פסקי תשובות - אנציקלופדיה, אגענדאס און גרייזען

[ליטוואק פון בודאפעסט]

דער ספר פסקי תשובות איז זייער א פאפולערע ליקוט על סדר המשנה ברורה. בד בבד מיט די פארשפרייטונג פון די ספר, דרייען זיך ערנסטע טענות פון גרייזען און פראבלעמען. איך האב געהערט דריי סארט פראבלעמען דערמיט, און איך בעט דער עולם זאל צולייגען פרטים און זייער אייגענע ערפארונג דערמיט.

א. די מראה מקומות זענען אפט פארגרייזט. דאס מיינט הן אז די סימנים זענען נישט אקוראט, און הן אז ער ברענגט אראפ פאלש וואס עס שטייט אין יענער ספרים און הן אז ער שטעלט צו א תשובה פון איין נושא ווען עס האט נישט קיין שייכות מיט די נושא.

ב. ער האט אגענדעס, עפ"י רוב צו פארענטפערען די פוילישע חסידישע אויפפיהרונגען. ווען ער שרייבט א ספר מיט די ציל, איז עס אויסגעהאלטען. יעדער פארטיי דינגט אפ יונגעלייט זיך צו פארטיידיגען להלכה, און זיי זענען נישט ווייניגער. אבער א ליקוט אויף הלכה איז גאר אן אנדערע נידון.

ג. ער האט נישט קיין משקל וויאזוי צו ברענגען תשובות און ספרים. א ליקוט פון א יונגערמאן אין שיכון סקווער האט דער זעלבע משקל ווי א פסק פון הרב נסים קרליץ וואס האט דער זעלבע משקל ווי א תשובה אין חתם סופר.

איך ווייס אז די אלע טענות זענען מעגליך נישט קיין פירכא אויף דער מענטש, ער האט נאך אלס געטוהן אסאך גוט'ס אין זיין לעבען און מ'קען איהם פערזענליך פארטיידיגען. אבער די פלאץ וואס זיין ספר פארמאגט אין דער וועלט, אויף די טישען פון אלע מורי הוראות און יונגעלייט וואס זוכען א שארט קאט צו קענען פסק, איז נישט בארעכטיגט טאמער די טענות זענען אמת.

טאמער איינער האט לעצטענס געלערנט א סימן אין או"ח און ער האט ווא סמעורר צו זיין מיט מראה מקומות, ביטע אפיר ברענגען.

ביטע האלטען די אשכול אויף די רעלסען און נישט ברענגען אומרעלעוואנטע טענות און עניינים.

[רביה''ק זי''ע]

די צווייטע טענה וואס דו זאגסט איז זייער אינטערעסאנט. איך מיין אז יעדע ספר איז געשריבן מיט נגיעות, אבער די פסקי תשובות איז עפעס מער ווי נארמאל. כ'האב טאקע באמערקט אפאר מאל אז ווען ס'קומט צו געוויסע חסידישע געפירעכטס ווערט ער אינגאנצן ווילד און נעמט זיך רעדן זייער שארף קעגן די וואס האבן טענות. קען זיין אז טאקע ווייל ער ברענגט געווענליך אסאך מראי מקומות קוקט עס נאר אויס אזוי, אבער ס'זעט אויס זייער נישט גוט. למעשה גערעדט, איך ווייס נישט פארוואס איינער זאל האבן טענות אויף איהם ס'איז אלץ בעסער אזא ספר מיט גרייזן, ווי בכלל נישט מאכן. אדרבה, אויב איינער האט טענות לאמיר זען וואס ער קען.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

איך וועל ברענגען די ערשטע זאך וואס איך האב באמערקט יארען צוריק.

