קאווע שטיבל

עובדיה האט געשריבן:איינע פון די טעמים וואס די גמרא געט אן פאר די שמחה חמשה עשר באב איז שבו ניתנו הרוגי ביתר לקבורה וואס לויט דעם רעדט די משנה ע"כ לאחר חורבן בית שני. אזוי אויך זעהט מען אין מס' יומא יט: אז די מנהג אין נהרדעא איז געוועהן אז מ'פלעגט אויף זיין יום כיפור ביינאכט אלס זכר למקדש, און די גמרא פירט אויס "אלא שהיו חוטאין" ופירש"י: שהיו משחקין אנשים ונשים יחד ובאין לעבירה.

יין שרף האט געשריבן:ארויפגעברענגט לכבוד היו"ט הבעל"ט.

נעכטן תשעה באב ביינאכט, לערנענדיג אביסל איכה מיט מפרשים, זעה איך

תרגום אויפן פסוק בתולותיה נוגות והיא מר לה האט געשריבן:
בתולתהא ספדן על די פסקו למיפק בחמשא עשר יומין באב וביומא דכפוריא די הוא בעשרא יומין בתשרי לחינגא בחינוגין אף איהי מריר ליבא לחדא

איבערגעטייטש אין אידיש: די מיידאלאך האבן געיאמערט, אויף דעם וואס מען האט אויפגעהערט צו ארויסגיין - די פופצנטן טאג אין אב, און יום כיפור, די צענטן טאג אין תשרי - צו טאנצן מיט געטענץ, אויך זיי ביטערט דאס הארץ לחדא

יין שרף האט געשריבן:

יין שרף האט געשריבן:ארויפגעברענגט לכבוד היו"ט הבעל"ט.

נעכטן תשעה באב ביינאכט, לערנענדיג אביסל איכה מיט מפרשים, זעה איך

תרגום אויפן פסוק בתולותיה נוגות והיא מר לה האט געשריבן:
בתולתהא ספדן על די פסקו למיפק בחמשא עשר יומין באב וביומא דכפוריא די הוא בעשרא יומין בתשרי לחינגא בחינוגין אף איהי מריר ליבא לחדא

איבערגעטייטש אין אידיש: די מיידאלאך האבן געיאמערט, אויף דעם וואס מען האט אויפגעהערט צו ארויסגיין - די פופצנטן טאג אין אב, און יום כיפור, די צענטן טאג אין תשרי - צו טאנצן מיט געטענץ, אויך זיי ביטערט דאס הארץ לחדא

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:

עובדיה האט געשריבן:איינע פון די טעמים וואס די גמרא געט אן פאר די שמחה חמשה עשר באב איז שבו ניתנו הרוגי ביתר לקבורה וואס לויט דעם רעדט די משנה ע"כ לאחר חורבן בית שני. אזוי אויך זעהט מען אין מס' יומא יט: אז די מנהג אין נהרדעא איז געוועהן אז מ'פלעגט אויף זיין יום כיפור ביינאכט אלס זכר למקדש, און די גמרא פירט אויס "אלא שהיו חוטאין" ופירש"י: שהיו משחקין אנשים ונשים יחד ובאין לעבירה.

איך כאפ נישט וואו פונקטליך די מנהג פון נהרדעא קומט אהער, יעדנפאלס, די טעם פארוואס די חולות בכרמים האט מען נישט אפגעשטעלט אלס באין לעבירה איז לכאורה ווייל די חולות בכרמים איז נאר געווען סינגלס ביי וועם די גאנצע חשש פון באין לעבירה (אשת איש) איז נישט שייך.

אמר רב חסדא, בראשונה היתה אימת סנהדרין עליהם ולא היו אומרים דברי נבלה בשיר, אבל עכשיו שאין אימת סנהדרין עליהם, הם אומרים דברי נבלה בשיר.

הקטן האט געשריבן:

מצפצף האט געשריבן:און וואס מאכט אייך טראכטן אז עס איז נישט געווען ביים בית שני?
פשטות אז די משנה פארציילט עס, מיינט עס זייערע צייטן.

איך זעה נישט וואו אזוי דו קימסט אן צי דעם מסקנה, פארקערט די משנה שרייבט "לא היו ימים טובים לישראל"
אנס-אפאן-עי-טיים, אמאל געווען... די לשון לא היו זאגט אז היינט איז דאס שוין נישט

יוסיפון ווייסט בכלל נישט צי זאגן פין די בעיטטעפאל קאלערפאל יום טוב, א יום טוב וואס אויך די גוים וואלט ענדשויט...

זיו האט געשריבן:און אלענס פאל, פון די משנה אין תעניות איז משמע אז די מחולות בכרמים איז אנגעגאנגען בזמן המשנה, און אט דאס איז וואס מאכט די יום טוב פון די גרעסטע וואס כלל ישראל פארמאגט.

א"ר שמעון ב"ג לא היו ימים טובים לישראל כחמשה עשר באב וכיוה"כ:
בשלמא יום הכפורים משום דאית ביה סליחה ומחילה יום שניתנו בו לוחות האחרונות
אלא ט"ו באב מאי היא ???

... יום שהותרו שבטים לבוא זה בזה
... יום שהותר שבט בנימן לבוא בקהל
... יום שכלו בו מתי מדבר (אפשר איז דאס אויך געווען בזמן המשנה?)
... יום שביטל הושע בן אלה פרוסדיות שהושיב ירבעם בן נבט על הדרכים שלא יעלו ישראל לרגל
... יום שנתנו הרוגי ביתר לקבורה
... יום שפסקו מלכרות עצים למערכה

berlbalaguleh האט געשריבן:

הקטן האט געשריבן:

מצפצף האט געשריבן:און וואס מאכט אייך טראכטן אז עס איז נישט געווען ביים בית שני?
פשטות אז די משנה פארציילט עס, מיינט עס זייערע צייטן.

