קאווע שטיבל

וואס איז פשט אז אברהם האט אזוי שטארק מפציר געווען אז סדום זאל נישט חרוב ווערן, וואס טוט זיך מיט באבוד רשעים רינה, ביי די ישמעאלים וואס זענען געהרגגעט געווארן אין מעקא איז געווען דא א היציגע וויכוח, אבער צום סוף האבן אלע מודה געווען אז אויב איז קלאר אז זיי זענען טעראריסטן איז עס א פרייליכע זאך, איז אין סדום זענען דאך אלע געווען רשעים האט אברהם געוואלט אז אין זכות פון צען צדיקים זאל מען לאזן אלע רשעים?!

נו, פיר אויס.

איך פרעג, איך וויל הערן פונ׳ם עולם.

וַיִּפֶן כֹּה וָכֹה וַיַּרְא כִּי אֵין אִישׁ וַיַּךְ אֶת הַמִּצְרִי וַיִּטְמְנֵהוּ בַּחוֹל. זאגט רש"י: וירא כי אין איש - שאין איש עתיד לצאת ממנו שיתגייר.

אויב האט ער איהם למעשה גע'הרג'עט, וועלכע דורות האט ער באטראכט צו זעהן אויב זיי זענען זיך מגייר?

[נאכ'ן ענטפערן: אויב וואלט ער וכו', טראכט נאכאמאהל איבער די קושיא...]

בדרך אפשר. אדער האט ער געזען אז ער גייט בכלל נישט האבן קיין קינדער, אדער האט ער שוין געהאט קינדער נאר ער דארף זיי נישט זיין צו הילף ווייל ס'גייט עניוועי נישט ארויסקומען קיין גרים.

Why does it say the bones of Yosef when they actually mummified him?

ונבנתה, וואס איז שלעכט מיטן תירוץ פון אויב וואלט ער געלעבט וואס וואלט פון אים ארויסגעקומען?

ונבנתה, לכאורה גייט דיין שאלה אריין אין די נושא צי א מענטש האט א בחירה.

בפועל האט ער זיכער נישט געדארפט האבן קינדער - וואו ונבתה האט אנגעמערקט
משה האט געקיקט אויך צו בכח דארף ער אויך נישט האבן קיין קינדער גיירים

ונבנתה, לאמיר אנעמען דיטערמעניזם, קענסטו נאך אלץ אריינלייגן און א קאמפיוטער זאל דיר אויסרעכנען וויאזוי וואלט געווען די ריזאלטס אויב געשעט x ביי א געוויסע פוינט, און וויאזוי וואלט געווען די ריזאלטס אן x.

איך האב שוין דא געשריבן דערוועגן בקוצר וועגן דעם ענין פון זיך אויס'טענה'ן מיטן באשעפער, פארט קוועטשט עס מיר נאכאמאל יעדן יאר ביים לערנען חו"ר פרשת שמות וארא,

איז אזוי, דער באשעפער וויל אויסלייזן די אידן פון מצרים, עס איז שוין געקומען די צייט, וגם אני שמעתי את נאקת בנ"י... משה רבינו טענה'ט זיך מיטן רבש"ע, ער וויל נישט גיין צו פרעה, ער זוכט אפיר אלע מיני תירוצים, גיט איבער דעם כיבוד פארן עלטערן ברודער אהרן, אבער דער באשעפער לאזט זיך נישט, ער וויל דוקא משה זאל גיין טראץ די אלע שוועריגקייטן מיטן רעדן, דער מדרש ברענגט נאך צו אז צוליב וואס משה האט געטריי געפאשעט די שאף און איין שעפעלע איז אנטלאפן און משה האט זיך אפגעגעבן דערמיט מיט א געטריישאפט האט מען בוחר געווען אין משה רבינו פאר מנהיג כידוע.

בקיצור, משה האט נישט קיין צוויי ברירות, ער גייט צו פרעה, באווייזט די מופתים מיטן שלאנג וכו', אבער ראה זה פלא, אנשטאט פרעה זאל זיך ברעכן און עס זאל אנהויבן ווערן גרינגער פאר די אידן, איז פונקט קאפויער, ער מאכט זיי מער ענג און שווערער. משה קוקט צו וואס ער האט אנגעווערטשאפט מיט זיין בליץ באזוך ביי דעם פרעה, און עס ווערט אים נישט גוט. עס פארדריסט אים אז ער האט גורם געווען די סיטואציע זאל זיך דערקייקלען ערגער ווי געווען. און אויב איז נאך נישט גענוג געווען זיינע אייגענע גילטי קאנטשעס, האט ער נאך באקומען א פארציע פון די שוטרי ישראל, ווי דער פסוק פארציילט אונז לעצטע וואך, ווען זיי האבן געטראפן משה און אהרן האבן זיי פארגעווארפן "ויאמרו אליהם, ירא ה' עליכם וישפוט אשר הבאשתם את ריחינו בעיני פרעה ובעיני עבדיו, לתת חרב בידם להורגנו..."

