קאווע שטיבל

איך האב זיך אביסל געקווענקלט צי איך זאל עפענען דעם אשכול, אבער עס דרוקט מיר שוין אפאר וואכן, איך פיל די צורך ארויסצושרייען מיין בויך-וויי ברבים, החרש לא אוכל...

דעם פארגאנגענעם יוהכ"פ ביי די ערב יוהכ"פ דרשה, האט האדמו"ר מהרז"ל מסאטמאר שליט"א מעורר געווען איבער דעם גזירת החינוך וועלכע שוועבט איבער אונזערע קעפ.

מיר וועלן איבערגעבן דעם מיקראפאן פאר אונזער אפיציעלער ווארטזאגער בחצר הקודש:

לאקש האט געשריבן:יום הקדוש בצל הקודש:

אום פערטל צו 8 איז די רבי אריינגעקומען אין ביהמ"ד צו די דרשה אנגעטון בבגדם של צדיקים, מיטן טלית, בעקישע און קיטל פון רביה"ק זי"ע, מיט די גארטל פון רביה"ק זי"ע בעל ברך משה.
דער רבי איז ארויף אויפ'ן ארון קודש געזאגט א תפילה קצרה, דערנאך אנגעהויבן די דרשה בקול דממה דקה...
במשך די דרשה האט די רבי מעורר געווען אויף די צניעות ביי די נשים, אז די אחריות ליגט אויף יעדע טאטע אכטונג צו געבן, אין עס איז א חלק פון די מצוה פון ואהבת לרעך כמוך.

דערנאך איז ר' משה גבאי געגאנגען פתיחה און איבערגעגעבן פאר'ן רבי'ן די ספר תורה פונעם הייליגן צאנזער רב. דער רבי האט מעורר געווען נאכזאגנדיג פון צדיקים אז ווען די שלטון איז גוזר א גזירה איז עס א סימן אז מען איז נכשל אין די זאך, האט דער רבי געזאגט אז מען זעט אז די ממשלה איז גוזר גזירות אויפ'ן חינוך איז א סימן אז אונז האבן מיר א חסרון אין לימוד התורה.

איר לייענט וואס דא שטייט? מהרז"ל טענה'ט אז דער פראבלעם איז א חסרון אין לימוד התורה!

איין מינוט. לאמיר אריינטראכטן. דא רעדט א רבי וואס ער זעלבסט האט איינגעפירט אין זיין קהלה שיעורי תורה לייק נעווער ביפאר. און ער איז נישט די איינציגסטע, אזוי פיל קהלות טוען די זעלביגע, א שטייגער ווי דרשו ארגאניזאציע וכדו', און מען לערנט נישט נאר גמרא, נאר אויך הלכה און מוסר, די שולן זענען געפאקט עד אפס מקום, הונדערטער אידן לערנען און פארהערן זיך, און דער רבי זאגט אז יעצט האט דער רבש"ע געשיקט די גזירה ווייל עס איז פאראן א התרשלות אין לימוד התורה? אתמהה!

אחוץ אויב ער מיינט זיך זעלבסט, אז ער דארף א תיקון אין זיין התרשלות פון לימוד התורה...? דאן פארוואס איז די גזירה אויף גאנץ יהדות אמעריקע?

לאמיר זעהן. השי"ת שיקט זיינע זאכן מדה כנגד מדה. דער רבי אליין האט דאס דערמאנט בתוך דבריו, נאכזאגענדיג "בשם צדיקים" אז ווען די שלטון איז גוזר א גזירה איז עס א סימן אז מען איז נכשל אין די זאך. נו, וואס האט "גזירת החינוך" שייכות מיט לימוד התורה? איז דען דא א גזירה אז אידן זאלן לערנען ווייניגער? מען זאל צענזורירן ספרים? מען זאל פארברענען ש"ס? עס איז דאך א "גזירת חינוך"!

לאמיר אנאליזירן און זעהן וואספארא חסרונות איז פאראן אין אונזער חינוך און וואס השי"ת וויל אפשר פון אונז.

