קאווע שטיבל

יידל האט געשריבן:פונקט היינט געלערנט די גמרא אין ברכות נט ע"ב ווי מ'קריגט זיך ארום, באזירט אויף פסוקים, וויאזוי א דונער ווערט פראדוצירט. פיר שיטות. איינער קען ביטע אראפברענגן?

תלמוד בבלי מסכת ברכות דף נט/א
ועל הרעמים מאי רעמים 1) אמר שמואל ענני בגלגלא שנאמר קול רעמך בגלגל האירו ברקים תבל רגזה ותרעש הארץ 2) ורבנן אמרי ענני דשפכי מיא להדדי שנאמר לקול תתו המון מים בשמים 3) רב אחא בר יעקב אמר ברקא תקיפא דבריק בעננא ומתבר גזיזי דברזא 4) רב אשי אמר ענני חלחולי מחלחלי ואתי זיקא ומנשב אפומייהו ודמי כזיקא על פום דני ומסתברא כרבי אחא בר יעקב דבריק ברקא ומנהמי ענני ואתי מטרא:

רש"י ברכות דף נט/א
ענני בגלגלא - עננים מתחופפין ומתחככין, ונשמע הקול, לשון אחר העננים פוגעין בגלגל ומתגלגלות עם הגלגל בעל כרחם, ואותו הקול היינו רעמים:
ברקא - ברקים של אש:
ומתבר גזיזי דברזא - ואותו הקול היינו רעמים, גזיזי גלציי"ש, חתיכות של ברד:
חלחולי מחלחלי - ענני, ומנשב זיקא עלייהו, והיינו רעמים:
מנהמי ענני - הומות העננים:

יידל, כ'האב נישט געמיינט דיר, מכירך הייתי מלעבר, איך ווייס אז דו ביסט א איד א מאמין א ירא שמים, איך האב נאר געקוואוט דיינע ווערטער זיך צו באציען דערויף, אבער באמת האב איך געמיינט דעם גאנצן אשכול און אודאי דעם לאנגן מאמר פון תחכמוני.

איך פארשטיי דיין תשובה, און איך מאך עס בכלל נישט אוועק, נאר דאך האב איך געטראכט אז דאס זענען צו סענסיטיוו צו ליינען פארן פשוטן המון עם איד.

עסקן בדברים האט געשריבן:איך וויל צולייגן א שטערקער קשיא שאין עליה תשובה: אויב ס' נישט געווען קיין אפיקורסות פאר אביי צו האלטן אז רבא איז זיך טועה, ווען איז עס געווארן אפיקורסות?

איך מיין אז די קשיא האט נישט קיין דירעקטע שייכות מיט דעם אשכול.

יאיר האט געשריבן:

עסקן בדברים האט געשריבן:איך וויל צולייגן א שטערקער קשיא שאין עליה תשובה: אויב ס' נישט געווען קיין אפיקורסות פאר אביי צו האלטן אז רבא איז זיך טועה, ווען איז עס געווארן אפיקורסות?

איך מיין אז די קשיא האט נישט קיין דירעקטע שייכות מיט דעם אשכול.

פארוואס נישט? איז נישט דער שאלה צו חז"ל האבן געקענט מאכן א טעות?

ווייל דו קענסט פונקט אזוי פרעגן פארוואס רבי משה פיינשטיין טאר נישט מחולק זיין מיט רבא, אבער אביי מעג יא.

יאיר האט געשריבן:

יידל האט געשריבן:פונקט היינט געלערנט די גמרא אין ברכות נט ע"ב ווי מ'קריגט זיך ארום, באזירט אויף פסוקים, וויאזוי א דונער ווערט פראדוצירט. פיר שיטות. איינער קען ביטע אראפברענגן?

נו, אלו ואלו דברי אלקים חיים.

דהיינו? וועלכע פון די פיר איז דאס ריכטיגע מציאות?
און וואס וועלן מיר זאגן לויטן ריטב"א/רשב"א וועלכע כ'האב דערמאנט פאר שמעקעדיג (אז ביי א מחלוקת במציאות איז נישטא קיין אלו ואלו)?

שמעקעדיג האט געשריבן:איך פארשטיי דיין תשובה, און איך מאך עס בכלל נישט אוועק, נאר דאך האב איך געטראכט אז דאס זענען צו סענסיטיוו צו ליינען פארן פשוטן המון עם איד.

