הרב עובדיה יוסף ספראוועט זיך מיט די האלאקאסט

[smartinof]

איך וואלט אנגעהויבן מיט די אלע קשיות ווען עס וואלט נישט געווען קיין שואה, וואו איז גאט ב"ה, ער זאגט צו זאכן און איז נישט מקיים, שרייבט גאנצע מגילת פון תוכחה און קימערט זיך נישט צו דעם, שיקט א גוזמא פון נביאים צו סטראשען זיין פאלק און כאילו לא היה, דער שואה איז דאס וואס שטארקט מיין גלויבן אונם בורא עולם, און אז יעדעס ווארט פון תורה איז נצחי, יעדע נבואה איז אזאך וואס בלייבט, מהאט גענומען גאט און געמאכט ליצנות פון אים בכל רחבי מדינת פולין, גטרעטן אויף אים און גאנץ דייטשלאנד, אים איגנאריריט און אונגרין, ווען נישט די שואה וואלט איך געווען פיל מיט מחשבות פון כפירה און השגחה פרטית, איך בין שטאלץ מיט מיין גאט וואס פירט זיין פאלק אזוי ווי ער האט פלאנירט, טוב וטוב בזמן שעושין רצונו, און קיום התוכחה בזמן שאין עושין רצונו,
די קשיות וואס מקען אפשר פרעגן איז אויפ'ן יסוד, מיינענדיג, פארוואס ער האט בכלל באשאפן א וועלט, און אויב איז נאר געווען ער זאל קענען זיין א מלך מיט עבדים צו זיך, ווי חז"ל משל'ן דאס אויס אין מלך בלא עם, איז פארוואס האט ער זיי געגעבן א זאך ווי בחירה,און אויב כדי צו קענען געבן שכר פארן בוחר זיין בטוב, איז פארוואס האט ער אויסגעשטעלט די וועלט מיט טוב ורע, ער וואלט געדארפט אויסשטעלן, טוב ו"פארווע", און אזוי ווייטער און ווייטער, אבער כהיום אז ער האט אויסגשטעלט זיין וועלט אזוי, מיט טוב ורע, און קלעפ פאר'ן בוחר זיין ברע, איז מיין איך ווען ער וואלט נישט מקיים פסק געווען וואלט מער פאסיג געווען די אלע קשיות

[מוח שליט]

קופערניקעס היקר, ישר כוח פאר מסביר זיין וואס מיך דריקט. you hit the nail on the head. בעיקר ביים מסביר זיין מיינע גרויסע מדרגות פון שליטת המוח על הלב. אפי' דאס איז נאר געווען איין צד דיינער, אבער ברכת צדיק אפי' על תנאי...

איך בין נישט יעצט אין די גוסטע צופיל מאריך זיין לברר צו מיין טענה איז געווען לכבוד עצמי. ווייס איך דען וואס טוט זיך אפ טיעף אין מיין הארץ? איך קען נאר זאגן אז וויפיל איך ווייס קומט מיין כבוד נישט אריין דא. לאנג צוריק אינעם אשכול וואס מען טאר נישט דערמאנען איר נאמען, האב איך מוסר מודעה געווען אז איך געב די רעכט מען זאל מיך צופיצלען אויף שטיק שטיקער. יענע מסירות מודעה איז קיינמאל נישט נתבטל געוארען [אזויווי דער כרוז אויף ביטול מלאכה ביי ר' יוסף חיים זאנענפעלד'ס לוי']. אדרבא, פארקערט גאר, איך וויל וויסן מיינע שוואכקייטן, עס איז זייער empowering פאר א מענטש צו וויסן זיינע שוואכקייטן. אויך קען זיין אז עס איז דא זאכן וואס איך קען פאררעכטן, ya never know. נאר וואס דען, אויב איז שייך זאל דאס נישט גיין אויפן חשבון פון מיין לעגיטימע טענה דא. מען זאל נישט אויסמישן די נושא פון מיינע שוואכקייטן אז איך בין באליידיגט וכדו', מיט די נושא פון מיין ערענסטע טענה וואס איך האב דא.

