הערה בסוגיית עבירה לשמה

[נהורא נפישא]

כ'האב געוואלט זאגן א שטיקל ביאור אויף די השקפה פון צדיקי החסידות וואס האבן מעדיף געווען די איכות הכוונה פון די עשיית המצוה איבער די עצם העשייה בכל פרטיה ודקדוקיה.

עס איז מבואר אין די גמרא, אז אן עבירה לשמה איז לכה"פ אזוי חשוב ווי א מצוה שלא לשמה. בעצם -זאגט די גמרא- וואלט אן עבירה לשמה געשטאנען חשוב'ער, ווען נישט די מעלה וואס די עשיית המצוה האט אז אפילו אז ס'איז שלא לשמה, וועט דאס עווענטועל ברענגן צו לשמה, דערפאר שטייען זיי אייניג.

אסאך בעלי מחשבה דרינגן פון די גמרא, אז די עיקר דגוש דארף ווערן געלייגט אויף די כוונה ווי איידער אויף די עשייה.

הגם אין הלכה איז בפירוש דא דיונים איבער די עדיפות פון איין מצוה אדער חיוב איבער אן אנדערען, גיבט זיך אבער די הלכה נישט אפ נאר כלפי די חשיבות פון די עצם המצווה אומאפהענגיק פון די איכות המצוה כלפי כוונה ודביקות, טאמער נעמען מיר אבער אין באטראכט די איכות המצוה כלפי הכוונה, דאן טוישן זיך די שיקולים כלפי די סדר העדיפות.

אסאך מחברים צוימען אבער שטארק איין דער ענין אז יעדער יחיד זאל קענען לפי ראות עיניו מחליט זיין און שוקל זיין כלפי די כוונה. זיי פאדערען נאכצוגיין דייקא די סדר העדיפות לויט ווי די הלכה דיקטירט.

דאס ארויסגעבן אזא הוראה, קען זעלבסט זיין בגדר עבירה לשמה, מיט דעם וואס זיי זענען זיך מתעלם פון דעם אז די עיקר דגוש דארף דוקא זיין כלפי הכוונה, צוליב דעם וואס זיי האבן געהאלטן אז די צוגאנג פון זיך קאנצעטרירן זיך דוקא אויף וואס די הלכה דיקטירט וועט ברענגן מער סטאבילעזירונג אז ס'זאל נישט ארויסגיין ווייטער פון די גדר פון עבירה לשמה, מער פון וואס חז"ל זענען ממליץ.

די נפש החיים איז אויך איינע פון די מחברים וואס פירן א פאלעמיק מיט די השקפה, ס'איז משמע אז ער באציט זיך טאקע צו די השקפה החסידית.

מ'קען אפשר פארשטיין די מחלוקה צעווישן די צוויי השקפות אויף דעם אופן; די גדולי המתנגדים היות זיי האבן געלייגט די דגוש אויף דקדוק הלכה, בהשפעת די חידושי הלכה וואס זענען נתחדש געווארן אגב די שטארקע דגוש וואס איז געלייגט געווארן אויף די עצם לימוד התורה בעיון, ממילא האט דאס שוין משפיע געווען אויף די מושג פון כוונה, אז כוונה איז פארשטאנען געווארן צו מיינען די עצם אנשטרענגעניש וואס מ'האט ביי די עצם העשייה נאכצוקומען אלע אירע דקדוקים. משא"כ די צדיקי החסידות וואס האבן עוסק געווען שטארק אין קבלה, זענען זיי אריינגעשלעפט געווארן אין גאר אן אנדערע פארשטענדעניש איבער די מושג פון כוונה, פון גאר הויעכע מדריגות פון דביקות און יחודים ולעשות נח"ר להבורא ית"ש, וואס געוויסע דקדוקים אין הלכה האט זיי למעשה געשטערט צו די איכות הכוונה, און דערפאר האבן זיי געמוזט פארקוקן דערויף בתורת עבירה לשמה

[מפוזרי]

בקיצור, נישט א יעדער האט די ריכטיגע רעסעפּטארס צו קענען אויפכאפן אזא איידעלע זאך ווי עבירה לשמה.

