קאווע שטיבל

אין א מוסר שמועס לעצטע וואך, האט ראביי דזשערעמי ווידער, א ראש ישיבה אין ישיבה אוניווערזיטעט, שארף פארדאמט די נייגונג צו ראסיזם וואס הערשט ביי פרומע אידן.

נאטורליכערהייט, וואלטן מיר אידן - זייענדיג א פאלק וועלכער איז נע ונד און פארפאלגט שוין טויזענטער יארן - ווען געדארפט זיין שארף אויסגעשפראכן קעגן אפילו בלויז א שמעק פון ראסיזם און געזאלט האבן מיטלייד מיט אונטערגעדרוקטע פון סיי וואספארא סארט.

משום מה, איז די מציאות פארקערט.

ראביי ווידער האט זיך באצויגן צו א בילד פון נאך די עלעקשאנס ווי מען זעהט א פרומער סטודענט, ווארשיינליך א טראמפ שטיצער, איינגעוויקלט אין א קאנפעדערט פאן וועלכער דינט היינט אלץ סימבאל פאר ווייסע סופרעמיסטן.


מיט באדויערונג, אבער זעלטנע אפענקייט, האט ער זיך אויסגעדרוקט: ״ליידער איז ראסיזם טיף איינגעווארצלט ביי ארטאדאקסישע אידן״ (דער פולער אבער קורצער שמועס קען געהערט ווערן דא).

ראסיזם איז שוין ברייט אויסגעשמועסט געווארן דא אין שטיבל, אבער יעצט נאכ׳ן טראמפ געווינס ווי ס׳האט זיך ארויסגעשטעלט אז רוב מנין ובנין פונעם היימישן ציבור האט אים געשטיצט, איז כדאי צו עפענען און ממשיך צו זיין דעם שמועס פונדאסניי.

וואו קומט דאס טאקע אז מיר היימישע אידן קענען זיין אזוי אומסענסיטיוו צו די סכנה פון ראסיזם? איז דאס א חלק פון תמימות און אומפארזעהעניש? אדער האט דאס גאר א טיפערער פסיכאלאגישע באדייט און איז מעגליך א דירעקטע תוצאה טאקע פון זיין א דערשלאגן פאלק (א שטייגער ווי עפעס א סארט שטאקהאלם סינדראם)?

איך וואלט געזאגט עפ"ר קומט דאס פון תמימות/איגנאראנץ געמישט מיטן געפיל פון אתה בחרתנו.

די קאנפעדערט פאן האט מיט ראסיזים גארנישט, נישט איעדער וואס איז שטאלץ מיט זיין מדינה ווערט א ראסיסט,

קאסטנער: איך בין נישט מסכים מיט דיר. די קאנפעדערעיט רעפובליק עקסזיסטירט מער נישט. אונז זענען אין די יוניאן. מילא, ווען א ווייסער גוי פון די סאוטה, באגייט אזא אקט, קענמען נאך מלמד זכות זיין, אז ער האט נאסטאלגיע צו די אמעריקע פון אמאל. מיט אלע איהרע נעגאטיווע אספעקטן. אבער א איד אין די נארטה-איסט וועלכער הילט זיך איין אין א קאנפעדערעיט פלעג האט דאס נאר איין פשט. ראסיזם. זיך רייצן מיט די שווארצע באפעלקערונג, וועם ס'טוט זייער שטארק ווי צו זעהן אט דעם פאן. ווייל ס'דערמאנט זיי פון ווען זיי זענען געווען שקלאפן. און די שטארקע דיסקרימינאציע אקעיגן זיי...!

די קשיא איז בכלל נישט קיין קשיא. ראסיזם איז א שיטה אז געוויסע ראסן זענען חשובער פון אנדערע. דאס אז מיר האבן געליטן פון ראסיזם איז בכלל נישט קיין ראיה אז ראסיזם איז פאלש, עס קען נאך אלס זיין אז ראסיזם איז אמת און די נאכפאלגונגען וואס מיר האבן געליטן איז זיך אונז ערליך געקומען, אדער קען זיין אז מיר האלטן אז אנדערע ראסעס זענען נידריגער פון אונז, און זיי ברויכן פארגאזט ווערן אין קאלך אויוון.

