יידל האט געשריבן:שמעקעדיג, פיין געזאגט, אבער פארגעס ביטע נישט אז דיין צוגאנג איז באזירט אויף צוויי פונדאמענטאלע טעותים: א רחמנות אויף דעם נישט ריכטיגן פארשוין (פארוואס האסטו נישט רחמנות אויף לוי אראן? ווייל ער האט גע'הרג'ט? אה, וויסן זאלסטו אז גדול המחטיאו יותר מן ההרגו אין פשוט'ן זין פון ווארט. מאלעסטעשאן קען הרג'ענען א מענטש ברוחניות ובגשמיות. נישט אז איך פארגלייך, איך וויל נאר ארויסברענגן פארוואס רחמנות אויף א מאלעסטער איז מיסגיידעד.)
פארגעס אויך נישט פון די ווערטער וואס חז"ל האבן געזאגט: כל המרחם על האכזרין סופו להתאכזר על הרחמנים.
דיין צווייטע טעות(?) איז דיין צוגאנג צום אמעריקאנעם יוסטיץ סיסטעם, וואס כאטש עס קען נוצן גאר אסאאאאאאאאאך פארבעסערונג, איז עס נישט אזוי קראנק ווי דו לייגסט עס אראפ. איך וועל איבער'חזר'ן דאס וואס כ'האב דיך געשריבן אין די יוסטיץ אשכול. אלמלא מוראה של מלכות איז א פאקט. קוק נאר וויפיל מאלעסטארס דרייען זיך אין וומסב"ג פראנק און פריי אן קיין מורא (ווילסט נעמען? אישי מיר) ווייל עס איז נישטא די מוראה של מלכות.
יידל טייערער, על ראשון ראשון ועל אחרון אחרון. איך גיי נעמען די דרייסטקייט און דא זאגן א באשטעטיגונג וועלכע וועט ארויסרופן בייז-בלוט ביי יעדן דא, איך וועל ווארשיינליך אריינהויבן חצים ובליסטראות, אבער איך מיין אז אויב טראכט מען טיפער א מינוט וועט מען אנערקענען אז דאס איז דער אמת.
אל תדין את חברך, מיינט מען יעדן איד, און יא, אפילו לוי אראן! איך האב אויסדרוקליך יא רחמנות אויף לוי אראן!! איך וואלט אים אויך געשיקט אין תפיסה אדער אין א אינסטיטוציע כדי ער זאל זיין סעיף פארן ציבור, אזא פארשוין איז א סכנה צו זיין פריי אויפן גאס, און בלית ברירה מוז מען אים אוועקנעמען די פרייהייט. הויז-ארעסט וואלט אפשר אויך גענוג געווען, אבער אין כאן מקומו.
תפיסה בעצם איז נקמה. מה יתן לך ומה יוסיף לך, עס גיט פאר קיינעם נישט צוריק גארנישט. נישט קיין גניבה געלט און נישט קיין פארשטארבענע לעבנס. אויב צוליב זיכערהייט, קען מען געבן הויז ארעסט, אדער גרינגערע תפיסה אומשטענדן, ווי בלויז א קעמפ. ווען דער גאנצער ציבור שרייט און ברויזט נאך אזא מעשה ווי לייבי קלעצקי ע"ה, און פארלאנגט "יוסטיץ" האפענדיג אז אראן וועט באקומען די לענגסטע טערמין וואס שייך, קומט דאס נישט פון שכל, עס איז קלאר "נקמה" וואס איז אסור ע"פ תורה. נאר דא קומט אפשר אריין דינא דמלכותא, און עס איז מער פארשטענדליך פארוואס ער באקומט אזא לאנגן טערמין (אגב, בערך האלב וויפיל עס דראעט וועבערמאן!)
לוי אראן איז געווארן אויפגעצויגן אין זיין אייגנארטיגן אופן, אין אנדערע אומשטענדן ווי רוב ציבור, און האט געליטן פארשידענע שוואכקייטן. ווען אלמלי איך אדער דו זאל זיין אין זיין מצב, און ליידן אויף סקיצאפרעמיע, און זיך דוכטן אז איך "הער שטימעס", איז גאר מעגליך אז איך אדער דו וואלטן דאס זעלבע געטאן, רח"ל. איך ווייס עס הערט זיך שרעקעדיג, אבער עס איז מעגליך! ממילא ווען די תורה פארלאנגט "בצדק תשפוט עמיתך", און חז"ל זאגן "עד שתגיע למקומו", דארף מען אריינטראכטן אין דעם!