איך האב עס שוין נעכטן געשריבן; צו זיין א חסיד דארף מען האבן א חוש צו פאעזיע.

[[NAMELESS]]

א שיינע נושא.
זעה אויך ענדליך'ס אין דעם אשכול.

אז כוונה איז פארשטאנען געווארן צו מיינען די עצם אנשטרענגעניש וואס מ'האט ביי די עצם העשייה נאכצוקומען אלע אירע דקדוקים.

וואסערע כוונה איז דאס? ס'איז א חלק פון די עשיה, אפשר איז געווען גענוג נישט צו מסיח דעת זיין, און דאס האט געהייסן כוונה?

[טאמבל סאס]

צוויי זאכן. קודם ווי אזוי ארבעט דער דמיון ע"פ ריזען. פארוואס איז אן עבירה לשמה ווי א מצוה שלא לשמה/שלא בכוונה? אחרי זה, די פירסט אויס אז די חסידים האבן געמוזט פארקוקן אויף די פרטי ודקדוקי העשייה און וועגן דעם איז די מצווה פאר זיי בתורת עבירה לשמה אבער דאס איז נאר בהנחה אז די מתנגדים'ס חידושי הלכה וגדוש עליהם איז סופיריער פון די מיסטישע דביקות ויחודים פון די צדיקי החסידות. אנדערש קען די לעצטיגע ווייטער בלייבן לכה"פ א מצוה שלא לשמה. אויב לויט יעדעם איז כוונה דער עיקר מוז דער צדיק זיין עט ליעסט איין מדריגה העכער פון דער פשוטער יחיד וואס האט גארנישט אינזין און טוט די מצוה פלעין לפי סדר העדיפות - און אויף וועמען דו זאגסט - אז לויט די געוויסע מחברים האבן זיי אויף דעם איינגעשטימט ווייל כאטש איז עס בגדר עבירה לשמה. ווידעראום דער צדיק האט כאטש אינזינען. אויב זענען זיינע כוונות גארנישט איז עס ע"פ המתנגד אפילו אן עבירה לשמה אויך נישט.

אויכעט, דער הדיוט, ווען ער טוט די מצוה, אפילו אויב גענוי ווי די דיוקים וואס די חידושי הלכה האבן אויפגעטוהן, עדיין וואו קענסטו פאסיבלי טענה'ן אז די עצם אנשטרענגעניש פון דעם הדיוט בשעת'ן טוהן די מצוה קען פאררעכנט ווערן כוונה אויב ער ווייסט נישט וואס (און פון וואו) עס איז יעצט מער מחודש געווארן פון אמאל? דאס אז ראובן ארבעט שווערער ביי דער עשייה ווייל א שמעון האט שווערער מכוון געווען ביים מחדש זיין דער עשייה מאכט נאכנישט אז ס'זאל הייסן שמעון מאכט עס בכוונה.

Sent from my SM-G903F using Tapatalk

[מפוזרי]

א שיינע נושא.
זעה אויך ענדליך'ס אין דעם אשכול.

אז כוונה איז פארשטאנען געווארן צו מיינען די עצם אנשטרענגעניש וואס מ'האט ביי די עצם העשייה נאכצוקומען אלע אירע דקדוקים.

וואסערע כוונה איז דאס? ס'איז א חלק פון די עשיה, אפשר איז געווען גענוג נישט צו מסיח דעת זיין, און דאס האט געהייסן כוונה?

מיט כוונה מיינט מען הכנת הלב.

לגבי דיין ערשטע הערה: ס'נישט אזוי ענליך. עבירה לשמה הייסט, אז מ'פארשטייט אז מ'איז יא געבינדן צום הלכה און פונדעסטוועגן איז מען עובר, והבן.

[[NAMELESS]]

מיט כוונה מיינט מען הכנת הלב.

לגבי דיין ערשטע הערה: ס'נישט אזוי ענליך. עבירה לשמה הייסט, אז מ'פארשטייט אז מ'איז יא געבינדן צום הלכה און פונדעסטוועגן איז מען עובר, והבן.

א. מ'רעדט נישט פון הכנה, נאר פון די כוונה בשעת מעשה.