בנוגע דיין ביאור, וואלט איך געזאגט, ומטינך. טאקע ווייל מען איז אזוי אינטערדרוקט איז די נחיצות אסאך מער צו פרובירן האבן א שטיקל הבנה אין דעם צד פון די מטבע. דאס רוב צער איז דאך ווייל מען שפירט אז מען באצווינגט מיך מיט שטותים והבלים, מען לאזט מיך נישט זיין אן אפענער מענטש מיט ראציאנאלע מחשבות. איז דאך דאס די גרעסטע טעות אוועקצושטיפען טיפע הבנות וואס קענען דוקא יא מסביר זיין אז עס איז לאו דוקא אזאנע שטותים. אויב איז דא א לעגיטימע צד וואס קלוגע און אפענע חכמים, אהן קיין שום אגענדעס, האבן אנגענומען. אויב דער צד מאכט אז די מהלך וואס מיר זענען "געצווינגען" צו לעבן האט אינטעלעקטואלע קרעדיביליטי, דארפן מיר דאך מיט אלע כוחות זעהן צו מיר פארשטייען דאס. אויב וועלן מיר זיין מזל'דיג גענוג דאס צו פארשטיין וועלן מיר דאך אראפנעמן א גרויסע חלק פון די ווייען אונזערע.

די כוונה איז נישט אז מען זאל זיך לאזען פאפן אפי' איין טראפ כדי שלום צו מאכן מיט די מצב. [עס קען גראדע זיין אז דאס איז אויך ריכטיג, אבער דאס איז נישט מיין נקודה דא]. איך רעד דא קעגן די מהלך פון דוקא אוועקשטופען פון אריינטראכטן אין דעם צד וואס שטימט מער מיט אונזער מסורה, ווייל מען קען נישט אויסהאלטען פון די מאנסי תבונה. מיט נישט זיך לאזען פארשטיין דעם צד ביסטו דאך אליינס דער גורם אז דו זאלסט שפירן א געצוימטקייט אויף פלעצער ווי עס קען גאר זיין אז דו וועסט מסכים זיין צו דאס וואס מען זאגט. Talk about biting your nose to spite your face.

וויפיל צער וואלסטו געהאט אויב מען צווינגט דיך צו האלטען אז די וועלט איז רונדיג? זייער ווייניג. דו האלטסט סיי וויי אזוי, וואס גייט דיך אהן אז מען צווינגט דיך דערויף. ווי איז אבער אז מען צווינגט דיך צו האלטען אז די וועלט איז פלאך, אהה דעמאלט איז די צער אומגעהויער גרויס.
וואס זיכט מען צו האלטען דוקא אנדערש און זיך בידים מאכען ביטער דאס לעבן?

נאכאמאל, איך רעד נישט אז מען זאל זיך פאפען. איך רעד אז מען זאל ערנסט נעמען א צד וואס אביעקטיוו גערעדט דארף מען דאס נעמען ערענסט.

נישט זארגענדיג פאר די וואס וועלן ווייטער זאגן אז לכבוד עצמו הוא דורש, פרעג איך דא א פשוטע שאלה. דא האסטו א ניק הנקרא מוח שליט, וואס זיין past performance דארף צו ווייזען אז ער איז היבש ראציאנאל. ער זאגט דיר אז אים קומט אויס אז די איידיאליזים מהלך שטימט אים מער. איז דאך די פאסיגסטע זאך אז מען זאל לכה"פ הערן וואס ער זאגט. אפשר טאקע זיך ערנסט נעמען צו זיינע ביינער און זעהן צו ער לעבט אין פאנטאזיע. סתם זיך פארענטפערן ווייל קאווע שטיבעל איז נישט געמאכט פאר טיפע מחשבה, דאזענט פליי.

קוואנטום פיזיקס, רעלאטיוויטי, די עלעגענט יוניווערס, די א' ב' פון סייענס, קאנשעסנעס, צדיק ורע לו, שפינאזע, וכן הלאה, זענען לייכטע זאכן, וואס מען דיסקוטירט פשוט to shoot the breeze? איך קויף עס נישט.

[מוח שליט]

מכובדנו הרה"ג ר' מח שליט שליט"א.
איך גיי זיך נישט דא איבערבעטן מיט דיר אויפ'ן נוצען לשונות של זלזול וביטול וכה"ג, כמו שהסברת והסבירו אחרים אז דאס איז נישט קיין ענין פון א פרעזענליכער כבוד עצמי, און אוודאי איז דאס נארמאל אז
ת"ח המתווכחים זה עם זה בהלכה איז דא א בחינה פון נעשים אויבים זה לזה וכך היא דרכה של תורה ופילאזאפיע. נאר סאיז טאקע דא א יסודישע שאלה אויף די מהלך וואס פירט זיך דא וואס מדארף אויף דעם ענטפערן בכובד ראש.

Apology accepted.