כ'הער. האסט א נקודה.

דהיינו? וועלכע פון די פיר איז דאס ריכטיגע מציאות?

אלע פיר.

יאיר האט געשריבן:ווייל דו קענסט פונקט אזוי פרעגן פארוואס רבי משה פיינשטיין טאר נישט מחולק זיין מיט רבא, אבער אביי מעג יא.

הלכה האט א פראצעס.ס' דא א הלכה פון לא סתור, אין בי"ד יכול לבטל דברי בי"ד חברו אא"כ גדול הימנו בחכמה ובמנין. מאיזה טעם איז אנגענומען אז די גמ' איז הלכה'דיג דער לעצטער ווארט. איך מיין דער רמב"ם אין די הקדמה זאגט דעס קלאר אז ס' א הלכה'דיגע זאך

אויב דו פארשטייסט אז די הלכה קען זיך טוישן, דעמאלט קען פונקט אזוי זיין אז אמאל איז א געוויסע זאך נישט געווען אפיקורסות און היינט איז עס יא.

יאיר האט געשריבן:

דהיינו? וועלכע פון די פיר איז דאס ריכטיגע מציאות?

אלע פיר.

הייסט אז די קול פון א דונער איז א געמיש פון וואלקענס וועלכע רייבן זיך איינער אינעם צווייטן, אין אינעם גלגל (וועלכע גלגל?), און פון די וואסער וואס גיסט זיך איבער פון איין וואלקן צום צווייטן, און פון די בליץ וואס צעשפאלט דעם וואלקן און פון די ווינט וואס בלאזט אויפן הוילן וואלקן?

און היות כ'האב צוגעלייגט א שטיקל צו מיין פריערדיגער תוגבה וועל איך עס איבערפרעגן: וואס וועסטו זאגן לויטן ראשון (רשב"א אדער ריטב"א) וואס שרייבט אז אלו ואלו גייט נישט אן ביי מחלוקת במציאות?

די ווארט אפיקורס ווי אונז נוצן דאס האט נישט קיין פונקטליכע דעפיניציע. אן אפיקורס איז נישט איינער וואס גלייבט נישט אין גאט. מיר רופן אן אפיקורס איינער וואס האלט נישט אזוי ווי די אנגענומענע שיטה ביי די ארטאדאקסישע אידן. היות אבער עס זענען דא מערערע שיטות צווישן אונז אויך איז די ווארט אפיקורס אביסל פליסיג. געוויסע מענטשען קענען זיכער נישט ווערן באטראכט אלס אפיקורסים געוויסע זיכער יא און אנדערע הענגען ביים גרעניץ - חציו בקודש וחציו בחול. מאנכע וועלן זיי רופן אפיקורסים, מאנכע וועלן זיי רופן פרומע אידן און מאנכע וועלען זיי רופן האלבע אידן (אפשר נאר גענוג אז מען זאל נישט זאגן מורידין ולא מעלין). נאר בנוגע די וועלטליכע ידיעות פון חז"ל האבן די פרומע א פראבלעם ווייל עס זענען דא ראשונים וואס האלטן אזוי און זיי זענען דאך זיכער נישט געווען קיין אפיקורסים אפילו לשיטתם. אנדערע אבער קומען אויף מיט וואזשנע המצאות אז אלע ראשונים זענען מודה אז חז"ל האבן געקענט סייענס און די אלע מקורות וואס זאגן קלאר פארקערט און מען קען דאס נישט פארענטפערן מוז זיין אז זיי זענען געפעלשט געווארן דורך משכילים.

צווישן די ראשונים איז אויך נישט קלאר. די עקרי אמונה איז דאך תלוי במחלוקת. עס איז דאך באקאנט די מחלוקת צווישן רמב"ם און ראב"ד אויב דער וואס גלייבט אין הגשמה איז אן אפיקורס. די עיקרים אויף די אנדערע זייט האלט אז דער וואס קומט צו צו אן החלטה ווייל ער פארשטייט אזוי די תורה (הגם ער איז זיך טועה) איז נישט קיין אפיקורס. איך וועל נישט דא מאריך זיין. ממילא קען מען נישט פרעגן וואס דאס מיינט אפיקורסות - עס ווענדט זיך לויט וועם. א קראי קען שרייען חי וקים אז ער איז אן ערליכער איד אבער לויט אונזער מעסטער איז ער א כשר'ען אפיקורס ואין להאריך.