- אפשר איז עס די ענין פון זיך ווארפן מיט קינדער און בחורים אין די מוסדות וואס דארף א זאפארטיגן תיקון? נאר אננעמען מצויינים אדער בלויז קינדער פון אייגענע קהלות און לאזן אנדערע אויפן וואסער?
- אפשר איז עס די ענין פון אריינגעבן פאלשע אידישקייט און זיין כסדר ביזי בלויז מיט זייטיגע גדרים ווי צניעות און סמארטפאון'ס, אנשטאט אריינגעבן ווארעמקייט אין אידישקייט, א שבת ויו"ט, אביסל אמונה?
- אפשר אז מען איז נישט מקפיד אויף "חנוך לנער על פי דרכו" נאר מ'איז מחנך צענדליגער טויזענטער קינדער אין א וואן-סייז-פיט-אלל באקס וואס איז אוממעגליך נישט איבערצולאזן הונדערטער אוועקגעפאלענע און אומצופרידענע קינדער וואס האבן שפעטער פיינט אידישקייט?
- אפשר די וועג ווי אזוי מען איז זיך מטפל מיט איינעם וואס גייט נישט 100% אין שפאן, ווי מען ווארפט זיך מיט זיי כאילו זיי וואלטן געווען א הונט, און יעדער וואס וואגט זיך צו זאגן א ווארט אנדערש ווי די עסטאבלישמענט ווערן אפגע'פסק'נט לחרפה ולדראון עולם?
- און אפשר, אפשר, אויב מען מעג זאגן, אפשר די חינוך אליינס איז ליידער נישט כמו שצריך, מיט א פאלשן תירוץ פון נישט משנה זיין די מסורה, לערנט מען בלעטער גמרא א גאנצן טאג פון אלס קינד ביז די חתונה, אן לערנען אזויפיל אנדערע וויכטיגע זאכן? (כ'רעד נישט פון ענגליש, כ'רעד פון לימודי קודש!)

איך פארשטיי אז די אלע זאכן קען מען נישט מעורר זיין ביי א יוהכ"פ דרשה, ווייל דאס איז נישט די דאגה פון די אלע מתפללים, דאס איז די דאגה פון די ראשי עם הקודש, די רבנים און מנהיגים.... און קיינער איז זיי קיינמאל נישט מעורר...

איז דאס טאקע די איינציגסטע זאך צו מעורר זיין מוצאי יו"ט ביים באגלייטן?

עס איז אדורך א תשרי מיט אזויפיל געהויבענע מאמענטן, יעדער איד פילט עטוואס א דערהויבנקייט, אנשטאט צו מעורר זיין דאס ממשיך צו זיין אינעם יאר, רעדן פון לעבן ווייטער מיט א נאנטקייט צו השי"ת, גייט מען גלייך צוריק צו די נארישע פעיוואריט סובזשעקט?

.

איר פרעגט גוטע קשיות
אבער איך האלט נאך פריער.
פארוואס איז משה גבאי געגאנגען פתיחה, נישט דא קיין חשובערע אידען וואס האבען נישט געטרינקען דאס בלוט פון אומשולדיגע מענטשען לאנגע יארען?
וואס א חילוק וועמענס גארטל מ'גייט אנגעטאן יום כיפור, ס'העלפט אז די תפילות זאלען ארויפפארן גרינגער?
פארוואס דארף מען באגלייטען א רבי, ער קען נישט אליינס אהיימגיין?
אפשר ווען איר וועט פארענטפערען די אלע קשיות וועט מען זיך נעמען צו די איבריגע

די גארטעל פארשטיי איך גראדע, וויבאלד א גארטל איז צו מאכן דער הפסק, און יום כיפור איז דא א גרעסערע יצר הרע, ווי עס שטייט אז פארדעם ליינט מען פרשת עריות יום כיפור, גייט ער א גארטל פין א צדיק, אז די זכות זאל אים ביישטיין און ער זאל מאכען א גוטע הפסק בין לבו לערוה און נישט נכשל ווערן חלילה.

בקיצור זאגסטו אויב דער שלטון איז גוזר מען זאל לערנען בעסער ענגליש איז דאס א סימן אז מען לערנט נישט גוט קיין ענגליש אין די מוסדות. איך הער

לעיקוואד האט געשריבן:בקיצור זאגסטו אויב דער שלטון איז גוזר מען זאל לערנען בעסער ענגליש איז דאס א סימן אז מען לערנט נישט גוט קיין ענגליש אין די מוסדות. איך הער

חחח
פשט איז אז באמת וואלטען מיר געדארפט טון די מינימאלע און אויסלערנען די קינדער די בעיסיק זאכען ווי ענגליש וכדו'
נאר אזוי ווי מ'שטעלט זיך נישט צו האט די רעגירונג זיך גענומען נאך שטרענגער ותוצאותיו מי ישורנה, מ'קען נאך ח"ו אויכעט מוזען לערנען אביסל פיזיקע און מאטעמאטיקע

ראביי שמעקעדיג, אונז הער מער אלע דיין טענה און וויי געשריי, אונזערע הערצער רינט בלוט אויף די צרת רבים וואס איז ניטאמאל א חצי נחמה. די ווייסט פארוואס? ווייל אלעס וואס די זאגסט איז אמת ויציב, ביסט אן איש אמת, אזוי ווי אונז אלע עמך יודען וואס לעבן אמת'דיגערהייט בהאי עלמא מיט ביידע פיס.