[[NAMELESS]]

טייערער מח שליט. נישט יעדער איז גענוג קלוג להכיר בין תכלת לכרתי, און איך האב נישט גענוג נאך געקוקט אין די פילאזאפיע וואס די האסט געשיקט, לעיקוואד האט יא געקוקט און מיט א יישוב הדעת עס אוועקגעמאכט אזוי ווי ער ערקלערט, אבער די וואס מאכן אוועק אזא זאך אויבערפלעכליך זענען נישט גענוג גרויסע עמקנים, זיי ווייסן נאר אז זיי זענען אפגעבריהט פון פסעוודא-וויסנשאפטליכע זאכן וואס מען ווארפט זיי אן, מיסטישע דמיונות, האלב וויסנשאפטליכע שטותים, כדוגמת די גאנצע חיבור "המהפך" פון זמיר כהן, ווי מען זעהט בילדער פון גיהנום, דאקומענטן פון שדים, און א מעכטיגע ביאור אז חז"ל זענען געווען קלוגער ווי היינטיגע חוקרים ווייל זיי שרייבן קלאר אז דבש היוצא מן הדבורים טהור. נאכן זיך אפבריען מיט זאכן וואס מען איז נתפעל געווארן דערפון אין ישיבה גדולה, זאכן וואס האבן געגעבן פאר א רגע א וויסנשאפטליכע בליק אדער א איבערצייגענדע אויסקוק, און שפעטער, ווען מען האט געזעהן דעם שקר נחלו לנו, איז מען זייער זהיר פון יעדע אזא סארט זאך. אבער ווי געזאגט, איז עס נאר א פסיכאלאגישע הצדקה, און נישט אז דאס איז אמת, א קלוגער איד דארף מקבל זיין את האמת ממי שאמרו, און אפילו די ממי שאמרו איז זיין פארפיינטעטע עקס ווייב.

[מוח שליט]

א) דן ביסט גערעכט אז איך האב א מנהג צו רעדן אפטמאל מיט אן אופן וואס קוקט אויס ווי דברי זלזול אפילו אויף גרויסע חכמים אדער שיטת וואס גרויסע חכמים האבען געהאלטען, בין איך דא מוסר מודעה אז דאס קומט נישט פון רמות רוחא דאית בי, דהיינו נישט איך טראכט באמת אז סאיז ראוי מזלזל צו זיין אין די גרויסע מענטשען און שיטות, עס איז נאר א צורת ביטוי מיינער אז איך רעד אמאל אזוי ברייט און איך בין מגזים אביסעל, איך מיין אבער נאר דער נקודה וואס איך ברענג ארויס און די שפראך וואס איך נוץ איז נאר א לבוש פאר דעם, וואס מדארף נישט נעמן ערנסט. .

די פראבלעם מיט אזא לבוש איז אז טיילמאל ווערט מען באצויבערט פון די אייגענע שיינע גלייכווערטליך און מען מיינט אז אויב איז עס א געלונגענע דזשאוק דאן איז די טענה בטל. וכמאמר הפסוק לץ אחד דוחה מאה הוכחות.

ב) ויש כמה סיבות פארוואס איך פיר זיך צו רעדן אזא שפראך, איז קודם כל ווייל אפטמאל איז די דרך ארץ וואס מהאט פאר גרויסע מענטשען, אדער פאר געוויסע רעיונות און שיטות, לאזט נישט דן זיין אין דעם עיקר רעיון כמו שהוא. משא"כ אז מלייגט עס לכתחילה אראפ אויף א לייכטע הומאריסטישע שפראך אן כל מיני גינוני כבוד ונימוסים , און מלייגט ארויף די זאך אויף די טיש אן קיין משחקי ומכבסי מילים, איז גרינגער און קלארער צו רעדן פון די זאך אליינס..

הונדערט פראצענט אמת. מען דארף אייביג געדענקען נישט צו ווערן איבערגענומען ווער עס זאגט עס. א חבר מיינער האט מיר אמאל מעורר געווען אז אין א געוויסע זין איז דאס א שטיקל פירכא אויף דעם גרויסען ענין פון אומר דבר בשם אמרו. אדרבא זאג בשום אופן נישט וועם דו זאגסט נאך. זאל מען אהנעמען אדער אפווענדען די ווערטער מצד עצמם, דוקא נישט מצד אומרם.