אין די ספר אשי ישראל פכ"ה אויף הל' תפלה, ברענגען ער פון הרב משה פיינשטיין ביי א מענטש וואס געפונט זיך אין א מנין וואס זאגט נישט קיין תחנון, אן קיין עמטליכע הלכה'דיגע מקור, זאל ער זאגען תחנון ברבים און נישט אננעמען דער 'מנהג'. און אזוי אויך ברענגט פון הרב אלישיב. איך האב נישט די ספר פאר מיר, און עס איז מעגליך אז נאר איינער פון זיי ברענגט עס מיט די שארפקייט אז מ'קומט מוחה זיין אויף די נישט אויסגעהאלטענע אויפפיהרונג, אבער אזוי שטייט עס דארט.

יעצט טוט'ס א קוק אין פסקי תשובות ח"ב עמ' סד - סה, ווי ער ברענגט די שיטה. ער ברענגט נאר הרב אלישיב און ער פארדרייט די סברא 'שבימינו שנתקבצו בכל עיר ועיר שבטי ישראל לעדותיהם ומנהגיהם, ושינויי הנוסחאות ידועים, ואין מקפידים כ"כ, ובפרט בבתי כנסיות שיש בהם מנינים הרבה אחד אחר השני או בכמה חדרי תפילה, וכשיחיד אינו נופל על פניו ניתן לתלות שהוא מתפלל עם מנין אחר וכיו"ב, לכן יכול כל אחד לנהוג כמנהגו לענין נפילת אפים, אך ישתדל עד כמה שאפשר שיהיה בצינעא ובאופן שלא יהיה ניכא שינוי מנהגו ממנהג המקום'. און די מקור אין אות 43 איז די ספר אשי ישראל בשם הגרש"ז אויערבאך און הגרי"ש אלישיב.

איהר הערט א פארדרייטע פסק? ניין, זיי זענען נישט מתיר נישט צו זאגען תחנון אויף דיין רבינ'ס יארצייט אין א בית המדרש ווי מ'זאגט יא, און זיי הייסען נישט זאגען בצנעא. אבער פאר זיין צוועק האט ער אזוי געמוזט שרייבען.

[אישתישבי]

רב ליטוואק

כדי צו פארגרינגערן די ארבעט, ברענגט א סנעפשאט פין פסקי תשובות און פין דער ספר אשי ישראל, אזוי אז דער וויכוח זאל נישט זיין צו די פירסט דיך גאר מיט דעם וואס די טוסט באשולדיגן דער פסקי תשובות זעלבסט.

[אישתישבי]

לענין עיקר השאלה,

מען דארף צוטיילען די זאך,

א. תחנון איז א רשות אדער א חוב.

ב. איז דא לא תתגודדו צו זאגען תחנון ווען דער בעל תפילה זאגט נישט.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

איך וועל שפעטער פראבירען ארויף צו לייגען. איך זאג נאכאמאל אז די אשי ישראל זאג איך פון זכרון.

איך ווייס נישט צו די רשות פון תחנון מיינט אז מ׳מעג עס כיפערען פאר סיי וועלכע טעם. עס מיינט מסתמא רשות כלפי די חיוב פון שמונה עשרה.
הרב אלישיב האלט קלאר אז מ׳האט נישט קיין רעכט צו באקען מנהגים פון ארבעל ארויס, און דעריבער דאס וואס תחנון ווענדט זיך אין מנהגים, מיינט מנהג וותיקין, אזוי ווי די וואס האבען נישט געזאגט עשרת ימי תשובה וכדו׳. לא תתגודדו גייט נישט אן ביים מוחה זיין אויף אן עוולה, כמובן מאליו.

גראדע, איז עס אינטרעסאנט צו זע׳ען וויאזוי ער האט די זאכען אנגעקוקט. איך האב ערגעץ געליינט אז מ׳האט איהם געפרעגט צו מ׳מעג ענטפערען קדושה פון א מנין מנחה נאכ׳ן שקיעה, האט ער געזאגט ניין. האט יענער געפרעגט "אפשר האלט די מנין ווי ר"ת, און ממילא איז עס נאך טאג". האט ער געזאגט "ווער זענען זיי צו האלטען? די מנהג איז נישט ווי ר"ת".

דער וואס פארשטייט, איז געלאדענט מסביר צו זיין.



