נאר א משל) ווען ער האלט אז אלעס איז....

[שעפטאל]

קען איינער א גיטע שרייבער אראפלייגן אזא "למעשה" ארטיקל וויזוי א יונגערמאן קען ווייטער פאנקצינירן און האבן נערווען צו שרייען ביי הלל פסח נאכן דאווענען (נאר א משל) ווען ער האלט אז אלעס איז....

האסט אנגערירט א האקעלע נקודה,
איך ווייס נישט פארוואס אבער די צייט איז ממש מיין ערגסטע מינוטן פון יאר, אפילו ערגער פון נעילה
שטייענדיג אזוי אין בית מדרש פסח ביינאכט, טויט הונגעריג, וויסענדיג אז פאר 6 שעה ארום איז נישט דא וואס אין מויל צו נעמען, און די בעל תפילה, ער האט די וועלטס צייט, די הלל דינערט אפ,
עפעס פילט זיך אזא פרישקייט אין די לופט וואס בלאזט אריין אין די מענטש אזא מין נערוועזקייט, (אזוי ווי א ארעסטאנט פילט אויפן וועג צו תפיסה)
בקיצור. קאשמארן!!

[יעקב מעקסוועל]

וואס קען "העלפ" העלפן וויזוי קען א פסיכילאג איינעם אויפקלערן און מסביר זיין אז סאיז יא דא א גאט און יודישקייט איז יא אמת פאר א מענטש וואס גלייבט נישט?

איך מיין ס'עכט נישט דא וואס צו טון.

100 פראצענט, א טעראפיסט קען נישט און זאל נישט אריינרעדן אין וואס א מענטש זאל יא אדער נישט גלייבן.

א טעראפיסט קען יא העלפן טרעפן א בעסערע מהלך החיים אין וועלכע מצב מען איז.

[שפילער]

וואס קען "העלפ" העלפן וויזוי קען א פסיכילאג איינעם אויפקלערן און מסביר זיין אז סאיז יא דא א גאט און יודישקייט איז יא אמת פאר א מענטש וואס גלייבט נישט?

איך מיין ס'עכט נישט דא וואס צו טון.

100 פראצענט, א טעראפיסט קען נישט און זאל נישט אריינרעדן אין וואס א מענטש זאל יא אדער נישט גלייבן.

א טעראפיסט קען יא העלפן טרעפן א בעסערע מהלך החיים אין וועלכע מצב מען איז.

דהיינו? ער זאל עים פושען איבערצולאזן אלעס און ווערן otd?

[מי אני]

עס איז אינטרעסאנט וואס דר. בּורהוס פרעדעריק סקינער ברענגט צו פון ערעסמוס:

Erasmus in his In Praise of Folly pointed out that one cannot begin with reason. The life of reason is no doubt admirable, but there would be nothing to be reasonable about if it were not for the effect of food, s*x, and other basic reinforcers — the things Erasmus called folly

די יסוד פון אויף וואס חכמה זאל חל זיין זענען די צרכים וואס מ'דארף.

און ווי דר. מיכאל סאָגרוּ זאגט לגבי די ווערק:

he says, "the besetting folly of intellectuals; it's hard to really say where to start, because they have such big heads. First of all, they think that what they're doing is tremendously important, but on the other hand no one reads their books. The reason why no one reads their books is because what they're doing really isn't important. They'll spend years in the library growing old and pale, splitting hairs and doing research and cogitating. And the reason they'll do all these important things, is that so two other pale and old people over the course of the next hundred years will read their book and think very highly of it. This, they're convinced, is the most important thing in the universe. And what could be a greater example of folly"

[חדשים]

עס איז אינטרעסאנט וואס דר. בּורהוס פרעדעריק סקינער ברענגט צו פון ערעסמוס:

Erasmus in his In Praise of Folly pointed out that one cannot begin with reason. The life of reason is no doubt admirable, but there would be nothing to be reasonable about if it were not for the effect of food, s*x, and other basic reinforcers — the things Erasmus called folly

די יסוד פון אויף וואס חכמה זאל חל זיין זענען די צרכים וואס מ'דארף.