די שיטה אקעגן ראסיזם, אז אלע ראסן זענען אייניג און קיינער איז נישט חשובער פון א צווייטן, איז אדער א פילאזיאפישער, דאס הייסט אז מען האלט אזוי מחמת ווייל צו אזא מסקנא איז מען צוגעקומען מסברא, אדער א פראקטישער, אז מען טוט אלס תקנות העולם אזוי פראמאוטען, נישט ווייל עס איז אמת נאר פשוט צו פארמיידן שנאה צווישן די פעלקער. אזוי צו אזוי פארלאנגט זיך אביסל מער געלערנטקייט עס צו פארשטיין, עפעס וואס עמך חסידים זענען נישט ראוי דאס משיג צו זיין ליידער.

ר' שמערל, אזעלכע חידושים נוראים האב איך שוין לאנג נישט געהערט.. דו קענסט אפשר לינקען צו אן ארטיקל וואס גיט אזא פלאזאפישע הסבר פארוואס נישט צו זיין ראסיסיטיש? אדער נאר מפני תקנת העולם? איך האב אלס געוואוסט אז די אנדערע ראסעס האבן א מוח, א הארץ, זיי קענען וויינען און לאכען, און אויך לערנען פונקט ווי אונז. איז ווער איז אויפגעקומען מיט די גאונישע הסברים??

שיין וועלן מיר אויסזעהן אז מיר וועלן מוסר נעמען פו די יעשיווע יוניווערסיטי אנטיסעמיטן. די חברה האבען פיינט א פארצייטישע ערליכע איד פיהל מער ווי דער גרעסטער אנהענגער פון רז''ל האט פיינט ר' אהרנן.

מאטי האט געשריבן:איך וואלט געזאגט עפ"ר קומט דאס פון תמימות/איגנאראנץ געמישט מיטן געפיל פון אתה בחרתנו.

איגנאראנץ איז בלתי שום ספק דער יסוד פונעם ראסיזם צווישן אונז. די אלע וואס זענען דערקעגן דאס אינפארסירן אביסל לימודי חול אין מוסדות-התורה, האבן וואס זיך צו קלאפן די בייכער. ס'כאפט ממש א פחד.

די איראניע איבער דער "אתה-בחרתנו-ארגעזעם," איז איום ונורא. די חוצפה און געוואגטקייט פון אזאנע צו נעמען אין יעדן מעגליכן פאל ווי קרעדיט אויף איינשטיינ'ס קאפ און אויפטוען, צי די אלע אנדערע אידישע חכמים וואס כמובן האבן זיי נישט גראדואירט UTA, און זייער וועלט-אויסקוק איז נישט געבוירן געווארן אין ראטשעסטער ביים זוכן תפילין.

דער פראסטער המון האט אגב קיינמאל נישט פארגעסן וואס איז געווען דער שורש פורה ראש ולענה צו כמעט אלע אידישע צרות, ווארום זיי האבן קיינמאל בעפאר נישט געוואוסט. וויפיל פראצענט קען דען אפילו אפס קצהו פון דער אידישער היסטאריע?

פארוואס עפעס ״ווארשיינליך א טראמפ שטיצער״?

געוואלדיג האט געשריבן:פארוואס עפעס ״ווארשיינליך א טראמפ שטיצער״?

טאקע לאו דווקא א טראמפ-ממש שטיצער. קען פשוט זיין אז צוליב דעם וואס David Duke איז נישט געווען אויפ'ן פרעזידענטליכן טיקעט, האט ער געשטיצט טראמפ, ווי איידער קלינטאן. גענוג קלאר? וואס פונקטליך איז דיין קשיא? לכאורה איז ער א גאר שטארקער ליבעראלער וואס האט געוואלט זאגן מה-יקר אונטער א פאלאסטינער פאן, נאר אז ער האט נישט געטראפן, האט ער גענומען דעם קאנפעדערט. במקום שאין