Sent from my LG-K373 using Tapatalk

[איש את רעהו]

ווער זענען זיי צו האלטען? די מנהג איז נישט ווי ר"ת".





Sent from my LG-K373 using Tapatalk

מנהג ביי וועם?

[רביה''ק זי''ע]

ביי רוב כלל ישראל. אלע ספרדים, אלע ליטווישע, אלע מאדערנע, און רוב חסידים.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

דאס איז די ספר תפלה כהלכתה. איך האב געדענקט אז עס איז נישט קלאר וואס הרב משה פיינשטיין האט געהאלטען. אבער הרב אלישיב איז קלאר וואס ער האלט. מ׳דארף זיך נישט באהאלטען, נאר אדרבא, זיי זענען נישט גערעכט דערמיט.

דער יביע אומר (ח"ג יא) ברענגט די מראה מקומות קעגען כיפערען תחנון אויף א יארצייט, און ער פיהרט אויס ׳ולכן אם נזדמן לאחד להתפלל בבהכ"נ של הנוהגים כן, ואין בידו למחות, צריך שיאמר נפ"א לבדו׳.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

[יין שרף]

איך וועל ברענגען די ערשטע זאך וואס איך האב באמערקט יארען צוריק.

אין די ספר אשי ישראל פכ"ה אויף הל' תפלה, ברענגען ער פון הרב משה פיינשטיין ביי א מענטש וואס געפונט זיך אין א מנין וואס זאגט נישט קיין תחנון, אן קיין עמטליכע הלכה'דיגע מקור, זאל ער זאגען תחנון ברבים און נישט אננעמען דער 'מנהג'. און אזוי אויך ברענגט פון הרב אלישיב. איך האב נישט די ספר פאר מיר, און עס איז מעגליך אז נאר איינער פון זיי ברענגט עס מיט די שארפקייט אז מ'קומט מוחה זיין אויף די נישט אויסגעהאלטענע אויפפיהרונג, אבער אזוי שטייט עס דארט.

יעצט טוט'ס א קוק אין פסקי תשובות ח"ב עמ' סד - סה, ווי ער ברענגט די שיטה. ער ברענגט נאר הרב אלישיב און ער פארדרייט די סברא 'שבימינו שנתקבצו בכל עיר ועיר שבטי ישראל לעדותיהם ומנהגיהם, ושינויי הנוסחאות ידועים, ואין מקפידים כ"כ, ובפרט בבתי כנסיות שיש בהם מנינים הרבה אחד אחר השני או בכמה חדרי תפילה, וכשיחיד אינו נופל על פניו ניתן לתלות שהוא מתפלל עם מנין אחר וכיו"ב, לכן יכול כל אחד לנהוג כמנהגו לענין נפילת אפים, אך ישתדל עד כמה שאפשר שיהיה בצינעא ובאופן שלא יהיה ניכא שינוי מנהגו ממנהג המקום'. און די מקור אין אות 43 איז די ספר אשי ישראל בשם הגרש"ז אויערבאך און הגרי"ש אלישיב.

איהר הערט א פארדרייטע פסק? ניין, זיי זענען נישט מתיר נישט צו זאגען תחנון אויף דיין רבינ'ס יארצייט אין א בית המדרש ווי מ'זאגט יא, און זיי הייסען נישט זאגען בצנעא. אבער פאר זיין צוועק האט ער אזוי געמוזט שרייבען.

פון זכרון ארויס, איז דא א תשובה אין אגרות משה, אז אויב איז מען ביי א מנין ווי מען לאזט אויס תחנון שלא כהלכה (יארצייט וכד') זאל מען זאגן תחנון נאכדעם אינדערהיים.
און הגאון רבי שלמה זלמן זצ"ל איז חולק, אז אפילו אזא מנהג חסידים קלוש, אויב מען האט עס אויסגעלאזט בכוונה אלס מנהג און נישט אלס טעות זאל מען נישט זאגן תחנון נאכדעם ביחידות.

אי"ה וועל איך זיין שפעט ביינאכט אינדערהיים, און אויב וועל איך געדענקן, וועל איך עס נאכקוקען.