און ווי דר. מיכאל סאָגרוּ זאגט לגבי די ווערק:

he says, "the besetting folly of intellectuals; it's hard to really say where to start, because they have such big heads. First of all, they think that what they're doing is tremendously important, but on the other hand no one reads their books. The reason why no one reads their books is because what they're doing really isn't important. They'll spend years in the library growing old and pale, splitting hairs and doing research and cogitating. And the reason they'll do all these important things, is that so two other pale and old people over the course of the next hundred years will read their book and think very highly of it. This, they're convinced, is the most important thing in the universe. And what could be a greater example of folly"

שיק עס אריבער צו רביה”ק...

[קהל'ס נער]

די תגובה האט מיר ארויפגעברענגט נישט גוטע געפילן, און קוקנדיג אויף צוריק כאפ איך מיר עס איז די זעלבע מעשה וואס האט מיר שוין געמאכט פילן אזוי אינעם עבר.

וואס זאל איך זאגן? ביסט א גרויסע רחמנות אין די מצב וואס דו ביסט, די גרעסטע רחמנות איז די עבדות וואס דו האסט ביי דיר אליין. טו א טובה פאר דיר און דיינע דורות, און גיי פאר העלפ. אויב גייסטו שוין פאר העלפ, זאג איך דיר דו האסט נאך א לאנגע וועג צו גיין.

איך האף זאלסט אויפגעראכטן ווערן און אנקומען צו דיין גאולה פרטית, און איך און דו ווייסן אז קיין אנדערע גאולה (תרתי משמע) וועסטו נישט זען.

וואס קען "העלפ" העלפן וויזוי קען א פסיכילאג איינעם אויפקלערן און מסביר זיין אז סאיז יא דא א גאט און יודישקייט איז יא אמת פאר א מענטש וואס גלייבט נישט?

איך מיין ס'עכט נישט דא וואס צו טון

קען איינער א גיטע שרייבער אראפלייגן אזא "למעשה" ארטיקל וויזוי א יונגערמאן קען ווייטער פאנקצינירן און האבן נערווען צו שרייען ביי הלל פסח נאכן דאווענען (נאר א משל) ווען ער האלט אז אלעס איז....

איך האב א חבר.... (דער זעלבען חבר פון שמן למאור וואס וויל וויסן צי מען מעיג ניצן א פאון אין שבת.......) וואס איז אריבער די זעלבע זאך.

די בעסטע וועג ארויס איז שלום מאכן מיטן מצב, פרוביר דיך נישט צי צווינגען צי גלייבן ווייל ס'גייט נישט גיין, ס'וועט נאר בעקפייערן, ווי מער די וועסט זיך פרובירן צי משכנע זיין צו גלייבן אלץ מער וועלן די פירכא'ס ארויסטאנצן.
יעצט פרוביר גלייבן מיט אמונה פשוטה פרוביר צי זיין א פויער, א פשוטע מענטש וואס גלייבט....... פארוואס זאלסטו גלייבן פרעגסטו? פאר די זעלבע סיבה וואס געוויסע מאכן יאגע, אדער מאכן בריטהינג טהעראפי, אדער גייען אויף א פסייקעדעליק טריפ. אמונה פשוטה איז א דראג וואס בארואיגט די נפש, ס'שווער צו מאכן די סוויטש ווייל מען קימט צוריק א גאנצע צייט אז למעשה..........., איז די ערשטע פאר מאל וועסטו דיך אליין פארענטפערען אז למעשה מאכט דיך דאס צופרידן גייסטו מיט דעים, ביז נאך אפאר מאל ווערט עס שוין מצוות אנשים מלומדה.

למעשה מיינט נישט אז די דארפסט יעצט גיין פול פורס חרדי אלל טהע וועי, טעסט די וואסערן, פרוביר אויס ווי ווייט רעכטס אדער לינקס ארבעט די בעסטע פאר דיר (אזוי ווי א פסיכיאטער וואס פארגרעסערט און פארקלענערט די דאוזע ביז ער טרעפט די ריכטיגע מאס) ביז די טרעפסט דיין "גאלדי-לאקס-זאון"

[מי אני]

שיק עס אריבער צו רביה”ק...