משה פלאצט אויס פאר ערגערניש, דער געטרייער מנהיג ישראל וואס איז זיך מצער בצרתן של ישראל – הגם ער אליין האט בכלל נישט געליטן פונעם גלות – קען נישט צוזעהן וואס דא גייט פאר, און ברעכט אויס מיט א געשריי צום באשעפער: "למה הרעות לעם הזה למה זה שלחתני.... ומאז באתי אל פרעה לדבר בשמך, הרע לעם הזה, והצל לא הצלת את עמך..."

און... דער אויבערשטער איז אויפגערעגט אויף משה! דיבר אתו קשות! ער גיט א פסק פאר משה, חבל על דאבדין ולא משתכחין.... יש לי להתאונן על מיתת האבות הרבה פעמים נגליתי עליהם בא-ל ש-די ולא אמרו לי מה שמך, ולא הרהרו אחרי מדותי וכו'... (איך פערזענליך וואלט געווארן שטארק באליידיגט פון אזא פארוואורף...), און משה גייט גאר נענש ווערן דערויף... בלויז פאר דעם חטא ווייל ער האט זיך אויסגע'טענה'ט מיטן רבש"ע פאר אידנ'ס וועגן??? קען מיר איימיצער מסביר זיין וואס דא גייט פאר? אפשר ערגעץ אין די מפרשים קען מען טרעפן א פתרון דערצו?

א מינוט – בעת מען קומט זיך אויפטון מיט אברהם וואס האט אלעס מקבל געווען באהבה, לאמיר זעהן ווי אזוי אברהם האט זיך גע'טענה'ט מיט הקב"ה בעפאר הפיכת סדום. דארט האט מען גערעדט פון רשעים רוצחים ופושעים; דארט האט השי"ת דייקא יא געוואלט חרוב מאכן די שטאט; און אברהם האט גענומען די דרייסטקייט צו זאגן פארן באשעפער, חלילה לך מעשות כדבר הזה! השופט כל הארץ לא יעשה משפט??... איר הערט ווערטער? דאס הייסט ולא הרהרו אחרי מדותי? בכלל, האט דען משה יא מהרהר געווען? ער האט סך הכל געפרעגט השי"ת פארוואס האסטו מיר געשיקט, האסט מיר דאך געזאגט אז דו ווילסט אויסלייזן די אידן, עפעס שטימט נישט דא!

ווי איך האב שוין געשריבן אין די לינק הנ"ל, זעהט מען קלאר אז השי"ת האט יא ליב ווען מען טענה'ט זיך אויס מיט אים, אפילו פאר די אייגענע צער, און אודאי איז חשוב אין הימל ווען מען וויינט פאר א צווייטנס איד צער, גענוי ווי משה האט דא געטון. אלזא, וואס האט משה געטון אזוי ראנג???

אויפן אויבערשטען פרעגט מען נישט קיין קשיות!

א פשוט'ע בולט'דיגע חילוק איז אז פאר משה האט גאט באפוילן א שליחות און ער האט מסרב געווען. מיט די בעסטע טענות, אבער אז מ'הייסט דיך טון עפעס, טוה. משא"כ אברהם האט נישט עובר געווען אויף מצוות המלך נאר בלויז גערעדט/מתפלל געווען.

שבת אחים, די ליינסט דער אשכול???

#סאונייסאוףיו

כעלעם'ר מגיד האט געשריבן:א פשוט'ע בולט'דיגע חילוק איז אז פאר משה האט גאט באפוילן א שליחות און ער האט מסרב געווען. מיט די בעסטע טענות, אבער אז מ'הייסט דיך טון עפעס, טוה. משא"כ אברהם האט נישט עובר געווען אויף מצוות המלך נאר בלויז גערעדט/מתפלל געווען.

די רוגזה פון השי"ת איז נישט געווען אויפן סירוב, נאר אויפן זאגן למה הרעותה, ווי רש"י שרייבט קלאר.

די באשעפער האט דאך אויך געזאגט פאר משה פארדעם 'כי לא יתן אתכם' וכו' און 'ואני אחזק את לבו ולא ישלח'.

שמעקעדיג האט געשריבן:

כעלעם'ר מגיד האט געשריבן:א פשוט'ע בולט'דיגע חילוק איז אז פאר משה האט גאט באפוילן א שליחות און ער האט מסרב געווען. מיט די בעסטע טענות, אבער אז מ'הייסט דיך טון עפעס, טוה. משא"כ אברהם האט נישט עובר געווען אויף מצוות המלך נאר בלויז גערעדט/מתפלל געווען.

