קאווע שטיבל

זיצט זיך א בחור פון 15 יאר אלט אין ישיבה. צופיל נערווען אויסציהערן זיין מגיד שיעור מיט'ן לאנגן בעיזעם בארד פארלערנען א שטיקל "נתיבות" האט ער נישט. ער האט שוין נישט קיין טעם צי דעם היינטיגן טאג - ער האט שוין געכאפט א פסק פאר'ן קומען שפעט. 8:30 אנשטאט 6:30... די בחינה דעי וואך גייט ער שוין נישט אזוי גיט קענען. עכ"פ קיין מאד האט ער נישט. און קיין געדולד צי זיצן איבער דעם דיקן רויטן "בבא קמא" גמרא נאך א סדר אויך נישט. ער האלט ווייניגער און ווייניגער מיט פון טאג צי טאג.
ס'גייט נישט אריבער אפאר טעג, באקומט שוין זיין טאטע א טעלעפאון קאלל "דיין זיהן דארף העלפ"! עפעס איז מיט איהם...
ס'הייסט אזוי. צישטעלן עפעס אקטיוועטיס אין ישיבה איז דאך חס מלהזכיר. ווער רעדט נאך פון טוישן "סאבדשעקטס" צי אביסל וועלטליכע לימודים. ס'איז נארמאל צי זיין משוגע און זיצן א גאנצן טאג און "לערנען", און ער קען נישט, גייט ער שוין דארפן באלד נעמען פילס... די קשיא איז אויף אלע בחורים וואס זענען יא נעבעך 'מסוגל' צום שטרענגן "סדר היום" פון ישיבה. ניין דעי בחור האט נישט קיין איי קיו 0-, ער וויל נישט גיין לערנען אין א שוואכע ישיבה. זיין טאטע וויל זיכער נישט. יעדער וויל זיין א חלק פון די נארמאלע סאוסייעטי.

אוי וויפיל דער בחור גייט דארפן ליידן.

וועלכע נתיבות? נתיבות שלום? גאנץ א געשמאקע ספר..

די תורה איז טאקע זייער גרויס אין ברייט. ס'נעמט אריין מערערע נושאים אין זיך אזוי אז כמעט יעדער זאל זיך קענען דארט טרעפן דאס פלאץ. ס'פארהאן תורה, נביאים, כתובים, משנה, גמרא, הלכה, אגדה, מדרש, דרושים, ראשונים, אחרונים, סדר הדורות. און אפי' די אלע זענען קענען אויך ווערן צוטיילט אין באזונדערע קאטעגאריעס. ס'דא מערערע מהלכים און אופנים צו לערנען אלע תורה'דיגע סאביעקטן. ס'דא א פלאץ פאר כמעט יעדער איינער. און יעדער איינער וואלט זיך געדארפט קענען טרעפן דאס פלאץ אין ישיבה. די פראבלעם איז נאר אז די ישיבות אונזערע האבן גע'פסל'ט רוב פון די תורה. מ'קען נאר קוואליפיצירן אז מ'לערנט שטייט, מיט א גרויסע קובץ און אסאך זוץ פלייש צו קענען זיצן און שפעקולירן אויף א קשיא און טראכטן און טראכטן ביז מ'ווערט א חתן. דערנאך איז מען פריי.

ס'שוין הויך צייט אז אונזערע ישיבות זאלן אביסל אויסברייטערן די תורה'דיגע קוריקולים אזוי אז אונזער יוגנט זאל בילדן און אויסוואקסן מיט עטוואס עפעס מער ווי עם הארצות. מ'מעג אויך לערנען חומש רש'י און משניות אלץ א ישיבה גדולה בחורים. ווי אויך וואלט מען אויך געדארפט לערענען און פארהערן און געבן הוראה אין הלכה וואס איז פראקטיש נוגע אויף א טאג טעגליכע פארנעם. ווי איידער צו גרייכן א סערטיפיקאט פארן שטיין גענוג לאנג פארטיעיפעווט אין א בלעטל פון צרות ערגעץ וואו אין יבמות.....

אין אמת׳ן איז ביז פאר פופציג יאהר צוריק ניט געווען איינגעפיהרט אז יעדער איינציקער בחור גייט אין ישיבה אריין. דאס איז א מאדערענער המצאה וואס איז געשאפען געווארען מציל זיין בחורים פון דער גאס. נאר וואס דען, דעם אור אלטען איסטיטוציע פונעם ישיבה קען מען דאך ניט טוישען מפאת דעם אז די בעלי כשרון קענען דאך יע זיצען און לערנען און קונה שלימות זיין פון לימוד גפ״ת. בלייבט טאקע א גרויסער פראצענט א רחמנות. אין א געוויסער הינזיכט זענען אבער די חסידישע ישיבות אבער בעסער ווי די ליטויישע, מיט דעם אז אין א חסידות זענען דא ניגונים, טישן, שבתות ויום טובים, חתונות, פארענטשעס, פאליטיק, נסיעות, שרייבעריי, היסטאריע, ושאר ירקות, וואס גיבן דעם בחור אן אאוטלעט. אין די ליטווישער און כלל חסידי וועלט איז דאס ניט אזוי בנמצא.