יא יא...

עס איז מן הראוי לציין אז דאס אליין איז דאך א פילאזאפישע סטעיטמענט. סיי ערעסמוס, און סיי דר. מיכאל סאָגרוּ (ואפילו דר. סקינער; די בוך זיינער דא איז איבער די פילאזאפיע פון בּיהעיוויאריזם), זענען פילאזאפן. און ווי איך האב דא צוגעברענגט פון אריסטו, וועט דעריבער דאס'ן אפפרעגן די געדאנק פון פילאזאפיע בכלליות, אטאמאטיש מיטברענגען דעם שוברו בצדו - עס איז בהכרח א לאגישע קאנסעקווענטשיא מיראַבּיליס.

***

ומענין לענין באותו ענין, שרייבן דר. וויליאם אָדאַנעהוּ און דר. ריטשערד קיטשענער אז בּיהעיוויאריזם, וואס (ווי-נישט) באטראכט די התנהגות פון א מענטש כעין ווי די התנהגות ביי א בהמה אלס פועל ונפעל, האט געהאט א הצלחה דייקא אין אמעריקע מכח איר אנטי-אינטעלעקטשועליזם:

the United States and Great Britain had the positive economic conditions that would allow citizens to be able to pursue psychology and philosophy. A country needs relative affluence to be able to support researchers, teachers, and students in pursuing this avenue of questions. However, beyond these economic prerequisites, certain American values and historical contingencies have contributed to behaviorisms' American character and American residence. These include: the American view of the plasticity of the individual; its optimism and utopian world view; its rural, agrarian character, which involves the necessity of understanding, handling, and even training animals; its value placed on mechanical skills (necessary in conducting animal research); its capitalism; its pragmatism (emphasizing the cash value of ideas); its anti-intellectualism (as opposed to more scholastic paradigms such as psychoanalysis); its emphasis upon simple, direct communication. However, this is not to say that all aspects of behaviorism were agreeable to the American values. Certainly behaviorism's determinism is an exception. However, some of these components of the American culture and some of the corresponding characteristics of the behaviorisms make for a more comfortable relationship

[מי אני]

IMG_4892.jpeg

דר. דזשעימס פּרעסטאן ענדרוּ. א פילאזאף. א נייעם דערהער אין ״כשם שקיבלתי שכר על הדרישה כך אני מקבל שכר על הפרישה״…

[שמן למאור]

https://www.instagram.com/reel/Cr-neRUu ... M1YmI2Ng==

[שמן למאור]

אפאר שורות וואס איך האב אפגעשריבן, ארויסצואוויזן מיטלייד, און מיטצופילן מיטן אשת חיל פון א ידיד מיינער וואס איז ארויסגעקומען פונעם קלאזעט און זיך אנטפלעקט פאר זיין ווייב אלס אן אפיקורס ל"ע.

***

טייערע ווייבל איך פיל דיין צער, איך פארשטיי דיר זייער גוט, איך וויין מיט מיט דיר, ס'נישט קיין פשוטע דורכגאנג.

זייט דו ביסט געווען א קליינע מיידל אין סקול האט מען דיר אריינגעהאקט אין קאפ אז דער בעסטע זאך וואס דו וועסט נאר קענען עררייכן אין לעבן איז צו חתונה האבן מיט א מאן א תלמוד חכם, איינער וואס ווען זיין אז דערהויבענע איד א בן תורה. דו וועסט אים שטיצן און צוזאמען מיט אים אויפבויען א בית נאמן בישראל, און אין דעם זכות וועסטו זוכה זיין צו זיצן נעבן אים אין גן עדן.

די יארן זענען דורכגעלאפן, און די ביסט טאקע א כלה געווארן צו א גאר חשובן בחור, פון די סאמע בעסטע בחורים אין ישיבה, ממש די גרעסטע מתמיד פון שטאט. איבעראל וואו דו ביסט געגאנגען האסטו געהערט מורא'דיגע גוטע גריסן אויף דיין צוקומפטיגן מאן, האסט זיך געשפירט אינעם זיבעטן הימל, דיין לעבנס וואונטש איז דיר מקויים געווארן.