ב. ס'האט א שטארקע שייכות ווייל די תוצאה איז די זעלבע אז מ'איז משנה די מעשה וועגן די כוונה.

[מפוזרי]

מיט הכנת הלב מיין איך טאקע דאס, אז די הארץ איז מיטן מענטש בשעת ער טוט די פּעולה. און דאס קען אויך קומען מכח עיון בדקדוק הדין.

[מפוזרי]

לגבי ב', ס'איז א גרויסע חילוק אויב מ'האלט ס'איז לעגאַל צי אומלעגאל.

[[NAMELESS]]

א. הכנת הלב איז עפעס א חסידישע אדער מוסר'שע אויסדריק, באמת דארף עס נישט זיין מער ווי בלי היסח הדעת.

ב. פיין. אבער ס'איז אין די זעלבע סוגיא און ס'געט צו צום הבנת הענין.

[מפוזרי]

א': אה״נ, אבער מ'רעדט נישט דא פון הלכה, נאר דער אופן וואס דער מדקדק נוצט מקיים צו זיין דער עניין פון כוונה.

ב': ok

[נהורא נפישא]

טאמבעל, אויב פארשטיי איך גוט, מערקסטו אן א סתירה און מיינע ווערטער. פון איין זייט זאג איך אז די מתנגדים האבן נישט געהאלטן פון מעדיף זיין די כוונה כלפי די עשייה, און דערנאך זאג איך א הסבר אז ס'קען זיין אז זיי האבן געהאט אן אנדערע מיין איבער די מובן פון לשמה.
באמת, האב איך טאקע פארגעסן מוסיף צו זיין נאך א קנייטש, אוודאי כלפי די ערענסטע חשש וואס די מחברים האבן מורא געהאט, די עקסטרעם וואס שבתאות און אנדערע מיסטישע באוועגונגען האבן אויסגענוצט די מושג פון עבירה לשמה, אזוי ווייט זענען די חסידים מילא נישט געגאנגען, זיי האבן סך הכל געטאן ווי דעת תורה דרוקט זיך אויס זייער טרעפליך אין אן אנדערען אשכול- אזעלעכע עבירות וואס א גוי טוט נישט. אלזא אן אפנויג אין הלכה האט א פרעצעדענט אין אשכנז פאר געוויסע סיבות און שיקולים, דערפאר האבן צדיקים געהאלטן אז צו פארשטערקערען די כוונה איז אויך גענוג סיבה אפצינויגן פון הלכה, ווייל דאס איז לכל הדעות נאך אין כלל פון עבירה לשמה. משא"כ די מתנגדים האבן אפשר געקלערט אז עס פעלט זיך אויס נאר א מינימאלע כוונה, און אויף צו בארייכערען די כוונה איז אפשר נישטא די היתר פון עבירה לשמה

[נהורא נפישא]