יעצט אויפן צווייטן טעות וואס איך מאך לפי דבריך, און צו דעם וועל איך מעתיק זיין די ווערטער פון ידידינו "געפילטע פיש":
געפילטע פיש האט געשריבן:תפיסה קען דינען דריי זאכן, איינס איז ווי דו זאגסט, אלס עונש, צווייטענס איז אלס דיטערענט, למען ישמעו ויראו, און דריטענס איז צו האלטן דעם מענטש אוועק פון די גאס, ווען די מענטש איז א דעינדזשער פאר סאסייעטי. סא נניח אז א מאלעסטער האט חרטה און וויל צאלן און איז שוין אפגעקומען אלעס מיט בושות, זענען די אנדערע צוויי סיבות נאך אלס גילטיג.
עס איז ידוע אז אמעריקע האט די מערסטע ארעסטאנטן פון איבער די וועלט. און טאג טעגליך ארעסטירט מען הונדערטער און טויזענטער פרישע מענטשן, און משום איזה סיבה שהוא פאסירט נישט דער אזוי-לאנג-דערווארטעטער "למען ישמעו וייראו", און ס'איז צייט צו זוכן א נייעם אלטערנאטיווע עצה דערצו. די אלע ארעסטן און שרעקעדיגע טערמינען העלפט נאר מענטשן זיך בעסער באהאלטן. עס מוז זיך, אויב אזוי, ענדיגן די זינלאזע שווערע טערמינען וואס מענטשן באקומען אומפארדינט, בלויז כדי "צו שיקן א מעסעדזש פאר אנדערע", עס איז ארויסגעווארפן צייט און געלט, עגמת נפש און יסורים.
אויב מיינט איינער אז עס וועלן זיין ווייניגער מאלעסטאר צוליב וואס וועבערמאן באקומט 75 יאר, נארט ער זיך במחילת כבודו. פאר א בעל תאווה מיט שכל וואלט 2 אדער 5 יאר געווען גענוג; פאר די דאזיגע אן שכל וועלכע קענען זיך נישט קאנטראלירן, וועט 150 יאר אויך נישט העלפן, סך הכל וואלטן זיי זיך נאר בעסער באהאלטן. דארפסט א דוגמא? קוק וויפיל מענטשן זיצן פארן באשווינדלען די רעגירונג, און עכ"ז וויפיל מיליאנען וועלן פאר אביסל תאוות הממון ווייטער אנגיין מיט זייערע פאלשע לעבן. דארפסט נאך באווייזן? וואו איז דער "למען ישמעו וייראו"? א תאוה איז א זאך וואס דער מענטש טוט אן טראכטן וואס גייט זיין מארגן. א גרויסער בעל תאווה איז זיך ממש מפקיר, און וועט נישט טראכטן בשעת מעשה צו וועבערמאן האט באקומען תפיסה אדער נישט, און ווי לאנג. חשבונות און לאגיק האבן נישט קיין מקום אינעם קאפ פונעם בעל תאווה בעת דעם שטארקן נסיון.
און יעצט וועל איך זיך באציען אויף דברי ידידינו ר' יאנקל הי"ו:
יאנקל האט געשריבן:שמעקעדיג,
אויף אלעם וואס דו האסט געשריבן האב איך פשוט געוואלט ענטפערן מיט דעם ציטאט פון חז"ל וואס יידל האט שוין געברענגט: "כל המרחם על אכזרים סופו להתאכזר על רחמנים." דיין ציטירן בלויז מיינע לעצטע ווערטער פארמיידן דעם לייענער פון זען וויפיל תנאים איך פארלאנג אז איך זאל זיין צופרידן מיט א טורמע-אורטייל. און יא, אויב איז קלאר אז ער האט געטון די מאנסטערישע שייגעץ-שטיק, זאל ער אפזיצן אין תפיסה פאר לאנגע יארן (פארשטייט זיך א סכום יארן וואס לייגט זיך אויפ'ן שכל, ווי 10-15 יאר).