ג) ובדבר זה הנני מתלמידי הרה"ק מקאצק זי"ע וואס האבען מזלזל געווען אין אלע עניני חיצוניות און געזעהן א געוויסע טיפע שקר און זיוף אין אלעמאל אנהאלטען אזא ערנסטע פנים און רעדן נאר אויף יעדער זאך מיט די ריכטיגע אויסגעהאלטענע ווערטער , און די עיקר הקפדה ווערט נישט אויף וואס מזאגט נאר אויף וויאזוי מזאגט עס, וכאשר העירו רבים איז דאס גאר א שטארקע יסוד פון דער חרדישע געזעהלשאפט וואס אסאך פון דער דיסקורס זיינע דרייט זיך ארום וועלכע ווערטע מעג זאגען און נישט איבער דער תוכן הדברים עצמם. דא בין איך מסכים צו קופערניקוס אז דער שפראך איז א שטיקל רעקאציע צו דער שכל'דיגע בית הסוהר וואס אבותינו ורבותינו האבן אונז אריינגעלייגט אין, און נאך וואס סזעהט מיר אויס אז א גרויסע חלק פון דעם איז בלאף און ווערטער שפילעריי, גיי איך פארקערט און ערלויב מיך צו רעדן ברייט און אפן יעדער זאך ברחל בתך הקטנה ובשם המפורש אן קיין חכמות. אפילו כלפי שמיא יש מקום אז אמאל שעצט דער אייבישטער דרייסטקייט און זאגען אין פנים אריין אן כל מיני גינונים ומשחקי כבוד ומילים. וכמו שהביא שמעקעדיג למעלה מגדעון, ויש עוד מקורות..

לענ"ד לא כל הרוצה ליטול את השם. דוקא ווען מען ווייסט זיכער אז געפילן גייען לגמרי גארנישט אריינרעדן, דעמאלט קען מען גיין בשיטת קאצק. דאס רוב מענטשהייט האט א טבע אז אויב ווערט די נושא אנגעהיצט און מען רעדט דברי זילזול וביטל, ווערט אסאך שווערער דורכצוזעהן דעם אמת. מען ווערט שוין משוחד נישט צו דערלאזען די דברי בזיון נתאמת ווערן.
פארשטיי אז מיר רעדן דאך נישט פון קיין זאכען וואס האבן א מופת חותך. עס איז אסאך תלוי באבנתא דליבא. והא ראי' אז עס זענען דא גענוג און נאך חכמים וואס האלטן דוקא פארקערט. מען קען אייביג זיך משחד זיין צו זעהן דעם צד וואס קוקט אויס אז מען וועט זיין ווייניגער מבוזה. אויב יענער האט דיך שוין גיט באזינגען פאר דיין שיטה ווערט אסאך שווערער צו האבען א טאטאלע אפענקייט פאר זיין צד.

ד) עס איז דא אזא מין מנהג מוזר ביי פילאסאפען, בפרט ביי פילאסאפען פון די סארט וואס זאגען די מיני טעאריעס וואס דו ברענגסט, אז מטאר נישט ח"ו א לאך טוהן אדער ארויסברענגען א פוינט מיט הומאר. עס זעהט אמאל אויס כאילו די גאנצע תורה זייערער וועט צוגיין אויב וועט קומען אזא קופערניקוס און עס מסכם זיין מיט הומאריסטישע גראמען. אלץ דארף מען זיין אזוי ערנסט, און נעמן יעדער טענה ווי צודרייט עס זאל נישט זיין מבחינת השכל הישר מיט די פולסטע ערנסטקייט מיט אזא בייזער פנים און פארקנייטשטע שטערן. לעומת זה זאג איך, קאם אן, מיר מעגן זיין מענטשען, מיר מעגן זיין קינדער, ממעג אמאל זיך נאריש מאכען און זיך אפילו שלאגען אמאל, אין גאד ספיריט. די תורה און די פילאספיע וועט נישט אונטערגיין אויב מיר וועלן unקנייטשען די שטערן פאר אפאר מינוט און זיך אביסעל משתולל זיין. אזוי איז די פילאסאפיע נישט קיין חכמה פון טויטע מענטשען (כהערת ניטשה) נאר א לעבעדיגע זאך, תורת חיים, וואס ערלויבט אין זיך די גאנצע חיוניות פון פשוטע געשמאקע פאן לעבן. און נישט עפעס א מנתוקדיגע ליידיגע טעאריע וואס מדארף זיך אנטוהן א ספעציעלער פנים פאר וואס מרעדט אריין אין דעם..

איך בין נישט אינגאנצען מסכים לדבריך. דו ווילסט אביסל לעבעדיגקייט, מאך חוזק פון דיין אייגענע טעאריע. מאכן חוזק פון צד שכנגד אהן דעם וואס מען זאל באווארענען אז מען מיינט נישט אוועקצונעמען פונעם ערענסקייט פון דעם צד שכנגד, אהן דעם וואס מען מאכט נישט חוזק פון זיך אליינס אויך, איז רוב מאל גורם טעותים און שיבושים. מען האט טאקע א חיים טובים אבער די תורה ופילוספיע איז לקוי.