וואס דו האסט אבער נישט אינאכט גענומען איז, אז טאקע די זעלבע פאקטאר וואס מאכט דיין חתן ארויסשטיין פון צוויישן די אנדערע בחורים, דאס איז טאקע דער זעלבע פאקטאר וואס וועט דיר צוריקקומען און בייסן שפעטער אין לעבן.

בשעת אלע זיינע חברים זענען געווען ביזי מיט די געווענליכע שטותים וואס ישיבה בחורים זענען פארנומען מיט, איז ער געווען ביזי מיט גאר עפעס אנדערש. ער איז נישט קיין פלאכע בחור, ער האט א גוט קעפל אויפן פלייצע, ער פארשטייט אז ער איז דא אויף עפעס א ציל, און ער פארשטייט אז די אמת איז א מחייב.

בשעת דער עולם קאלעצט ארום, מען פארברענגט, מען לאכט, מען שטיפט ביז שפעט אין די נאכט אריין, האט דיין חתן זיך שוין לאנג געלייגט, ער האט א געהעריגן סדר היום, ער שטייט אויף פרי, ער לערנט א בלאט גמרא פארן דאווענען, ער האט א סדר אין תניא, ער שטעלט זיך דאווענען מיט א געשמאק, און פירט אן דעם טאג וויאזוי עס דארף צו זיין.

הלואי ווען עס קען ווען אזוי אנהאלטן אויף אייביג. ווי געשמאק וואלט דאס געווען... די חורבן איז אבער אז מען בלייבט נישט סטאק אין ישיבה פאר אייביג. עס קומט א טאג וואס די באריגאדע אויפן חכמה ווערט אראפגענומען, קיינער שטייט אים שוין נישט אין וועג פון ווייטער נישטערן פארן אמת, און ווי נאטורליך וועט עס אים ציען.

די ערשטע תקופה נאכן חתונה איז טאקע געווען א נחת, דיין מאן האט נאך ווייטער געטראסקעט אין לערנען אין כולל, ווי נישט ווי איז דאס נאך געווען זיין לעבן, אבער... נישט לאנג האט געדויערט און דו האסט געזען אז זאכן טוישן זיך. געוויסע מאדנע ביכער זענען אנגעקומען אינדערהיים... דיין מאן קוקט אזעלכע סארטן זאכן וואס ס'איז 'נישט אויסגעהאלטן'...

דיין מאן איז קלאר נישט די זעלבע ווי אמאל, זאכן טוישן זיך פון אלע זייטן, אבער דו ווייסט אליין נישט וויאזוי דאס ארויסצוברענגען, וואס פינקטליך האט זיך דא געטוישט...

און דאן איז די שלעכטע טאג אנגעקומען, מעגליך די ערגסטע טאג פון דיין לעבן. דיין מאן האט אראפגעלאזט דעם אטאם-באמבע, ער איז דיר מגלה אז ער גלייבט שוין נישט אין תורת משה, ער צווייפלט אין גאט ברוך הוא, ער איז אן אפיקורס רח"ל.

ווי ווייטאגליך..., דיין גאנצע חלום איז פארשוואונדן אין אן אויגנבליק, די ביטערע מציאות פראסקעט אין פנים... א נייע קאפיטל הייבט זיך אן אין לעבן... ווער ווייסט וואו עס וועט זיך ענדיגן.

איך קען גארנישט טון מער ווי מיטוויינען. מיין הארץ צוגייט פאר צער...