אבער וואס איז די שאק? די ברענד נעים מנהיגים לעבן דאך אבער אין עלמא דשיקרא פון קאפ ביז פוס. אז ער האט נאכגעזאגט עפעס א חצי מאמר פון צאנזער רב האט עס עפעס מיט דער אמת? ס'דארף בכלל שטימען מיט די טאג טעגליכער מציאות? די גאנצע הייפט אפ כל נדרי דרשה מיינט עפעס חוץ פון אימעדזש?

נעם למשל דער בעל המאמר צאנזער רב זי"ע, וואס פלעג זיך נישט לייגען ביינאכט מיט קיין פרוטה אין טאש! זיין אייגען שטוב איז מען געגאנגען אנגעטוהן צוריסען און מ'האט געהונגערט. פיקטשער דיך די עובדא וואס מיכאל זינגט אויף נשמה פלאם די מעשה פון צאנזער רב מיט די אלמנה מיט די עפעלאך. וואלט היינט איינער, חאטש איינער, פון די צדיקי הדור אויף געהויבן זיין מחול הצדיקים אריינגעגאנגען אין א געשעפט פון א יוד וואס מוטשעט זיך און געהאלפן ריקען סחורה אז יענער זאל קען ארויס קריכען פון טאג טעגליכער חובות?

די איינציגסטע מאל וואס מ'זעט דע ליידיגערס אין א געשעפט איז ווען אלעס איז קעמרא רעדי ביי א קביעת מזוזה, זיי זעצן זיך אויף א גרויסע לעדערנע בענקל, זיי שאשקענען אריין, פארגלייזן די אויגען, און ועל כולם מ'צאלט זיי צו אויכעט פאר דעם.

פארוואס זאל זיין קיא נאוט אדרעסס פון ימים נוראים בכלל מיינען עפעס אמת, אדער ח"ו עפעס א צורך פון דער טאג טעגליכער מענטש. ס'איז איין גרויסע שטיק PR, א פשוטע כבוד עצמו הוא דור"ש. דער מר בר רב אשי טוט נישט קיין זאך מיט'ן טאג חוץ פון זיך פעמפערען. א טאג נאך שמחת תורה איז ער שוין אין מיאמע, ווייקט זיך און טרוקענט זיך ביז סוף ווינטער, נאך שבועות פארבראכט ער האלב זומער און ענגלאנד, די אנדערע האלב אין א זומער הויז און סוואן לעיק, פון דארט גראד אלס רועה צאן נאמן און געטרייער פאסטעכער לכבוד חודש תשרי.

און די עקספעקסט ער זאל ביי די הייעך פון די הייליגע טעג אינזין האבן אונז פשוטע מענטשען?

חלמא טבא חזיתא...

לעיקוואד האט געשריבן:בקיצור זאגסטו אויב דער שלטון איז גוזר מען זאל לערנען בעסער ענגליש איז דאס א סימן אז מען לערנט נישט גוט קיין ענגליש אין די מוסדות. איך הער

איך זאג דאס? דער רבי זאגט דאס בשם צדיקים....

גראדע ר' זלמן לייב איז באקאנט אלץ א רבי וואס שאפט גרויסע געלטער פאר נצרכים.
איך האלט די גאנצע רבנים בעשינג איז נישט ריכטיג, ואכמ"ל

גדליה האט געשריבן:גראדע ר' זלמן לייב איז באקאנט אלץ א רבי וואס שאפט גרויסע געלטער פאר נצרכים.
איך האלט די גאנצע רבנים בעשינג איז נישט ריכטיג, ואכמ"ל

