קוקי האט געשריבן:פארוואס האט ער געהאט אזויפיל פויערן?
כהאב קיינמאל פריער באמערקט די תגובה.
זייער פשוט
די קארפאטן בערג (מארמארוש) רומעניע/אוקריינא דארט ווי רוב וויזניצער חסידים האבן געוואוינט איז געוועהן א ״דריטע וועלט לאנד״.
וואס האט מען געקענט טוהן פאר פרנסה 150-100יאהר צוריק אויף הויכע בערג פאר עלעקטריק מאשינערי און טראקס???
די עקאנאמיע איז געוועהן זייער שוואך. רובא דרובא אידן ספעציעל די וואס האבן געוואוינט אין די קליינע שטעטלעך האבן ממש געהונגערט. און די גאווערמענט האט גארנישט געגעבן... (בערך דאס וואס מיטש מעקאנאל און טעד קרוז וואלטן געחלומט...)
סאיז נישט געוועהן קיין אידישע שולעס אין די קליינע שטעט. יעדער האט געדארפט דינגען פריוואטע מלמדים פאר זייערע קינדער. אבער רוב אידן האבן קוים געהאט אויף ברויט און פאר מלמדים האבן זיי זיכער נישט געהאט.
אויב נעמסטו קינדער פאר אפאר דורות און זיי באקומען נישט קיין שום עדיוקעישאן. און ביי די צוועלף זענען זיי שוין פארמערס קומט ארויס פון דעם- ״פויערן״...
וויזניץ האט אריינגעלאזט יעדען איד פונקט ווי די אמת׳ע “דרך החסידות”. ממילא איז געווארן א פארפלייצונג פון פויערן.
די אהבת ישראל איז געוועהן א אמתע מענטש און ער האט באמת ליב געהאט יעדען איד מיט זיין גאנצע הארץ, און ער האט קיינמאל קיינעם נישט דן געוועהן. אפילו ממש אפענע מחללי שבת. ער האט זיי נאר מקרב געוועהן און ארויסגעוויזן ליבשאפט אפילו ס׳האט אים נישט געברענגט קיין שום געלט און כבוד. און פארדעם טאקע האט אפילו אזא קנאי ווי דער מנחת אלעזר געזאגט “די אהבת ישראל איז פון די לעצטע אמתע תלמידי הבעש״ט” כאטש וואס ער איז געוועהן פייער קעגן די אגודה האט ער געזאגט אויף איינע פון די גרעסטע רבנים פון אגו״י אין זייער היסטאריע
אז “ער איז געוועהן די צדיק הדור וואס האט זיך געזארגט פאר גאנץ כלל ישראל”. און ווען מ׳האט אמאל געפרעגט היתכן די רבי רעדט אזוי שארף קעגן אגודה אבער רעדט דאך גרויס אויפן אהב״י. האט ער זיך אנגערופן “ישראל אע״פ שחטא ישראל הוא”
פארשטייט זיך נישט יעדער שטאט אין מארמארוש איז געוועהן פונקט אזוי די מצב. אין די ווישעווע׳ס למשל איז געוועהן א גרויסע וויזניצער ישיבה און א באוואוסטער צענטער פאר תורה מיט אסאך תלמידי חכמים, געהויבנע חסידישע אידן- זייער ווייט פון פויערן.
וויזניץ אינדעהיים איז געוועהן זייער קאלירפול ס׳איז געוועהן סיי געהויבנע חסידים און סיי פויערן. דער שרייבער הערצל אפשאן פון סיגוט מארמארוש- מחסידי וויזניץ שרייבט אין זיין בוך “דעם וויזניצער רבין׳ס הויף”- 1939
אז הונדערטער אידן (פויערן) פלעגן קומען צופארן ימים טובים צום אהבת ישראל און זענען ניטאמאל אריינגעגעאנגען דאווענען אין שול. נאר געזיצן אין באר׳ס פון די שטאט גערייכערט און געטרינקן און גערעדט און פארציילט מעשיות פון די גרויסקייט פונעם “רעבאו” און די געהויבנע חסידים ווי הגה״צ ר׳ מרדכי חנא.
(ר׳ מאטעלע פלעגט טאקע זאגן אז מזאל נישט ליינען זיין בוך ווייל ער לייגט אראפ וויזניץ פון א פויערישע שטאנדפונקט...)