[חדשים]

מיין הארץ צוגייט פאר צער צו ליינען וויאזוי נאך א הערצעלע צוגייט פאר צער צווישן די פילצאליגע פאר’צער’ט צוגאנגענע הערצעלעך. ליידער נאך א סאמע בעסטע בחור איז זיך מגלה אז ער איז אן אפיקורס רח”ל מהאי דעתא. איך קען ניטאמאל מיטפיעלן מיט די צער פון דאס טייערע ווייבעלע. איך ווייס נישט וואספארא עפעקט אזא בריוו האט אויף איר, צו עס איז פאזיטיוו, נעגאטיוו אדער פאסיוו. איין זאך איז זיכער, ביודעי ומכירי, אז עס הערשט א צומישטקייט. די קשיא, וויאזוי קען די סאמע גרעסטע מתמיד אנקומען צו אזא מצב, אינדערצייט וואס עס פאלט ניטאמאל איין פאר די גרעסטע קל? עס גייט נישט אריין אין קאפ וואס איז די לאגיק אז דאס האט געקענט פאסירן. די מחשבות ברענגט א אומזיכערקייט און א נישט גלויבן אין די פאקטישע טרוקענע מציאות.

די בריוו ווארפט א געוואלדיגע קלארקייט וואס דא האט פאסירט. נאך מער, וואס דו מיינסט אז עס איז כרחוק מזרח ממערב, זענען גאר נאנטע ברודערס. כי בצל החכמ”ה בצל הכס”ף, ווער עס איז קלוג דער גלוסט. און מיט’ן עסן קומט די אפעטיט. וכל הגדול מחבירו, יצרו גדול הימנו. די ס”מ פארלייגט זיך במקום המקודש ביותר. ועוד ועוד. איינמאל עס איז דא א קלארקייט קען מען עס געהעריג פראסעסן. ולא ישמע עוד שוד ושבר בגבולינו, ומחה ה’ דמעה מעל כל פנים, ובא לציון גואל.

[צקון לחש]

איך טראכט פון א מעגליכע פתח פאר נחמה פאר די ווייבל, נעמליך זי זאל ליינען איבער אידן אזוי ווי רבינו הרמב"ם, און דערנאך געבן א קלער: ווען דער רמב"ם וואלט היינט געלעבט וואלט ער דען נישט געטוהן פונקטליך די זעלבע ווי מיין טייערע מאן?

!!!

[קאצקע ציקער]

איך טראכט פון א מעגליכע פתח פאר נחמה פאר די ווייבל, נעמליך זי זאל ליינען איבער אידן אזוי ווי רבינו הרמב"ם, און דערנאך געבן א קלער: ווען דער רמב"ם וואלט היינט געלעבט וואלט ער דען נישט געטוהן פונקטליך די זעלבע ווי מיין טייערע מאן?

!!!

איך גלייב נישט די רמב"ם וואלט עס געטון אבער
וואס דארפסטו גיין ביזן רמב"ם , אברהם אבינו! אברהם אבינו איז געווען די גרעסטע כופר

[רוחין חדתין]

די קשיא, וויאזוי קען די סאמע גרעסטע מתמיד אנקומען צו אזא מצב, אינדערצייט וואס עס פאלט ניטאמאל איין פאר די גרעסטע קל? עס גייט נישט אריין אין קאפ וואס איז די לאגיק אז דאס האט געקענט פאסירן. די מחשבות ברענגט א אומזיכערקייט און א נישט גלויבן אין די פאקטישע טרוקענע מציאות.

קשיא מעיקרא ליתא דאס וואס ער איז א מציון אין ישיבה האט קיין שייכות מיט אמונה בה׳ ובתורתו צוטוהן, דאס קומט פון א בלויזע רייץ צו הצלחה כבוד און זיך ארויסשטעקן מיט קאפ העכער פון יעדעם, די ראשי ישיבות זענען מקדש די שאיפות און רייטען אויפן בחור מיט דעם, אבער באמת האבן נישט מער ווי אויפגעפלאקרט זיין נאטורליכע רייץ צו זיין א גרויסע דאקטער, און ישיבה מיינט ער נעבעך אז אנצוקומען צו זיין ארויסגעקוקטע ציל (הצלחה וכבוד) דארף ער מוותר זיין אויף עוה״ז און שפעטער געפינט ער אויס לא דובים ולא יער, משא״כ די בינוני האט זיך געמוזט דיוועלאפען מער א טיפערע קשר צו תורה, און די תמימותדיגע מציון כאפט נישט די צווייטע חלק עד יום מותו.
איך רעד חלילה נישט פון א געוויסע פאל ספעציפיש נאר דאס ענין בכללות.