אפילו אויב דו זאלסט זיין גערעכט איז "סעלף העיטינג" בכלל נישט קיין רעלאוואנטער טערמין. קענסט זאגן אז איך בין א שלעכטער, א נארישער, אן אומדורכגעטראכטער, אן אומסענסיטיווער, אבער פארוואס זאלסטו אריינגעשלעפט ווערן אין דעם נארישן מהלך פון אפשאצן יעדעמ'ס מיינונג לויט כלומר'שטע מאטיוון פון "סעלף העיטינג" אדער "סעלף לאווינג"? ס'איז פשוט נישט לאגיש, און פאסט נישט פאר דיר.
קודם וויל איך זיך אנטשולדיגן פארן ציטירן בלויז דעם חלק פון דיינע ווערטער וועלכע האט מיר דאס מערסטע וויי געטאן, ווייל איך האב געוואלט דערויף קאמענטירן, טראץ דיינע אנדערע הקדמות בעפאר דעם. מרוב ריתחא האב איך נישט געכאפט אז מיט דעם נעם איך אוועק א חלק ניכר פון דיינע טענות. (אגב, איך האב פארלייכטערט מיינע געפילן נאכן זעהן אז דו שרייבסט 10-15 יאר, דאס מאכט אביסל גרינגער דיינע ווערטער, עס דערקענט זיך א פונק פון רחמנות...)
יעצט מיט "סעלף העיטינג" האב איך געוואלט ארויסברענגען אז דאס קומט פון זיך נישט אריינשטעלן אין יענעמ'ס מצב. ממה נפשך, ביסטו נישט מקיים דעם "אל תדין את חברך", הייתכן? אויב יא, און דו טראכסט נאך אלץ אז דו אין זיין פלאץ וואלסט געשריגן אז דאס פארדינט אזא שטראף, דאן איז דאס סעלף העיטינג. אין מיינע אויגן איז דאס זייער סימפל, און ביטע פאררעכט מיר אויב איך בין ראנג.
אויף דעם ארויף האסטו געשריבן ווי פאלגענד:
יאנקל האט געשריבן:לאמיך דיר זאגן עפעס, ווען איך טראכט פון א סצענע וואס נעמט אן אז וועבערמאן איז שולדיג אינוועסטיר איך נישט קיין איין רגע זיך אריינצוזעצן אין וועבערמאנ'ס שיך. אויב איך האב די צייט און עמאציאנעלע שטארקקייט זעץ איך מיר ליבערשט אריין אין די שיך פון דעם אומגליקליכן קרבן. איך האב ביי מיר אין קאפ קיינמאל נישט וויזואליזירט וויאזוי אזא געריכט וואלט אויסגעקוקט ווען איך שטיי דארטן אנשטאט וועבערמאן. איך טראכט אבער יא וויאזוי איך וואלט געשפירט שטייענדיג דארטן אנשטאט קרויס. איך ווייס אז אלס א קרבן וואלט איך געוואלט טון כל מה שביכולתי אז נאך מענטשן זאלן נישט ליידן אזוי ווי איך האב געליטן, און אז וועבערמאנ'ס אורטייל זאל זיין א ריכטיגער למען ישמעו ויראו צו ראטעווען פאטענציעלע קרבנות.
נעם אויך אין באטראכט אז אויב וועבערמאן איז שולדיג האט ער זיך פארזינדיגט פאר דיר, שמעקעדיג, פערזענליך. אנשטאט ער זאל אליין אויף זיך נעמען זיין צואה רותחת האט ער געלאזט אנשטינקען די גאנצע שטאט מיט "עלילה 75". ער האט נישט געמאכט א פלי-בארגעין כדי צו פארמיידן א דעם שרעקליכן חילול ה' וואס אזא געריכט וועט ברענגען, נאר האט מיט טראציגקייט פרובירט צו דערשטיקן זיין שולד דורך דערנידערן זיין אייגענע קרבן ביים עדות-שטענדער פאר פופצן גאנצע שעה!
איך קען אויף יעדע שורה קאמענטירן, אבער די צייט ערלויבט נישט. עס איז 5:00 פארטאגס, און איך קען פשוט נישט שלאפן פון אופברויז.
