מפוזרי האט געשריבן:
אבל כל זה בהנחה שהפשט והדרש בהחלט מתנגדים זה לזה ואי אפשר לפשר ביניהם, ועל כך אמשיך בפעם אחרת אי״ה.
אלזא, לאמיר טאקע זען צו מען קען די ביידע ריקאנסלען.
צום ערשט דארף ווידער באטאנט ווערן אז פשט און דין דרייען זיך אין אנדערע ספערן, און פארנעמען באזונדערע דימענסיעס. בעת וואס דער פשט קומט אויסדרוקן א רויע אַבסטראַקטע געדאנק, קומט דער דין מעצם מהותה עס אויסצופארעמען און קלאסיפיצירן אין קלארע באשטימטע ליניעס.
למשל אויב מיינט וקשרתם לאות על ידיך, על פי פשט, אז מ'זאל טראגן גאט אין הארץ; זאגט דער דין אז דאס מוז געטאן ווערן, דווקא, דורכן טראגן שווארצע פיר עקיגע קעסטלעך אויפן קיבורת. און דאס איז נישט קיין סתירה, נאר אדרבא א שילוב קיומי.
ועכשיו נבוא אל איסור טומאה לכהן. לאמיר קודם זען וואס איז דער געדאנק על פי פשט, און דערנאך וועט מען זען װי ס'איז זיך משלב מיטן דין.
די תורה זאגט: דער כהן איז הייליג, ס'איז נישט לפי כבודו זיך צו מטמא זיין סתם אזוי פאר אבי ווער. פאר די אייגן בלוט פלייש, די טאטע מאמע און ברידער, די אייגענע קינדער, מעג ער זיך יא מטמא זיין, דאס הייסט נישט קיין פחיתות הכבוד. און וואס איז מיט די שוועסטער? ווענדט זיך; אויב איז זי נישט פארהייראט און וואוינט נאך ביים טאטע'ן אינדערהיים, ווערט זי נאך פאררעכנט אלס משפחה, אבער נאכן חתונה אז זי איז אוועק צום מאנ'ס שטוב; איז פערטיג, ס'שוין נישט גענוג נאנט מער.
און וואס טוט זיך מיט די טייערע ווייב, די פרוי וואס האט איבערגעלאזט איר טאטע'נס שטוב און זיך באהאפטן צו אים, אשר מפתו תאכל ובחיקה ישכב? ניין, זאגט די תורה, זי איז טאקע זייער ווערטפול, נוצבאר און געניסבאר, פונדעסטוועגן, קען זי נאכאלץ נישט פאררעכנט ווערן אלס א בלוט קרוב.
דאס איז די רויע פשט עפ״י פשוטו של מקרא.
אבער מען דארף באמערקן ווי די תורה באציט זיך דא צום פארפאלק מיט אן אינטרעסאנטער טערמין. אנדערש ווי געווענליך וואו מ'רופט זיי 'איש ואשתו', הייסן זיי דא 'בעל בעמיו'.
איז דאס צופעליג? צי וויל דער תורה דא עפעס באטאנען?!
דער נביא זאגט אין הושע פרק ב' פסוק יח: וְהָיָה בַיּוֹם הַהוּא נְאֻם ה' תִּקְרְאִי אִישִׁי וְלֹא תִקְרְאִי לִי עוֹד בַּעְלִי.זאגט רש״י: תקראי אישי וגו'. תעבדוני מאהבה ולא מיראה אישי לשון אישות וחיבת נעורים: בעלי. לשון אדנות ומורא.
זייט די ערשטע גליקליכע צייטן, ווען זיידע אדם און באבע חוה האבן זיך צוזאמען געפרייט כרעים האהובים, איז דער מעמד האשה אריבער רב תמורות. דור דור וקולטורו, תקופה תקופה וצייטגייסטו, מקום מקום וגעזעלשאפטו. פון זיין דער העכערגעשעצטער פארטנער, ביז'ן פאררעכנט ווערן נידריגער ווי א בהמה, כשור לעול וחמור למשא ומתן לכל המרבה במחירה.
הצד השווה פון די אלע ריבוי מדרגות, קענען זיי קאטעגארעזירט ווערן אין איינע פון די צװײ לשונות פונעם נביא. אדער איז זי א גלייכבארעכטיגטער שותף וואס קען אים רופן 'אישי', אדער איז זי א חפץ צום באנוץ פונעם מאן וועם זי מוז רופן 'בעלי', אפגעזען די באציאונג צווישן זיי, צי ס'איז הארט אדער צארט.
נעמענדיג דאס אין אכט, וועט מען באמערקן, צוריקגייענדיג צום פסוק, אז דער תורה רעדט נאר פונעם צווייטן סוג פרוי וואס איז נישט מער ווי עמיו לבעלה, אבער פונעם ערשטן סוג אן אשה לאישה, נישט. ואדרבא מכלל לאו אתה שומע הן, אז פאר אזא פרוי, וואס איז חברתו ואשת בריתו, פאסט זיך יא צו מטמא זיין, פונקט ווי צו א בלוט קרוב.
דא קומט אריין דער דין און מאכט סדר, אזוי אז ס'זאל נישט זיין תורת כל אחד ואחד בידו. און אזוי זאגט דער דרש: אויב איז דער פרוי פונעם כהן לעגעטים פארהייראט צו אים, פארהייליגט די תורה זייער קשר, און איז זיך מתייחס צו איר ווי אן אשת ברית, א שאר בשר, וואס מ'ברויך זיך צו איר מטמא זיין, אפגעזען די בפועל'דיגע אומשטענדן.
אויב אבער איז זי אסור צו אים, אנערקענט נישט דער תורה אין זייער בונד, און איז זיך מתייחס דערצו װי א חולינ'דיגער משא ומתנ'דיגער שותפות, וואס אויף דערויף טאר מען זיך נישט מטמא זיין.
ולאור הנ״ל מיושב התמיה על הרשב״ם בעז״ה.