ראסיזם איז אן אנגענומענע טעאריע ביי אונזער סאסייעטי. די תורה הק', גמרא א.א.וו. זענען פול מיט ראסיסטישע סטעיטמענטס, א שטייגער ווי מ'האמיר געלערנט די וואך - עם החמור, עם דומה לחמור. מיט די מהלך המחשבה ווערן מיר עדיוקעיטעט און ס'איז איינגעבאקן פון די יוגענט. די חילוק איז אבער אז די אלגעמיינע וועלטליכע ראסיזם קומט באגלייט מיט העצערייען און צומאל אויך געוואלטאטן, קעגן אנדערע געמיינדעס בעת די תורה'דיגע ראסיזם האט בלויז די ציל צו דערהייבן מעלות עם ישראל אז אונז זאל מיר זיך נישט אפלערנען שלעכטס פון די אומות ווייל מיר זענען דאך סאך העכער פון זיי

קינד_אן_קייט האט געשריבן: אבער יעצט נאכ׳ן טראמפ געווינס ווי ס׳האט זיך ארויסגעשטעלט אז רוב מנין ובנין פונעם היימישן ציבור האט אים געשטיצט, איז כדאי צו עפענען און ממשיך צו זיין דעם שמועס פונדאסניי.

אמת אבער ס'אויך וויכטיג אויסצוקלארן אז נישט יעדער וואס האט געשטיצט טראמפ איז א ראסיסט. אז נישט באגייט מען די זעלבע טעות ווי ראסיסטן דהיינו Generalization

שמעון וואלף האט געשריבן: די חילוק איז אבער אז די אלגעמיינע וועלטליכע ראסיזם קומט באגלייט מיט העצערייען און צומאל אויך געוואלטאטן, קעגן אנדערע געמיינדעס בעת די תורה'דיגע ראסיזם האט בלויז די ציל צו דערהייבן מעלות עם ישראל אז אונז זאל מיר זיך נישט אפלערנען שלעכטס פון די אומות ווייל מיר זענען דאך סאך העכער פון זיי

נישט ממש, איבעראל הייבט זיך עס אן די זעלבע. העצערייען און געוואלדאטן איז נאר א תוצאה וואס איז אוממעגליך ס'זאל נישט נאכקומען אריינגערעכנט ביינונז אידן. מעגליך אביסל שטייטער ווייל ווי נישט ווי זעמיר א אפגעשוואכטע מיינאריטי אבער ס'שוין געווען גענוג העיט קריים'ס אפילו ביי היימישע אידן אזוי ווי שומרים למשל.

וואל דער רעה-ביי זאגט אזוי איז עס שוין א פאקט??

יואב, זיי נישט בייז, די ארעסטירטע פאר די לעצטע האקןקרייצן זענען פערצופאל געווען קלינטאן שטיצער וואס האבן געוואלט עס זאל אויסקוקן ווי אזעלעכע זאכן קומען פון טראמפ שטיצער, סא איך וואלט ענדערש געזאגט ווארשיינליך א אנטוישטער קלינטאן שטיצער...

אפדערעדט אז די קעפל פונעם אשכול האט א ערנסטע ראסיסטישע שמעק...

קינד_אן_קייט האט געשריבן:אין א מוסר שמועס לעצטע וואך, האט ראביי דזשערעמי ווידער, א ראש ישיבה אין ישיבה אוניווערזיטעט, שארף פארדאמט די נייגונג צו ראסיזם וואס הערשט ביי פרומע אידן. ?

דאס איז שוין זייער אן אלטע און איינגעווארצלטע פראבלעם, וואס ליידער זענען דא מענטשן וואס נעמען א געמיש פון גמרות מיט פאקטן און שמועסן פון גדולים אדער פון זייער רבי'ס וואס איז געזאגט געווארן אין א געוויסע צייט, און פון דעם מאכן זיי א רעליגיעזן פשעטל, און דערנאך איז שוין זייער שווער צי פירן א קאנסטרוקטיוו דיאלאג, ווייל ביז מינוטן ווערט מען אנגערופן א כופר און דערנאך ענדיגט זיך די שמועס.