עס שטייט אין חסידישע ספרים, איבער גאר א הויעכע מדריגה ביי צדיקים, אז זייער עבודה איז בלתי לשם לבדו, אן קיין שום צפיה לקבלת פרס, אדרבה זיי זענען להוט צו מאכן א נחת רוח פארן באשעפער אפילו אויפן פרייז אז זיי וועלן פארווארפן ווערן פון אלע עולמות.
די שאלה איז, איז דאס עפעס נאר א טעארעטישע זאך, אדער איז באמת דא אזא זאך אין אידישקייט אז די וועג צום גיהנם איז אויסגעפלאסטערט מיט גוטע כוונות, אדרבה אויב איינער האט אזוי ליב דעם אויבערשטען הערט זיך דאס פאראדאקסיש אז דערפאר וועט ער נאך פארווארפען ווערן פון אלע עולמות.
נאך עפעס הערט זיך דא פאראדאקסיש, די גדלות פונעם צדיק איז זיין גרייטקייט פאר מסירת נפש צו מאכן א נח"ר פארן אויבערשטען, וואס איז אבער זיין מאטיוו, זיין געוואלדיגע אהבה צום אויבערשטען וואס ברענגט אים די הנאה צו טון א נח"ר ביז מסירת נפש, קומט דאך אויס אז די גדלות זיינע ליגט אין דעם אז ער האט זיך ערווארבען א ריינע הנאה, פארט אבער הנאה. פארווארפען ווערן פון אלע עולמות קען דאך אבער מיינען אז ס'וועט אוועקגיין פון אים אלע הנאות, והאיך יתקיימו שניהם ?
ביי א מצוה טרעפט מען אין די פוסקים אויך דער ענין פון וחי בהם, אז א מענטש וואס האט בצמצום מקיים צו זיין א מצוה, קומט ער פריער דאס מקיים צו זיין, אוודאי לפי סדר העדיפות טאר ער אפילו נישט מחמיר זיין דערביי מחמת כמה נימוקים הלכתיים, די פראגע איז אבער איז דען נישט א העכערע מדריגה פאר א מענטש וואס גיט אוועק די זכות פון טון די מצווה פאר א צווייטען, ביים אויבערשטען איז יעדער אייניג מחוייב מיט די מצווה, ס'איז דאך נאר ווער ס'האט למעשה די זכות, בפרט אז ס'קען זיין אז דוקא דער איש הפשוט מאכט הערשט א גרעסערע נחת רוח מיט זיין מצוה.
למעשה געפינען מיר אז צדיקים האבן פארקויפט עולם הבא פאר א מצוה, ס'האט מיר אלס געוואונדערט, נניח אז אזא מכירה האט א תוקף, ווייסט דאך אבער דער צדיק אז גאט האט גענוג עוה"ב, צו געבן פארן צדיק וואס איז זיך אזוי מוסר נפש, אלזא וואס איז טאקע די מסירת נפש דערביי ? מילא ווען איינער פארקויפט עולם הבא מיט א ויבז עשו את הבכורה צוגאנג, איז פארשטענדליך אז ער פארלירט דאס, אבער דא איז דאך אדרבה ער פארקויפט דאס טייערסטע פאר א מצוה.
ס'קען זיין אז די גדלות פון פארקויפן עולם הבא איז טאקע נישט די משמעות פון פארקויפן, ס'איז נאר דער ענין ווי מטרעפט ביי ר' חנינא בן תרדיון אז צומאל איז דער ענין אזוי גרויס אז אפילו א פראסטער מענטש קען זיך איינקויפן מיט די קלייניגקייט עולם הבא.
לויט די דעה אז מקושש לש"ש נתכוון, געפינען מיר אין אים א מקור פון מסירת נפש אפילו אויפן חשבון פון חילול שבת החמורה, און דארט געפינט מען טאקע די ציווי השם על אף שהכל גלוי לפניו, מיתתו בסקילה, קען זיין דערפאר אז ס'זאל פועל זיין די מכוון פון לש"ש, אבער באמת איז ער טאקע ארויף במעלות הצדיקים אויף גאר הויעכע מדריגות.

[טאמבל סאס]

איך בין נישט זיכער אז איך פארשטיי וואס דו זאגסט דא און די המשך וואס דאס האט מיט פריערט.

ביי א מצוה טרעפט מען אין די פוסקים אויך דער ענין פון וחי בהם, אז א מענטש וואס האט בצמצום מקיים צו זיין א מצוה, קומט ער פריער דאס מקיים צו זיין, אוודאי לפי סדר העדיפות טאר ער אפילו נישט מחמיר זיין דערביי מחמת כמה נימוקים הלכתיים, די פראגע איז אבער איז דען נישט א העכערע מדריגה פאר א מענטש וואס גיט אוועק די זכות פון טון די מצווה פאר א צווייטען, ביים אויבערשטען איז יעדער אייניג מחוייב מיט די מצווה, ס'איז דאך נאר ווער ס'האט למעשה די זכות, בפרט אז ס'קען זיין אז דוקא דער איש הפשוט מאכט הערשט א גרעסערע נחת רוח מיט זיין מצוה.