[סקעפטיקער]

די קשיא, וויאזוי קען די סאמע גרעסטע מתמיד אנקומען צו אזא מצב, אינדערצייט וואס עס פאלט ניטאמאל איין פאר די גרעסטע קל? עס גייט נישט אריין אין קאפ וואס איז די לאגיק אז דאס האט געקענט פאסירן. די מחשבות ברענגט א אומזיכערקייט און א נישט גלויבן אין די פאקטישע טרוקענע מציאות.

קשיא מעיקרא ליתא דאס וואס ער איז א מציון אין ישיבה האט קיין שייכות מיט אמונה בה׳ ובתורתו צוטוהן, דאס קומט פון א בלויזע רייץ צו הצלחה כבוד און זיך ארויסשטעקן מיט קאפ העכער פון יעדעם, די ראשי ישיבות זענען מקדש די שאיפות און רייטען אויפן בחור מיט דעם, אבער באמת האבן נישט מער ווי אויפגעפלאקרט זיין נאטורליכע רייץ צו זיין א גרויסע דאקטער, און ישיבה מיינט ער נעבעך אז אנצוקומען צו זיין ארויסגעקוקטע ציל (הצלחה וכבוד) דארף ער מוותר זיין אויף עוה״ז און שפעטער געפינט ער אויס לא דובים ולא יער, משא״כ די בינוני האט זיך געמוזט דיוועלאפען מער א טיפערע קשר צו תורה, און די תמימותדיגע מציון כאפט נישט די צווייטע חלק עד יום מותו.

דו ביסט נאכגעגאנגען אויב אייביג איז אזוי? אדער דו האפסט/שטעלסט דיך פאר?

[רוחין חדתין]

אייביג? ניין. און סאיב זיכער ד״א עפעס וואס שטיפט אים ארויס, אבער וואס איך זאג איז אז די התמדה פון ישיבה מאכט בכלל נישט די וועג ווייטער פון ווערען אן אפיקורס (ווען ס׳איז געבויט אויף יסודות הנ״ל) נאר נענטער.
יעדע וואס איז אמאל געווען א בחור (זיכער אויב א מציון) און געקוקט מיט א ניכטערן בליק ווייסט עס

[חדשים]

די קשיא, וויאזוי קען די סאמע גרעסטע מתמיד אנקומען צו אזא מצב, אינדערצייט וואס עס פאלט ניטאמאל איין פאר די גרעסטע קל? עס גייט נישט אריין אין קאפ וואס איז די לאגיק אז דאס האט געקענט פאסירן. די מחשבות ברענגט א אומזיכערקייט און א נישט גלויבן אין די פאקטישע טרוקענע מציאות.

קשיא מעיקרא ליתא דאס וואס ער איז א מציון אין ישיבה האט קיין שייכות מיט אמונה בה׳ ובתורתו צוטוהן, דאס קומט פון א בלויזע רייץ צו הצלחה כבוד און זיך ארויסשטעקן מיט קאפ העכער פון יעדעם, די ראשי ישיבות זענען מקדש די שאיפות און רייטען אויפן בחור מיט דעם, אבער באמת האבן נישט מער ווי אויפגעפלאקרט זיין נאטורליכע רייץ צו זיין א גרויסע דאקטער, און ישיבה מיינט ער נעבעך אז אנצוקומען צו זיין ארויסגעקוקטע ציל (הצלחה וכבוד) דארף ער מוותר זיין אויף עוה״ז און שפעטער געפינט ער אויס לא דובים ולא יער, משא״כ די בינוני האט זיך געמוזט דיוועלאפען מער א טיפערע קשר צו תורה, און די תמימותדיגע מציון כאפט נישט די צווייטע חלק עד יום מותו.
איך רעד חלילה נישט פון א געוויסע פאל ספעציפיש נאר דאס ענין בכללות.