די רוגזה פון השי"ת איז נישט געווען אויפן סירוב, נאר אויפן זאגן למה הרעותה, ווי רש"י שרייבט קלאר.

ס'איז א גרויסע חילוק "ווען" א מענטש זאגט למה הרעות. איז עס אין די צייט וואס ער דארף ווען יעצט זיין ערגעץ אנדערש אויספירען א שליחות, איז עס א סירוב. איז עס אין די פרייע צייט, איז עס א תפילה. די טראפן אויף "טאטע שיק מיר הויזן" ווענד זיך אלעמאל אין די אומשטענדען.

סארי כעלעמער אבער כ'פארשטיי נישט וואס דו ענטפערסט.
משה האט אין ערגעץ נישט געדארפט זיין יעצט. ער האט פולשטענדיג אויסגעפירט זיין שליחות, אבער עס האט געפלאפט.

בן אדם, דיין ענטפער ווארפט א שטיקל ליכט, אבער דאך פון מחזק זיין פרעה'ס הארץ נישט ארויסצושיקן אידן ביזן פארערגערן כלל ישראל'ס מצב און זיין לשיחה בפי הבריות אז דער משה האט אונז אנגעווערטשאפט א סומאטוכע איז גאר א לאנגער וועג.
און עכ"ז, טאר מען שוין נישט זיך אויס'טענה'ן מיטן באשעפער? האט דען אברהם אדער גדעון (בלינק הנ"ל) געטון אנדערש?

שמעקי, פרעגסט זייער גוט, און איך האב געזעהן די וואך אין ספר משנה למלך פון ר' אלעזר ריישא'ער ווי ער לערנט אין רש"י הפלא ופלא, אזוי אז דיין קשיא איז נישט נאר נישט קיין קשיא נאר די פשט אין רש"י ממש פארקערט,

אותיות מחכימות

וידבר אלקים אל משה וגו׳ וז״ל רש״י ז״ל דבר אתו משפט על שהקש׳, לדבר, ולומר, והוא כפל לשון, וי״ל כך שמחמת גודל צער של ישראל נשבר לבבו הק׳ של משרע״ה ולטובתם של ישראל אמר לפני הקב״ה זאת מכאב לבבו, ומזה נצמח במרום כביכול כעין זה. מחמת שהצדיק הי׳ שרוי בצער שכן מצינו גבי חורבן כשבא אאע״ה אל מקום המקדש ובכה על גלות בניו הקב״ה בכה עמו, וכן נאמר שהשכינ׳ אומרת קלני מראשי,

ובעת שמשרע׳׳ה הי׳ בשמחה נתעורר במרום ג״כ שמח׳ ועתה כאשר נתפעל משרע״ה מצרות ישראל כל כך עד שהוציא מפיו למה הרעות, אזי כביכול השתתף הוא ית'.

והוא שכפל רש״י ז״ל בלשונו הזהב דיבר אתו משפט ותיבת אתו י״ל אתו ממש כמו עמו כמעט שנוכל לומר שכביכול הוא ית׳ ג״כ אמר כזאת והטעם מחמת שהקש' לדבר ולומר, המכוון מזה נוכל לומר מגודל הצער של משה הי׳ כבד על משה הן בחי׳ דיבור והן בחי׳ אמירה, כמו שמציעים בני אדם בלשונם בעת צר להם מאוד ר״ל מה נאמר מה נדבר, הכלל צער לי מאוד.
כן הי׳ דבריו של משת באמירת למה הדעות כמעט בקוצר רוח ח׳׳ו מאהבת ישראל שאין להעמיק דיבורו בבחי׳ דיבור ובבחינת אמירה.

ודפח"ח.

שמעקעדיג האט געשריבן:סארי כעלעמער אבער כ'פארשטיי נישט וואס דו ענטפערסט.
משה האט אין ערגעץ נישט געדארפט זיין יעצט. ער האט פולשטענדיג אויסגעפירט זיין שליחות, אבער עס האט געפלאפט.

לא בדיוק. די שליחות פון משה איז געווען ביז "והוצא את עמי בני ישראל ממצרים" (שמות ג:י) און אז אינמיטן פרובירט ער זיך אפצוזאגן פון די שליחות איין מאל און נאכאמאל איז דאס אן התרסה כלפי מעלה און פארדעם קומט אים א סילוק.

פארוואס האט הקב"ה געגעבן מכות אויכט פאר די ציווילע באפעלקערונג פון מצרים? איז דאס נישט א קאלעקטיווע עונש?

קוק אין מדרש אז אלע מצריים האבן זיך משתתף געווען אין פייניגן די אידן.