ס'דא א קאמאן טעות ווען ס'קומט צו די צדקה נושא. מ'דארף טאקע אייביג מכיר טוב זיין די מעשה הצדקה פון סאטמאר, סיי די קהילה, און סיי די בני הקהילה, אויב מ'איז נישט מכיר טוב פעלט עס אין בעסיק מענטשליכקייט. אבער צדקה מיט גוטסקייט איז צוויי אנדערע זאכען. א מענטש קען זיין א בעל צדקה און א רשע אויף די זעלבע מינוט. די געדאנק פון האלטען די פאלק דערשטיקט ווייל אונז מוזען צוקומען צו מוסדות התורה, פאלגען עקסטרעמע תקנות, וואוינען און טייערע געגענטער, נישט קענען זיך אן עצה געבן מיט פרנסה, איז א רשעות שאין כמהו. אודאי ווען ס'נישט דא אויף חתונה צו מאכן וועט מען צו לייגען א היינט. נאך שיין, בא'גנב'ע דעם פאלק א גאנץ לעבן, דערנאך טייל אויס פרייע מאלצייטן.

קענסט דען נישט ווייניג מענטשען וואס זענען נעסטי און שלעכטע בעלי בתים צו זייערע היימישע ארבעטורערס, אבער און די זעלבע צייט, שיינע יודען וואס טיילען גרויסע צדקות אין בית מדרש?

די מידת הצדקה איז א געוואלדיגע גוטע זאך. אבער פארגעס נישט אז די די רשעות איז אויך א געפרליכע זאך.

איך זעה נאכנישט ווי איר זעהט אז ר' זלמן לייב צו ר' אהרן איז א רשע
כ'פארשטיי אז ער קומט נישט העלפען די אלמנה פארקויפען עפלעך, אבער איר טוהט דאס אויכעט נישט, איז וואס האט איר טענות

עס איז דא א ביכעל וואס רופט זיך the federal register. אפיציעל איז עס א באשרייבונג פון אלס וואס האט זיך געטון אין קאנגרעס יעדען טאג. למעשה קען מען אריין שטעלען זאכען דארט וואס איז בכלל נישט געשען. א סענאטאר קען האלטען א רעדע און דערנאך גייט עס אריין אין די register. ער האט נאך אן עצה, ער קען שרייבען די דרשה און מ׳וועט אריין לייגען די ווערטער אין די register אן דעם וואס ער זאל עס האבען געהאט געזאגט. עס דארף נאר בלייבען אין די ספר הזכרונות.

א כל נדרי דרשה איז בערך אויך אזוי. איך ווייס נישט צו ער האט עס געזאגט, קען זיין ער האט עס נאר געשיקט צו לאקש דאס אראפ צו לאקשען אויף אונז. עס האט נישט קיין זין צו קיין ווערד, דברים בטלים ומבוטלים. נישט אנדערש ווי דרשות ביי כינוסים, ווי די בילדער ווייזען אונז שלאפעדיגע באטשיס און לאנגווייליגע יונגעלייט.

גדליה האט געשריבן:איך זעה נאכנישט ווי איר זעהט אז זלמן לייב צו אהרן איז א רשע
כ'פארשטיי אז ער קומט נישט העלפען די אלמנה פארקויפען עפלעך, אבער איר טוהט דאס אויכעט נישט, איז וואס האט איר טענות

קודם איך האב נישט געלעבלט קיין יחיד א רשע דא נישט מהר"א און נישט מהרז"ל.

כ'האב נאר ארויס געברענגט אז אסאך פון די חברה לעבן א שוואויל טאג פון אלע לוקסוס וואס א נארמאלע מענטש האט נישט דער חוצפה זיך צו חלומ'ן, ווייל זייער אימעדזש און זייער גשמיות איז אסאך מער ווערד ווי די רוחניות, און אזעלעכע מענטשען וואס זענען אויט אוו טאטש פונ'ם אמת איז ווערטלויז זייער דעה אויף וואס אונז דארפן זיך פארעכטן.

און סורפרייז, אסאך פשוטע יודען טוען וואס צאנזער רב האט דעמאלטס געטוהן בימיו. ס'פעלט מענטשען וואס טוען חסד בגופן אום שוויצען אוועק א טובה צו טוהן אדער ראטעווען א צווייטער יוד? דעס זענען מענטשען וואס זענען גוט בעצם און נישט מענטשען וואס מאכען החלוטות בעיסד אויף אימעדזש און געלט לעקעריי.

ועוד יותר, וויפיל גוטס איז ארויס געקומען פון פרייוועט דזשעט פליערס און די לעצטע 50 יאר?

כמעט א יעדע גוטע זאך ביי יודען האט זיך אנגעהויבן דורך די פשוטע מיניווען דרייווערס...