[אישתישבי]

איך האב שוין לאנג נישט געלערנט קלא, אבער עפעס געדענק זיך אז מען קען נישט פאלען תחנון טאמער מען האט מפסיק געוועהן נאך שמונה עשרה.

[אישתישבי]

דאס איז די ספר תפלה כהלכתה. איך האב געדענקט אז עס איז נישט קלאר וואס הרב משה פיינשטיין האט געהאלטען. אבער הרב אלישיב איז קלאר וואס ער האלט. מ׳דארף זיך נישט באהאלטען, נאר אדרבא, זיי זענען נישו גערעכט דערמיט.

דער יביע אומר (ח"ג יא) ברענגט די מראה מקומות קעגען כיפערען תחנון אויף א יארצייט, און ער פיהרט אויס ׳ולכן אם נזדמן לאחד להתפלל בבהכ"נ של הנוהגים כן, ואין בידו למחות, צריך שיאמר נפ"א לבדו׳.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

ביטע ברענגן די פסקי תשובות און די מראה מקומות וואס ער ברענגט פאלש, דאס איז די עיקר טעמע פין די אשכול.

עס איז אינטרעסאנט און מען דארף אביסעל מבחין זיין די שנאה פין ליטאים צו חסידים און פארקערט, ווי עס איז מעביר דער מענטש מדעתו נישט צו וועלען פארשטיין יענעם'ס מנהגים, לעומת די אייגענע.

נעם תחנון, תחנון איז א רשות, רשות מיינט רשות אזוי ווי מעריב, און אזוי ווי אן אנדערע רשות, וואס מאכען די ליטאים א צימעס דערפון? ווייל די חסידים טוהן עס!!! איך זאג נישט, חסידים טוהן די זעלבע צו ליטאים, זיי גייען נישט קיין גארטעל קעגען שולחן ערוך, ועוד מנהגים.

דא זעהט מען גרויסע לייט, ר' אלישיב ועוד וואס ווערען אנגעהייצט קעגען א מנהג, ווייל חסידים טוהן עס, כאטש עס איז גאר לייכט צו פארענטפערן דער מנהג.

[יין שרף]

back to the original subject.
איך נוץ גאר אסאך די ספר פאר מראה מקומות, overall א גאר גוטע ליקוט פון שו"ת ספרים. עכ"פ פאר (B4) די search engine עפאכע איז עס געווען ריזיג. אסאך דימוי מלתא למלתא וואס רוב מורי הוראה נעמען פון אים פאר היינטיגע שאלות. אבער
1) זיך קיינמאל פארלאזן אויף זיין שיקול הדעת!! ער איז א דיין ווי אלע דיינים, און געמאכט די ספר לויט וויאזוי ער וויל פסק'ענען/ ער איז אויפגעוואסקן. עס איז גארנישט wrong דערמיט, אבער עס איז גרויס לאו דוקא ע"פ הלכה כשו"ע כפשוטו. נאר ווי סיי וועלכע מורה הוראה, וואס האט הוראות און קבלות וכד'.

2) אלעמאל מוז מען נאכקוקן די אריגינעלע מראה מקום! אגב ריהטא האט ער א גוטע פאר מאל פארזעהן בטעות (האפענטליך..) די ריכטיגע כוונה פון א ספר. ספעציעל ווען ער ברענגט פון אונטן גאנצע ליסטעס פון ספרים וואס שרייבן כך וכך, אסאך מאל מישט ער און חושט ער כדבעי. (למשל בענין ביעור פירורי חמץ פחות מכזית, מביא הרבה מראי מקומות לזה, אבל מערב בה שיטות בענין פירורים ממש על הרצפה, שזהו ממילא בטלי, כמו שהביא המג"א כמה פעמים, עם פירורים קצת יותר גדול, ואם הם על הרצפה אשר הולכים שם, או לאו, און ביי אים איז אלעס איין גרויסע טשולענט).