לפי עניות דעתי זענען דא אסאך פאקטן וואס האבן זיך געטוישט אין עס איז נישט דא קיין פראבלעם וואס מען האט אמאל געטון, נאר היינט פארשטייט מען זאכן אנדערש סא זאל מען זיך ריקן ווייטער,

לאמיר ארויסלייגן אפאר זאכן וואס אסאך אידן האלטן וואאס סאיז אפן און גראב אן אמאליגע טראכט און ראסיזם הייטיגע צייטן,
איינס. אז סנישט קיין פראבלעם אז א גוי ווערט געהארגעט און מדארף נישט מיטפילן דערמיט, למשל 9/11 איז נאר א פראבלעם ווייל ביגלאייזן איז אויך געשטארבן, אבער ווען נישט ביגלאייזן???.
צווייטןס אז פרויען זענען טיפשים נערנים וכו' וואס איז נישט אמת, אמת זיי זענען אנדערש דאס מאכט נישט אז מען זאל זיי אויסניצן זיי האבן די זעלבע רעכטן.. סאיז דא נאך אבער איך זיי נישט אלע אויסרעכענען,

די עיקר פארוואס איך רעדט דערפון איז ווייל אויב מוועט זיך נישט אויסלערנען צי רעספעקטירן יעדעמס לעבן זענען מיר פונקט ווי דער אראבער דעם מעג מען הרגענען און עם מעג מען הרגענען ביז אידן וועלן זיך אויך אויפרייסן

טרויבן 88: איך בין מסכים מיט א סאך פון וואס דו זאגסט. אבער די מסקנא פון דיין מאמר מאכט מיך קוילערן פאר געלעכטער. ס'געפעלט מיר צו וועלכע אבסורדאלע מסקנות דו נעמסט דיין ארגומענט.

איך וויל דיך בארואיגן אז אידן וועלן זיך קיינמאל (לכה"פ אין די נעקסטע טויזנט יאר) נישט אויפרייסן. ביי די שטינקעדיגע אראבערס ארבעט עס בערך אזוי. דער אימאם דרשנ'ט אין די מאסק אז די מצוה פון דזשיהאד פונ'ם הייליגן נביא מוחמד פארלאנגט אז מ'זאלל גיין מיט מסירות נפש צו הרג'נען די כופרים. און דער וועלכער וועט דאס מקיים זיין איז א שאהיד. און ער איז מזומן לחיי העולם הבא. אין מוסלאמינישן גן עדן. און דארט וועללן איהם אפווארטן 72 בתולות. וואס ער וועט טון מיט זיי, איז מסתמא מאכן א מנין און זאגן פסוקים פון קוראן. דאס צורייצט דעם אפעטיט ביי די דום-קעפ. און קיין איינער פון זיי פרעגט נישט די פשוט'ע קשיא. אויב ס'איז אזא גרויסע מצווה זיך צו הרג'נען. און דער שכר איז אזוי גרויס. פארוואס זעהט מען נישט אז איינער פון די גרויסע און געלערנטע און חשוב'ע אימאם'ס און שעיקה'ס זאללן זיך אויך גיין הרגנ'ען...?!

משא"כ ביי אידן ארבעט עס אנדערש. אויב דער רב, משגיח אדער ראש ישיבה (כמידת הרב שלמה העלבראנץ שליט"א)זאלל איין טאג אויפשטיין און דרשנ'ען אז ס'איז א מצוה זיך צו גיין הרג'נען דורך אנטון א סואיסייד וועסטל, וועט דער עולם (גולם) איהם צוריקשרייען אינמיטן פון זיין דרשה אז די רבי איז מכובד צו גיין ערשט...

געוואלדיג האט געשריבן:אפדערעדט אז די קעפל פונעם אשכול האט א ערנסטע ראסיסטישע שמעק...

פארקערט דאס אז מען שמועסט עס אויס און מען וויל פארעכטן איז נאר ווייל מיר האלטן אז עס קומט נישט פון אונזער ראסע נאר פון די געוואוינהייט און געזעלשאפט

mevakesh האט געשריבן:

געוואלדיג האט געשריבן:אפדערעדט אז די קעפל פונעם אשכול האט א ערנסטע ראסיסטישע שמעק...

פארקערט דאס אז מען שמועסט עס אויס און מען וויל פארעכטן איז נאר ווייל מיר האלטן אז עס קומט נישט פון אונזער ראסע נאר פון די געוואוינהייט און געזעלשאפט

ווען א אשכול ווערט געעפנט ווייל א ראבאיי האט עפעס געזאגט ווייל א לינקער ליבעראלער כזית קאפעלע איד האט עפעס געטוהן און די קעפל איז ארטאדאקסישע אידן איז עס אין מיינע אויגן ראסיסטיש.