וואלווי האט געשריבן:ראביי שמעקעדיג, אונז הער מער אלע דיין טענה און וויי געשריי, אונזערע הערצער רינט בלוט אויף די צרת רבים וואס איז ניטאמאל א חצי נחמה. די ווייסט פארוואס? ווייל אלעס וואס די זאגסט איז אמת ויציב, ביסט אן איש אמת, אזוי ווי אונז אלע עמך יודען וואס לעבן אמת'דיגערהייט בהאי עלמא מיט ביידע פיס.

אבער וואס איז די שאק? די ברענד נעים מנהיגים לעבן דאך אבער אין עלמא דשיקרא פון קאפ ביז פוס. אז ער האט נאכגעזאגט עפעס א חצי מאמר פון צאנזער רב האט עס עפעס מיט דער אמת? ס'דארף בכלל שטימען מיט די טאג טעגליכער מציאות? די גאנצע הייפט אפ כל נדרי דרשה מיינט עפעס חוץ פון אימעדזש?

נעם למשל דער בעל המאמר צאנזער רב זי"ע, וואס פלעג זיך נישט לייגען ביינאכט מיט קיין פרוטה אין טאש! זיין אייגען שטוב איז מען געגאנגען אנגעטוהן צוריסען און מ'האט געהונגערט. פיקטשער דיך די עובדא וואס מיכאל זינגט אויף נשמה פלאם די מעשה פון צאנזער רב מיט די אלמנה מיט די עפעלאך. וואלט היינט איינער, חאטש איינער, פון די צדיקי הדור אויף געהויבן זיין מחול הצדיקים אריינגעגאנגען אין א געשעפט פון א יוד וואס מוטשעט זיך און געהאלפן ריקען סחורה אז יענער זאל קען ארויס קריכען פון טאג טעגליכער חובות?

די איינציגסטע מאל וואס מ'זעט דע ליידיגערס אין א געשעפט איז ווען אלעס איז קעמרא רעדי ביי א קביעת מזוזה, זיי זעצן זיך אויף א גרויסע לעדערנע בענקל, זיי שאשקענען אריין, פארגלייזן די אויגען, און ועל כולם מ'צאלט זיי צו אויכעט פאר דעם.

פארוואס זאל זיין קיא נאוט אדרעסס פון ימים נוראים בכלל מיינען עפעס אמת, אדער ח"ו עפעס א צורך פון דער טאג טעגליכער מענטש. ס'איז איין גרויסע שטיק PR, א פשוטע כבוד עצמו הוא דור"ש. דער מר בר רב אשי טוט נישט קיין זאך מיט'ן טאג חוץ פון זיך פעמפערען. א טאג נאך שמחת תורה איז ער שוין אין מיאמע, ווייקט זיך און טרוקענט זיך ביז סוף ווינטער, נאך שבועות פארבראכט ער האלב זומער און ענגלאנד, די אנדערע האלב אין א זומער הויז און סוואן לעיק, פון דארט גראד אלס רועה צאן נאמן און געטרייער פאסטעכער לכבוד חודש תשרי.

און די עקספעקסט ער זאל ביי די הייעך פון די הייליגע טעג אינזין האבן אונז פשוטע מענטשען?

חלמא טבא חזיתא...

וואלווי, כ'בין טיילווייז מסכים צו דיר, אבער ווי גדלי' זאגט, מהרז"ל איז נישט ידוע פאר סתם א אנדרייער און פייניגער, כ'פארשטיי מען דארף מעורר זיין זיין יוהכ"פ אידישע קינדער, דאס איז טאקע זיין פליכט, און מיין פליכט איז מעורר צו זיין די רבנים... אופס.
איך האב טאקע נישט ערווארטעט אז ער זאל זאגן זאכן זיך אליינס צו באשולדיגן, אבער כ'האב נישט געוואלט אז מדשתקו שמעקעדיג וחבריו ש"מ ניחא להו, כ'האב געזעהן די הודעה פון לאקש און געפילט פאר וויכטיג צו מעורר זיין, נאר צו טון און נישט צו אויפטון און נאר אראפצונעמען די חרון אף וכו' וכו', גענוי ווי רביה"ק האט אונז געלערנט אן קיין שינוי זיז כל שהוא.
א ליגנט ווערט אפגעקויפט פון אסאך מאל איבער'חזר'ן כידוע, ממילא דארף מען צושטערן די ליגנטס און ארויסשרייען דעם אמת מיט מסירות נפש......