אמאל זיך גע'טענה'ט מיט א מורה הוראה מובהק שוין פאר איבער 20 יאר, אויב א געוויסע שו"ת שרייבט אזוי אדער פארקערט. און ער האט מיר געזאגט אז די פסקי תשובות ברענגט עס. האב איך עס נאכגעקוקט, און ער ברענגט טאקע די ערשטע האלב פון יענע ספר אזא צד, אבער יענע ספר בלייבט מיט די מסקנה פארקערט.. ושמע מינא תלת...

[יין שרף]

איך האב שוין לאנג נישט געלערנט קלא, אבער עפעס געדענק זיך אז מען קען נישט פאלען תחנון טאמער מען האט מפסיק געוועהן נאך שמונה עשרה.

כפי זכרוני ברענגט די משנה ברורה קלאר אז נישט מספסיק זיין איז נאר לכתחילה, אבל בדיעבד אם הפסיק פשיטה שצריך נפ"א.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

דאס איז אן עקסטער זאך. איך ווייס נישט פארוואס הרב אלישיב האט אזוי געהאלטען.

איך האב פריער געברענגט די לשון פון דער פסקי תשובות, נא דיר דער ספר.


Sent from my LG-K373 using Tapatalk

[ליטוואק פון בודאפעסט]

ייש"כ יין שרף.

טאמער דו קענסט ברענגען משלים, וואלט עס געהאלפען.

דער ספר איז אזוי איינגעדרייט אלס א חלק פון די הלכה׳דיגע קולטור, אזש מ׳דארף שווער ארבעטען אויסצורייסען פונ׳ם ציבור. דאס איז אן עכטע ספר שאינו מוגהה, און ערגער ווי אלע אנדערע ליקוטים. שמירת שבת כהלכתה האט נישט העלפט די גרייזען וואס ער האט.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

[יין שרף]

שמירת שבת כהלכתו איז רבי שלמה זלמן אליין איבערגעגאנגן סוף ימיו זיינע אייגענע פסקים, ווייל ער האט געזעהן אז מענטשן פארלאזן זיך בלינדערהייט אויך דעם.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

די תפלה כהלכתה איז פון תשמ"ט, דער אשי ישראל ברענגט פון איהם און ער ברענגט גאר אן אנדערען הלכה. דער אשי ישראל רעדט פון מענטשען וואס האבען אן אנדערען סדר אין זאגען תחנון, נישט וואס זאגען נישט קיין תחנון בכלל. די פארשידענהייט פון סדרים איז תלוי במנהג וותיקין, עס איז נישט קיין רעבישע מעשהס. און ער ברענגט עס פון אן אנדערען פלאץ אין די אשי ישראל אן אנדערען פסק פון הרב אלישיב, נישט וואס איך האב פריער געברענגט.

גראדע, אז מ׳וועט נאכקוקען וועט מען כאפען א מיסטעיק אין דער תפלה כהלכתה אויך, ווי ער ברענגט הרב אלישיב מיט א פארדרייטע כוונה.

[אישתישבי]

דאס איז אן עקסטער זאך. איך ווייס נישט פארוואס הרב אלישיב האט אזוי געהאלטען.

איך האב פריער געברענגט די לשון פון דער פסקי תשובות, נא דיר דער ספר.


Sent from my LG-K373 using Tapatalk

יעצט בין איך אביסל צומישט.

דאס וואס די פסקי תשובות ברענגט אין אות 42 בשם ר' משה פיינשטיין אז מען קען זאגן תחנון אפילו טאמער דער מנין זאגט נישט איז נישט ריכטיג מעתיק געווען? ווי איז דער טעות?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

ניין.