ה) דארפסט פארשטיין אז קאווע שטיבל איז נישט קיין בית המדרש לפילוסופיה. אויך די פון אונז וואס אינטרעסירען זיך אין פילוסופיה והשקפה וכו', קומען ע"פ רוב נישט דא במטרה עס צו לערנען אדער אמתדיג דורכטוהן ענינים. הגם אוודאי לערנט מען און סווערט נתברר כל מיני ענינים בדיבוק חברים וואס איז אפטמאל שווער צו טרעפן אין די נארמאלער וועלט. דאך איז דער עיקר הגדרה פון קאווע שטיבל א פלאץ ווי מקומט פארברענגען און זיך אויסדזושכענען. כל אחד כפי דרכו והמעניין אותו, זה בצימעס וזה בתורה ומחשבה. ממילא איז נישט ריכטיג צו פאדערן אז מיר זאלען דא דן זיין אין פילאסאפישע סוגיות מיט די גאנצע כובד ראש וואס פאדערט זיך אין בית מדרש. עס איז נאטורליך אז אין א פלאץ וואס מקומט לכתחילה ווען מדארף זיך אביסעל אויסליפטערן זאל די שפראך זיין מער לויז און אפען.
אגב, איך מיין אז דאס איז די סיבה פארוואס עס איז דא לייקס אויף כמה תגובות מיינע אין דער אשכול, ולא כמו שהתרעמת עליהם שמסכימים דווקא לדעתי. נאר ווייל מיינע תגובות זענען פשוט מער 'פאן' צו ליינען ווי דיינע דא, למשל וואס איך האב מסביר געווען אויוון וועגן דורכגיין א וואנט, און סאיז אלעמאל גרינגער מיטציהאלטען מיט איינער וואס שרייבט מיט שארפקייט און הומאר ווי מיט איינער וואס לייגגט פאר טיפע רעיונות מיט די גאנצע ערנסטקייט וואס קומט זיך זיי. .

איך האב שוין אויבען און מיין פריערדיגע תגובה מגיב געווען אויף דעם. ולהוסיף אז עס זענען דא זייער אסאך מענטשען דא וואס נעמן א שמועס ווי די האלאקאסט און גאט, זייער ערענסט. נישט סתם זיך אויסדזושכענען.

[[NAMELESS]]

אשרי הדור שאלו חכמיו, אשרי המקום שאלו מחלוקותיו!
אה, א פילאזאפישע צימעס!

[מוח שליט]

אמת אזוי ווי קופערניקעס שרייבט מיינע לעצטע צויי תגובות איז מצד אחד אביסעל "צימעס'דיג". עס האט נישט אדרעסירט די הארץ פון די נושא. אלזא דארף איך מיך נעמען רעדן לגוף הענין. Stay tuned....

[מוח שליט]

טייערער מח שליט. נישט יעדער איז גענוג קלוג להכיר בין תכלת לכרתי, און איך האב נישט גענוג נאך געקוקט אין די פילאזאפיע וואס די האסט געשיקט, לעיקוואד האט יא געקוקט און מיט א יישוב הדעת עס אוועקגעמאכט אזוי ווי ער ערקלערט,

Question- פארוואס רעדסטו פון דעם וואס לעיקוואד מאכט אוועק. פאר איין מינוט קאט דע "שיבער" Bullshit, און זיי מודה אז דו ביסט א געזונטער בעל הבנה ועמקן. ענטפער מיר אויף וואס איך האב געשריבען אויבען.
"אויב מען זאל בדרך נס טוישען יעדעם איינעמס קאנשעסנעס אז מיר זאלן זיין קאנשעס פון דעם טיש דא אז עס איז א באנק. כמובן אז מיר רעדן אז עס איז נכלל און דעם ספעציפישען קאנשעסנעס טויש אלע תוצאות ותוצאי תוצאות פון דעם אז דאס איז א באנק. דהיינו, אלעס וואס א באנק וועט מיך מאכן שפירן, וועל איך שפירן [ליין - זיין קאנשעס] ביי דעם (געוועזענעם) טיש. וועט דאס אוודאי לכו"ע זיין א באנק. if it walks like a duck' quacks like a duck, then it is a duck. וואס איז דען די "מציאות" אז נישט דאס וואס איך און יעדער איז קאנשעס פון?"
לעיקוואד מאכט דאס אוועק ווען ער טענהט אז "אויב א בוים פאלט אין מדבר און קיינער הערט דאס נישט, מאכט דאס נישט קיין קול" איז שטותים והבלים פון די נארישע פילוסופערס.