איך זעה נישט וואו אזוי דו קימסט אן צי דעם מסקנה, פארקערט די משנה שרייבט "לא היו ימים טובים לישראל"
אנס-אפאן-עי-טיים, אמאל געווען... די לשון לא היו זאגט אז היינט איז דאס שוין נישט

יוסיפון ווייסט בכלל נישט צי זאגן פין די בעיטטעפאל קאלערפאל יום טוב, א יום טוב וואס אויך די גוים וואלט ענדשויט...

הקטן: יוסיפון איז נאך די שוואכסטע ראיה. זעה ביי באשרייבן די היסטאריע פון חורבן בית המקדש ווי ווייט (פארקערט) אנדערש ער באשרייבט די היסטארישע אנטוויקלונגען ווי די גמרא (אין מס' גיטין דף נו).

ת"ר בת מלך שואלת מבת כהן גדול בת כהן גדול מבת סגן ובת סגן מבת משוח מלחמה ובת משוח מלחמה מבת כהן הדיוט וכל ישראל שואלין זה מזה כדי שלא יתבייש את מי שאין לו:

berlbalaguleh האט געשריבן:הקטן: (דאס איז נאר ספעקולאציע). אפשר איז יוסיפון (יאסעפוס פלאוויוס) נישט געווען באוואוסטזיניג צו דעם דאזיגן סיסטעם פון חתונה האבן. ווייל, זייענדיג פון די עליטע האט ער נישט געדארפט גיין צו די מחולות ו(ב)כרמים צו גיין זוכן א כלה...!

זיו האט געשריבן:ביסט גערעכט אז פון די גמרא זעט מען אז נישט די מחולות בכרמים איז וואס מאכט דעם יו"ט אויסערגעווענלעך. אבער, פון די משנה איז יא משמע אזוי. זעט זיך אויס, אז די גמרא גלייכט שוין נישט אז מיידלעך טאנצען פאר בחורים. עס האט זיך נישט אנגעהויבען מיט ר' אהרן טייטעלבוים. לאל.

הקטן האט געשריבן:

זיו האט געשריבן:אין אלענספאל, פון די משנה אין תעניות איז משמע אז די מחולות בכרמים איז אנגעגאנגען בזמן המשנה, און אט דאס איז וואס מאכט די יום טוב פון די גרעסטע וואס כלל ישראל פארמאגט.

א. זיי ביטע מסביר וואו אזוי ס'איז משמע פין די משנה אז דאס איז אנגעגאנגען בזמן המשנה
ב. פון די גמרא קומט אויס קלאר דאס די גרויסער יום טוב איז נישט געווען די טענץ

א"ר שמעון ב"ג לא היו ימים טובים לישראל כחמשה עשר באב וכיוה"כ:
בשלמא יום הכפורים משום דאית ביה סליחה ומחילה יום שניתנו בו לוחות האחרונות
אלא ט"ו באב מאי היא ???

... יום שהותרו שבטים לבוא זה בזה
... יום שהותר שבט בנימן לבוא בקהל
... יום שכלו בו מתי מדבר (אפשר איז דאס אויך געווען בזמן המשנה?)
... יום שביטל הושע בן אלה פרוסדיות שהושיב ירבעם בן נבט על הדרכים שלא יעלו ישראל לרגל
... יום שנתנו הרוגי ביתר לקבורה
... יום שפסקו מלכרות עצים למערכה

א לאנגע ליסט, קיינעם פאלט נישט איין צו זאגן די טעם פון דעם גרויסען י"ט איז די טענץ זעלבסט!!!

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:איך פארשטיי נישט די גאנצע חקירה דא. די גמרא פרעגט אזוי, בשלמא יום כיפור פארשטייט מען פארוואס ס׳איז פון די צוויי פרייליכסטע טעג פון יאר

דורש אמת האט געשריבן:די גמרא'ס שאלה איז: מיט וואס איז חמשה עשר אויסגעוועלט געווארן פאר א יו"ט מלכתחילה? די טענץ קומען נישט פאר אין א גרינעם מיטוואך נאר אין א יומא דפגרא אדער א יו"ט!

זיו האט געשריבן:צווייטענס. איך בין מודה צום פשט, אז די גמרא מיינט צו פרעגען, וואס איז די גרויסקייט פון די טעג מלכתחילה וואס צוליב דעם האט מען מתקן געווען אז די מיידלעך זאלן טאנצען.
גערעכט.

די תירוץ פון די גמרא איז אבער נישט אזוי גלאטיג. אז יו"כ טאנצט מען וועגן יום שנתנה בו לוחות אחרונות, וואלט דאך שוין בעסער געווען צו טאנצען שבעות. פסח וואס די אידן זענען ארויס מעבדות לחירות, אדער סוכות, זענען אסאך מער פאסיג ווי ט"ו באב.
די גמרא איז נישט דא מסביר צי זיין פארוואס מען טאנצט פינקט די טעג, די גמרא איז מסביר די משנה פארוואס די משנה איז אזוי עקסייטעט איבער די צוויי טעג
שטעלט זיך אויס דאס די צוויי טעג האבן ביידע מער וואו איין סיבה פארוואס ס'איז א י"ט - דאס ווייזט קלאר אז ס'איז עפעס ספעשעל מיט די טאג
נו אויב די טאג איז ספעשעל האט דייקא אין די ספעשעל טאג געהייסן טאנצען

יום הכפורים מיט נאר סליחה ומחילה וואלט נאך נישט געוויזען אויף די סגילה פין די טאג!