יאיר האט געשריבן:אויב דו פארשטייסט אז די הלכה קען זיך טוישן, דעמאלט קען פונקט אזוי זיין אז אמאל איז א געוויסע זאך נישט געווען אפיקורסות און היינט איז עס יא.

יסודות פון אמונה איז נישט שייך זיך צו טוישן.

ווענדט זיך לויט וועם ידועים דברי הרמב"ם בזה כשיטתך, אבל ידועים דברי החת"ס בזה איבער דעם דעה וואס האלט אין סנהדרין אז אין להם משיח לישראל אז דעמאלטס האט מען געמעגט אבער לאחר חתימת התלמוד נפסק כאפיקורסות.

עסקן בדברים האט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:אויב דו פארשטייסט אז די הלכה קען זיך טוישן, דעמאלט קען פונקט אזוי זיין אז אמאל איז א געוויסע זאך נישט געווען אפיקורסות און היינט איז עס יא.

יסודות פון אמונה איז נישט שייך זיך צו טוישן.

אזוי?
ווער האט בכלל אוועקגעשטעלט די יסודות? די ראשונים! איך האב דאך נארוואס אראפגעברענגט אז זיי האבן זיך געדינגען אין דעם.

עסקן בדברים האט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:אויב דו פארשטייסט אז די הלכה קען זיך טוישן, דעמאלט קען פונקט אזוי זיין אז אמאל איז א געוויסע זאך נישט געווען אפיקורסות און היינט איז עס יא.

יסודות פון אמונה איז נישט שייך זיך צו טוישן.

הלכה דעפינירט וואס איז אפיקורסות, נישט אזוי?

נאכ'ן ליינען די מאמרים פון תחכמוני האב איך נישט געהאט קיין ברירה, אפירגעזוכט מיין שטויביגן קובץ אגרות, און זיך אביסל מחזק געווען מיט זיינע ליכטיגע ווערטער.
איך וועל דא ציטירין איין שטיקל טאמער עס קען פאר איינעם זיין בייהילפיג, וז"ל:
נרתעים אנחנו מלשמוע הטלת ספק בדברי חז"ל בין בהלכה בין באגדה, כשמוע של גידוף ר"ל, והנוטה מזה הוא לפי קבלתינו ככופר בדברי חז"ל, ושחיטתו נבילה, ופסול לעדות, ועוד. (ק"א ח"א ט"ו).
מיר איז זיסער אזוי, און איך גלויב אז איך בין נישט דער איינציגער.

יאיר האט געשריבן:

עסקן בדברים האט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:אויב דו פארשטייסט אז די הלכה קען זיך טוישן, דעמאלט קען פונקט אזוי זיין אז אמאל איז א געוויסע זאך נישט געווען אפיקורסות און היינט איז עס יא.

יסודות פון אמונה איז נישט שייך זיך צו טוישן.

הלכה דעפינירט וואס איז אפיקורסות, נישט אזוי?

ווענד זיך לויט וועם

מאראנצן זאפט האט געמאכט מיין טאג היינט. איך ווער נתפעל פאר א מודה על האמת.

יידל האט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:

עסקן בדברים האט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:אויב דו פארשטייסט אז די הלכה קען זיך טוישן, דעמאלט קען פונקט אזוי זיין אז אמאל איז א געוויסע זאך נישט געווען אפיקורסות און היינט איז עס יא.

יסודות פון אמונה איז נישט שייך זיך צו טוישן.

הלכה דעפינירט וואס איז אפיקורסות, נישט אזוי?

ווענד זיך לויט וועם

לויט יעדן. דער רמב"ם האט בסך הכל געהאלטן אז ס'איז דא י"ג עקרים וואס על פי הלכה מוז מען גלייבן דוקא אין דעם.

מאראנצןזאפט האט געשריבן:נאכ'ן ליינען די מאמרים פון תחכמוני האב איך נישט געהאט קיין ברירה, אפירגעזוכט מיין שטויביגן קובץ אגרות, און זיך אביסל מחזק געווען מיט זיינע ליכטיגע ווערטער.
איך וועל דא ציטירין איין שטיקל טאמער עס קען פאר איינעם זיין בייהילפיג, וז"ל:
נרתעים אנחנו מלשמוע הטלת ספק בדברי חז"ל בין בהלכה בין באגדה, כשמוע של גידוף ר"ל, והנוטה מזה הוא לפי קבלתינו ככופר בדברי חז"ל, ושחיטתו נבילה, ופסול לעדות, ועוד. (ק"א ח"א ט"ו).
מיר איז זיסער אזוי, און איך גלויב אז איך בין נישט דער איינציגער.