איך וויל אבער דיך פרעגן, ענטפער דו דערויף. מאך א thought experiment. אויב איך האב דא א בוים וואס אלע איר אפעקטס אויף מיין און יעדעמ'ס קאנשעסנעס איז מבוטל. קיינער איז נישט קאנשעס אז עס קלאפט אריין ליכט ענערגיע אינעם אויג. מען איז נישט קאנשעס אז עס קלאפט אריין עלעקטראמאגנעטיק ענערגיע אין די האנט ווען מען "טאפט" עס אהן. מיר זענען גאר קאנשעס אז די האנט גייט פשוט דורך די שטח אהן קיין שום שטער. אלע תוצאות ותוצאי תוצאות וואס קענען מיך און יעדעם מאכן בעקיפן קאנשעס אז דא איז דא א בוים, ווערט בטל. אנשטאט דעם איז דא א קאנשעסנעס אז דא איז דא הוילע לופט. אלעס וואס מען וואלט געשפירט [ליין -מען איז קאנשעס] אויב דא זאל זיין הוילע לופט, שפירט מען יעצט. מען וועט שפירען און זיין קאנשעס פון אלע תוצאות ותוצאי תוצאות וואס הוילע לופט דא מאכט שפירען. וויל איך דיך פרעגן, ביטע ענטפער די שאלה. מיט וואס איז עס אנדערש ווי ווען עס איז נישט דא קיין בוים בכלל? מיט וואס איז עס אנדערש ווי ווען דא איז "טאקע" דא נאר הוילע לופט?

[[NAMELESS]]

אה, וועגן א בוים, וועל איך יא ענטפערן. פון די ביימער מאכן מיר דאך האלץ, מיר שיבער'ס נוצן דאס. אה, א היימיש עניין.
לאמיר אייך צוריק פרעגן אויב מענטשהייט שטארבט אויס, אה, איים סארי, מענטשהייט קען שטארבן און קאנשעסנעס זאל ווייטער זיין, לאמיר זאגן אז מיר אלע שטארבן, און אינאיינעם שטארבט די שכל און קאנשעסנעס איז OVER איז נאך אלס דא א בוים? יא, אוודאי?! מיר האבן זיך געטוישט, די וואלד האט זיך נישט געטוישט.
אויב אז מיר שטארבן איז נאך אלס דא א בוים, וועט די זעלבע בוים זיין אויב אונזער קאנשעסנעס וועט עס נישט מכיר זיין, עס וועט נישט זיין מנקודת מבטנו, אבער עס וועט זיין אין מציאות. פונקט ווי אונזער העדר וועט נישט טוישן די מציאות, וועט אונזער שינוי נישט טוישן די מציאות.
די ווילסטו זאגן אז די מציאות איז תלוי אין די קאנשעסנעס גופא, אבער עס איז זייער א טריקי זאך ווייל די ביסטו תולה די מערסטע ממשות'דיגע זאך, מציאות, אין די מערסטע אוממשות'דיגע זאך, הכרה, און די מאכסט אזא קשר גורדי. אויב איז דא הכרה איז דא מציאות, אבער ווער זאגט אז עס בכלל דא הכרה?

[מוח שליט]

אה, וועגן א בוים, וועל איך יא ענטפערן. פון די ביימער מאכן מיר דאך האלץ, מיר שיבער'ס נוצן דאס. אה, א היימיש עניין.
לאמיר אייך צוריק פרעגן אויב מענטשהייט שטארבט אויס, אה, איים סארי, מענטשהייט קען שטארבן און קאנשעסנעס זאל ווייטער זיין, לאמיר זאגן אז קאנשעסנעס איז OVER איז נאך אלס דא א בוים? יא, אוודאי?!
אויב אז מיר שטארבן איז נאך אלס דא א בוים, וועט די זעלבע בוים זיין אויב אונזער קאנשעסנעס וועט עס נישט מכיר זיין, עס וועט נישט זיין מנקודת מבטנו, אבער עס וועט זיין אין מציאות.
די ווילסטו זאגן אז די מציאות איז תלוי אין די קאנשעסנעס גופא, אבער עס איז זייער א טריקי זאך ווייל די ביסטו תולה די מערסטע ממשות'דיגע זאך, מציאות, אין די מערסטע אוממשות'דיגע זאך, הכרה, און די מאכסט אזא קשר גורדי. אויב איז דא הכרה איז דא מציאות, אבער ווער זאגט אז עס בכלל דא הכרה?