[tag]תורה ומדע[/tag]: פאר פופציג יאר צוריק זענען די תורה'דיגע קוריקולים'ס אין רוב ישיבות געווען אסאך ברייטער. מיט די יארן האט מען כמעט פארשניטן אלעס. ס'נישטא היינט קיין אמת'ע ישיבה למציונים פון וואנעט מען זאל קענען אויסוואקסן א ערענסטע כלי. די אלע אזוי גערופענע אויסדערוועלטע ישיבות למציונים האבן א קוריקולים פון ווייניקער ווי צעהן בלאט א זמן. מ'פארהערט זיך נישט קיין מסכתות אדער נושאים. מ'לערנט ניטאמאל חומש רש'י און משניות. ס'פעלט די בעסיק'ס. פרעגט נאר אן אזוי גערופענער מציון וויאזוי מ'קניפט א ציצית.

ער וויל נישט לערנען, און ער וויל נישט גייען צו א 'שוואכע' ישיבה, און די ישיבה איז גאר שולדיג!

נישט די "ישיבה" איז שולדיג די "ישיבות" זענען שילדיג, א בחור וואס איז עם שווער זיך צו מתרכז זיין א גאנצע טאג אויף לערנען אבער איז א קליגער בחור מיט גיטע כשרונות האט נישט וואס צו טועהן אין ישיבה און אז מ'איז מובטל ברענגט עס צו אנדערע פראבלעמען.

ס'איז דא גוטע בחורים מיט שטארקע כשרונות וואס וואלטן געקענט שטייגן זייער הויך אין לערנען ווען די ישיבות וואלטן נישט געווען אזוי לימיטעד צו פיטן אין סטענסיל'ס.

ווילאנג דאס איז די סיסטעם איז אויב דער בחור באלאנגט נישט אין קיין שוואכע ישיבה דארף מען זעהן ער זאל באקומען דער טעם אין א שטיקל גמרא.
ליידער אסאך בחורים היינט באקומען נישט די געשמאקייט פון אפלערנען א שטיקל גמרא, די בחור קען באמת מצליח זיין אויב ער וועט באמת כאפן דער מהלך הגמרא און זעהן ווי די גמרא בויט אזוי שיין אויף א סוגיא.
לעצטענס איז געווען א שטיקל שמועס דערוועגן אין מאמענט דורך א מלמד אין זיין וועכענטליכן קאלום וואס לייגט אזוי שיין אראפ די מציאות אז ס'טוישט ממש די וועג ווי אזוי מ'קיקט אן די גמרא.

די פראבלעם איז לכאורה נישט אז די בחור קען נישט האבן א טעם אין די גמרא, ליבערשט איז די פראבלעם אז רוב בחורים קענען נישט האבן קיין טעם אין די דרך הלימוד מיט וואס מ'באנוצט זיך היינט אין רוב ישיבות.

אסאך בחורים האבן נישט ארויס די מהלך פון א גמרא וויאזוי ס'ארבעט און דאס מאכט די קאפ שווינדלען ווען מ'זעהט זיך זיצן איבער דער אומפארשטענדליכע ספר אזויפיל שעה אין טאג

איך פארשטיי נישט די טענה. איינער האלט אז עס איז דא בחורים וואס זענען נישט געאייגענט צו לערנען גמרא תוספות? מתחלת הוולדו דארף ער נאר לערנען חומש און משניות? אין שו"ע הרב דערמאנט ער נישט אזא היתר.

טאמער איינער האט א מקור צו פטר׳ן געוויסע מענטשען פון לערנען תורה לאסוקי שמעתתא אליבא דהלכתא, וואס דאס מיינט גמרא תוספות וכו׳, ביטע אפיר ברענגען.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

די פראבלעם איז נישט אז מען דארף לערנען גמרא תוספות. די פראבלעם איז די אנגענומענע דרך הלימוד אין רוב ישיבות. ס'גייט מיר זיין זייער שווער עס צו געבן פאר אייך צו פארשטיין. בערך אזוי שווער ווי ס'איז איבערצורעדן א סאטמארער איבער די רבי זכרוינעליווראכע'ס שיטה.

גמרא פארשטיי איך אז יעדער דארף פרובירן. אבער תוספות? מהיכי תיתי?