וויזניץ אינדערהיים איז געוועהן מעהר ענדליך צו די היינטיגע חב״ד ווי צו די היינטיגע וויזניץ ווי יעדער גייט מיט די זעלבע רעקל און הוט אויף די רעכטע זייט. פונקט ווי אין חב״ד איז געוועהן געהויבענע חסידישע אידן ווי הרה״ג ר׳ יואל כהן און פון די אנדערע זייט איז געוועהן חבדסקר וואס האבן קוים געהאלטן שבת. אזוי איז אויך געוועהן אין וויזניץ.
מיינע זיידעס (די משפחה פון החסיד הנודע הרה״צ ר׳ מרדכי חנא זצ״ל) זענען נישט געוועהן קיין פויערן, און אויך נישט קיין ארימע לייט. אין ווילחאוויץ איז געוועהן אסאך געהויבנע וויזניצער חסידים און סאיז נישט געוועהן דארט קיין סאך פויערן. פארקערט.
קינדליין האט לעצטענס באשריבן ר׳ מרדכי חנא. און הערשל פרידמאן לייגט אים אראפ ווי עפעס א שנארער. זאל ער מיר מוחל זיין. ער האט קיין מינדעסטע אהנונג ווער ר׳ מרדכי חנא און זיין משפחה איז געוועהן.
ווער ס׳וויל וויסן די אמת זאל ליינען די בוך ״איזהו חסיד״ פון ש״ב ר׳ יהושע העשל קטינא-אלעד מחסידי וויזניץ.
סאיז פארהאנען היינט אסאך חשובע משפחות אינערהאלב דעם חרדישן ציבור וואס שטאמען פון וויזניצער חסידים פון מארמארוש און בוקעווינע. און איך רעדט נישט פון די באוואוסטע משפחות אין וויזניץ ווי שטיין (פאליטשאן) און שנעבאלג. נאר איינער האט אמאל געוואוסט אז די באוואוסטע יוראוויטש משפחה פון ירושלים מחסידי תולדות אהרן שטאמען ארגיניעל פון וויזניצער חסידים פון מארמארוש?
זיי קומען פון די שטאט קרעטשניף-מארמארוש. דארט האבן געוואוינט אסאך וויזניצער חסידים.
סאיז דא א גאנצע ליסטע פון געהויבנע וויזניצער חסידים פון מארמארוש, אינדערהיים. און איך האב שוין באשריבן דא אפאר פון זיי ווי למשל הגה״צ ר׳ משה דוד אסטרייכער- ממומקאטש, טשימפער רב זצ״ל.
איינער פון די געהויבנע ווישעווער תלמידים איז געוועהן די באוואוסטע ״דרייצענער רבי״ (מהאט אים גערופן אזוי ווייל ער האט געהאט דרייצן קינדער) הגה״צ ר׳ אשר יונה וויינבערגער מ׳טעמעשוואר און שפעטער אין וויליאמסבורג- מגדולי חסידי וויזניץ.
ער איז געוועהן פארעכענט דאהי פאר איינע פון די חשובסטע רבנים אין וויליאמסבורג נאכן קריג. (סאיז דא א באוואוסטע בריוו פון סאטמער רב זצ״ל צו ר׳ אשר יונה וואס ער שרייבט אויף אים גאר שיינע טיטלן, סאטמערער רב האט שטארק געהאלטן פון אים)
ר׳ אשר יונה האט זיך געקאכט אין וויזניץ זיין גאנץ לעבן. ער שרייבט אז מוצאי פסח (כגעדענק נישט וועלכע יאהר) איז ער אריין מיט א קוויטל צום אהבת ישראל. און ווען ער איז ארויסגעקומען האט ער געשפירט אז ער מוז כאטש נאך איינמאל זעהן די “לעכטיגע צורה” פון זיין רבין. האט ער געבעטן דעם גבאי נאכאמאל אריינצוגיין. און ווי נאר ער איז אריינגעקומען האט זיך דער סב״ק אנגרופען צו אים “קינד לעבן, א זיס לעכטיג לעבן!” און דאס איז טאקע געוועהן דאס לעצטע מאל ער האט געהאט די זכי׳ צוזעהן זיין רבין. נאכן קריג איז ער געווארן א פייערדיגע חסיד פונעם אמרי חיים מ׳וויזניץ זצ״ל און זיינע קינדער און אייניקלעך זענען פון די באוואוסטע גרויסע משפחות אין וויזניץ היינטיגער טעג.