קופי טייערע. איך וויל גארנישט זאגן. איך וויל דו זאלסט מיר פשוט ענטפערן אויף די שאלה.
געדעקסט נאך ווי איך האב מיך געקשנ'ט אז מען זאל ענטפערען אויף א שאלה
פרוביר דאס צו טוהן. זייער סימפל קוק איבער די שאלה. ענטפער עס. איך מאך א געשעפט. איך בין גרייט צו ענטפערען דיינע שאלות אויך. נישט קיין חילוק ווי "טריקי" עס זאל זיין. אבער be fair, ענטפער די שאלה.
אגב, איך זאג עס דוקא נאר בדרך אגב ביטע נישט אוועקפירן די שמועס. דו פרעגסט אבער ווער זאגט אז עס בכלל דא הכרה. געווען אמאל א מענטש וואס האט געזאגט דריי ווערטער, cogito ergo sum.

[[NAMELESS]]

"אויב מען זאל בדרך נס טוישען יעדעם איינעמס קאנשעסנעס אז מיר זאלן זיין קאנשעס פון דעם טיש דא אז עס איז א באנק. כמובן אז מיר רעדן אז עס איז נכלל און דעם ספעציפישען קאנשעסנעס טויש אלע תוצאות ותוצאי תוצאות פון דעם אז דאס איז א באנק. דהיינו, אלעס וואס א באנק וועט מיך מאכן שפירן, וועל איך שפירן [ליין - זיין קאנשעס] ביי דעם (געוועזענעם) טיש. וועט דאס אוודאי לכו"ע זיין א באנק. if it walks like a duck' quacks like a duck, then it is a duck. וואס איז דען די "מציאות" אז נישט דאס וואס איך און יעדער איז קאנשעס פון?"[/b]

[/quote]

איך בין צעמישט. אויב זאל קאנשעסנעס זאגן אז די באנק איז א טיש, איז זי א טיש. די גאנצע מציאות ווערט נמדד לויט די קאנשעסנעס, אבער אויב בלייבט א קנה מידה, לאמיר זאגן א גרויסע קאנשעסנעס וואס קוקט מיט אן אנדערע מימד ווי אונז, און ער זעהט ווי זי איז נאך אלס א באנק, איז עס נאך אלס א באנק און עס האט זיך נאר געטוישט לפי נקודת מבטנו.
די ווילסט יעצט זאגן אז אלעס איז נאר אין אונזער קאנשעסנעס? און עס איז בכלל נישט שייך קיין אנדערע מימד עס צו מעסטן, דעמאלטס וועל איך מודה זיין צו דיר.
רש"י זאגט "תוהו ובוהו" שאדם תוהה על בוהו שבה" עפעס אזוי, די שינויים אין בריאת העולם זענען געווען לפי ראות עיננו,
אלזא, א בוים וואס אונזער קאנשעסנעס טענה'ט אז עס איז נישט קיין בוים, וואס טייטשט? איז דא עפעס א קנה מידה וואס זאגט אז עס איז יא? אויב יא, אויב וויסנשאפטליך איז דא א בוים איז די שינוי נאר אין אונז, און ווי איך האב געשריבן פונקט ווי ווען מיר שטארבן בלייבט די וואלד גאנץ. די זעלבע ווען אונזער קאנשעסנעס שטארבט

[מוח שליט]

אויב וויסנשאפטליך איז דא א בוים איז די שינוי נאר אין אונז,

לאז מיך בעסער מסביר זיין די thought experiment.
וויסענשאפטליך איז אז מיר האבען נישט און מיר וועלן קיינמאל נישט האבען קיין קאנשעסנעס פון דעם "בוים". מיר וועלן האבען א קאנשעסנעס אז דא איז הוילע לופט. אלע מינע קאנשעסנעס וואס קומט ארויס פון דעם אז דא איז דא הוילע לופט, דאס און נאר דאס זענען מיר קאנשעס.

[[NAMELESS]]

נו אויב אזוי איז ברור אז אין כאן עץ ולא צל עץ, נו?

[מוח שליט]

נו אויב אזוי איז ברור אז אין כאן עץ ולא צל עץ, נו?

בבחינת לא דובים ולא יער

[[NAMELESS]]

יא, נו, נעם מיר ווייטער אויף די רייזע, איך בין דיסציפלינירט ווי א שיבער און אנגעשפיצט די אויערן ווי לעיקוואד, נו

[מוח שליט]

נו אויב אזוי איז ברור אז אין כאן עץ ולא צל עץ, נו?