די מהר''ל פון פראג האט שוין געשריבן אויף תוספות בשעתו.

איך וועל ציטירן א קליין חלק. [url=https://he.m.wikisource.org/wiki/נתיבות_עולם/תורה/ה]ס'רעשט קענסטו טרעפן דא.[/url]

ומכל שכן כי אז יאמרו שהם מחדדין אין זה אלא שמטפשין טפשות גמור והרי עינינו רואות החדוד הזה ומה שהעלו בידם, והנה הבחורים דכי השנים אם היה בהם גרסא דינקותא אץ ספק בלל שהיו רגילים ויודעים כמה וכמה מסבתות קודם שיבגסו לחופה לישא נשים, ועתה אץ להם מאומה בידם. והכל בשביל שלמודם תוס׳ דבר שהוא הוספח וכי לא היה טוב יותר שיקנה גוף התלמוד קודם, והכל בשביל שנדפסו התוספות אצל הגמרא. ואלו נדפסו פסקי הרא״ש ושאר חרושים שחברו האחרונים מנוחתם כבוד אצל הגמרא היו הכל לומדים ,על שטת ההלכה אף הנערים הקטנים, כי מה לנערים •אל דברים אלו שדבר זה גורם לו שאינו עומד על שטת ההלכה על בוריד״ כי איד הגדולים והקטנים ישוו יהד בלמודם

לסוף געדענקט מען נישט די אלע מפרשים און ר' חיים'ס, און די גמרא וואס וואלט ווען געדארפט זיין די עיקר האט מען קיינמאל נישט געקענט.

די שלחן ערוך הרב דערמאנט גארנישט וועגן תוספות, די לשון זיינע איז כמעט ווערבּאטים פונעם רמב''ם, און די רמב''ם רעדט נאר פון גמרא. דאכצעך מיר אז די רמב''ם האט אויך נישט געלערנט קיין תוספות, און דאך איז אויסגעוואַקסן א רמב''ם.

אז דו האסט שוין דערמאנט די מהר"ל. תוספות איז די צווייט בעסטע פירוש אויף גמרא נאך רש"י, ווען איך האב א קשיא קוק איך די ערשטע אין תוספות און רוב קשיות ווערן פארענטפערט במישרין אדער בעקיפין. אבער צו לערנען תוספות על הסדר איז ממש אבסורד, ס'גארנישט אנדערש ווי לערנען רשב"א אדער ריטב"א על הסדר.

ס'איז די צווייט בעסטע אויפן בלאט. קיין דריטע איז סייווי נישטא אויפן בלאט. די בעסטע איז לכאורה ארטסקרול, און די צווייט בעסטע איז רש''י......

די סיבה פארוואס איר קוקט גלייך אין תוספות איז ווייל עפעס אנדערש האט איר נישט.

פארשטייט זיך אליין אז איך רעד אויסער ארטסקרול, ארטסקרול איז א ליקוט ספר ס'איז שוין כולל אין זיך רש"י און תוספות אויך. קען זיין אז ס'דא אנדערע ראשונים וואס זענען בעסער ווי תוספות, קען זיין אז ס'טאקע אזויווי דו זאגסט אז ווייל ס'אויפן פעידש קוק איך געווענליך דארט.

ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן:ער וויל נישט לערנען, און ער וויל נישט גייען צו א 'שוואכע' ישיבה, און די ישיבה איז גאר שולדיג!

די ישיבה איז גארנישט שולדיג, אבער די וואס האלטן זיך פאר כלל ישראל'ס פארזארגער אויף זיי איז די תביעה. טאמער מיינסטו טאקע אויפצוטון פאר אידישקייט, זיי נישט ביזי מיט גיוס אין אר"י ווען א גרויסע פראצענט אמעריקאנע בחורים געפינען זיך נישט דאס פלאץ אין ישיבה.

'

ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן:איך פארשטיי נישט די טענה. איינער האלט אז עס איז דא בחורים וואס זענען נישט געאייגענט צו לערנען גמרא תוספות? מתחלת הוולדו דארף ער נאר לערנען חומש און משניות? אין שו"ע הרב דערמאנט ער נישט אזא היתר.

טאמער איינער האט א מקור צו פטר'ן געוויסע מענטשען פון לערנען תורה לאסוקי שמעתתא אליבא דהלכתא, וואס דאס מיינט גמרא תוספות וכו', ביטע אפיר ברענגען.