42 דארף צו זיין די מקור צו וואס ער שרייבט אויבען. און דאס איז נישט אמת. ער שרייבט ביי די מנהג פון נישט זאגען תחנון, אז מ׳מעג זאגען, טאמער מ׳טוט עס בצנעא. זיין מקור זאגט אז ווען די מנהגים זענען אנדערש אין די סדר התחנון, מעג מען טוהן כמנהג האבות נישט די מנהג המקום. הרב אלישיב האט געהאלטען אין זיין פאל, אז מ׳זאל זאגען תחנון און זיך נישט באהאלטען, דלא כמו שהביא בשמו.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

[berlbalaguleh]

ליטוואק פון בודאפעסט: די טענה וואס דו ברענגסט אין אות..."ג"...איז, לפענ"ד די שטערקסטע און גרעסטע חיסרון פון דעם ליקוט. וויבאלד אז דער מלקט איז נישט מדגיש דעם חילוק אין משקל צווישן א תשובה אדער חוו"ד פון א ר' עקיבא אייגר אדער חת"ם סופר מיט עפעס א כולל יונגערמאנטשיק'ל איז עס דאך נישט מער ווי א חוכא וטלילא. דאס הייסט אז דער ספר איז אומנוצבאר. שיין וועט א מורה הוראה אויסזעהן ווען ער וועט פסק'נען אויפ'ן סמך פון עפעס א יונגערמאנ'ס חוו"ד. לעומת א פסק פון א ר' עקיבא אייגר, חת"ס אדער צאנזער רב. אויך. אויב ער האט זיינע אייגענע אגענדעס און ער זאגט נישט אזוי ארויס בפירוש אין די הקדמה. איז דער ספר גארנישט ווערד להביא ראיה ממנו...!

נאר ביי מיר פערזענליך, האטציך געענדיגט די סעריע פון עכטע ספרים אויף שו"ע או"ח מיט'ן משנה ברורה. אלעס נאך איהם איז ארטיפישיעל. געקינצלט...!

[אישתישבי]

ליטוואק פון בודאפעסט: די טענה וואס דו ברענגסט אין אות..."ג"...איז, לפענ"ד די שטערקסטע און גרעסטע חיסרון פון דעם ליקוט. וויבאלד אז דער מלקט איז נישט מדגיש דעם חילוק אין משקל צווישן א תשובה אדער חוו"ד פון א ר' עקיבא אייגר אדער חת"ם סופר מיט עפעס א כולל יונגערמאנטשיק'ל איז עס דאך נישט מער ווי א חוכא וטלילא. דאס הייסט אז דער ספר איז אומנוצבאר. שיין וועט א מורה הוראה אויסזעהן ווען ער וועט פסק'נען אויפ'ן סמך פון עפעס א יונגערמאנ'ס חוו"ד. לעומת א פסק פון א ר' עקיבא אייגר, חת"ס אדער צאנזער רב. אויך. אויב ער האט זיינע אייגענע אגענדעס און ער זאגט נישט אזוי ארויס בפירוש אין די הקדמה. איז דער ספר גארנישט ווערד להביא ראיה ממנו...!

נאר ביי מיר פערזענליך, האטציך געענדיגט די סעריע פון עכטע ספרים אויף שו"ע או"ח מיט'ן משנה ברורה. אלעס נאך איהם איז ארטיפישיעל. געקינצלט...!

איך זעה נאכנישט ווי דער פסקי תשובות האט דער זעלבע משקל פין חוות דעת און חתם סופר צו א כולל יונגערמאנטשיקעל.

[אישתישבי]

ניין.

42 דארף צו זיין די מקור צו וואס ער שרייבט אויבען. און דאס איז נישט אמת. ער שרייבט ביי די מנהג פון נישט זאגען תחנון, אז מ׳מעג זאגען, טאמער מ׳טוט עס בצנעא. זיין מקור זאגט אז ווען די מנהגים זענען אנדערש אין די סדר התחנון, מעג מען טוהן כמנהג האבות נישט די מנהג המקום. הרב אלישיב האט געהאלטען אין זיין פאל, אז מ׳זאל זאגען תחנון און זיך נישט באהאלטען, דלא כמו שהביא בשמו.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

ר' ליטוואק איך בין אנטוישט, ער ברענגט דער ר' משה, און ער פירט אויס אמנם ר' שלמה זלמן האלט אזוי ווי ער זאגט אין דער פנים, אז מען זאל נישט טוהן אנדערש ווי דער מנין. וועמען ברענגט ער שלעכט אראפ?