ביסטו דאך אויב אזוי מודה, אז דאס איינציגסטע זאך וואס דו רופסט אהן מציאות איז דאס וואס דו און די "וועלט" בכללה איז קאנשעס דערפון.
די ווארט "ריאלעטי" און די ווארט "קאנשעסנעס" זענען interchangeable.
אויב זאל א גאט מאכען אז מיר אלע זאלען זיין קאנשעס פון אן עולם ומלואו, פונקט אזוי ווי מיר זענען טאקע, איז, וואלא, מיר האבען א וועלט.
נאר דאס דארף ער טוהן ווייל סיי ווי איז נאר דאס די קנה המדה. נאר דאס איז וואס מיר רופען מציאות. וכמאמרך אז 'אויב זענען מיר קאנשעס יש כאן עץ, ויש כאן צל עץ. אויב אבער איז נישטא קיין זיק פון קאנשעסנעס אז דא איז דא א בוים, איז אין כאן לא עץ, ולא צל עץ'.
מסכים?

[[NAMELESS]]

פולשטענדיג

[מוח שליט]

קומט אויס אז מיר האבען לכאורה נישט קיין רעכט צוצולייגען מער ווי וואס מיר זענען מוכרח. אויב ווען א גאט וועט באשאפען אז מיר זאלען זיין קאנשעס פון א וועלט איז גענוג צו האבן אקוראט די וועלט וואס מיר האבען. האבען מיר נישט קיין רעכט מוסיף צו זיין אז "מציאות" האט נאך עפעס צו זיך. און אויך ווי דו זאגסט דאך אז די מינוט מיר נעמען אוועק קאנשעסנעס איז לא דובים ולא יער. קומט אויס אז מיט קאנשעסנעס אליין איז דא א "וועלט". און ווען מען נעמט עס אוועק איז אויס וועלט.

זאגסטו אויב אזוי אז דו גאנצע "מציאות" איז באמת קאנשעסנעס?
איים סאררי פאר'ן פרעגן יעדע פרט. איך וויל נישט צולייגען מער ווי דו זאגסט.

[[NAMELESS]]

קאנשעסנעס איז נאר א ברילן. איינער וואס קען נאר זעהן מיט ברילן וועט זאגן אז עכט איז נאר דא ברילן?

[מוח שליט]

קאנשעסנעס איז נאר א ברילן. איינער וואס קען נאר זעהן מיט ברילן וועט זאגן אז עכט איז נאר דא ברילן?

ווארט פארוואס האסטו דעמאלט געזאגט אז עס איז נישטא קיין עץ ולא צל עץ? יעצט זאגסטו אז יש ויש?

[[NAMELESS]]

איך ווייס אליין נישט. אבער ווען א מענטש שטארבט, טראכט ער אז די וועלט שטארבט מיט, איך ווייס נאר אז נישט ווייל איך בין געבליבן דא און איך זעה אז דור הולך ודור בא והארץ לעולם עומדת.
א בלינדער-טויבער וואס טוט אויס זיין הערינג-עיד און ברילן מיינט אז די וועלט האט זיך אקארשט געענדיגט, קאנשעסנעס איז נאר אונזער וועג פון קוקן, און מוז נישט זיין די רעאליטעט אליין.
ווען איך זעה א שטח ווי עס איז נישט דא קיין בוים זאג איך אז עס איז עכט נישטא קיין בוים ווייל מיין קאנשעסנעס זעהט עס נישט, און עס איז נישטא קיין סיבה צו זאגן אז עס איז יא דא א בוים, אבער צו זאגן אז די גאנצע בריאה איז נאר אין די קאנשעסנעס?

[[NAMELESS]]

נאכדעם וואס מיר זענען שוין דא און מיר זעען אלעס, מיר זעען מציאות זאגן מיר אז מכלל הן אתה שומע לאו, נאר דאס איז דא, אבער נישט אז אונזער עצם הכרה איז די עצם מציאות, אונזער הכרה איז נאר מגביל די גבול המציאות

[מוח שליט]

ביטע צייכן מיר אהן וועלכע סטעפ פון אונזער דייעלאג ביסטו נישט מסכים צו מיר.
אויף וויפיל עס איז שייך לאמיר פרובירען עס זאל זיין א סימפעל קוועשטען און ענסער דייעלאג.
דו ביסט פולשטענדיג בארעכטיגט צו זאגען אנדערש ווי דריי מינוט צוריק. [איך רעזערוויר מיר אויך דעם רעכט דערצו ]
ביטע זאג מיר צו דו האלטסט דיך ביי דעם אז אין כאן לא עץ ולא צל עץ?