אז דו דערמאנסט שוין דעם שו"ע הרב לגבי לערנען גפ"ת, איז אויך כדאי צו דערמאנען וואס ער זאגט דארט אינעם זעלבן סעיף אין הל' ת"ת, די וועג ווי אזוי מ'ברויך צו לערנען. די ערשטע פינף יאר מקרא, דהיינו תורה נביאים כתובים און איבערגיין אסאך מאל, און די נעקסטע פינף יאר משניות, און נאך פינף יאר צו לערנען גמ' און וויסן די טעמים פון הלכות און פארשטיין ווי אזוי מ'לערנט עס ארויס פון תורה שבכתב, עיי"ש.

יעצט, אויב לערנט מען ווען אויף דעם אופן וואלטן ווען אסאך מער בחורים פארשטאנען לערנען, מ'וואלט ווען געוואוסט ווי אזוי די י"ג מידות שהתורה נדרשת בהן ארבייט, מ'וואלט ווען געוואוסט מער הלכות, און ווען ס'געקומען די צייט צו לערנען גמ' וואלט יעדע בחור אדער כמעט יעדע בחור שוין געהאט ביי זיך מוח אסאך אינפארמעשאן מיט וואס צו גיין ווייטער. און יעדע בחור כפי הבנתו וואלט געשפירט א געשמאק אין לערנען.

און דער שו"ע הרב איז נישט דער איינציגסטער וואס האט געהאלטן אזוי, נאר רוב אדער אפילו אלע פריערדיגע האבן אזוי געהאלטן און פראקטיצירט.

למעשה אבער היינט צוטאג איז מען אבער אסאך קלוגער, און ווען א קינד איז אלט צען יאר לערנט מען שוין גמ' ווי א גרויסע טאטע, וואס א חוץ פון דעם וואס ער האט נאך זייער ווייניג אינפארמאציע, איז זיין מוח נאך נישט גענוג דיוועלאפט צו לערנען און פארשטיין גמ'. יא כ'ווייס קינדער לאזן זיך פארהערן גאנצעטע פרקים, אבער ס'אהנע עכטע פארשטאנד, און ווען מ'איז א בחור דרייט מען שוין מיט פינגער ארויף און אראפ, און מ'דרייט זיך ארום מיט ר' חיים סטענסיל, מיט שמחה און שטאלץ, און דערנאך גייט מען אריין אין די ישיבה סיסטעם און יעדע זמן לערנט מען בערך פיר ביז זעקס בלאט, מיט אפאר ווערטער ווי "דין/חלות/חפצא און גברא", וואס ווייזט וואספארא למדן דער בחור איז, און די בחורים וואס האט נישט פארשטאנען אדער פשוט נישט געהאלטן ביים נאכטאנצן די ווערטער געיעג פון "דין/חלות/חפצא/גברא" וכו' פאלן אטאמאטיש ארויס און זיי האבן ניטאמאל א טשאנס צו לערנען גמ' און זיי הייסן שוין אטאמאטיש די שוואכערע.

און לאמיר אפיר נעמען די אזויגערופענע למדנישע בחורים, און זיי נעמען אויף א פארהער אויף פשוטע פראקטישע הלכות, אזוי @קורקלענד זאגט, פרעג נאר אזא איינעם ווי אזוי מ'קניפט א ציצית.

קורקלענד האט געשריבן:[tag]תורה ומדע[/tag]: פאר פופציג יאר צוריק זענען די תורה'דיגע קוריקולים'ס אין רוב ישיבות געווען אסאך ברייטער. מיט די יארן האט מען כמעט פארשניטן אלעס. ס'נישטא היינט קיין אמת'ע ישיבה למציונים פון וואנעט מען זאל קענען אויסוואקסן א ערענסטע כלי. די אלע אזוי גערופענע אויסדערוועלטע ישיבות למציונים האבן א קוריקולים פון ווייניקער ווי צעהן בלאט א זמן. מ'פארהערט זיך נישט קיין מסכתות אדער נושאים. מ'לערנט ניטאמאל חומש רש'י און משניות. ס'פעלט די בעסיק'ס. פרעגט נאר אן אזוי גערופענער מציון וויאזוי מ'קניפט א ציצית.

אמאל זענען רובא דרובא בחורים בכלל נישט געגעאנגען לערנען אין קיין ישיבות. צווייטענס דאס וואס דו טענהסט אז אמאל האט מען געלערנט מעהר איז לכאורה פונקט פארקערט פון די מציאות. היינט לערנט מען אסאך מעהר, און דאס איז אמאל זיכער אז די היינטיגע סדר הלימודים איז אסאך מעהר שעה׳ן ווי אמאל.

ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן:ער וויל נישט לערנען, און ער וויל נישט גייען צו א 'שוואכע' ישיבה, און די ישיבה איז גאר שולדיג!

יא יא, די ישיבה איז שולדיג, זיי וואלטען געדארפט ארייןבאקען א אהבת התורה אנטשטאט אהבת המצויינים