צוריק צו מיין משנה, ווען חז"ל זאגן אל תדין את חברך, האבן זיי נישט געגעבן אפציעס, קרויס יא אבער וועבערמאן נישט. וואלסט לכאורה יא געדארפט אינוועסטירן צייט זיך אריינצוזעצן אין וועבערמאנ'ס שיך, בפרט אויב איז אמת די אלע שיינע שמועות וואס מען הערט אויף אים און זיין משפחה - אלעס אחוץ די מעשה. ס'וואלט געדארפט זיין א כבוד און א שטאלץ אז מיר האבן אזעלכע וואוילע אידן. ער איז אדורכגעפאלן? קען זיין, אבער וואלטן מיר דען אלע בייגעשטאנען דעם נסיון? נישט אזוי זיכער! אלזא פארוואס פארדינט ער נישט אביסעלע חומר למחשבה? פארוואס נוצט מען די ווערטער (נאך איידער מען ווייסט צי ער איז שולדיג!) ווי זיין צואה רותחת, טראציגקייט, א.א.וו.?
לאמיך דערמאנען א ווארט פון בעש"ט הק' פאר דיר און אלע אנדערע חשוב'ע חברים. ער טייטשט ה' צלך, דער אויבערשטער איז גענוי ווי דער שאטן פון א מענטש. ביי א שאטן, וואס דער מענטש טוט, טוט דער שאטן אויכעט. פונקט אזוי פירט זיך השי"ת, מיט רחמנות צו א בעל רחמים, און פארקערט אויך ח"ו.
דער בעש"ט זאגט אויך, אז ווען א מענטש קומט ארויף נאך די 120 צום בי"ד של מעלה, מאכט מען אים מאמענטאל פארגעסן פון זיינע עבירות, און מען פרעגט אים וואס האלט ער איז דער ריכטיגער עונש פאר די און די עבירה. נאכן ארויסגעבן זיין משפט אויף זיך אליינס, איז מען אים מגלה זיינע חטאים עוונות ופשעים, און באקומט דעם עונש וועלכע ער האט זיך אליינס פארגעשריבן. יעצט אויב איז א מענטש בטבע א בעל רחמים, וועט ער נישט פאראורטיילן יענעם צו א הארבן עונש, וועט ער זעלבסט הנאה האבן דערפון ווייל זיין עונש וועט אים זיין גרינגער; משא"כ אויב קען מען יענעם גרינג דן זיין און שרייען ער זאל פוילן אין טורמע און נאך אזעלכע דיבורים, טוט מען זיך אליינס אפ! עס לוינט נישט! מי יצדק לפניך בדין!!! קיינער פון אונז קרוצי חומר וועט נישט ארויסקומען אינגאנצן זכאי בדין!
צוריק צו אונזער ענין דא, איך האב זיך אויך אריינגעלייגט אין מרת. קרויס' מצב. איך פיל זייער שלעכט פאר איר (אויב די מעשה איז אמת) און ווי געשריבן, בין איך נאנט באקאנט מיט די שרעקליכע אפעקטן וואס אזא פרשה לאזט איבער. מיט מיין שכל זעה איך די פאלגענדע, אויב גייט וועבערמאן זיצן וועט עס זיין א בחינה פון "זה חסר וזה לא נהנה", וועבערמאן אליינס און זיין משפחה וועט זיין חסר מכל הצדדים, און קרויס וועט זיין לא נהנה, זי וועט גארנישט פארדינען (מיטן אויסנאם אפשר פון צייטווייליגע כבוד המדומה אין די אויגן פון אירע פריינד וועלכע וועלן צורינען ווערן ביז עטליכע טעג). משא"כ מיין עצה פון איר איבערבעטן און באצאלן כופר נפש, אדער באצאלן טעראפי פאר איר, וועט באמת זיין א זה נהנה וזה נהנה, און דאס ווייבל וועט זיך ענדערש אויסקורירן פארן לאנגן טערמין, ושלום על ישראל.
און די עצה פארענטפערט אויך די קשיא פון "מרחם על אכזרים", פארקערט, איך וויל אים נישט פטר'ן, נאר אים ריכטיג מחייב זיין מיט אזא סארט עונש וועלכע וועט זיין נוצבאר פאר ביידע פון זיי.
בקיצור סך הכל, איך מיין אז מיין שיטה איז געבויעט אויף לאגיק, מדות טובות און הלכה, און די פארקערטע שיטה איז בלויז אויפברויז און נקמה.