עס איז זייער א ברייטע רבי’שע נאסע ליילעך געווארפן מיט קראפט אויף טויזענטע בחורים אויפאיינמאל. אינדערצייט וואס דאס איז ניטאמאל די דיון. אונז רעד מיר באופן וואס דער מתמיד שווימט אין חכמה און איז אויסגעקאכט מיט אן אמת’ע אהבת ה’ ותורתו. מיט די צייט געשעט דאס וואס שמן האט אזוי (ביטער...) געשמאק אראפגעלייגט. דאס איז געווענליך עפעס וואס הייבט די אויגנברעמען און ברענגט א אומקלארקייט אין די מציאות הדברים.

[שמן למאור]

די קשיא, וויאזוי קען די סאמע גרעסטע מתמיד אנקומען צו אזא מצב, אינדערצייט וואס עס פאלט ניטאמאל איין פאר די גרעסטע קל? עס גייט נישט אריין אין קאפ וואס איז די לאגיק אז דאס האט געקענט פאסירן. די מחשבות ברענגט א אומזיכערקייט און א נישט גלויבן אין די פאקטישע טרוקענע מציאות.

קשיא מעיקרא ליתא דאס וואס ער איז א מציון אין ישיבה האט קיין שייכות מיט אמונה בה׳ ובתורתו צוטוהן, דאס קומט פון א בלויזע רייץ צו הצלחה כבוד און זיך ארויסשטעקן מיט קאפ העכער פון יעדעם, די ראשי ישיבות זענען מקדש די שאיפות און רייטען אויפן בחור מיט דעם, אבער באמת האבן נישט מער ווי אויפגעפלאקרט זיין נאטורליכע רייץ צו זיין א גרויסע דאקטער, און ישיבה מיינט ער נעבעך אז אנצוקומען צו זיין ארויסגעקוקטע ציל (הצלחה וכבוד) דארף ער מוותר זיין אויף עוה״ז און שפעטער געפינט ער אויס לא דובים ולא יער, משא״כ די בינוני האט זיך געמוזט דיוועלאפען מער א טיפערע קשר צו תורה, און די תמימותדיגע מציון כאפט נישט די צווייטע חלק עד יום מותו.
איך רעד חלילה נישט פון א געוויסע פאל ספעציפיש נאר דאס ענין בכללות.

נישט דאס איז וואס געשעט צו די סארט בחורים. איך רעד דא פון א מציון וואס ווערט אן אפיקורס, נישט אז ער איז מחליט אפצולאזן כולל און ווערן א מוצלח אין ביזנעס.

דער מציון וואס ווערט אן אפיקורס טוט עס נישט פאר איגו, כבוד, הצלחה אדער שטיין העכער ווי א צווייטן. זיך דערקלערן כופר ברענגט נישט קיין איינע פון די זאכן, ובפרט אז ער האלט עס בסוד פון די וועלט. עס איז א סטראגל וואס קיינער וויל נישט אנקומען דערצו.

וואס געשעט יא דא איז, אז מען האט א קלוגער קאפ וואס -אנדערש ווי רוב מענטשן, איז דער אמת אים מחייב, עס אינטערסירט אים, עס נאגט אים זיין מוח. אין ישיבה האלט ער אז אידישקייט איז דער אמת, גייט ער נאכדעם עד הסוף. ער האט נישט קיין עקסעס צו ביכער, אינטערנעט און וועבזייטלעך צו קענען ריכטיג שטודירן די נושאים עד הסוף, באגניגט ער זיך מיט די ספרים וואס איז תחת ידו, און ער פארענטפערט די קשיות מיט די רעגלמעסיגע תירוצים.

עס קומט אבער צו א פוינט וואס דאס איז נישט גענוג, ער מוז שוין גיין צום נעקסטן שטאפל. אלס בחור גייט ער זיך נישט וואגן צו גיין אין א לייברערי און נישטערן טיפע פראגעס, ווייל עס קען אים קאסטן א שידוך, וכ' וכ' און נאך אלעם איז דאך אידישקייט אמת לדעתו... ער דארף עס נאר מברר זיין על בוריו... עס לוינט זיך נישט איינצושטעלן. נאך אלעם, דער אמת לויפט נישט אוועק.