לאמיך זען. דו זאגסט אז דער וחי בהם קומט זאגן אז אפי' (אדער דוקא - אויב איז דא אויף אפציע מער פון איין מצוה ) מצות שהחיים תלוי בו זאל מען טאהן ומסייע ליה להצדיק? איך האב אלעמאל געמיינט פשט אין וחי בהם איז פארקערט און במילא איז טאקע שווער אויף א פאל פון מקושש. פרעגסטו ווייטער אויב ס'איז נישט גרעסער ווען ער גיבט אוועק די מצוה פאר א צווייטען. מיינסטו דא צו פרעגן אז די מצוה וואס ער האט איבערגעלאזט (=פאר א צווייטען) איז נאך א גרעסערע זכות? (וועלכע זכות/מדריגה? דער זכות אז ער האט עס אוועקגעגיבן דארף ער דאך אויך אוועקגעבן?) בקיצור איך האב נישט ארויס דער גאנצער פאראגראף. נאך א זאך. וויאזוי מאכט מען א נחת רוח פאר'ן אויבערשטן און צו די זעלבע צייט פארווארפט ער פון ביידע וועלטן? אדער יא נחת רוח אדער נישט.

Sent from my SM-G903F using Tapatalk

[טאמבל סאס]

נ.ב. ווי איך האב פארשטאנען איז דער מקושש געווען א פראבלעם. מ'מוז אים האבן בסיפור הדברים צו האבן עט ליעסט איינמאל אן עקזאמפל פון אן עובר עבירה און ווי גאט זעלבסט איז מקשר דעם תוצאה מיטן סיבה. אבער דא ווערט שווער שמעו ישראל נעשה ונשמע (כ'מיין דער געדאנק) והאי הלך ועשה? און בכלל דער מציאות פון דאס אז א מענטש קען זיין א מזיד שוין נאכן וויסן. אלזא אינטרעדוסט מען דער ענין פון עבירה לשם שמים. אבער דער עבירה לש"ש, חוץ פון די קשיא אז ס'ברויך ווערן א מצוה איז קשה אז די עבירה זעלבסט ווייזט אויף א חיסרון אמונה פונעם עובר וואס פרעגט אפ זיין כוונה. ווייל פשט איז ער איז גרייט צו גיין אזוי ווייט ווייל ער פארשטייט און קען טויען אן איידיע אז מ'זאל נישט גלייבן. אקעי, אפשר איז דאס א דוחק. אלזא לאמיר טרייען פארקערט: ס'איז מער קיין עבירה 'לש"ש' ווייל אצינד וועלן די אידן זיך אפהאלטן פון מחלל שבת זיין נישט מכח אמונה נאר מכח עמפיריקעל ריזענס. אלזא ווערט עס אויס לש"ש פאר כלל ישראל.

Sent from my SM-G903F using Tapatalk

[מפוזרי]

@נהורא נפישא, איך כאפ נישט קלאר וואס ארט דיר. דו פרעגסט אויב ס'דא אזא מושג ווי selflessness נישט מיינען זיך?

דאס איז קלאר אז עבירה לשמה מיינט אז טאקע גרייט צו כאפן פעטש און אויסשטיין די קאנסעקווענצן, ואעפ״כ ואדעתא דהכי טוט מען דאס. לדוגמא אסתר'ס ואני כאשר אבדתי אבדתי.

[טאמבל סאס]

אבער פ"וו טוט ער עס? נהורא האט גענוצט די ווארט מדריגה אדער הנאה צומאכן א נח"ר. ביים מקושש איז עס אפשר לקדש ש"ש. כולו אולטריסטיק איז עס אבער נישט. אפשר איז טאקע נישט במציאות אזא זאך. איז דאס נישט 'דער' יסודיות'דיגע פראבלעם ווען מ'רעדט פון לשם שמים?

Sent from my SM-G903F using Tapatalk

[נהורא נפישא]

@נהורא נפישא, איך כאפ נישט קלאר וואס ארט דיר. דו פרעגסט אויב ס'דא אזא מושג ווי selflessness נישט מיינען זיך?

דאס איז קלאר אז עבירה לשמה מיינט אז טאקע גרייט צו כאפן פעטש און אויסשטיין די קאנסעקווענצן, ואעפ״כ ואדעתא דהכי טוט מען דאס. לדוגמא אסתר'ס ואני כאשר אבדתי אבדתי.