גראדע באגלייטן איז א מהרי''ל. די יעקעס און היינטיגע צייטן אפילו די ליטווישע מאכן עס אויכעט, לעצטענס האט ישיבת תפרח (פילץ) אפילו אנגעהויבן ארויסנעמען די ספרי תורה ביים באגלייטן.

גדליה האט געשריבן:גראדע ר' זלמן לייב איז באקאנט אלץ א רבי וואס שאפט גרויסע געלטער פאר נצרכים.
איך האלט די גאנצע רבנים בעשינג איז נישט ריכטיג, ואכמ"ל

גדליה: און ר' אהרן איז אויכעט נישט הינטערשטעליג ווען ס'קומט ארויסצוהעלפן יחידים ביי א שמחה וכדומה...!

נעקסטע פאר תגובות:

לאקש: בערל, שטותים. רז"ל שאפט סאך מער.

סיינאוט: מהר"א שאפט 4.5 מיליאן חודש'ליך.

גאנצל: תשרי און ניסן קומט עס אן צו 7.8 מיליאן און ז"ל גארניט

איש את רעהו: רז"ל טוט עס בסתר ממילא זענען די נאמבערס באהאלטן

היסטאריקער: רז"ל שאפט נאר פאר צרפת

ימים ידברו: 14 טויזנט אלמנות זענען אויף די ליסטע יעדן ראש חודש

המשך יבא...

איסר, אוי זאגסטו גוט....

שמעקי,
כ'האב הנאה געהאט פון דיין פשעטיל און די ברענגסט ארויס גוטע פאינטס אבער די אמת איז אז קשיא מעיקרא ליתא. די גזירה וואס מ'האט מורא איז אז די גאווערמענט וועט פארלאנגן צו לערנען אלגעמיינע לימודים מער שעות פער טאג און אויך אפשר אז ס'זאל זיין די ערשטע העלפט טאג ווען די מוח איז קלארער. דאס וואלט בלי ספק גורם געווען צו לערנען ווייניגער למודי קודש.

לגבי חבורת זכרו, דרשו, יסודי התורה ביסטי גערעכט אז מ'לערנט אפשר מער ווי פאר 10-15 יאר צוריק, אבער די מצב איז נאכאלץ זייער שוואך. וויפול יונגעלייט עפענען נישט קיין ספר דורך די וואך? און די וואס לערנען יא, וויפול גיבן א כיפער אפ דעם ארטסקרול אן וויסן בחייכון וביומיכון? בקיצור ס'דארף נאך א תיקון גדול.

גדליה האט געשריבן:גראדע ר' זלמן לייב איז באקאנט אלץ א רבי וואס שאפט גרויסע געלטער פאר נצרכים.
איך האלט די גאנצע רבנים בעשינג איז נישט ריכטיג, ואכמ"ל

האסט מכוון געווען צו א מפורש'ע פסוק, ווי שטייט דארט "על כל פשעים תכסה צדקה"

איך אויך האט געשריבן:גראדע באגלייטן איז א מהרי''ל. די יעקעס און היינטיגע צייטן אפילו די ליטווישע מאכן עס אויכעט, לעצטענס האט ישיבת תפרח (פילץ) אפילו אנגעהויבן ארויסנעמען די ספרי תורה ביים באגלייטן.

ווי פונקטליך אין מהרי"ל שטייט עס?
און וועלכע יעקישע קהילה טוט עס?

אין לעיקוואד ישיבה איז דא עפעס א באגלייטונג, איך בין נישט זיכער די פרטים. ליל שמחת תורה ברענגט מען אלע ספרי תורה צום בית המדרש ווי מ׳גייט טאנצען, און דאס קומט מיט א באגלייטונג. דאס פלעגט מען טון נאך בימי ר׳ אהרן קוטלר.

אבער באגלייטען א בשר ודגים איז נישט קיין מנהג ביי ליטווישע, כפי מיטב ידיעתי.

דער רז"ל געבט נישט אויף, די גזירת חינוך ווערט ליידער בלויז ערגער, אבער אנשטאט מתקן זיין די חינוך אין די אייגענע מוסדות בלעימט מען ווידער די עלטערן מיט זייערע סמארטפאונ'ס, אז דאס איז די עוולה פון חינוך וואס "על כן באה אלינו הצרה הזאת"...

(פון די כ"א כסלו דרשה, ווי דער עולם לויפט הערן דעם "דבר השם").

.