אבער נאכן חתונה, עס קומט א געלעגנהייט, און ער הייבט אן צו נישטערן, און ער אנטפלעקט אז דער אמת איז אנדערש ווי דאס וואס ער האט געמיינט, און היות דער אמת איז גאר שטארק ביי אים האט ער נישט קיין ברירה נאר צו גיין דערמיט.

ס'איז גארנישט אזוי געשמאק, רוב גייען אריין מיטן דעת און האפענונג אז עס וועט זיך אויסשטעלן אז אידישקייט איז יא אמת. נאך אלעם האט מען דאך אריינגעהאקט אין קאפ אלע יארן אז אידישקייט האט גארנישט וואס צו באהאלטן און ס'איז דא גוטע תשובות אויף אלע קשיות. נו... הייבט ער אן צו נישטערן על דעת דעם... און ער ווערט געוואויר אז ס'נישט ממש אזוי, זיין מוח טראגט אים צו אנדערע מסקנות ווי דאס וואס ער איז ערצויגן געווארן דערמיט... און קיין סאך ברירות האט ער נישט. מען קען נישט אויסמעקן וויסנשאפט און ידיעות פון קאפ, מען קען פאפן די מענטשהייט, אבער די דעת טוישט זיך נישט, און די ווייב באמערקט עס פריער אדער שפעטער.

[ברוך שפינוזה]

אייביג? ניין. און ס'איז זיכער דא עפעס וואס שטופט אים ארויס, אבער וואס איך זאג איז אז די התמדה פון ישיבה מאכט בכלל נישט די וועג ווייטער פון ווערען אן אפיקורס (ווען ס'איז געבויט אויף יסודות הנ"ל) נאר נענטער.
יעדע וואס איז אמאל געווען א בחור (זיכער אויב א מצוין) און געקוקט מיט א ניכטערן בליק ווייסט עס

אבי גערעדט, wishful thinking, איך בין געוועהן פון די גרויסע מתמידים/עובדים אין ישיבה (מצוין אפשר נישט ווייל מיט די סדרי הישיבה האב איך מיך גאנץ ווייניג געקימערט), די זעלבע זאך וואס האט מיך דעמאלטס געשטופט צו לערנען גמרא חסידישע ספרים מיט וואטעווער (נעמליך, איך באגענוג מיך נישט מיט'ן עסן קוגל מיט הערינג און זיך הייבן דעם עגא מיט'ן אתה בחרתנו) שטופט מיך היינט צו לערנען/טוהן אנדערע זאכן וואס זאלן נישט אויסגערעדט זיין.

[רוחין חדתין]

איך האב נישט געמיינט אראפ צורייסען דעם אפיקורס, (אויב איז דאס וואס שטערט ענק) נאר די מהלך החינוך.
ווי שוין פריהר געשריבן האב נישט געצילט אויפן סיבת האפיקורסות, נאר אויף דעם אז די התמדה פארדעם מיינט גארנישט.
זיכער אז א בחור א מתמיד האט באזוך אין מוח אויך מער אמת׳ע סיבות פארוואס צו לערנען, אבער מ׳רעדט דאך וואס ליגט אינעם אונטעגרינט.
לגבי דעם אפיקורס וואס דו רעדסט וואלט איך עס נישט אנגעהאנגען אין זיין א עבד נאמן צום אמת נאר ענדערש וויל ער פילן זיכער מיט וואס ער טוט.

[רוחין חדתין]

די זעלבע זאך וואס האט מיך דעמאלטס געשטופט צו לערנען גמרא חסידישע ספרים מיט וואטעווער (נעמליך, איך באגענוג מיך נישט מיט׳ן עסן קוגל מיט הערינג און זיך הייבן דעם עגא מיט׳ן אתה בחרתנו) שטופט מיך היינט צו לערנען/טוהן אנדערע זאכן וואס זאלן נישט אויסגערעדט זיין.

זאגסטיך אז דו גלייבסט נישט אין ספרי חסידות?!