לאמיר גיין צושטייט
יעדע מענטש וואס טוט עפעס האט א מאטיוו דערינטער, רוף עס הנאה, מניעת צער, מניעת רגשי אשמה, רגשי התחייבות וכו'.
דער אלטרואיסט האט א שטארקע אידיאלע סיפוק פון זיין התנהגות וואס וועגט איבער די ערדישע הנאות זיינע.
דער צדיק, וואס איז גרייט פארווארפן צו ווערן פון אלע עולמות, האט זיך ערווארבן אן אידיאלע ריינע הנאה פון מאכן א נח"ר פאר גאט, אבער זיין מאטיוו איז זיין הנאה, נעם אים אוועק זיין הנאה, איז ער פון די פחות שבפחותים.
ולהוסיף, מיר ווערן טאקע שטארק באגייסטערט פון אזא הנאה, וואס ווערט עררייכט נאך אסאך ארבעט, מיר וועליוען אין פרינציפ דאס
איבערגעגעבנקייט.
מיין שאלה איז צו דער צדיק ווייסט אין וואס ער לאזט זיך אריין מיט דעם אז ער איז גרייט צו פארווארפן ווערן פון אלע עולמות, דאס איז פונקט ווי אן אלטרואיסט איז גרייט צו טון למען הזולת על אף ער וועט באצאלט ווערן מיט דעם אז ער וועט פארלירן זיין הנאה פון טוען למען הזולת און אדרבה ער וועט נאך האבן דערפין גרויס צער.

[מפוזרי]

@טאמבעל סאס; איינער וואס פארשטייט נישט ווי ס'שייך צו זיין אולטעריסטיק, איז אוודאי נישט קיין מבין אויף עבירה לשמה.

קודם דארף מען קענען דערהייבן אז ס'דא אזא זאך ווי טון א מצווה אינגאנצן נאר למען שמו יתברך, און נאכדעם קען מען דן זיין אויב דאס גילט אויך ביי אן עבירה.

[מפוזרי]

@נהורא נפישא; אוודאי ווייסט ער דערפון און פונדעסטוועגן דאך.

וואס זיין מאטיוו איז, דארף מען זיין דארט עס צו פארשטיין, בבחינת אַפֿילו הבנתיו הייתיו. ואה״נ ער האט א מאטיוו.
װי מ'האט שוין געשמועסט:

נישט א יעדער האט די ריכטיגע רעסעפּטארס צו קענען אויפכאפן אזא איידעלע זאך ווי עבירה לשמה.

[נהורא נפישא]

און אנדערע ווערטער, איז נישט די מצב פון פארווארפען ווערן פון אלע עולמות א מצב פון זיין א תוהה על הראשונות וואס האט אים צו דעם געברענגט.
אויב דער צדיק וועט טאקע פארווארפן ווערן פון אלע עולמות, דארפן מיר אננעמען אז ער וועט זיין א תוהה על הראשונות אויף זיין מאדנע צדקות וואו ס'האט אים צוגעברענגט.
האט א צדיק נישט קיין פראבלעם מיט אזא מצב ?

[נהורא נפישא]

מפוזרי, דו זאגסט אז פסיכלאגיש איז אולטראאיזם א רעטעניש ?

[מפוזרי]

פארוואס זאל ער זיין א תוהא על הראשונות?
וואו ער זאל נאר פארווארפן ווערן, וועט זיין שמחה פונעם קידוש שמו יתברך איבערוועגן דעם צער.

אזא איינער וואס וועט יא אנטוישט ווערן, האט לכתחילה נישט געטארט צוטרעטן צו אזא הייקעלע ענין. והיינו טעמא דהרן וחנניה מישאל ועזריה כמבואר בדברי חז״ל.

[נהורא נפישא]

פארווארפן ווערן פון אלע עולמות איז נישט א זעץ וואס דו כאפסט פון א בשר ודם, וואס דו ווייסט וואס דו האסט געכאפט און אעפ"כ איך גיי זיך מיין וועג.
פארווארפן ווערן פון אלע עולמות איז א עונש פון גאט, וואס ווירקט און מאכט זיכער אז מ'כאפט די צער בלי שום הנאה כלל.