איך ציטיר פון פאר דעם:
"וחובתינו להתרחק ממחקר ולאמת בלבבינו את כל העיקרים בפשוטם השגור בפי כל חכם כהדיוט... משרשי האמונה, שכל הנאמר בגמרה בין במשנה ובין בגמרה, בין בהלכה ובין באגדה, הם הם הדברים שנתגלו לנו על ידי כח נבואי שהוא כח נשיקה של השכל הנאצל"
צו זאל איך זאגן אזוי ווי דער שבות יעקב (חלק ג' סימן כ') אז פון די גמרא אין חגיגה איז משמע די וועלט איז פלאך ממילא ברויך אזוי צו זיין?
נישט אלעמאל קען מען באגראבן די קאפ אפילו ווען מען וויל שטארק. פארפאלן ביזט געבענטשט (אדער געשטראפט) געווארן מיט א מח. ווילאנג ער ארבעט וועסטו זיך מוזן ראנגלען מיט אים.

כבוד? ווער דארף כבוד? וואס איז שוין כבוד, א שייינע קאר? ווען איך האב ווען געלט האב איך אויך א שיינע קאר! א יחסן? איר קענט איינער וואס האט זיך אליינס געבוירן?! תלמיד חכם? חכם דו ער האט דאך געלערנט, און ווען איך לערן ווען?!
איר ווילט וויסן וואס איז כבוד, א לייק פון יאיר דאס איז כבוד!

תחכמוני האט געשריבן:

מאראנצןזאפט האט געשריבן:נאכ'ן ליינען די מאמרים פון תחכמוני האב איך נישט געהאט קיין ברירה, אפירגעזוכט מיין שטויביגן קובץ אגרות, און זיך אביסל מחזק געווען מיט זיינע ליכטיגע ווערטער.
איך וועל דא ציטירין איין שטיקל טאמער עס קען פאר איינעם זיין בייהילפיג, וז"ל:
נרתעים אנחנו מלשמוע הטלת ספק בדברי חז"ל בין בהלכה בין באגדה, כשמוע של גידוף ר"ל, והנוטה מזה הוא לפי קבלתינו ככופר בדברי חז"ל, ושחיטתו נבילה, ופסול לעדות, ועוד. (ק"א ח"א ט"ו).
מיר איז זיסער אזוי, און איך גלויב אז איך בין נישט דער איינציגער.

איך ציטיר פון פאר דעם:
"וחובתינו להתרחק ממחקר ולאמת בלבבינו את כל העיקרים בפשוטם השגור בפי כל חכם כהדיוט... משרשי האמונה, שכל הנאמר בגמרה בין במשנה ובין בגמרה, בין בהלכה ובין באגדה, הם הם הדברים שנתגלו לנו על ידי כח נבואי שהוא כח נשיקה של השכל הנאצל"
צו זאל איך זאגן אזוי ווי דער שבות יעקב (חלק ג' סימן כ') אז פון די גמרא אין חגיגה איז משמע די וועלט איז פלאך ממילא ברויך אזוי צו זיין?
נישט אלעמאל קען מען באגראבן די קאפ אפילו ווען מען וויל שטארק. פארפאלן ביזט געבענטשט (אדער געשטראפט) געווארן מיט א מח. ווילאנג ער ארבעט וועסטו זיך מוזן ראנגלען מיט אים.

תחכמוני, שמך נאה לך. א איד זאגט דיר אז זיינע מאראנצן זאפט איז זיסער לויט'ן חזון איש. וואס פייניגסטו אים מיט קשיות על גבי קשיות? לאז געמאך!

יאיר האט געשריבן:

יידל האט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:הלכה דעפינירט וואס איז אפיקורסות, נישט אזוי?

ווענד זיך לויט וועם

לויט יעדן. דער רמב"ם האט בסך הכל געהאלטן אז ס'איז דא י"ג עקרים וואס על פי הלכה מוז מען גלייבן דוקא אין דעם.

חלילה! ע"פ הלכה? ער האט געהאלטן אז דאס איז אן עיקר, וויבאלד דאס איז אידישקייט! נישט אז ס'שייך מחלוקת אין דעם אדער פסקי הלכה