דער ראביי מיט דער ספעציפישער מעשה איז קוים א משל און נישט דאס איז די נקודה
איך האב נישט געטראכט אז דאס איז בכלל א ספק
יעדער וואס דרייט זיך ביי אונז הערט און זעהט ראסיסטישע מיינונגען ווי מען גייט
אובמה איז אפיציעל דער שחור אין נארמאלע שמועסן אין ביהמ"ד
דער שמועס דא איז פון ווי דאס קומט און פארוואס עס איז אזוי

מבקש: אוקעי. יעצט וועללן מיר פראבירן פיהרן אדער אונטערהערן א היימישן שמועס אין פאליש פון אונזער ביהמ"ד. אדער אין מקוה...ראובן: דו האסט געהערט וואס דער אפריקאנער-אמעריקאנער געעהרטער (די זעלבע ווי יר"ה פון סאקמער) פרעזידענט האט דערקלערט איבער די חשוב'ע לגב"ט קהילה...?
שמעון: יא. דו מיינסט אוודאי ער האטציך אפגערעדט אז מ'דיסקרימינירט אקעיגן זיי, און מ'וויל זיי נישט אננעמען אין געוויסע פאזיציעס ווי צו זיין טיטשערס אין פאבליק סקול. נו, וואס האט ער געזאגט...?: ר': ער האט געזאגט אז ער וועט ארויסגעבן אן עקזעקיוטיוו ארדער אז א יעדער ארבייטסגעבער וועט מוזן אונטערשרייבן אז מ'גייט נישט מאכן קיין חילוק פון ס' פרעפרערנצן אדער אדער זשענדער איידענטיפיקעישן...! ר' פייביש: אן עלטערער איד מישט זיך אריין אין שמועס...וואס רעדט עטץ... וואספארא שפראך רעדט עטץ...? איך האב קיינמאל אין מיין לעבן נישט געהערט די ווערטער אדער אויסדרוקן...!

נאך א שמועס: דו האסט געהערט וואס די האסידיק דזשוס (אקעיגן זיי מעג מען נאכאלץ דיסקרימינירן און שפעטן פון זי אן קאנסעקווענצן.) האבן געטון צו אן אומשולדיגן אפריקאנער-אמעריקאנער געי יונגערמאן. ער איז זיך פרידנדיג געגאנגען שפאצירן אויפ'ן גאס אום 3:30 פארטאגס. און די האסידיק דזשוס זענען איהם באפאלן אן קיין שום פראוואקאציע און איהם בלינד געמאכט אויף איין אויג. אלעס ווייל ער איז אן אפריקאנער-אמעריקאנער און געי (ס'איז איהם אנגעשריבן אויפ'ן שטערן). זאללן זיי יעצט באצאלן דעם פרייז, די דזשוס...!

ביבער האט געשריבן:

שמעון וואלף האט געשריבן: די חילוק איז אבער אז די אלגעמיינע וועלטליכע ראסיזם קומט באגלייט מיט העצערייען און צומאל אויך געוואלטאטן, קעגן אנדערע געמיינדעס בעת די תורה'דיגע ראסיזם האט בלויז די ציל צו דערהייבן מעלות עם ישראל אז אונז זאל מיר זיך נישט אפלערנען שלעכטס פון די אומות ווייל מיר זענען דאך סאך העכער פון זיי

נישט ממש, איבעראל הייבט זיך עס אן די זעלבע. העצערייען און געוואלדאטן איז נאר א תוצאה וואס איז אוממעגליך ס'זאל נישט נאכקומען אריינגערעכנט ביינונז אידן. מעגליך אביסל שטייטער ווייל ווי נישט ווי זעמיר א אפגעשוואכטע מיינאריטי אבער ס'שוין געווען גענוג העיט קריים'ס אפילו ביי היימישע אידן אזוי ווי שומרים למשל.

אינטרעסאנט עס קומט ביי אונז אזוי שפעט, שוין איבער דריי טויזנט יאר פון ראסיזם און אונז זענען נאכאלס נישט ביי די מדריגה אז א גוי זאל מורא האבן זיך צו דרייען אין א אידישע געגנט ווי א איד אין א גויאישע געגנט.